Προσωπικά πάντως, Κώστα μου, βεβαίως και δεν στενοχωρήθηκα!
(και διόρθωσα και την ορθογραφία στην επικεφαλίδα: Γκέρλιτς, αντί Γκαίρλιτς)
1 «Μου αρέσει»
Με ενοχλεί και μένα η μπουζουκολαγνεία. Αντιλαμβάνομαι πως για χρόνια το μπουζούκι και τα τραγούδια του κυνηγήθηκαν, οπότε ένας ρεβανσισμός είναι εξηγήσιμος, αλλά … φτάσαμε στο άλλο άκρο, της αδιαφορίας για ό,τι δεν έχει μπουζούκι.
Αν δεν κάνω λάθος, οι καταγραφές στο Γκέρλιτς είναι οι παλαιότερες ηχογραφήσεις Ελληνικού λαογραφικού ενδιαφέροντος που διαθέτουμε. Αυτές της Μερλιέ και του Νοτόπουλου είναι 10τόσα και 30τόσα χρόνια μετά. Πρόκειται λοιπόν για ένα τεράστιο θησαυρό πληροφοριών που περιμένει να τον “αξιοποιήσουμε”. Ενδεχομένως ένα τέτοιο εγχείρημα ξεπερνά τις δικές μας “ερασιτεχνικές” δυνατότητες, αλλά είμαι σίγουρος πως κάτι πρέπει να γίνει.
2 «Μου αρέσει»
Θαρρώ πως το νήμα ξεκίνησε από μια πολύ συγκεκριμένη απορία του frank (που δεν θα την είχε καν, εάν είχε υπόψη του την Γ΄ έκδοση του βιβλίου του Αλεξάτου), η οποία στη συνέχεια της συζήτησης καλύφθηκε. Αυτό για μένα ήταν πολύ θετικό, διότι εγώ τουλάχιστον αγνοούσα ότι από το 2022 εμπεριέχεται σε ελληνικό βιβλίο ο κατάλογος των 70 κυλίνδρων.
Τα λοιπά, οι πικρίες και τα παράπονα κλπ, είναι μεν για μένα σεβαστά, ωστόσο θα έλεγα ότι το όποιο επιζητούμενο ενδιαφέρον δεν “εκβιάζεται” αλλά μπορεί μόνο να προκύπτει με φυσικότητα από το ευρύτερο ή το στενότερο κοινό.
Αν δεν, δεν…
2 «Μου αρέσει»
Ενημέρωσέ μας λοιπόν, αν είναι πλήρης ο κατάλογος για να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Γιατί αυτή είναι και η βασική ερώτηση στο μήνυμά μου:
«Αν η λίστα είναι πλήρης, έχει δηλαδή τα ονόματα όλων των στρατιωτών - τραγουδιστών/οργανοπαιχτών καθώς και τους τίτλους από όλα τα τραγούδια/ηχογραφήματα των κυλίνδρων, τότε είναι η συμπληρωμένη από εμένα, όσον αφορά στις πληροφορίες λίστα, την οποία έκανα κατά παραγγελία, σε συνεργασία με το Εθνολογικό και παρέδωσα το 2015, στα πλαίσια (συγκεκριμένα στην λήξη) του δρώμενου…; …Αν όμως είναι η παλιά λίστα με τα κενά, τότε αυτή είναι της κυρίας Τσίγκλερ και υπάρχει τουλάχιστον από το 2004, που μου την έστειλε η ίδια και φυσικά δημοσίευσε αργότερα.»
Η Ελένη θα μας πληροφορήσει σε τι συνίσταται ο κατάλογος, διότι εκείνη έχει προ οφθαλμών την Γ΄ έκδοση του βιβλίου του Αλεξάτου
1 «Μου αρέσει»
Φυσικά και δεν εκβιάζεται από εμένα. Έγραψα άλλωστε «δικαίωμά τους»! Αλλά και το να εκφράσω την απορία μου ή να σχολιάσω αρνητικά συμπεριφορές και στάσεις, είναι επίσης δικαίωμά μου.
Ποτέ δεν έχω αυτό το στόχο, να στενοχωρώ δηλαδή συνανθρώπους αλλά μερικές φορές είναι αναπόφευκτο.
** Να σου θυμήσω πως περιμένω μια διεύθυνση*
Κι εγώ αποφεύγω το «αί» αλλά πολλοί στρατιώτες το έγραφαν έτσι! Το συνάντησα σε αρκετά καρτποστάλ από το μέτωπο «Εν Γκαίρλιτς». Επίσης ο Λέων Κουκούλας σε ποίημα που είχε γράψει εκεί, έτσι το γράφει.
Επειδή τα τελευταία χρόνια στην Γερμανία, το «ö» γράφεται συχνά και για λόγους πρακτικούς σαν «oe», το γράφω κι εγώ έτσι στα ελληνικά (Γκοέρλιτς), χωρίς να υποστηρίζω ότι είναι σωστό, βέβαια. Βοηθάει όμως και στην προφορά της λέξης.
Γλωσσικό σχόλιο:
Για την ορθογραφία των ξένων λέξεων με ελληνικό αλφάβητο, αλλά ακόμη και για την προφορά τους μέσα σε ελληνικό συμφραζόμενο, οι αντιλήψεις περί ορθού αλλάζουν μέσα στον χρόνο. Την αυθεντική γερμανική προφορά του φθόγγου που γράφεται «ö» ή «oe» δεν μπορεί να την αποδώσει καμία ελληνική ορθογραφία. Όμως η πιο σύγχρονη αντίληψη είναι ότι δε χρειάζεται κιόλας: μέσα σε μία ελληνική πρόταση, θα πούμε «Γκέρλιτς». (Με -τς, όχι -τζ, γιατί έτσι προφέρεται: αυτό, το tz, αντίθετα από το «ö / oe», είναι φθόγγος που αποδίδεται ωραιότατα με το ελληνικό αλφάβητο, γιατί υπάρχει ίδιος και στην ελληνική γλώσσα).
Αφού λοιπόν θα πούμε «Γκέρλιτς», εξελληνίζοντας το πρώτο φωνήεν, θα γράψουμε κιόλας «Γκέρλιτς». Η γενική αρχή είναι ότι κάθε φθόγγος γράφεται με τον απλούστερο δυνατό τρόπο: ε και όχι αι, ι και όχι υ/η/ει/οι, μ και όχι μμ, κλπ.
Δεν ίσχυε κατ’ ανάγκην το ίδιο και στον καιρό εκείνων των στρατιωτών, 100+ χρόνια πριν.
Τέλος, η γραφή με oe αντί ö στα γερμανικά δεν υπηρετεί μόνο πρακτικούς αλλά και ιστορικούς λόγους. Η αρχική ορθογραφία για όλα αυτά τα φωνήεντα ήταν ae, oe, ue. Oι δύο τελείες, που μοιάζουν με τα δικά μας διαλυτικά (και ονομάζονται ούμλαουτ), προέκυψαν από καλλιγραφική συντομογραφία του e στη γοτθική γραφή.
4 «Μου αρέσει»
Επανέρχομαι και χαιρετώ! Δείτε και ακούστε το 25λεπτο βίντεο:
Ηχογραφήσεις με τον Απόστολο Κοντούλη, στο Γκέρλιτς της Γερμανίας το 1917
Θα εκτιμούσα μια κοινοποίηση και κάποιο θετικό σχόλιο στο κανάλι μου στο youtube!
Μοναδικά στοιχεία για 9 από τους κυλίνδρους των ηχογραφήσεων του 1917 και την ανθρώπινη ιστορία πίσω από αυτές.
4 «Μου αρέσει»
πολυ ενδιαφέρουσα και συνάμα συγκλονιστική ιστορία.
κάποτε αυτα πρέπει να εκδοθούν στο σύνολο τους.
Εύγε.
2 «Μου αρέσει»
Εξαιρετικό, ευχαριστούμε πολύ!
Στο 24.16 ακούμε ότι τους στίχους του “Πουλάκι ξένο, ξενιτεμένο” τους είχε γράψει ο Κοντούλης και τους έδωσε στον Παπασιδέρη αλλά “από σεμνότητα δεν διεκδίκησε ποτέ κάτι”…
Ωστόσο, θαρρώ πως οι στίχοι αυτοί ανήκουν στον Βηλαρά, όπως προκύπτει από τη μεταθανάτια έκδοση του 1827:
1 «Μου αρέσει»
Φίλε Κώστα, το βίντεό σου έχει εξαιρετική δουλειά κι από μόνο του (εννοώ πέρα από τη δουλειά που είχες ήδη κάνει και την παρουσιάζεις στο βίντεο). Συχώρεσέ με που παρά ταύτα το πήδηξα, και πήγα κατευθείαν στα τραγούδια.
- Ένας αετός: βασικά όπως το ξέρουμε και σήμερα. (Τον ιδιωματισμό καθέντανε, λιαζέντανε τον θυμάμαι από Καρδιτσιώτες.)
- Παπαδημοπούλα (Βγήκα ψηλά κι αγνάντεψα): κι αυτό περίπου όπως λέγεται σήμερα.
- Του Λιάκουρα: δεν το ξέρω. Ούτε τον σκοπό με άλλα λόγια.
- Δεν κλαίτε χώρες και χωριά (Θοδωράκης [Γρίβας]): ούτε αυτό.
- Εδώ σε τούτο τον σοφρά: Δεν το ξέρω, αλλά ο σκοπός είναι διαδεδομένος σε πάρα πολλά κλέφτικα τραγούδια, σε μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή που δεν την έχω προσδιορίσει ακριβώς. Νομίζω όμως ότι η λεπτομέρεια της εναλλαγής σολίστα, που λέει το κυρίως τραγούδι χωρίς ρυθμό, και παρέας που παρεμβάλλει τα έρρυθμα τσακίσματα, είναι αποκαλυπτική και σπάνια σε καταγραφές. (Παρεμένει σε ζωντανή χρήση, με πολύ παρόμοιο τρόπο, σήμερα στο Μεσολόγγι. Πιθανώς και αλλού.)
- Τζάνε μ’ ποταμέ μου: Γνωστότατο και σήμερα, όπου όμως συνηθίζεται σε μια περίεργη εκτέλεση που αλλάζει κλίμακα από χρωματική σε διατονική. Εδώ σε μία σταθερή κλίμακα μου φαίνεται πειστικότερο.
- Θέλουν ν’ ανθίσουν τα κλαριά: ο ίδιος σκοπός με το 5, σε άλλη τώρα εκτέλεση, πάλι αποκαλυπτική και σπάνια. Εδώ δεν έχει παρέα που να αντιφωνεί, δεν έχει καν (ίσως ακριβώς γι αυτό τον λόγο;) τσακίσματα, έχει αντ’ αυτών όμως φλογέρα: κάτι σπανιότατο στις καταγραφές (ο Νοτόπουλος έχει κάμποσα).
- Ποιος είδε πράσινο δεντρί: Για πάρτη μου, ίσως το πιο ενδιαφέρον. Δεν το ήξερα, πρόκειται όμως για τοπική παραλλαγή πολύ διαδεδομένου στιχουργήματος που σε διάφορους άλλους τοπικούς σκοπούς τραγουδιέται σ’ όλη την Ελλάδα (τα πιο πρόχειρα που μου 'ρχονται στον νου είναι Β. Θράκη και Κάρπαθος - ανάμεσα σε πολλά). Σε όλες τις παραλλαγές το τραγούδι παρουσιάζει μια μετρική ιδιορρυθμία,όχι εντελώς εξαιρετική αλλά πάντως αρκετά σπάνια. Εδώ λοιπόν το ακούμε σε σκοπό που είναι γνωστός από άλλο τραγούδι, που και πάλι έχει την ίδια σχετικά σπάνια ιδιορρυθμία (Κωλοκοτρώνης φώναξε…). Και για κερασάκι, ωραία ολοκληρωμένη εκτέλεση αλά παλαιά, με τη φλογέρα.
- Του Κίτσου η μάνα κάθεται: Σήμερα διαδεδομένο ως «παραδοσιακό» σε πλήθος άσχετα μέρη, πάντα με τον ίδιο σκοπό. Κάποτε το τραγούδι διδασκόταν στο σχολείο, πράγμα που εξηγεί την ομοιόμορφη διάδοση και την απουσία αξιοσημείωτων παραλλαγών. Όμως εδώ μάλλον ακούμε μια ερμηνεία πιο αυθεντική, πριν από αυτή την «αφύσικη» (συμβατικά το λέω) διάδοση του τραγουδιού. Ο Κοντούλης μάλλον από αδιαμεσολάβητη προφορική παράδοση θα το ήξερε, όπως και τα υπόλοιπα.
- Εσείς πουλιά του κάμπου και της Ρούμελης: Ποιητικά κλασικό μοτίβο πολλών τραγουδιών, αλλά το συγκεκριμένο δεν το ξέρω. Μουσικά, νομίζω ότι κάτι μου θυμίζει (άλλο τραγούδι στον ίδιο σκοπό), αλλά δε βρίσκω τι.
Με δυο λόγια (ένα ολότελα): Θησαυρός.
Ακόμη κι αν αυτό το σύντομο δείγμα έβγαινε σε αυτοτελή έκδοση, με όσο κόστος έχει ένα σιντί με φυλλάδιο, μετά από την πρώτη αυτή ακρόαση θα έτρεχα να το αγοράσω.
2 «Μου αρέσει»
Απλά, παρουσίασα την μαρτυρία της κόρης του και των άλλων παιδιών του. Υπάρχει βέβαια και μια τρίτη εκδοχή, από μαρτυρία του πατέρα του Παναγιώτη Λάλεζα. Έλεγε πως ίδιος ο Παπασιδέρης του είχε εκμυστηρευτεί ότι τους στίχους αυτούς, τους είχε πάρει από έναν ημερολόγιο τοίχου και τους είχε εμπλουτίσει.
Στο 7:40, στο χειρόγραφο με τους στίχους του “Αϊτού”, βλέπουμε και την αρχή της τελευταίας στροφής, που για κάποιο λόγο (άραγε το 3λεπτο των φωνογραφήσεων;) έχει πλέον ξεχαστεί σε βαθμό εξαφάνισης, ώστε το τραγούδι μοιάζει να τελειώνει -χωρίς νόημα- με τον αϊτό να μιλάει στα νύχια του.
Και βέβαια τους μίλαγε, “τα έλεγε” -σύμφωνα με τους χειρόγραφους στίχους-, αλλά τι τα έλεγε;
Τα έλεγε, λοιπόν: “την πέρδικα που πχιάσατε”, γράφει ο Απόστολος Κοντούλης, και συμπληρώνω: “να μην την εχαλάσετε”.
Νύχια μου και νυχάκια μου / και νυχοποδαράκια μου / την πέρδικα που πιάσατε / να μην την εχαλάσετε.
Αυτή λοιπόν είναι η τελευταία στροφή του Αϊτού, άγνωστη σε αρκετούς πιστεύω, η οποία και δίνει στο τραγούδι το νόημα του.
3 «Μου αρέσει»
Ευχαριστώ, διπλα! Και για τα καλά σου λόγια αλλά και για τον σχολιασμό των τραγουδιών!
Δεν μπορώ να το ορίσω ακριβώς χρονικά αλλά σίγουρα θα ακολουθήσουν μέσα στο επόμενο εξάμηνο αλλά δυό βίντεο-αφιερώματα. Βασικοί κι αυτοί οι στρατιώτες στις ηχογραφήσεις του 1917 και συναρπαστικές οι προσωπικές τους ιστορίες.
Αγαπημένη μου εκτέλεση για τα ΠΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ αυτή του Χαράλαμπου Γιαννόπουλου https://www.youtube.com/watch?v=UUq5jLvYbwI και του 11χρονου γιού μου Αντώνη (δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός 
) στον 3ο Μουσικό Χρονοχώρο https://www.youtube.com/watch?v=4kCyvCYDSg4 με τον Ανδρέα Νιάρχο στην φλογέρα, την Παπαπροκοπίου Ελένη στο λαούτο κι εμένα στο κρουστό.
Είναι η κορφή του Παρνασσού, η Λιάκουρα. Ποιός είδε τέτοιο Θαύμασμα https://www.youtube.com/watch?v=z4-KA4atawE
Το 'χω ακούσει, σε ηχογράφηση αν όχι σημερινή πάντως όχι πολύ αρχαία. Και δημοτική, όχι νεοπαραδοσιακή-αναβιωτική. Νομίζω ότι το νόημα είναι γαμήλιο, παραίνεση προς τον γαμπρό να φέρεται καλά στη νύφη.
Είχα όμως την εντύπωση ότι πρόκειται για σκόπιμη παραλλαγή πάνω σε τραγούδι με άλλο αρχικό περιεχόμενο: πολλοί στίχοι στο τέλος, που όταν άρχισαν να ξεχνιούνται αντικαταστάθηκαν από έναν και τελείως διαφορετικό.
Εκτός αν παρασύρομαι από το άλλο τραγούδι, πάλι με αετό, πάλι με νύχια, που θεωρείται συμβολικό του ραγιά που ετοιμάζεται να ξεσηκωθεί. Σε ψηλό βουνό … κάθεται αητός κλπ. και παρακαλεί να λιώσουνε τα χιόνια απ’ τα φτερά του και τα κρούσταλλα από τ’ ακράνυχά του…
Αν και κινδυνεύουμε να ξεφύγουμε από το θέμα της ανάρτησης: Γαμήλιο; Ίσως. Προσωπικά πάντως μου δίνει την εντύπωση ευρύτερης αναφοράς στην ερωτική αγάπη, στον ερωτικό πόθο.
Το τραγούδι από την πρώτη στροφή εκπέμπει - συμβολικά - ένα ανυπότακτο αίσθημα, και εξαιτίας του έχει συνδεθεί με αντίστοιχες ηρωικές στιγμές, αλλά δεν έχω ακούσει κάτι για διαφορετικούς στίχους. Πιθανό, αλλά δεν το έχω ακούσει.
I see it as my duty as a hobby journalist to write an article about GÖRLITZ on www.diablog.eu. Thank you.
1 «Μου αρέσει»