Γειά σας συμφορουμιτες μου
Όπως αναγράφει και ο τίτλος θα ήθελα να αγγίξω λίγο παραπάνω το θέμα των δημοτικών τραγουδιών. Κάποια γενικά πράγματα τα ξέρω αλλα θα ήθελα να εμβαθύνω παραπάνω.Γενικα ποια είναι τα ποιο γνωστά και λιγότερο γνωστά τραγούδια ανά περιοχή; ποιοι θεωρούνται γενικά σε όλο τον 20ο αιώνα οι μεγαλύτεροι εκτελεστές και οργανοπαιχτες ( λάουτο, βιολί, κλαρίνο, τσαμπουκάς κλπ). Βρίσκω πως η παράδοση μας (παρόλο αλλοιωμένη από αυτά τα “σκυλάδικα δημοτικά” που βλέπουμε εδώ και 40 χρόνια) έχει κάτι το όμορφο και δεν πρέπει να είναι κάτι επετειακό. Εν αντίθετι πιστεύω πως πρέπει να είναι μέρος της καθημερινότητας και από εδώ ελπίζω να κάνω μια αφετηρία.
Ευχαριστώ τους πάντες εκ των προτέρων!
1 «Μου αρέσει»
δεν είμαι ο κατάλληλος να απαντήσω, αλλά μπορείς για αρχή να πας στο σήλαμπς και να βάλεις αναζήτηση στα “παραδοσιακά” και ακόμα καλύτερα ανά όργανο για λιγότερα αποτελέσματα.
1 «Μου αρέσει»
Δε στέκουν αυτές οι ερωτήσεις. Δεν έχεις καμία αίσθηση του μεγέθους.
Δημοτικό τραγούδι σημαίνει ότι σε εποχές χωρίς δίσκους, ραδιόφωνο κλπ. και με μετακινήσεις πολύ πιο δύσκολες από σήμερα, άνθρωποι που γνώριζαν αποκλειστικά και μόνο τα τοπικά τραγούδια του χωριού τους είχαν αρκετή μουσική ώστε να πορεύονται για μια ζωή, χωρίς να βαρεθούν περισσότερο από κάποιον σήμερα που ακούει λ.χ. ρεμπέτικα. Και μπορεί να ήταν μουσική διαφορετική από του παραπέρα χωριού. Δηλαδή, αν ρωτήσεις για ένα συγκεκριμένο χωριό ποια είναι τα πιο γνωστά και τα λιγότερο γνωστά τοπικά δημοτικά τραγούδια, θα πάρεις για απάντηση μια λίστα με εκατοντάδες τίτλους.
Ντάξει, σίγουρα πολλά από αυτά είναι χαμένα σήμερα. Επίσης, στις περισσότερες ευρύτερες περιοχές τείνει να διαμορφωθεί ένα εμπορικό ρεπερτόριο κοινό για όλη την περιοχή, π.χ. πανθεσσαλικό, πανθρακιώτικο, παγκρήτιο, που καπακώνει και τελικά εξαφανίζει τις επιμέρους (από χωριό σε χωριό) ιδιαιτερότητες. Αλλά ακόμα κι έτσι, τα τραγούδια είναι όση είναι η άμμος της θαλάσσης.
Αντίστοιχα με τους οργανοπαίχτες. Σίγουρα υπήρξαν κάποιοι που λόγω της συμμετοχής τους στην πρώιμη δισκογραφία έγιναν πανελλήνιοι θρύλοι (θα έλεγα κυρίως κλαριντζήδες), αλλά σκέψου την περίπτωση κάποιου μουσικού εκτός δισκογραφίας, που μπορεί να μην είχε την ευελιξία να προσαρμόζεται στο ύφος κάθε περιοχής -ώστε να τον ξέρουν πολλοί- αλλά που για το δικό του χωριό με το τοπικό ύφος θεωρούνταν αξεπέραστος, ενώ παραέξω δεν τον ήξερε άνθρωπος. Τέτοιοι υπήρξαν άπειροι. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν χωριά με πολλές δεκάδες ενεργούς οργανοπαίχτες, εντελώς τοπικής εμβέλειας.
Πιάσ’ το από κάπου αλλού. Με την προσέγγιση που ξεκινάς δε θα βγάλεις άκρη.
6 «Μου αρέσει»
απο αθηνα εισαι…?
Ή, θα βγάλεις λάθος άκρη. Τί κριτήρια θα βάλεις; πωλήσεις δίσκων; Λογικό δεν ακούγεται αυτό; Ε, με αυτό το κριτήριο, μεγαλύτερος ερμηνευτής των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, όλων ανεξαιρέτως των εποχών μέσα στον 20όν αιώνα είναι, με τεράστια απόσταση απ’ τον (όποιον) δεύτερο, ο Γιάννης Πάριος.
Ασ’ το… Όπως σου λέει και ο Περικλής, άκρη δεν βγαίνει έτσι…
1 «Μου αρέσει»
Δεν πιστεύω ότι έχει σημασία από που είμαι. Όπως και πολλοί άλλοι που δεν μεγάλωσαν σε χωριά η μικρότερες πόλεις δεν έχω συγκεκριμένα ακούσματα. Αυτό δεν πιστεύω πως με αποτρέπει από το να ασχοληθώ λίγο παραπάνω. Αν και η οικογένεια έχει καταγωγής από χωριό συνήθως δεν είναι αυτά τα ακούσματα μεσα στο σπιτι
Κατάλαβα μάλλον πρέπει να τ ο προσεγγισω αλλιώς ευχαριστώ
Άρχισε λοιπόν, από τώρα, να ακούς δημοτικά τραγούδια. Όσο συχνά θέλεις ή μπορείς, όποιας περιοχής θέλεις, αλλά με στόχο να καλύψεις, σιγά σιγά, όλες τις ελληνόφωνες περιοχές. Προσπάθησε να διαμορφώσεις μίαν άποψη για το ποιοι είναι οι σωστοί ερμηνευτές. Όπου ακούς συνθεσάιζερ στην ορχήστρα, το πετάς αμέσως. Όπου ακούς τουμπελέκι να σκεπάζει τα μελωδικά όργανα, έσο έτοιμος για πιθανό πέταμα. Ψάξε στο αρχείο της ΕΡΤ (ραδιόφωνο κυρίως) για εκπομπές της Φεβρωνίας Ρεβύνθη. Και φυσικά, εδώ είμαστε!
4 «Μου αρέσει»
Επίσης θα μπορούσες @Johnkosguit αφού είσαι εξοικειωμένος με τον ήχο του γραμμοφώνου, να αρχίσεις να ακούς παλιές ηχογραφήσεις, από παλιούς ερμηνευτές και μέσω αυτών να φτάσεις μέχρι και τις σημερινές. Είναι λίγο αλυσίδα το πράγμα.
Απλά σαν ιδέα προσέγγισης το ρίχνω στο τραπέζι …
2 «Μου αρέσει»
Ευχαριστώ για τις προτάσεις! @alko101 και εγώ σκέφτηκα για τις παλιές ηχογραφήσεις και νομίζω πως αυτή είναι μια πολύ καλή προσέγγιση! Αν δεν κάνω λάθος και η Ρίτα αμπατζη δεν τραγουδούσε δημοτικά;
Ρίτα Αμπατζή, Γιώργος Παπασιδέρης, Μαρίκα Παπαγκίκα, Δημήτρης Περδικόπουλος, Γεωργία Μηττάκη, Μιχάλης Καλέργης, Γιώργος Νάκος, Γιάννης Παναγιωτόπουλος, Μιχάλης Κάζης, Κώστας Βιδάλης, Αγαθοκλής Μούσκας, Λευτέρης Μελεμενλής, Γιώργος Ντόκος, Δημήτρης Αραπάκης, Γιώργος Παπαδόπουλος, Αντώνης Νταλγκάς, Δημήτρης Μπενέτος, Μιχάλης Χατζής, Γρηγόρης Τουλούσης, Βαγγέλης Ζαραλής, Σωτήρης Στασινόπουλος, Μάνθος Άκος, Δήμος Χολέβας …
Ξεκίνα από αυτούς και στο δρόμο θα βρεις κι άλλους 
3 «Μου αρέσει»
Επίσης, @Johnkosguit, εάν θες παράλληλα με το άκουσμα και μια πιο ιστορική-θεωρητική προσέγγιση τσέκαρε το ‘‘Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια’’ του Claude Fauriel (Παν. Εκδ. Κρήτης).
Αποτελείται από δύο βιβλία: το 1ο έχει κείμενα (τραγούδια) και σχολιασμό αυτών, από την έκδοση του 1824-25 του C.F. Το 2ο: Ανέκδοτα κείμενα-αναλυτικά κριτικά υπομνήματα-παράρτημα-επίμετρα (αντιγραφή από το εξώφυλλο).
2 «Μου αρέσει»
Υπάρχει μία εξαιρετική σειρά δίσκων, οι καταγραφές του Σίμωνα Καρά. Ανάμεσα σε χιλιάδες ηχογραφήσεις που πραγματοποίησε σε όλη την Ελλάδα γύρω στο '70, διάλεξε και έβγαλε στους δίσκους εκείνο το ελάχιστο δείγμα που συνδυάζει:
-τον αυθεντικό, αντιπροσωπευτικό ήχο της κάθε περιοχής
-την καλή μουσική (καλές φωνές, καλή οργανοπαιξία - δεν είναι καθόλου αυτονόητο όταν συνυπάρχει και το προηγούμενο κριτήριο)
-συνολική ποσότητα τόση ώστε να μην πελαγώνεις.
Αρχικά ήταν 24 νομίζω δίσκοι βινυλίου, με τίτλους όπως «Τραγούδια της Θεσσαλίας», «Τραγούδια της θράκης» κλπ. . Κάποιες περιοχές καλύπτονται από ένα δίσκο, άλλες από δύο. Τα κυριότερα, αν όχι όλα, έχουν βγει σε σιντί, που είναι βέβαια περιεκτικότερα. Τα συνιστώ εκθύμως. Προσοχή να μην τα μπερδέψεις με άλλες εκδόσεις του Καρά, όπου επανεκτελεί τα τραγούδια με τη δικιά του ορχήστρα-χορωδία: αυτοί οι δίσκοι σε σύγκριση με τους άλλους είναι τελείως σούπα.
Ο εκδοτικός φορέας είναι το ΣΔΕΜ (Σύλλογος προς διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής - σου δίνω τώρα κάποια στοιχεία για να τα γκουγκλάρεις 
). Αυτά που περιγράφω ως σούπα και πρέπει να τα αποφύγεις έχουν τη χαρακτηριστική ένδειξη «Ελληνικοί Αντίλαλοι» (αλλά έτσι κι αλλιώς ίσως να μην έχουν βγει σε σιντί, οπότε αποφεύγεις τον σκόπελο).
7 «Μου αρέσει»
Οι δύο αυτοί τόμοι περιέχουν μόνο γραπτά κείμενα, δεν ασχολούνται καθόλου με μουσική / ήχο.
2 «Μου αρέσει»
Αν είναι να ασχοληθεί κανείς και με αυτό το σκέλος, τα έντυπα κείμενα των τραγουδιών, θεωρώ ότι ακόμη και σήμερα η βάση και αφετηρία είναι ο Ν.Γ. Πολίτης. Αυτός δημιούργησε το πλαίσιο μέσα στο οποίο μελετώνται και κατανοούνται τα δημοτικά τραγούδια. Παρ’ ότι έχει περάσει ένας αιώνας, και μάλιστα ένας αιώνας επικρίσεων και διορθώσεων, το βασικό κόνσεπτ της θεωρίας του παραμένει και σήμερα σε ισχύ.
Όμως όλο αυτό δεν έχει καμία σχέση με τα ζητούμενα ενός ακροατή που θέλει ν’ ακούσει δημοτικά. Το λέω αυτό πολύ κατηγορηματικά, και δεχτείτε τη διαβεβαίωση ενός φιλολόγου που διδάχτηκε στο πανεπιστήμιο τα δημοτικά τραγούδια ως κείμενα, με τη θεωρία τους, και που όταν, αρκετά αργότερα, άρχισε να τ’ ακούει κιόλας, του πήρε πολλά χρόνια να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι απλή συνωνυμία («δημοτικά» - «δημοτικά») αλλά στ’ αλήθεια το ίδιο πράγμα.
Φυσικά, τώρα πια, χαίρομαι που έχω προσεγγίσει το θέμα κι από τις δύο πλευρές, και μάλιστα έχω φτάσει να βλέπω πώς αλληλοσυμπληρώνονται και πώς η καθεμιά βοηθάει στην κατανόηση της άλλης. Αλλά στο ξεκίνημα η φιλολογική πλευρά του πράγματος δε βοήθησε καθόλου, ενώ και τώρα με βοηθάει σε πράγματα που μάλλον δεν είναι τόσο ενδιαφέροντα για τον κάθε ακροατή.
Οπότε: μην μπλέξεις με βιβλία.
Σχετικά με δημοτικά αυτά είναι τα μόνα βιβλία που έχω και τα πήρα με το παραπάνω σκεπτικό. Βέβαια, ούτε και στο άκουσμα είμαι ‘‘διαβασμένος’’, αν τύχει θα ακούσω, απλά έχω μια συμπάθεια ας το πούμε έτσι. Σίγουρα άλλη προσέγγιση το βιβλίο όπως είπα και παραπάνω, ωστόσο στο μυαλό μου το είχα σαν ένα ‘‘έξτρα’’ για να δούμε το πλαίσιο γύρω από τα ακούσματα, να αποκτήσουμε μια πιο σφαιρική εικόνα.
Κατανοώ ότι άλλος ο κόσμος του ήχου και άλλος του βιβλίου, όμως γιατί:
τυπικά το ένα θέμα θα έπρεπε να συμπληρώσει το άλλο.
ΥΓ: Δεν έχω την γνώση σου Περικλή επί του θεωρητικού, ούτε του ακουστικού μέρους, επομένως το ρωτάω ως ένας ‘‘άσχετος’’ περί δημοτικού τραγουδιού.
Το συμπληρώνει και ουσιαστικά. Πλέον είμαι απολύτως σε θέση να το βεβαιώσω. Στην αρχή όμως, η οποία στην περίπτωσή μου έγινε με τα βιβλία, είχα ένα μπέρδεμα. Έχω μάλιστα γράψει μια αφήγηση γι’ αυτό μου το μπέρδεμα και λίγο για το πώς ξεμπερδεύτηκα.
1 «Μου αρέσει»
Δεν τους ξέρω όλους αυτούς, αλλά γενικά οι 78 στρ. δεν είναι καλός οδηγός για τα δημοτικά. Τουάχιστον ορισμένοι, π.χ. Νταλγκάς, Παπαγκίκα, ήταν απλώς επαγγελματίες τραγουδιστές παντός καιρού. Έλεγαν απ’ όλα, αλλά χωρίς τοπικό ύφος παρά με το προσωπικό τους, και ακόμη περισσότερο οι ορχήστρες τους, που κοίταγαν απλώς να αποδώσουν σωστά τη μελωδία και τίποτε περισσότερο.
Ακόμη και για κορυφές όπως ο Παπασιδέρης κρατάω τις επιφυλάξεις μου. Σίγουρα ο άνθρωπος δεν προβάρισε μερικά δημτικά για τις ανάγκες της ηχογράφησης, απεναντίας είχε οργώσει τα πανηγύρια και ήταν δημοφιλής για τις ερμηνείες του. Αλά και πάλι, επαγγελματίας ήταν. Δεν ήταν αντιπροσωπευτικό δείγμα του «λαού» που έβγαλε και έλεγε αυτά τα τραγούδια.
Γιατί, βέβαια, τα δημοτικά δεν τα λένε τραγουδιστές, τα λέει ο καθένας. Περνώντας στα χέρια των τραγουδιστών παύουν να ανταποκρίνονται στον τίτλο «δημοτικά».
Παρόμοια τέτοια περίπτωση από σημερινούς, ο Αηδονίδης στα θρακιώτικα: φωνάρα μεν, αλλά διασκευαστής.
1 «Μου αρέσει»
Για αρχή, λοιπόν, όχι 78 στροφές. Εγώ προτείνω 1) Φεβρωνία Ρεβύνθη 2) Ηχογραφήσεις Καρά. Η πρώτη έχει και το προσόν ότι λέει και δυό πραγματάκια, πριν το τραγούδι, αν θυμάμαι καλά.
1 «Μου αρέσει»
Ναι, θα επιμείνω σ’ αυτό. Η αντίληψη περί αυθεντικής εκτέλεσης που έχουμε σε ό,τι αφορά τα ρεμπέτικα δεν έχει κανένα ανάλογο στα δημοτικά.
Να αναφέρω μερικά ακόμη επιχειρήματα εκτός από τους τραγουδιστές:
Σχεδόν ποτέ δεν έχω ακούσει σε 78 στροφές κρουστό στην κομπανία. Μόνο σε κάτι ηχογραφήσεις με ζουρνά (+ νταούλι) ή τσαμπούνα (+ τουμπάκι), όπου δε γίνεται αλλιώς, αλλά αυτές έτσι κι αλλιώς είναι ελάχιστες. Κι όμως, η κλασική δομή της στεριανής κομπανίας είναι κλαρίνο-βιολί-λαούτο-ντέφι (+ πιθανόν σαντούρι, κατά τόπους). Υποψιάζομαι ότι ο ντεφιτζής θεωρήθηκε ένα περίσσιο μερτικό στις εισπράξεις και αποκλείστηκε.
Ακόμη και το βιολί, που συνοδεύει το κλαρίνο κατά τρόπο που δεν πολυφαίνεται το ίδιο, νομίζω ότι σπανίζει. Κλαρίνο-λαούτο και καλά μας είναι (κι αν είναι λαούτο, κι όχι ο σέσιον κιθαρίστας της εταιρείας). Κι όμως, μπορεί το βιολί από μόνο του να μην πολυφαίνεται όταν υπάρχει κλαρίνο, ο ήχος όμως των δύο μαζί σαφώς διαφέρει από του σκέτου κλαρίνου.
Έχω βέβαια υπόψη μου και μια σύγχρονη έκδοση που συγκεντρώνει πολλές από τις (λιγοστές έτσι κι αλλιώς) εξαιρέσεις, δηλ. συλλογή από ηχογραφήσεις 78 στρ. με πραγματικά αξιόλογες, ως επί το πλείστον, αποδόσεις δημοτικής μουσικής: