Η ΚΙΘΑΡΑ ΣΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ (εν συναρτήσει προς το λαούτο) - Παρεξηγημένο θέμα

Σύμφωνοι, αλλά το κλαρίνο άλλαξε τόσο σύρριζα τα πάντα; Τα κομμάτια του, είτε τραγούδια είτε σκάροι / μοιρολόγια / βέρσα, δεν τα έπαιζε ήδη το βιολί; Στα νησιά ναι, το βιολί (πολύ νεότερο εδώ απ’ ό,τι στη στεριά) άλλαξε εκ βάθρων τα πάντα. Τα ζεϊμπέκικα, τον πολίτικο συρτό, ακόμη και τον ντόπιο ίσσο, δεν τα έπαιζαν πριν οι λύρες και οι τσαμπούνες. Δεν τα έπαιζε πριν κανείς: υπήρχαν άλλοι ίσσοι εντελώς διαφορετικοί, καθόλου συρτά, όσο για ζεϊμπέκικα, άκου τώρα, σόλο χορός μόνο για άντρες χωρίς κύκλο και χωρίς να είναι δίσημος κλπ., αυτά γίνονταν μόνο απέντντι.

Της κιθάρας ο ρόλος είναι πράγματι πιο διακριτικός. Το ίδιο κομμάτι, με τα ίδια όργανα κατά τα άλλα, παιγμένο με κιθάρα και συγχορδίες ή με λαούτο χωρίς συγχορδίες, δεν ακούγεται τραγικά διαφορετικό. Αλλά και πάλι, η ύπαρξη/απουσία κάθετης σκέψης εμένα μου φαίνεται ριζική διαφορά.

(Σταύρο, ασφαλώς και υπήρχαν πριν τον Νισύριο αυτά που έπαιξε ο ίδιος. Και το ίδιο το βιολί, και το ρεπερτόριο. Όχι όμως στα νησιά. Υπήρχαν στην Πόλη, υπήρχαν αλλού. Στην Κάλυμνο είναι εξακριβωμένο ότι όλοι οι βιολάτορες ανάγονται στον Νισύριο -που δεν ήταν βέβαια Καλύμνιος αλλά δεν έχει σημασία- μέσω 2-3 μαθητών του, Κουρούνη, Μαγριπλή και δε θυμάμαι ποιανού άλλου. Για τη Νίσυρο, την Κω, τη Λέρο δεν έχω τόσο ακριβείς πληροφορίες αλλά άκρες μέσες το ίδιο πρέπει να έχει συμβεί. Σκοποί απόλυτα ταυτισμένοι με συγκεκριμένα νησιά, δεν υπήρχαν στα εν λόγω νησιά παλιότερα από τον Νισύριο. Σα να σου λένε ότι δεν υπήρχε ο Ικαριώτικος στην Ικαρία ή ο 5ζάλης στα Χανιά.)

Το μοιρολοι ο υμνος της Ηπειρου που ξεκινουσε και εκλεινε το πανηγυρι παιζονταν παντα απο το βιολι.Οι Ηπειρωτες βιολιστες του 19 ου αιώνα αφήσαν ιστορία όπως ο Θρυλικός Λαλο Φάκος ,που εγραψε πολλά από τα κομμάτια που ακούμε εώς σήμερα.Ομως στην πορεια αυτο αλλαξε ριζικα ,το βιολι επαιζε μονο τον β ρολο τον βοηθητικο του κλαρίνου ακόμα και στο ίδιο το μοιρολόι ,αυτο γίνεται εώς και τις μέρες μας γιατι το κλαρίνο αγαπήθηκε περισσότερο από τον κόσμο .Σε αυτό προσωπικά πιστέυω έπαιξαν μοναδικό ρόλο ο ανεπανάληπτος Κίτσος Χαρισιάδης ο οποίος έπαιξε με απαράμιλλο πραγματικά τρόπο πολλά από τα παλαιά κομμάτια (αρβανίτικα,μοιρολόγια,Φυσούνι,Φράσσα κλπ) θα λέγα εώς και σήμερα αξεπέραστο αλλά και ο Αλβανός Ασλάνης ο οποίος υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς έλληνες κλαρινίστες της εποχής.
Οσο για τον Νισύριο είναι λογικό ένας τέτοιος δεξιοτέχνης όπου πάει να άφησει το στίγμα του και να τον θυμούνται για πάντα ,ας μην ξεχνάμε όμως οτί τότε ακόμα ο κόσμος άκουγε πολλές φορές τους δίσκους ,δεν ήταν ανάγκη να πάει ένας καλλιτέχνης σε μια συγκεκριμένη περιοχή.Αυτό πιστέυω έγινε ακριβώς με τον Νισύριο για αυτό ειναι δύσκολο να μάθουμε ποιες περιοχές επηρέαστηκαν από το παίξιμο του μέσω των δίσκων του που πρέπει να κυκλοφόρησαν ευρέως.Είναι ακόμα ο πρώτος που ηχογράφησε το Αιβαλιώτικο ζειμπέκικο και μετά από την προφανή επιτυχία του δίσκου ξεσκίστηκαν όλοι να το ηχογραφήσουν την ίδια κιόλας εποχή,φανταστείτε τι χαμός έγινε.Ομως σε άλλες περιοχές της δωδεκανήσου δισκογραφικά έχουμε φοβερούς βιολιστές της ίδιας γενιάς όπως τον Μιχάλη Φελουζή από την Κάσο και τον Πίκουλα από την Κω οι οποίοι έπαιζαν και συρτά πολίτικα και πολλά άλλα μικρασιάτικα κομμάτια εκτός από πολλά νησιώτικα και δεν φέρουν καμία επιρροή από το στυλ Νισύριου αλλά το ιδιαίτερο ντόπιο χρώμα , αντίθετα άλλοι που ήρθαν σε επαφή με τον Νισύριο όπως για παράδειγμα ο Γιάννης Κουλιανός φαίνονται ότι έχουν επηρεαστεί εξ ολοκλήρου από αυτόν

Σταύρο,
α) ο Κίτσος υπήρξε όντως μορφή/σχολή (αλλά μήπως και ο Τζάρας δεν έγραψε ή επεξεργάστηκε ένα ολόκληρο ύφος/σχολή στην Ηπειρώτικη παράδοση ; κλπ),
β) του Φακο, του Κερίμη και του Αρσλαν έχουμε ηχογραφήσεις;

Περικλή,
α) και το ντο-σολ+σόλο ή σολ-ρε+σολο στα παλιά λαούτα κάθετη λογική έχουν (όσο απλή κι αν ήταν).
Και
β) μην βλέπεις την κιθάρα ξεκομμένα από τις επεξεργασίες των δημοτικών μελωδιών που κάνουν τα νεώτερα κλαρίνα κλπ. (πρόκειται δηλ. για κάτι συνολικότερο, νομίζω).

Νομιζω με ολο το σεβασμο οτι το να συγκρινουμε τον Τζαρα με τον Χαρισιαδη ειναι αστείο.Ο ένας είναι ίσως ο μεγαλύτερος παίχτης του κλαρίνου που έβγαλε ποτέ η χώρα ,ασύγκριτός και ερμηνευτικά και δεξιοτεχνικά ,εξωπραγματικός παίχτης, και από την άλλη ο Τζάρας ένα ωραίο όντως κλαρίνο με γλυκυτατο ήχο, τίποτα όμως παραπάνω .Ομως σήμερα συμβαίνει καποιοι να μιλάνε περισσότερο για τον Τζάρα που τείνει να γίνει θρύλος και πιο λίγο για τον για Χαρισιάδη ,αν ρωτήσεις όμως κάποιον παλιό Ηπειρώτη μουσικό θα σου πει οτί ένα κλαρίνο υπήρξε και αυτός ήταν ο Κίτσος και κάνείς δεν τον έφτασε ποτέ,αυτό μου το τονίσαν τόσο ο Πετρό Λούκας ,ο Ναπολέων Ζούμπας κ.α.Του Λάλο Φάκου όχι δυστυχώς δεν υπάρχουν καθόλου ηχογραφήσεις,ο πιο παλιός ελλήνας Ηπειρώτης βιολιστής που ηχογραφήθηκε είναι ο Γιάννης Δάλας και φυσικά ο μεγάλος Αλέξης Ζούμπας ,στην Αμερική και οι δύο, και μετά από αυτούς ο Μήτσος Χαλικιάς .Του Ασλάνη δεν υπάρχουν ηχογραφήσεις από όσο γνωρίζω υπάρχουν όμως του γιου του Σελίμη.Mαλιστα υπάρχει μια ιστορία που διάβασα κάπου στο ίντερνετ οτί τον πατέρα Ασλάνη ,από το Λεσκοβίκι ,τον είχε στο παλάτι ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμήτ ο οποίος του είχε ασημώσει το κλαρίνο μέσα- έξω.Στο τέλος τον έδιωξε όμως από την αυλή του γιατί με το παίξιμο του ξετρελαινε τα χαρέμια.
Εδώ ακουμε τον γυιο Σελίμη σε ένα Αλβανικό ηχογραφημένο στην Πόλη το 1927 για την εταιρεία Homochord https://www.youtube.com/watch?v=PBojDVo6tI4

και σε ένα χορό στα τρία την ίδια εποχή.https://www.youtube.com/watch?v=fDmLvy3AQdU

Στις ηχογραφήσεις ακούγονται δύο κλαρίνα να παίζουν μαζί.

Όταν λέμε “άλλαξε ριζικά” είναι εμφανές ότι δεν εννοούμε το ίδιο πράγμα…

(Κάποιες διαφορές στην άποψή μου για τον Φελλουζή κλπ. 12νήσιους δεν έχουν σχέση με το κυρίως θέμα και τις αφήνω για άλλη στιγμή.)

α) Μμμμμμμμμμναι… Λεξιλογικά, ναι. Επί της ουσίας είναι κάτι τελείως διαφορετικό τόσο από το καθαρά συγχορδιακό παίξιμο όσο και από το καθαρά σολιστικό. Αλλά έτσι κι αλλιώς είναι κάτι που ποτέ, νομίζω, δεν το έκαναν οι κιθάρες.
β) Αυτό θα μας το κάνεις πιο λιανά γιατί δεν το γνωρίζω ώστε να έχω γνώμη.

Για να είμαι ειλικρινής, ειδικά σε ό,τι αφορά την κιθάρα, ακριβώς έτσι θα την έλεγα: νεοδημοτική.

(Επίσης έχω να εκφράσω και την ένστασή μου στον όρο “τραγούδι της παλιάς δισκογραφίας”. Δημοτικό είναι, όχι τραγούδι της οποιασδήποτε δισκογραφίας. Το πότε ηχογραφήθηκε είναι τελείως άσχετη πληροφορία σε σχέση με το ίδιο το τραγούδι -άλλο φυσικά αν παίζει ρόλο για την ίδια την εκάστοτε ηχογραφημένη εκτέλεση. Θα μπορούσε να έχει γραφτεί πριν 800 χρόνια και να μην έχει ηχογραφηθεί ποτέ, ή να έχει γραφτεί το 1940 ως νεοδημοτικό και να ηχογραφήθηκε άμεσα.)

Ενα ακόμα δείγμα στο
Ολες οι μάνες τα παιδιά - Τ Γιαρίμης Απ Τζιαχρής https://www.youtube.com/watch?v=aKuNhX2i0Fo&feature=em-uploademail

Τον Αριστείδη μου θύμισε αυτή η μελωδία.

Τι να σου πω “επισκέπτη”, πάλι αταίριαστο μου φαίνεται. Ο κιθαρίστας παίζει ένα στυλ και ο τραγουδιστής τραγουδάει ένα άλλο. Τα άλλα όργανα θα μπορούσαν να ταιριάξουν και με το ένα και με το άλλο, δεν είναι τόσο «χαρακτηρισμένα», αλλά η κιθάρα είναι.

Και δεδομένου ότι δουλειά του κιθαρίστα είναι να υποστηρίζει τους υπόλοιπους (και όχι του τραγουδιστή να υποστηρίζει την κιθάρα), το αταίριαστο αποτέλεσμα δεν μπορώ παρά να το χρεώσω στον κιθαρίστα.

Περικλή, νομίζω ότι το θέμα είναι πιό περίπλοκο. Εσύ (κι εγώ, εντάξει…) το χρεώνεις στον κιθαρίστα. Η (σημερινή!) πραγματικότητα απλά, και δυστυχώς (για σένα και για μένα) δεν θεωρεί το αποτέλεσμα αταίριαστο. Αποδέχεται το παλαιικό στίλ του τραγουδιστή γιατί το γνωρίζει, και το στιλ της κιθάρας το δέχεται ως “εκμοντερνισμό”: “Έτσι παίζουν σήμερα!”.

Διαβάζω αυτή την εποχή ένα βιβλίο “Εισαγωγή στην Εθνομουσικολογία”. Δεν το συνιστώ απαραίτητα, ρίχνει (αν και δεν το τελείωσα ακόμα) υπερβολικά πολύ, κατά τη γνώμη μου, βάρος στο δύσκολο ερώτημα “Τι εξετάζει η Εθνομουσικολογία” και έτσι παραγίνεται θεωρητικό. Πάντως, φαίνεται σαφώς ότι η τάση διεθνώς είναι να εξετάζουμε όχι αποκλειστικά τις εξωτικές και πρωτόγονες, όπως παλαιότερα, αλλά και τις μοντέρνες αστικές μουσικές, που εκνευρίζουν όχι μόνο εσένα και εμένα αλλά και πολλούς παρόμοιους με μας σε Αμερική, Ιαπωνία, Ευρώπη κλπ κλπ.

Δεν θα το διαβάσω, αν εκδοθεί όσο ακόμα ζώ, αλλά σίγουρα κάποτε θα εμφανιστεί ένα βιβλιαράκι κάποιου νέου εθνομουσικολόγου “Η εξέλιξη της νυκτής συνοδείας στο δημοτικό τραγούδι από ρυθμική σε μελωδική”.

Όπως εξακολουθεί να είναι ακόμα σήμερα στην Κρήτη. Μελωδικό εννοώ ή έστω ρυθμικομελωδικό, αν προτιμάτε.

Λιγάκι παράξενος ο όρος, δεν τον έχω ξανακούσει αλλά αν εννοείς ότι ο λαουτάρης, που η κυρίως δουλειά του είναι ο τονισμός του ρυθμού, θα παίξει και λίγο μελωδία “άμα λάχει”, αυτό συμβαίνει παντού, όχι μόνο στην Κρήτη. Όπως λέει και ο Δημήτρης, αν δεν ξέρουμε κάποιες βασικές λεπτομέρειες, δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι εννοείς. Πάντως, η μελωδία που θα παίξει και (φυσικά) έπαιζε και πριν μερικές δεκαετίες ο λαουτάρης, καμμία σχέση δεν έχει με τις “μπασογραμμές” που κρατάνε οι “μοντέρνοι” (ηλεκτρο-) κιθαρίστες.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι παιξίματος του λαούτου. Κάποιοι αφορούν ορισμένες περιοχές, άλλοι είναι υπερτοπικοί, κάποιοι είναι παλιότεροι, κάποιοι νεότεροι, κάποιοι διαχρονικοί.

Υπάρχει το καθαρά μελωδικό παίξιμο. Θα έλεγα βέβαια ότι δίνει εξίσου έμφαση και στο ρυθμό, αλλά επειδή ο ρυθμός βγαίνει από μόνος του, όχι επειδή ο λαουτιέρης κάνει κάτι ειδικό για να τον τονίσει. Ο λαουτιέρης παίζει μελωδία σ’ ένα όργανο με «ρυθμικό» ήχο.

Υπάρχει το παίξιμο με μελωδία + ανοιχτές. Ο ρυθμός τονίζεται περισσότερο απ’ όσο στο πρώτο, κι επίσης περισσότερο απ’ όσο η μελωδία. Η μελωδία απλοποιείται, παίζονται μόνο (ή σχεδόν μόνο) οι νότες που σκάνε πάνω στους βασικούς χρόνους του ρυθμικού σχήματος. Επιπλέον εδώ εμφανίζεται κι ένα τρίτο στοιχείο, η αρμονία. Η αρμονία, εκτός από το αυτονόητο ότι δεν είναι η δυτική (π.χ. μερικές φορές η συγχορδία τονικής αποτελείται από την τονική και την τέταρτη), επιπλέον είναι αρκετά στοιχειώδης και προβάλλεται ελάχιστα.

Υπάρχει το παίξιμο με λίγες συγχορδίες. Δίνει έμφαση μόνο στο ρυθμό, και μάλιστα μεγαλύτερη απ’ ότι τα προηγούμενα, καθόλου στη μελωδία και ελάχιστα σε μια στοιχειωδέστατη αρμονία -όχι την ίδια με προηγουμένως. Αυτό (κατά τη γνώμη μου) δεν είναι η πιο απλή εκδοχή του παιξίματος με περισσότερες συγχορδίες, είναι κατι τελείως διαφορετικό στη λογική του.

Υπάρχει το παίξιμο με περισσότερες συγχορδίες και όλο τρίφωνες. Εδώ δεν υπάρχει καθόλου μελωδία, υπάρχει μόνο ρυθμός και αρμονία με ισομοιρασμένη έμφαση. Η αρμονία, είτε απλούστερη είτε πιο φορτωμένη, είναι ξεκάθαρα αυτό που θα λέγαμε δυτική.

Από αυτό το τελευταίο και πέρα βρισκόμαστε πλέον στο κιθαρίστικο παίξιμο. Ανάμεσα σε δύο συγχορδίες μπορεί να μπει και λίγη μπασογραμμούλα, η λίγη να γίνει περισσότερη, και στο τέλος να έχουμε ολόκληρα μελωδικά περάσματα που κινούνται κάτω από την κυρίως μελωδία του κομματιού. Αυτό είναι που εννοούσε ο Νίκος λέγοντας μελωδική συνοδεία, αν κατάλαβα καλά. Όντως, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το γεγονός ότι παλιότερα (και σήμερα άλλωστε) το λαούτο χρησιμοποιόταν και ως μελωδικό όργανο.

Αυτά τα κιθαρίστικα παιξίματα, είτε γίνουν με κιθάρα είτε με λαούτο, είναι μπάσταρδα. Κομίζουν στη μουσική ένα στοιχείο εντελώς επείσακτο, που δεν της ανήκε παλαιόθεν. Όμως επείσακτα στοιχεία ανέκαθεν έμπαιναν ως μπόλια σε όλες τις μουσικές. Το μπαστάρδεμα δεν οδηγεί κατ’ ανάγκην σε εκφυλισμό, μπορεί να βγάλει έναν νέο και ενδιαφέροντα συνδυασμό. Υπάρχει καλό μπαστάρδεμα και κακό μπαστάρδεμα. Σ’ ένα από τα βιντεάκια που παρέθεσε ο Γιάννης (δεν κάθομαι τώρα να ξαναβρώ ποιο ήταν), ένας λαουτιέρης βάζει και μπασογραμμές και αναλύσεις ντιμινουίτας και άλλα στοιχεία από αυτά που ο Δημήτρης πιο πριν χαρακτήριζε ως μη δημοτικά (και συμφωνώ κι εγώ)- αλλά τα βάζει ως άρτυμα, σε σωστή -μικρή- δοσολογία. Μοιάζει σα να σου λέει «ξέρω πώς γίνεται η παραδοσιακή συνοδεία, η απέριττη και λειτουργική, αλλά επίσης ξέρω και 5 πραματάκια για το όργανό μου που δεν τα ήξερε η προηγούμενη γενιά». Έτσι, να το δεχτούμε, μαγκιά του! Όχι όμως «ξέρω παπάδες πάνω στο όργανο αλλά δεν έχω προσέξει ποιο κομμάτι παίζουμε».

.Περικλή, όχι: αυτό που εννοούσα εγώ λέγοντας ότι ο λαουτάρης “θα παίξει και λίγο μελωδία άμα λάχει” είναι ένα παίξιμο όπως στο πρώτο από τα παραδείγματά σου, σόλο δηλαδή. Κάτι τέτοιο δεν θα γίνει την ώρα που το πανηγύρι “τρέχει”, με τις παραγγελίες του και τις παρέες να εναλλάσσονται στην πίστα (εκεί, πρέπει να τραβήξει κουπί), αλλά στο τέλος του γλεντιού, σε συνήθως στενό κύκλο. Το παίξιμο με πλήρεις συγχορδίες στην κιθάρα και με μπασογραμμές που γίνονται όλο και περισσότερες και καταλήγουν σε μία “κάτω μελωδία” όπως λές κι εσύ, με πεταμένο στην άκρη πλέον το ρυθμικό κράτημα, είναι βεβαίως διαφορετικό και είναι αυτό που έλεγα για “μπάσο κοντίνοο” της παλαιάς μουσικής. Άλλο η κυρίως μελωδία και άλλο η μπασογραμμή.

@ Νίκος Π.: Αυτό που εννοούσα εγώ λέγοντας ότι ο λαουτάρης “θα παίξει και λίγο μελωδία άμα λάχει” είναι ένα παίξιμο όπως στο πρώτο από τα παραδείγματά σου, σόλο δηλαδή. Κάτι τέτοιο δεν θα γίνει την ώρα που το πανηγύρι “τρέχει”, με τις παραγγελίες του και τις παρέες να εναλλάσσονται στην πίστα (εκεί, πρέπει να τραβήξει κουπί), αλλά στο τέλος του γλεντιού, σε συνήθως στενό κύκλο.

Δεν είναι και τόσο θέμα στιγμής. Το πρώτο μου παράθεμα είναι δείγμα τυπικού χανιώτικου παιξίματος. Έτσι παίζουν, γιατί αλλιώς δεν ξέρουν − κι αν ξέρουν, ο σκοπός με άλλο παίξιμο δε θα ακουστεί έτσι όπως τον θέλουν. Αλλού στην Κρήτη αυτό το παίξιμο εναλλάσσεται ή συνδυάζεται με «βούρτσα». Το καλύμνικο παράθεμα είναι επίσης τυπικό: ορισμένα κομμάτια παίζονται πάντα μόνο έτσι, άλλα πάντα μόνο με μελωδία+ανοιχτές όπως στο αμοργιανό παράθεμα. Στα περισσότερα άλλα νησιά παίζουν ή μόνο όπως στο ναξιώτικο παράθεμα, ή οι περισσότεροι έτσι και μερικοί παλιοί όπως στο αμοργιανό. Φυσικά, κάπου συμβαίνει κι αυτό που λες. 

Αλλά πάντως, λέγοντας [i]μελωδική συνοδεία[/i] δεν αναφερόμουν σʼ αυτή σου τη φράση Νίκο αλλά στην άλλη, για το βιβλίο που δε θα σʼ ενδιέφερε να διαβάσεις αν έβγαινε... Τις μπασογραμμές δεν εννοούσες;

Ακριβώς. Αυτό το “στιλ” βλέπω εγώ ως τη χαρακτηριστική διαφορά μεταξύ της παλαιότερης νυκτής συνοδείας και της σημερινής: Αναλύσεις συγχορδιών στη μπάσα περιοχή της κιθάρας και όχι “βούρτσα” σε συγχορδίες από όλες μαζί τις χορδές. Αυτό βέβαια γίνεται παράλληλα με τη συχνή αλλαγή πολλών και πλήρων συγχορδιών όχι τριών μόνο φθόγγων, αλλά με εκμετάλλευση και των έξη χορδών (συγχορδίες με χρήση όλων των βαθμίδων της κλίμακας).

Υπάρχουν οι διεθνείς όροι solid body, semi-hollow body και hollow body, που αντιστοιχούν σε 3 τύπους σκάφους ηλεκτρικής κιθάρας… μια αναζήτηση θα σας διαφωτίσει

Εδώ θα βρείτε δυο λόγια για τις παραπάνω κατηγορίες.

Παλιό θέμα, με πολλές προεκτάσεις.
Εν πάσει περιπτώσει, είμαστε αναγκασμένοι να αποδεχθούμε, τρόπον τινά, τη συμμετοχή της κιθάρας, σε επίπεδο συνοδείας, τόσο στη μουσική της ηπειρωτικής ελλάδας (από τις γραμμοφωνικές ηχογραφήσεις-έχουν εξαντλήσει την περιπτωσιολογία οι υπόλοιποι) όσο και στη μουσική του αιγαίου (βλέπε βιολί ή λύρα με λαούτο+ κιθάρα).
Κατά τη γνώμη μου αυτό οφείλεται σε τρείς λόγους : α) Την αστικοποίηση του Δημοτικού στις ηχογραφήσεις (πολύ εύκολο να βρεθεί ένας κιθαρίστας που θα πάιξει π΄χ το καρακωστέικο με δύο ακόρντα, αντί του «χοντροκομένου»λαουτιέρη με τις διφωνίες και το «ελλειπτικό» μέτρο ) β) τη σταδιακή απώλεια της σολιστικής έκφανσης του λαούτου, οπότε και «αντικαταστάθηκε» από την κιθάρα ή (κάπως καλύτερα) από τη λαουτοκιθάρα και γ) το γνωστό σκυλοδημοτικό, που αναλύθηκε δεόντως.
Αυτά όμως έχουν περάσει πιά, όπως επίσης παρήλθαν και τα αίτια που τα δημιούργησαν.
Σήμερα , και μετά την ανάκαμψη και αποκατάσταση του λοαύτου, η ουσία είναι ότι δεν υφίσταται πλέον λόγος χρήσης της κιθάρας στη δημοτική ορχήστρα. Κατά την άποψή μου, δεν υπήρχε λόγος και στο παρελθόν, αλλά ότι έγινε-έγινε.
Το μόνο που απομένει, είναι,πιστεύω, να φύγουν από την πιάτσα των λαουτιέρηδων κάτι τύποι… ξέρετε…αυτοί με τα μπασοκίθαρα, τα ρεμπετοκίθαρα, που αίφνης έγιναν λαουτιέρηδες (και μάλιστα με μέθοδο…).
[b]Θα πρέπει αυτοί οι τύποι…ξέρετε… να καταλάβουν ότι το dna τους καθιστά απαγορευτική τη χρήση του λαούτου, αφού δεν μπορούν καν να κατανοήσουν (πόσο μάλλον να παίξουν) τον τρόπο του Φυρογένη, του Λάλου, του Ρούβα, του Ανδριανού, του Χατζόπουλου, του Γομπάκη και πάμπολλων άλλων, με το φοβερό δεξί, την-αποκλειστικά προσαρμοσμένη στο λαούτο-τεχνική του αριστερού, και την άριστη χρήση των -ελλειπτικά γοητευτικών- ρυθμών και δρόμων, έστω και στην απλή συνοδεία.

Θαρρώ πως είναι πιο επικίνδυνο να «κιθαρίζεις» στο λαούτο, παρά να «λαουτίζεις» στην κιθάρα…[/b]

Σεβαστή η άποψή σου, αλλά επειδή “ξέρουμε”…το “αυτοί οι τύποι” και το όλο ύφος σου είναι απαξιωτικό.