Πάμε λοιπόν.
«Νιαβέντ Μανές Πολίτικος», Μαρίκα Φραντζεσκοπούλου 1929. Δίσκος Polydor V-50563 (αρ.μήτρας: 1269BF). Τον παραδίδουν και οι τέσσερις πηγές, οι οποίες, υπενθυμίζω γιατί έχει περάσει καιρός, είναι: Η βάση δεδομένων του Σίλαμπς, το φυλλάδιο του Σίλαμπς, ο Μανιάτης και οι «Ρεμπέτικοι Διάλογοι». Μοναδική απόκλιση η λεπτομέρεια ότι οι ΡΔ γράφουν «Νιχαβέντ». Στίχος: Κρυφή πληγή αδύνατον να λάβει σωτηρία / γιατί σ’ αυτήν την συμφορά εσύ είσαι η αιτία. Λύρα Λάμπρος (πληροφορία βάσης Σίλαμπς).
Μεγαλοπρεπής μανές με ρυθμική συνοδεία, και me συνολικό άκουσμα μάλλον αλά τούρκα. Παρά ταύτα, θεωρώ ότι πρόκειται για άλλη μια εκτέλεση του Σμυρναίικου Μινόρε, σε λίγο πιο ελεύθερη παραλλαγή. «Κανονικά» το Σμ. Μινόρε αποτελείται από δύο μέρη (Α: πρώτος στίχος, Β: επανάληψη δεύτερου ημιστιχίου + δεύτερος στίχος). Εδώ έχουμε τρία, γιατί το εναρκτήριο επιφώνημα είναι τόσο εκτενές και ανεπτυγμένο ώστε αυτονομείται σε ξεχωριστό μέρος, με ταξίμια πριν και μετά. Ταξίμια υπάρχουν και σ’ όλα τα ενδιάμεσα καθώς και στο τέλος, δηλαδή συνολικά τέσσερα (πάντα λύρα Λάμπρος). Αυτό το εκτενές εναρκτήριο επιφώνημα, καθώς και τα μελίσματα στα μικρότερα ενδιάμεσα επιφωνήματα μέσα στα κύρια -τα άλλα δύο- μέρη, μας απομακρύνουν από το άκουσμα του Σμ. Μινόρε. Αν ωστόσο τα απομακρύνουμε νοερά όλα αυτά και μείνουμε στη μελωδία που αναπτύσσεται πάνω στις κανονικές συλλαβές του στίχου, θεωρώ πως αναγνωρίζουμε το Σμυρναίικο Μινόρε.
Ακούστε να μου πείτε κι εσείς τη γνώμη σας:
«Σταμπούλ Ουσάκ Μανέ», Ρόζα 1932. Δίσκος Parlophone Ελ B-21662 (αρ. μήτρας: 101292). Και οι τέσσερις ως άνω πηγές συμφωνούν στα στοιχεία, με διαφορές μόνο στις λεπτομέρειες του τίτλου (Σίλαμπς: «Σταμπούλ Ουσάκ Μανές» στο φυλλάδιο, «Σταμπούλ Ουσάκ - Μανέ» στη βάση, Μανιάτης όπως στο φυλλάδιο ΣΛ, Ρεμπ.Διάλογοι «Ουσάκ Σταμπούλ Μανέs» μ’ αυτό το διαολεμένο λατινικό s που αχρηστεύει τις αναζητήσεις). Στίχος: Όποιος μ’ ακούει και τραγουδώ λέει χαρά πως έχω / μα 'γώ 'χω στην καρδούλα μου πίκρες, καημούς και τρέφω. Συνοδεία ορχήστρας Πάρλοφων. Κανονάκι Ν. Στεφανίδης.
Σύνθεση - στίχοι Π. Τούντας κατά τη βάση ΣΛ και τους ΡΔιαλ. Ο στίχος σαφέστατα είναι παλιός αδέσποτος. Τραγουδιέται μέχρι σήμερα σ’ όλο το Αιγαίο, και θα με εξέπληττε αν όλοι αυτοί τον έμαθαν από τον Τούντα.
Η μουσική όμως;
Η μουσική είναι σίγουρα συντεθειμένη, όχι αυτοσχεδιασμός. Αυτό προκύπτει από κάποιες περιοδικές ομοιότητες (λέει χαρά πως έχω = πίκρες καημούς και τρέφω: ίδια μελωδία, σε ίδιο σημείο του στίχου, παρά τη μεγάλη απόσταση ανάμεσα στα δύο σημεία και το εντελώς διαφορετικό μελωδικό συμφραζόμενο). Άρα κάποιος την έχει συνθέσει. Γιατί όχι λοιπόν ο Τούντας. Εκτός αν ταυτίζεται με τη μελωδία άλλων Ουσάκ μανέδων που επιβεβαιωμένα να μην είναι του Τούντα, πράγμα που δεν είμαι σε ετοιμότητα να πω (πάντως η μελωδία στην αρχή του κυρίως στίχου, στο σημείο Όποιος μ’ ακούει και τραγουδώ, μια μικρή φρασούλα που πιάνει 4 συλλαβές και επαναλαμβάνεται για τις επόμενες 4, δε μου φαίνεται πρωτάκουστη).
Η Ρόζα τραγουδάει εντελώς ασυνόδευτη, ενώ στην αρχή και στα ενδιάμεσα ακούγονται ταξίμια από κανονάκι και βιολί εναλλάξ (ή μήπως λύρα;), και στο τέλος γύρισμα τσιφτετέλι με τα δύο όργανα μαζί κι ένα τρίτο, κιθάρα ή μαντόλα, στα μπάσα.
Μετά βεβαιότητος οι δύο μανέδες είναι τελείως άσχετοι μεταξύ τους.