να διευκρινίσω μόνο (για τα τελευταία) ότι δεν είπα ότι προέρχονται από την υπόλοιπη Ευρώπη. Μίλησα για κοινή ρίζα μεταξύ του μεγαλύτερου μέρους της Ελληνικής μουσικής, και της αρχαϊκής Ευρωπαικής μουσικής, και απουσία κοινής ρίζας και όμοιου ύφους με αυτή της ανατολής. Η υπόλοιπη Ελληνική μουσική μπορεί να διακριθεί σε αυτά που σαφέστατα και έχουν ανατολική προέλευση και επιρροές, και σε αυτα που έχουν πιο σύγχρονη δυτική προέλευση (τα επτανησιακά, και όσα ματζόρε υπάρχουν κυρίως στον Νότο και τα νησιά)
σίγουρα αυτή είναι η γνώμη μου (θα έλεγα και η γνώμη της πλειονότητας, με βάση την εμπειρία μου, ακόμα και με κόσμο που δεν ασχολείται με μουσικολογία), αλλά σίγουρα δεν μπορώ (και δεν έχω και λόγο) να την επιβάλλω. Απλά προσπάθησα να εξηγήσω γιατί στον μεν κεμάλ “ξίνιζαν” όλα τα τραγούδια της τουρκίας, στον δε μεταξά “ξίνιζαν” μόνο κάποια που μέχρι σήμερα ο κόσμος αντιλαμβάνεται ως ανατολίτικα
Νομίζω ότι για τον «μέσο άνθρωπο» ανατολίτικο είναι ό,τι παραπέμπει σε πιο ανατολικά από «εδώ». Εμπεριέχει την έννοια του εξωτικού. Για τον Έλληνα τα τούρκικα, για τον Τούρκο τα ιρανικά, για τον Ιρανό τα ινδικά κλπ… Επίσης, για τον Έλληνα, όσα ελληνικά τραγούδια χρησιμοποιούν στοιχεία που να είναι κοινά ή πραπλήσια με τούρκικα, σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ όσο συνηθίζεται στην πλειοψηφία των ελληνικών τραγουδιών. Π.χ., τα τσιφτετέλια και οι αμανέδες (όχι όμως το κάθε τσιφτετέλι - δε νομίζω ότι το Χαρέμι στο Χαμάμ ή το Πότε Βούδας ακούγονται ανατολίτικα).
Είναι λογικό ότι κανείς μέσος ακροατής δε θα χαρακτηρίσει ανατολίτικο ένα ελληνικό τραγούδι που είναι «όπως όλα».
Θα έλεγα ότι με την ίδια λογική το χιτζάζ ακούγεται πιο ανατολίτικο από τους διατονικούς δρόμους. Οι διατονικοί υπάρχουν κάργα κι αυτοί στην ανατολική τροπική μουσική, αλλά οι χρωματικοί (όπως το χιτζάζ) υπάρχουν πολύ περισσότερο εκεί και λιγότερο έως καθόλου όσο κινούμαστε δυτικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα διατονικά δεν είναι ανατολίτικα, απλώς δε χτυπάνε ως ανατολίτικα επειδή δεν είναι εξωτικά (εκτός αν είναι για άλλους λόγους).
Ό,τι ισχύει δε για το χιτζάζ θα έλεγα ότι ισχύει και για το σαμπάχ: δρόμος με πολύ ιδιαίτερο άκουσμα, που δεν έχει τίποτε αντίστοιχο στην καθαρά δυτική μουσική, έστω και την παλιά, άρα με άρωμα ανατολής. Ακόμη κι αν παιχτεί καρασυγκερασμένα και με συγχορδίες, μπάσο κλπ…
Έχει «ανατολίτικο χρώμα»; Έχω την αίσθηση ότι ο «μέσος ακροατής» θα έλεγε όχι. Αν ακούει τσάμικα θα έλεγε ότι είναι σαν κανονικό τσάμικο, δηλαδή οικείο, κι αν δεν ακούει θα έλεγε …περίπου πάλι το ίδιο, δηλαδή ανοίκειο.