« Σαββατόβραδο στην Καισαριανή»

Στις 27 Απρίλη του 1944, στους Μολάους της Λακωνίας, στήθηκε ενέδρα από τους αντάρτες του ΕΑΜ σε μια πομπή 4 γερμανικών αυτοκινήτων, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας Γερμανός στρατηγός με τους επιτελείς του και μεγάλο μέρος της φρουράς του.
Οι Γερμανοί μέσω του κατοχικού τύπου αλλά και με αναρτήσεις στους τοίχους των σπιτιών, ανακοίνωναν τα αντίποινα γι αυτή την ενέργεια που ήταν:

<< 1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών, την 1η Μαΐου 1944.
2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών, τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων.
Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Ελληνες εθελονταί [εννοεί τους ταγματασφαλίτες] εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς>>

Την παραμονή της εκτέλεσης, οι δυνάμεις κατοχής πήγαν στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, όπου και επέλεξαν τα θύματά τους, 200 στον αριθμό, από τους οποίους περίπου 170 ήταν πρώην κρατούμενοι στην Ακροναυπλία και οι υπόλοιποι πρώην εξόριστοι στην Ανάφη.

Ο Μάρκος Βαμβακάρης ύμνησε τη θυσία τους αυτή, [b][i]με το τραγούδι, «Χαϊδάρι».[/b][/i]

Πρωτομαγιά του ʼ44, οι 200 πατριώτες εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής ως αντίποινα για τη δολοφονία των Γερμανών στους Μολάους.
Στη συνέχεια, φόρτωσαν τα πτώματα, ζεστά σε καμιόνια και, για εκφοβισμό των κατοίκων, τα περάσαν μέσα από το συνοικισμό, τρέχαν ποτάμι τα αίματα από όπου περνούσαν, κι ο κόσμος έκλεινε τα παράθυρα δε βαστούσε να βλέπει. Μερικοί σκοτωμένοι δεν είχαν καλά καλά ξεψυχήσει…

20 χρόνια αργότερα, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος έγραψε τους στίχους του τραγουδιού “Σαββατόβραδο στην Καισαριανή”, που μελοποίησε ο Σταύρος Ξαρχάκος και ερμήνευσε σε πρώτη εκτέλεση ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

[b]"Tο απομεσήμερο έμοιαζε να στέκει[/b]
σαν αμάξι γέρικο στην ανηφοριά
Kάθʼ απομεσήμερο στο κρυφό μας στέκι
πίσω απʼ το μαγέρικο του Δεληβοριά.
Όλα μοιάζαν ουρανός
και ψωμί σπιτίσιο
Όλα μοιάζαν ουρανός
και γλυκό, γλυκό ψωμί.
Tάχα τι να ζήλεψαν στα χλωμά σου μάτια
που ʼγιωμαν τʼ απόβραδο γλύκα πρωινή,
κι ήρθαν και βασίλεψαν τα βαθιά σου μάτια
κάποιο Σαββατόβραδο στην Kαισαριανή.
Κι όλα γίναν κεραυνός
πελαγίσια αρμύρα
Κι όλα γίναν κεραυνός
και πικρό, πικρό ψωμί.
Γνώριζες τα βήματα, ξέκρινα τους ήχους
και μπογιές ʽτοιμάζαμε με σβηστή φωνή.
Τις βραδυές συνθήματα γράφαμε στους τοίχους
πέφταμε και κράζαμε “κάτω οι Γερμανοί”.
Κι όλα ήταν ουρανός
και ψωμί σπιτίσιο.
Κι όλα ήταν ουρανός
και γλυκό ψωμί.
Σου ʼδινα τα χρώματα, μου ʼδινες τους τόνους
και φωτιές ανάβαμε με σβηστή φωνή
κάθε απομεσήμερο τρέχαμε στους δρόμους
τρέχαμε και γράφαμε “Έξω οι Γερμανοί”.

Μπράβο, πολύ καλή υπενθύμιση του γεγονότος. Γιατί η λήθη που θέλουν ορισμένοι να ριχτεί σε τέτοια πράγματα, αφήνει ανοιχτό το πεδίο για ξαναγράψιμο της ιστορίας. Ας έχουμε λοιπόν κατά νου τα γεγονότα πάνω στα οποία γράφτηκαν τα λαϊκά μας τραγούδια, και τι στάση ζωής εξυμνούσαν πολλά από αυτά.

Για το “Χαιδάρι” τώρα ήθελα να ρωτήσω off topic, ξέρει κανείς τελικά ποια είναι η ορθή ερμηνεία (μελωδία)? Γιατί υπάρχουν δύο:

αυτή=> http://www.youtube.com/watch?v=qA78aprvt1U&feature=related
και αυτή=> http://www.youtube.com/watch?v=dwmA6UtZQdI&feature=player_embedded

κάπου είχα ακούσει ότι ο Μάρκος δεν είχε προλάβει να το ηχογραφήσει, και συνέθεσε ξανά μετά τη μελωδία ο γιος του Στέλιος από ότι θυμόταν…αλλά δεν ξέρω αν ευσταθεί αυτή η ιστορία. Η δεύτερη εκτέλεση πάντως ακούγεται στο ντοκυμαντέρ της ΝΕΤ, στο οποίο έχει συνεισφέρει ο Κουνάδης, του οποίου την έρευνα εμπιστεύομαι.

Μήνυμα από συντονιστή: Το μήνυμα του voreioanatolikos αντιγράφτηκε και εδώ για την δημιουργία συζήτησης γύρω από το τραγούδι “Χαϊδάρι” του Μάρκου Βαμβακάρη.