Ας κανω λιγο τον λογικο…κακο…ποσοι απο τους σημερινους μουσικους ειναι πια η θα ειναι, περιφανοι για τη συμμετοχη τους στις γιορτες και τις παρατες του πασοκ…της ν.δ…για να μην πω για κομματα που δεν εχουμε δειγμα διακυβερνησης;;;…ξαναλεω…καθε πραξη κρινεται στον τοπο και στον χρονο της…και τοτε ηταν ανθρωποι που μπορει οντως στην αρχη να πιστεψαν πως κατι θα αλλαζε,ανθρωποι που βολευτηκαν…ανθρωποι που φοβηθηκαν… λοιπον…ουτε αγιοποιησεις ,ουτε αφορισμοι…
Τουλάχιστον για ορισμένες περιπτώσεις, πρέπει να προσθέσουμε ότι ήταν και άνθρωποι που απλώς έκαναν αυτή τη δουλειά. Είτε με χούντα είτε με πόλεμο, η ζωή συνεχίζεται. Μερικές φορές ίσως έχουμε την τάση να φανταζόμαστε ότι μόνο οι άμεσα βιοποριστικές εργασίες προχωρούσαν (μαγαζιά τροφίμων κλπ.), αλλά άμα είσαι μουσικός αυτός είναι ο βιοπορισμός σου.
Σε μια πολιτική συγκέντρωση-φιέστα, κάποιοι εργάτες θα πρέπει να στήσουν τις εξέδρες και τα μεγάφωνα. Δεν το εκλαμβάνουμε ως υποστήριξη της φιέστας. Δεν ξέρω μήπως και οι μουσικοί που μπορεί να συμμετάσχουν, κάποιες φορές είναι απλώς επαγγελματίες που παρέχουν τις υπηρεσίες τους έναντι αμοιβής (χρηματικής ή σε διαφήμιση).
Δε θα ήθελα να φανεί ότι το λέω απαλλακτικά αυτό. Πιθανόν άλλωστε να μην είναι καν έτσι όπως νομίζω. Πάντως σήμερα, σε συνθήκες …ομαλότητας (?), ξέρω πολύ κόσμο που έχουν παίξει π.χ. σε φεστιβάλ δήμων χωρίς να ξέρουν ή να ρωτήσουν από ποιο κόμμα είναι ο δήμαρχος.
Δεν σε αδικω σε αυτο φιλε μου, και χωρις να αθωωσω καποιους, μην ξεχναμε πως στην περιοδο της χουντας γινανε πραγματα και θαυματα…
προφανως και συμφωνω με τον pepe…
Ναι οντως τιθεται ζητημα επαγγελματια,βιοπορισμου,χρηματων κτλ κτλ…Χωρις να θελω να γινω ηθικιστης ή να βαλω συναισθηματισμους χωρις λογο,πρεπει να θυμομαστε και λιγο τι γινονταν την περιοδο της χουντας.Βασανιστηρια,εξοριες,μας λενε κατι?Να βγεις και να πεις “ειμαι υπερ των δικτατορων” να το δεχτω και δεν θα περιμενα κιολας να αντιδρασεις…Αλλα το να κανεις τον Κινεζο,οτι ολα ειναι οκ,τριγυρω μου γινεται χαμος αλλα εγω καλα την περναω ειναι πιο προκλητικη σταση,ανεντιμη και βρωμαει τυχοδιωκτισμο…Δηλαδη οταν συμβαινει κατι στον τοπο και τον χρονο που ζεις,τις ιδιαιτεροτες που επικρατουν ανα περιοδους και ολα τα συναφη που συμφωνησαμε οι περισσοτεροι οτι με βαση αυτα πρεπει να εξεταζουμε τον καθε καλλιτεχνη.Να εξεταζουμε τι ομως?Να εξεταζουμε τη σταση που κρατησε.Αλλιως αερολογουμε,λεμε μπαρουφες…Να πουμε δηλαδη οτι η σταση του Ζαμπετα να παιξει σε φιεστα της χουντας ηταν προδοτικη οχι για την φαρα των μουσικων ή των καλλιτεχνων αλλα ηταν προδοτικη για τον αγωνα που εδινε εκεινη την ωρα ο ελληνικος λαος.Γιατι μπορεις να αρνηθεις κιολας,για εναν μουσικο υπαρχει και το οχι…Κ ας επαιζαν στα κεντρα οπου δουλευαν οι συγκεκριμενοι καλλιτεχνες…Δεν μιλαμε και για τπτ μικρα ονοματα ετσι…Θελω να πω οτι δεν ηταν οικονομικο το θεμα…Το μονο που δεχομαι ειναι να εξαναγκαστηκαν με τοσο εκβιαστικο τροπο που να μην μπορουσαν να κανουν αλλιως,μπορει να εγινε αυτο που ειναι καλυτερο σεναριο και για εμας και για αυτους…Υπηρξαν αρκετοι καλλιτεχνες που δουλευαν την περιοδο της χουντας και αρνιοντουσαν να πανε σε φιεστες.Υπηρξαν αρκετοι καλλιτεχνες που εναντιωθηκαν στη χουντα χωρις να ζητουν ευσημα αριστερου, οπως ο Σεφερης.Υπηρξαν βεβαια και αυτοι οι καλλιτεχνες που εξοριστηκαν,φυλακιστηκαν κτλ κτλ…Νομιζω οτι ειναι καλη προσεγγιση στο τι εννοω εγω να εξεταζω την σταση του καθενα.Κι αν ο Θεοδωρακης πηρε υπουργειο,ναι ξεπουληθηκε,τον εξαγορασαν αλλα κανενας δεν μπορει να διαγραψει τα χρονια που ηταν στην εξορια,το καλλιτεχνικο εργο που εδινε ωθηση στον λαο στους αγωνες του.Και ναι ο Βαμβακαρης εγραψε οτι εγραψε γιατι ο ανθρωπος αναγκαστηκε να δουλεψει απο πολυ μικρος και επειδη του αρεζε να παιζει και μπουζουκι περιθωριοποιηθηκε,κυνηγηθηκε κτλ,δημιουργηθηκε γκετο που διαμορφωσε δικους του νομους και το χασις ηταν ενας απο αυτους…Τωρα σχηματικα τα λεω…Αυτα ηταν τα βιωματα του,και μην ξεχναμε στην στιχοπλασια παντα υπηρχε “μοδα” ανα ομαδα καλλιτεχνων,ανα χρονολογια,ανα περισταση…Αμα εγραφε ο ενας για χασισι και περωουσε στον κοσμο,εγραφε κ ο αλλος και παει λεγοντας…Τοτε τα τραγουδια βγαιναν στους τεκεδες αμα ο αλλος ειχε παλουκωσει την γυναικα του αυτο θα ελεγε κ ο Μαρκος,κ μετα το περασε κ σε δισκο…
…φίλε Γιάν΄ς ο ελληνικός λαός δεν εκανε κανένα αγώνα κατά της χούντας ! ενα μικρό κομμάτι του ναι εκανε ! αλλά ο λαός οχι , δυστυχως φίλε μου …
Η σιωπη μου στη παραπανω αναρτηση ως απαντηση στα λεγομενα του κυριου Μπαμπη δεν μπορει να εκφραστει αλλιως παρα με αυτο το μηνυμα…Ειστε εκτοσ τοπικ κυριε Καπουλα και πυροδοτειτε καταστασεις ανεπιθυμητες…
δυστυχώς ο μπάμπης ωμά-ωμά λέει κάτι που δύσκολα το παραδέχεται κανείς. ας δούμε αλήθεια, πόσοι αντιστέκονται στη σημερινή χούντα;
άλλο να λέμε πως δεν υπήρχε ή δεν υπάρχει αντίσταση, που φυσικά υπήρχε και υπάρχει, και άλλο να λέμε πως την έκανε/κάνει όλος ο λαός ή το μεγαλύτερο μέρος του. αν ήταν έτσι ούτε η χούντα θα κρατούσε εφτά χρόνια, ούτε θα ζούσαμε σήμερα σ’αυτήν την κενωνία…
όσο για την ευθύνη των μουσικών που αναφέρθηκε πριν: και εγώ δεν συμφωνώ να αντιμετωπίζεται ο καλλιτέχνης ως κάποιο ιδιαίτερο ον, με λιγότερη ή περισσότερη ευθύνη από τους άλλους. επίσης για τον βιοπορισμό, κάπου δεν μπαίνουν και όρια; ξέρω αρκετούς που αρνήθηκαν τα φράγκα (και ήτανε πολλά) δημάρχων, ολυμπιακών, φιεστών κλπ -αντίθετα παίξανε δωρεάν ή με ελάχιστα σε πολιτικές εκδηλώσεις.
Ναι ομως τωρα θιγονται παρα πολλα…Αυτο νομιζω ηθελαν να αποφυγουν οι συντονιστες…Στα τελευταια 3-4 ποσταρισματα δεν υπαρχει καμια αναφορα στην Τεχνη στην Χουντα της επταετιας…Εκτος αμα ειμαι γκαβος,χαζος η παραφρων…Ειναι ευκολο κ για εμενα να αρχισω να πεταω αρθρα εχω καμια 50αρια στο αρχειο μου γενικα και αοριστα για την Χουντα…
Φίλε Γιανν’ς ο Μπάμπης την αλήθεια είπε όπως τη ξέρω κι εγώ και όπως τη λέει και ο Νίκος (ligo rosa) με διαφορετικά λόγια. Τι κατάσταση πυροδοτεί? Ποια είναι η ένστασή σου δε κατάλαβα.
Η ενσταση μου ειναι οτι καλουμε να απαντησω σε κατι που δεν εχει σχεση με την τεχνη στα χρονια της χουντας.Γιατι προφανως και δεν συμφωνω μαζι σας.Αυτα.Δεν θα μπω στην διαδικασια…Προφανως οοοοολο μου το σοι ειναι ψευτες,υπηρετουν κομματικη γραμμη,δεν ειναι τοσο ιντελεκτουαλ ιστρουκτουρες καλλιτεχνες ετσι ωστε να κανουν μια τοσο καλη εκτιμηση για το τι εγινε στη χουντα.Επισης οι περισσοτεροι ανθρωποι που ετυχε να γνωρισω στην ηλικια των 65 και ανω ειναι ψευτες,υπηρετουν κομματικη γραμμη,και προφανως ειναι αγνωμονες που δεν μπορουν να κανουν καλη εκτιμηση για το τι εγινε στη χουντα.Ολα τα βιβλια που εχω διαβασει λενε ψεματα,υπηρετουν κομματικη γραμμη και προφανως δεν μπορουν να βγαλουν συμπερασμα για το τι εγινε στη χουντα.Επισης ειμαι πολυ μικρος για να αντιπαρατεθω σε εσας…Οποτε καπου εδω ληγει η κουβεντα…Ευχαριστημενοι ολοι?Να μιλησουμε τωρα για την τεχνη στα χρονια της χουντας?
Δε νομίζω ότι κατηγόρησε κανείς άλλος τους δικούς σου εκτός από εσένα. Μάλλον σου λένε την αλήθεια όλο σου το σόϊ και οι γνωστοί, ότι βασανίστηκαν αντιστάθηκαν πήγαν εξορία, έχυσαν το αίμα τους μαζί με όλο τον ελληνικό λαό. Οπότε μάλλον εμείς λέμε ψέμματα γιατί θέλουμε να σε αποπροσανατολίσουμε απο το να πεις την άποψή σου για τη τέχνη την εποχή της χούντας. Ελπίζω να μην είμαι εκτός τόπικ. Έβαλα και το τίτλο του τόπικ μέσα.
Δε νομίζω ότι οι τελευταίοι διάλογοι συμβάλλουν στη συζήτηση αλλά αποπροσανατολίζουν από το ζητούμενο … και δεν μπαίνω στη λογική ποιος ξεκίνησε πρώτος. Παρακαλώ στο θέμα μας, αν υπάρχει άποψη να γραφεί, αλλιώς δεν υπάρχει λόγος να ανταλλάσσονται ανούσιες κατηγορο-ειρωνίες διότι δεν είμαστε γύρω από ένα τραπέζι πίνοντας κρασάκι, οπότε είναι σίγουρο ότι τα γραφόμενα παρεξηγιούνται.
Συμφωνω απολυτα αδμινορα και αν περιμενα κατι ηταν η παρεμβαση καποιου συντονιστη για να ξαναγραψω…Σε ενα θεατρικο λοιπον για την Ευτυχια Παπαγιαννοπουλου με την Νενα Μεντη,ελεγε η ηρωιδα στον μονολογο της “Ε εγραψα κατι τραγουδια κ εγω για χρωματα και πουλακια που πετανε και ηλιους” καπως ετσι αναφερομενη στο πως εργαζονταν στα χρονια της χουντας.Αυτο δεν το θεωρω απολυτα κακο γιατι επρεπε να βιοποριστει και ιδιως αφου ηταν στα τελευταια της (το 1972 πεθανε)…Εκεινη τη στιγμη ειπα απο μεσα μου “αι τη χαζη εσκυψε το κεφαλι στη λογοκρισια” αλλα τελικα εσφαλα,προφανως,και νομιζω αυτο ισχυε στους περισσοτερους μουσικους και καλλιτεχνες.Δεν ειναι ομως το ιδιο με το να παιξεις σε μια φιεστα…Θα ελεγα οτι γενικα ναι ειναι δυσκολο να παρεις θεση αν δεν εισαι αποφασισμενος 100%,αν δεν πιστευεις 100% οτι αυτο που κανεις ειναι σωστο γιατι οι κυρωσεις δεν ειναι κατι που σου περναει απο το μυαλο αψηφιστα…
Έχει σκεφτεί κανείς από μας, τις επιπτώσεις από μια ενδεχόμενη άρνηση των συγκεκριμένων καλλιτεχνών στη φιέστα της χούντας; Μήπως φοβήθηκαν;
Ας κοιτάμε λίγο και τον ανθρώπινο παράγοντα πριν βγάλουμε τα μαχαίρια. Εδώ κοτζαμ μπαρουτοκαπνισμένοι, επώνυμοι αγωνιστές, έκαναν δήλωση --επειδή φοβήθηκαν --αποκηρύσοντας τις ιδέες τους και μας ενοχλούν οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες;
Άλκη αυτό λέει εν ολίγοις ο Ζαμπέτας στην αυτοβιογραφία του για το γεγονός.
Μεταφέρει μάλιστα, ένα διάλογο που είχε με τον Ηλιόπουλο (αν θυμάμαι καλά), πριν ανέβουν στην εξέδρα της “γιορτής”, ο οποίος Ηλιόπουλος του είπε, “τί θα πούνε για μας ρε Ζαμπέτα” κι αυτός απάντησε κάτι του στυλ “ρε άντε να παν να… όλοι, εδώ πάνε οι επαναστάτες (Καρέζη κτλ) εμείς είμαστε το πρόβλημα”; Μάλιστα παρακάτω λέει χαρακτηριστικά για τη Σοφία Βέμπο ότι τραγούδησε πρώτα “Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά”, αργότερα “Παιδιά της Επαναστάσεως Παιδιά” κι αργότερα “Παιδιά του Πολυτεχνείου Παιδιά”. Ενώ εκείνος, τον “αράπη” του τον έγραψε μαύρο, ούτε κόκκινο, ούτε πράσινο, ούτε μπλε…
Εγώ από την αυτοβιογραφία του Ζαμπέτα και πολλών άλλων καλλιτεχνών έχω συμπεράνει ότι οι μουσικοί του ρεμπέτικου και κάποιοι λαϊκοί καλλιτέχνες του μπουζουκιού, ανεξαρτήτως πολιτικών/κομματικών πεποιθήσεων, προσπαθούσαν να υποστηρίξουν μια στάση ζωής με βάση το σεβασμό, την αλληλεγγύη, την αξιοπρέπεια, τη μπέσα και τη δικαιοσύνη. Αυτό υπερίσχυε της όποιας ιδεολογίας, θεωρούσαν, για να το πω λαϊκά, ότι έχουν καθαρό το κούτελό τους και αυτό τους αρκεί. Δηλαδή, ότι ο καλλιτέχνης ως οντότητα είναι εκ των πραγμάτων εκτός συστήματος, ότι το σύστημα τους χρειάζεται και όχι αυτοί το σύστημα, συνεπώς η αποστασιοποίησή τους από πολιτκές/κομματικές θέσεις ήταν δεδομένη. Γι αυτό πιστεύω κι ο Μπίνης δηλώνει “άφοβα” ότι ενώ ήταν πρώην κομμουνιστής και βασανισμένος μάλιστα, στην Αμερική ασπάστηκε τον καπιταλισμό. Δεν τον ενδιαφέρει να εκτεθεί “πολιτικά”, αφού ως άνθρωπος υπήρξε ακέραιος και συνεπής προς τον κώδικα ηθικής (όχι με τη συντηρητική έννοια) που η κοινωνική δομή των καλλιτεχνών θέσπισε και υποστήριζε συνειδητά ή ασυνείδητα, σωστά ή εσφαλμένα.
Το να “δικαιολογήσει” κανείς αυτή τη στάση, δίκην φόβου κλπ, είναι εύκολο, ιδίως μετά από 40 περίπου χρόνια.
Όπως και το να δεχτεί ότι δεν είναι αυτή η πράξη που καθορίζει συνολικά την προσωπικότητα αυτών των καλλιτεχνών.
Όμως δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει την ψυχολογική επίδραση που θα είχε αυτή η συμμετοχή τους, την αρνητική επίδρασή της στο ηθικό όσων προσδοκούσαν στον αγώνα για την ανατροπή της δικτατορίας.
Την ευκολία της μιάς κάποιας αδιαφορίας που μπορούμε να επιδείξουμε τώρα, μάλλον αρκετός κόσμος δεν θα την είχε όταν τα γεγονότα αποτελούσαν παρόν και φυσικά ούτε και τότε ούτε και τώρα αξίζει αυτή η στάση για χειροκρότημα. Για μένα είναι μάλιστα από τις περιπτώσεις που το χειροκρότημα στον καλλιτέχνη το ορίζουν κριτήρια πέρα από την τέχνη του, δεν αρκεί μιά καλή ερμηνεία κι ένα γρήγορο σόλο για να χειροκροτηθεί ο καλλιτέχνης σε μιά τέτοια περίπτωση.
Και τελικά όσες δικαιολογίες κι αν βρεθούν -υπαρκτές φυσικά- δεν είναι αυτή η στάση που θα μπορούσε να αποτλέσει “πρότυπο”, αλλά η αντίθετη με το όποιο τίμημα - που όμως πρώτα απ’ όλα την απαιτεί ο καθένας από τον εαυτό του και μόνο με το παράδειγμά του μπορεί να την ζητά από τους άλλους…
Πάντως είναι γεγονός ότι αρκετοί από όσους συμμετείχαν στις χουντικές φιέστες, μετά από λίγο σχετικά καιρό είτε σαν άνθρωποι είτε και μέσα από τη δουλιά τους εκδηλώθηκαν ενεργά ενάντια στη χούντα.
Επί τη ευκαιρία, μια που αναφέρθηκε και το όνομα του Νίκου Ξυλούρη (που βέβαια δεν δάνεισε ποτέ τον εαυτό του σε τέτοιες φιέστες), εδώ :
υπάρχει μιά ωραία φωτογραφία του από το Πολυτεχνείο του '73 (του 73 κι όχι από κάποια μεταπολιτευτική επέτειο).
ΥΓ τα λόγια του Μπίνη για τον καπιταλισμό των ΗΠΑ, μου θυμίζουν την αντίληψη που ίσως έχουν για την ύπαρξη ή μη του θεού ο “πωλών τοις μετρητοίς” και ο “πωλών επί πιστώσει”: Για τον πρώτο είναι αυταπόδεικτη. Για τον δεύτερο τουλάχιστον αμφισβητίσιμη. Δεν ξέρω δηλαδή αν θα είχαν την ίδια άποψη οι δεκάδες χιλιάδες που ζουν σήμερα σε καταυλισμούς, αντίσκηνα κλπ λόγω καπιταλιστικής “κρίσης”.
ΥΓ2 Κι ένα βίντεο με τον Νίκο Ξυλούρη, έναν χρόνο περίπου μετά.
ειδα το τελευταιο βιντεακι και αυτο που προσεξα ειναι οτι η φωνη του Ξυλουρη δεν ταιριαζει με τα μπουζουκι ή μαλλον για να το πω διαφορετικα,το μπουζουκι του Παπαδοπουλου δεν ταιριαζει καθολου με την φωνη του Ξυλουρη ουτε σαν παιξιμο αλλα ουτε και σαν ηχος.
Παίρνω δειγματοληπτικά δύο από τα τελευταία μηνύματα:
Και:
Ο Άγης και ο Άλκης παίρνουν διαφορετικές ο καθένας όψεις του ίδιου φαινομένου. Και των δύο η άποψη υποστηρίχτηκε και από άλλους μέσα στη συζήτηση. Παρόλο που στην τελική ο ένας λέει «μην είμαστε υπέρ το δέον αυστηροί» και ο άλλος «μην είμαστε υπέρ το δέον επιεικείς», δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω και με τους δύο!
Η τάση καθενός (γενικά μιλώντας τώρα, όχι του Άγη και του Άλκη) να κλίνει προς τη μια από δύο αντίθετες απόψεις τον κάνει να βλέπει επιχειρήματα υπέρ της, που ο άλλος μπορεί να μην τα αμφισβητεί μεν, αλλά απλούστατα να μην τα είχε σκεφτεί. Έτσι έρχονται στην επιφάνεια πτυχές που, αν όλοι συμφωνούσαμε, μπορεί να έμεναν αφανείς.
Είναι προφανές ότι αν συνεχίσουμε έτσι δεν πρόκειται να «αποδειχτεί» τίποτε. Ωστόσο, αυτή είναι μια από τις συζητήσεις που με κάνουν πραγματικά να χαίρομαι για το φόρουμ. Χωρίς το άγχος να «καταλήξουμε κάπου», φωτίζουμε ένα θέμα από όλο και περισσότερες μεριές.
Έτσι κι αλλιώς, θεωρητικά ο μόνος έγκυρος τρόπος να καταλήξει κανείς κάπου είναι να λάβει υπόψη του ΟΛΑ τα πιθανά και απίθανα επιχειρήματα και να διαλέξει σε ποια θα δώσει περισσότερο βάρος: το κέρδος του δε θα είναι ότι κατέληξε αλλά ότι είδε τα επιχειρήματα.