Στο παρακάτω μικρό δημοσίευμα από την εφημερίδα “Νέα Ελλάς Βόλου”, το 1938, γίνεται αναφορά στο πως και από ποιον εφευρέθηκαν οι νότες.
2 «Μου αρέσει»
Πολλές φωτογραφίες από μανδολινάτες και χορωδίες από όλη την Ελλάδα
Μανδολινάτα Χρυσουπόλεως
Χορωδία “Ορφεύς” Πειραιώς
Χορωδία Αιγίου
Χορωδία “Αγίου Νικολάου” Κοζάνης
Καλύμνιοι
1 «Μου αρέσει»
Και η συνέχεια.
Μανδολινάτα σχολείου Νέας Ορεστιάδος
Εθνική Χορωδία Θεσσαλονίκης
Χορωδία Θεσσαλονίκης
Μανδολινάτα Οινόης Νέας Ορεστιάδος
Παιδική Χορωδία Ωδείου Κοζάνης
1 «Μου αρέσει»
Απ’ όλες τις φωτογραφίες, αυτή μου έκανε κάποια ιδιαίτερη εντύπωση:
Στην Κάλυμνο, στη λαϊκή μουσική κυριρχούσαν μέχρι σχετικά …ιστορικούς χρόνους μόνο τα παλιά αγροτικά όργανα, τσαμπούνα και λύρα. Το βιολί με το λαούτο δεν εισήχθησαν πριν το τέλος του 19ου αιώνα, μπορεί να ‘ταν ήδη και 20ός, και ακόμη και σήμερα διατηρούν ένα ύφος εντελώς τραχύ, καθόλου «εξευγενισμένο». Μ’ αυτά τα δεδομένα, μου κάνει εντύπωση που το 1934 η χορωδία τους συνοδεύεται από δύο κιθαρίστες!
Βέβαια, μια ματιά στην εικόνα της Πόθιας (το λιμάνι και σημερινή πρωτεύουσα του νησιού) δίνει εικόνα αστική: τα σπίτια είναι νεοκλασικά, παρόμοια με της Σύμης, της Χάλκης και άλλων 12νήσων. Οι Καλύμνιοι παραδοσιακά ζούσαν από το σφουγγάρι. Δεν είναι γνωστό καπετανονήσι όπως λ.χ. η Κάσος (ή, εκτός 12νήσων, η Χίος, οι Οινούσες ή η Άνδρος). Όλες οι αφηγήσεις για τη ζωή στις αρχές του 20ού αιώνα εστιάζουν είτε στη σκληρή ζωή των σφουγγαράδων είτε στο στεριανό σκέλος, που ήταν αγροτικό και κυρίως ποιμενικό. Φαίνεται παρά ταύτα ότι υπήρχε και αστικού τύπου ανάπτυξη.
Σημειωτέον ότι το 1936 τα 12νησα ήταν ακόμη Ιταλία. Δεν ξέρω αν οι κιθάρες έχουν κάποια σχέση ειδικά με αυτό, πάντως στην καλύμνικη μουσική (και γενικά στις 12νησιακές) δεν υπάρχει κανένα έντονο ίχνος ιταλικής επίδρασης.
Αν και παρακάτω αναφέρεις σωστά το 1936, η φωτογραφία είναι της 24ης Δεκεμβρίου 1936. Δημοσιεύτηκε εκτός από την “Εθνική” και στο “Ελεύθερον Βήμα” ανήμερα των Χριστουγέννων. Η λεζάντα στην εφημερίδα του Δ.Λαμπράκη, είναι σχεδόν ίδια με αυτή της “Εθνικής”.
Όπου την Α.Μ. τον Βασιλέα, γράψτε Γεώργιος Β΄ και όπου τον κ.Πρωθυπουργόν, γράψτε Μεταξάς.
Και από έναν ακόμη αριστερόχειρα μουσικό, που κρατάει μάλλον μαντολίνο. Είναι αυτός ανάμεσα στους δύο με τις κιθάρες.
Για τους φίλους της σελίδας η παρακάτω φωτογραφία τετράχορδου μπουζουκιού (;).
Προέρχεται από την εφημερίδα “Ο Τύπος”, που εκδόθηκε στις 18/10/1936.
Για καλύτερο αποτέλεσμα την έφερα λίγο πιο κοντά.
Και ακόμα πιο κοντά.
2 «Μου αρέσει»
Το αν και τα οκτώ κλειδιά είναι αρματωμένα, δεν προκύπτει ούτε από την λεπτομέρεια. Και φυσικά, δεν ξέρουμε και πώς είναι κουρδισμένες οι όσες χορδές…
1 «Μου αρέσει»
Μπορεί κάλλιστα να είναι τράχορδο, γιατί έχει και φαρδιά ταστιέρα. Χωρίς βέβαια να αποκλείεται να είναι και τρίχορδο με τριπλή - τετραπλή μπουργάνα, ή απλώς με δύο περιττά κλειδιά…
Σε κάθε περίπτωση, το πλαίσιο χρήσης του μπουζουκιού δείχνει να είναι καθαρά δημοτικό: κάποιος χορός τύπου συρτού ή κάτι παρόμοιο (βλ. και λεζάντα), και με τον οργανοπαίχτη στο κέντρο του κύκλου.
Ο δεύτερος από αριστερά μάλλον κερνάει.
1 «Μου αρέσει»
Ρε παιδιά, μετά από δυο μέρες και ένα λάικ παρατήρησα αυτό το αστείο τυπογραφικό λάθος!
Δεν ήταν σκόπιμο, τρίχορδο ήθελα να πω… (Ξέρετε, με τις τρεις χορδές, ούτε μία παραπάνω)
Να ξέρουμε πάντως ότι όλα τα μπουζούκια εκείνης της εποχής είχαν φαρδύ μπράτσο, συγκρινόμενο με τα «μοντέρνα» κάποιων δεκαετιών αργότερα. Και ο λόγος είναι σίγουρα ότι πολλοί ακριβώς αξιοποιούσαν τα οκτώ κλειδιά, είτε για ρε λα ρε λα είτε για επιπλέον μεσαίες μπουργάνες κλπ.
1 «Μου αρέσει»
Μερικές παλιές φωτογραφίες μουσικών άλλων χωρών.
Αλβανοί μουσικοί από την εφημερίδα “Ακρόπολις” στις 15/6/1936.
Από την “Βραδυνή”, πρώτα στις 7/4/1936, με Ουζμπέκο χορευτή και πίσω του τους οργανοπαίκτες.
Και την επόμενη, 8/4/1936, με γυναίκα από την φυλή Καλμούκα της πρώην ΕΣΔΔ, να παίζει τοπικό όργανο.
1 «Μου αρέσει»
Μπαλαλάικα.
…
1 «Μου αρέσει»
Α μπράβο, για μπαλαλάικα το είδα κι εγώ, αλλά δεν ήξερα σε ποιό μέρος της υφηλίου ενδημεί η φυλή των Καλμούκων. Για κίτρινη ράτσα πάντως κόβω το κοριτσάκι. 'Αρα την μπαλαλάικα μάλλον της την επέβαλλαν, όπως σίγουρα και τα Ρούσικα ως υποχρεωτικό μάθημα στο σχολείο… Και, πολύ φοβάμαι, και το “λαϊκό τραγούδι της φυλής της”…
1 «Μου αρέσει»
Πιθανόν.
Αλλά καθώς δεν ξέρω τα πράγματα στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και τις λαϊκές τους παραδόσεις, δυνητικά δε θα απέκλεια και το αντίστροφο: ένα όργανο κάποιας σοβιετικής μειονότητας να έφτασε, μέσω του οδοστρωτήρα του σοσιαλιστικού φολκλόρ, να αναγορευτεί εθνικό όργανο της Ρωσίας.
(Πάντως η μπαλαλάικα είναι τρίχορδη και νομίζω ότι κουρδίζεται σαν το μπουζούκι!)
1 «Μου αρέσει»
Οι Καλμίκοι ή Καλμούχοι ή Καλμούκοι (Καλμίκικα: Хальмгуд) είναι ένα μογγολικό φύλο που κατοικεί στη βορειοδυτική ακτή της Κασπίας κατά τους τελευταίους τέσσερις αιώνες.
https://el.wikipedia.org/wiki/Καλμίκοι
Επίσης:
Ο τίτλος της εικόνας είναι Домбристы в национальных калмыцких костюмах, ήτοι: «ντομπρίστι» με εθνικές καλμούχικες ενδυμασίες. Δεν ξέρω τι σημαίνει η πρώτη λέξη, μου θυμίζει όμως τη λέξη dombra, που είναι άλλη μια παραλαγή της λέξης «ταμπουράς» και δηλώνει κάποιο ταμπουροειδές όργανο. Δε θμάμαι ούτε ποιο ακριβώς είναι το όργανο ούτε τίνος λαού είναι, και οπωσδήποτε δεν έχω κανένα ισχυρό επιχείρημα ότι, σε μια άγνωστή μου γλώσσα, «ντομπρίστι» σημαίνει «μουσικοί που παίζουν ντόμπρα» και όχι οτιδήποτε άλλο, αλλά, μέχρι νεωτέρας, δε θα απέκλεια να σημαίνει αυτό. Άρα ίσως να είναι ντόμπρα και όχι μπαλαλάικα. Ή ίσως να είναι το ίδιο με διαφορετικές ονομασίες.
2 «Μου αρέσει»
Πολύ ωραία Περικλή, ευχαριστώ για το ψάξιμο! Πάντως,
την σήμερον ημέραν πανρωσσική γράφουμε πλέον, όπως και Φινλανδία, όχι πιά Φιλλανδία…
Κάποτε, αρχές δεκαετίας 70, ο προϊστάμενός μου και συνάδελφος ηλεκτρονικός μηχανικός μετέφρασε την omnidirectional antenna σε πανκατευθυνομένη κεραία. Του επισήμανα ( * ) ότι η σωστή γραφή είναι παγκατευθυνομένη αλλά, δεν τον έπεισα…
( * ) ναι, όχι επεσήμανον…
Νίκο, εμείς πάντως στην ραδιοτηλεφωνία το omnidirectional radio beacon, παγκατευθυνόμενο ραδιοφάρο το μεταφράζαμε.
Περικλή και ρώσικα? Ότι και να πω είναι λίγο.
το Ντομπρίσκι με τη μετάφραση του Google σημαίνει ακριβώς “παίκτες της Dobra”.
Και ψάχνοντας: Dombra musical instrument βρίσκουμε αυτό:
" The dombra, also known as dombyra (Kazakh: домбыра, dombyra ) is a long-necked Kazakh lute’.
Άρα στη φωτογραφία που έβαλε ο Φώτης, η κοπέλα παίζει κάποιο είδος μπαλαλάικα, και μάλλον το ίδιο συμβαίνει και στη φωτογραφία που έβαλε και ο Περικλής, εκτός και αν η ντόμπρα δεν έχει μόνο λαουτοειδές σχήμα αλλά και τριγωνική παραλλαγή.
1 «Μου αρέσει»
Ποια μπορεί να ήταν η Σερβική Βουλγαρία το 1931; Με μια πρόχειρη ματιά στην ιστορία της Βουλγαρίας (βικιπαίδεια - Βουλγαρία) δεν έβγαλα άκρη.
Πάντως το όργανο είναι γκάιντα, που στη Βουλγαρία είναι πρακτικά ίδια όπως στη Β. Ελλάδα. Αυτό το λοξό που κάθεται στο δεξί του πόδι είναι το μπουρί, δηλ. ο ισοκράτης αυλός.
Παρεμπιπτόντως, ήμουν πρόσφατα σε μια συνάντηση ασκαύλων στη Βουλγαρία και παρατήρησα (χωρίς ιδιαίτερη έκπληξη) ότι τουλάχιστον ένα από τα βουλγάρικα μουσικά ιδιώματα που χρησιμοποιούν την γκάιντα συμπίπτει σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό με τα ελληνικά θρακιώτικα της γκάιντας - ουσιαστικά μόνο η γλώσσα αλλάζει.
2 «Μου αρέσει»