Για σας φίλοι και θαυμαστές του ρεμπέτικου τραγούδι. Για να βελτιώσω τοις γνώσεις μου στους ρεμπέτικους μουσικούς δρόμους, ποιος μπορεί να μου δώσει παραδείγματα τραγούδια στους πιο γνωστούς δρόμους. Ιδιαιτερα, θα ήθελα 3 τραγούδια σε rast, 3 σε xitzas, 3 σε πειραιώτικο, xouzam, niavent k.l.
Ευχάριστο για την βοήθεια σας. Εδώ στο Βέλγιο (όπου μένω), είναι δύσκολο να βρείς απάντησης
Γειά σου Μιχάλη από τα ξένα!Με μεγάλη καθυστέρηση , μια και δεν είχα δει το μην.σου εγκαίρως,σου στέλνω μερικά παραδείγματα τραγουδιών:
Ουσάκ-Το βουνό,το Μπιραλλάχ,Πέντε Ελληνες στον Αδη κ.α.
Σαμπά(χ)-Τα παιδιά της γειτονιάς σου,Ησουνα ξυπόλητη,Σάλα σάλα
Καρτσιγ(κ)ιάρ-Περιπλανώμενη ζωή,Μοιρα με καταδίκασες,Για να σε κάνω άνθρωπο
Νικρίζ-Η Προύσσα,Απόψε τά’πια για καλά,Η γκαρσόνα
Ράστ-Χαρικλάκι,Μουσταφάς,Αλεξανδριανή φελλάχα
Χιτζάζ-Ας μην ξημέρωνε ποτέ, Ελενίτσα μου,Ζαίρα
Πειραιώτικος-Χρόνια στον Περαία,Ενας μάγκας στον τεκέ μου,Εφουμέρναμε ένα βράδι
Χουζάμ-Καυμό μες την καρδούλα μου,
Σεγκιά(χ)-Τα ματια σου τα αράπικα,Οταν καπνίζει ο λουλας
Τα μακαμ είναι πολλά,με παραλλαγές και συνδιασμούς.Αυτά τα λίγα για αρχή,και εδώ είμαστε παλι!!
Ωστε το “Εφουμέρναμ’ ένα βράδυ” δεν είναι χιτζασκιάρ;
Καλά κάνω εγώ και δε μαθαίνω νότες! Ετσι σκράπας θα πεθάνω, χωρίς νότε και …οργανάιζερ!
Νομίζω οτι αν ειχαμε μια θεματική ενότητα που θα μπορούσε ο καθένας να γράφει σε τι δρομο ειναι όσα τραγουδια ξερει θα ηταν πολυ χρησιμο και ενδιαφερον.
(Τα χω βρει και γω απο αλλου οποτε διατηρω επιφυλαξεις)
Τραγούδια γραμμένα στον δρόμο Χιτζάζ.
Τραγούδια γραμμένα στον δρόμο ουσάκ
Τραγούδια γραμμένα στον δρόμο νιαβέντ
Μιά μικρή διόρθωση:Το “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι” είναι χιτζασκιάρ(η πρώτη εκτέλεση με τη Χασκίλ), το “Εμαθα πως είσαι μάγκας” είναι νικρίζ, το “Μάγκικο μελαχροινό μου” είναι νεβεσέρ-μινόρε.Ολα τ’άλλα, νομίζω αντιστοιχούν σωστά στα τραγούδια.
Ποια ειναι τα πατήματα του “νικρίζ” ?
Λοιπόν,δεν έχω το μπαγλαμά μαζί,αλλά πρέπει να είναι:Ρε,μι,φα,σολ#,λα,λα#,ντο,ρε.Αν θυμάμαι καλά!
Ελένη κάπου υπάρχει λάθος νομίζω. Έτσι βιαστικά κοίταξα το μύνημα σου αλλά νομίζω το νύχτωσε χωρίς φεγγάρι είναι κλασικό χιτζάζ . Το ίδιο και το εφουμέρναμ’ ένα βράδυ. Δε προλαμβάνω να ελέγξω τα άλλα. Θα επανέλθω αργότερα.
Αυγουστής
Φίλε Αυγουστή,θα διαφωνήσω.Το "Νύχτωσε’’ καταλαβαίνεις οτι είναι χιτζασκιάρ στο σημείο που λέει π.χ.’‘ένα παλλη κά ρι’’,το ‘‘κα’’ ε’ιναι δ’ιεση και όχι φυσική νότα(με τη Χασκίλ ξανατονίζω).Το ίδιο ισχύει και για το ‘‘Εφουμέρναμε’’, η συλλαβή ''φου ‘’ είναι σε δίεση.
Δεν έχω υπόψη μου τη συγκεκριμέμη εκτέλεση με τη Χασκίλ αλλά νομίζω αφού όλες οι δεκάδες άλλες είναι σε χιτζάζ μάλλον συγχίζουμε τα νέα παιδιά αν ανφέρουμε το νύχτωσε χωρίς φεγγάρι σαν χαιτζασκιάρ. Όσο για το εφουμερναμ’ ένα βράδυ δε ξέρω εμένα μου φένετε για ντο φυσικό. Μπορεί και να γελιέται το αυτί μου.
Καλό Σαββατοκυρίακο. Αυγουστής.
Ελένη, εγώ θα διαφωνήσω μαζί σου: δεν έχω πρόχειρο αυτή τη στιγμή το κομμάτι αλλά κατ’ αρχήν η νότα μέ ή χωρίς δίεση, αυτή που κάνει τη διαφορά χιτζάζ – χιτζαζκιάρ δηλαδή ή ντό ή ντο δίεση (σε τονική ρε) είναι το –λλη-, όχι το –κα- . Όμως, άκουσε και πως συνεχίζει, σε κατιούσα κλίμακα (εννοώ κά-α-α-ρι…), μάλλον πρέπει εκεί να λέει το ντο φυσικό. Και γενικότερα το κομμάτι στην οργανική του εισαγωγή και στην όλη μελωδία, ντο φυσικό χρησιμοποιεί σε αυτή την (έβδομη) βαθμίδα. Επομένως, το ντο δίεση πρέπει να το δούμε ως έλξη, που βεβαίως κάνει τη μελωδία πλαστικώτερη και είναι κάτι που το πρόσεχαν οι παλαιότεροι εκτελεστές. Δεν είναι όμως μόνιμη η δίεση («οπλισμός», ας πούμε), άρα χιτζάζ.
Για το εφουμέρναμ’ ένα βράδυ: η έκταση του κομματιού είναι από ρε τονικής μέχρι λα, δηλαδή ένα πεντάχορδο όλο κι όλο. Επομένως, αφού η διαφορά του χιτζαζκιάρ από το χιτζάζ είναι ότι έχει χρωματικό και το δεύτερο (το υψηλό του) τετράχορδο, δεν έχει νόημα να αναρωτιώμαστε αν είναι χιτζάζ ή χιτζαζκιάρ. Ο πειραιώτικος κατά τον Παγιάτη (έκδοση 1987) είναι όπως το χιτζαζκιάρ αλλά με το σολ σε δίεση. Αυτό φέρνει τη σύγχυση, επειδή ο Μάρκος στην εισαγωγή παίζει ένα ένα όλα τα ημιτόνια στην ανιούσα (φα δίεση, σολ, σολ δίεση, λα) και κάνει μπάμ αυτό το σολ δίεση. Τό ότι λέει το –φου- σε σολ δίεση είναι και αυτό έλξη, θα έλεγα, και δεν κάνει το κομμάτι «πειραιώτικο», αφού αμέσως μετά χρησιμοποιεί και το σολ φυσικό (εφουμέρναμ’ έ(-να βράδυ).
Για το Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι τείνω να συμφωνήσω με τον Νίκο και τον Αυγουστή. Για χιτζαζ το ήξερα τόσα χρόνια και έτσι το παίζω. Προσπάθησα όμως να το ξανακούσω με “άλλο αυτί” και στη μελωδία με μπέρδεψε. Εκτός απ’ την εισαγωγή που είναι καραμπινάτο χιτχαζ, στη μελωδία ίσως να έχει δίεση στην 6η βαθμίδα. Δεν μπόρεσα να το πιάσω καθαρά.
Το Εφουμέρναμε (όπως το λέει ο Μάρκος πάντα) θα μπορούσε να είναι Fa χιτζαζ στην εισαγωγή, όπως θα μπορούσε να είναι και Fa χιτζαζκιάρ:
Sib Sib La Sib La Sib Do# Do Sib LA Solb Fa Fa Do Fa Do κ.λπ.
Ομως ο Μάρκος έπαιξε δυο ολόκληρα μέτρα αποφεύγοντας το φθόγγο Mi.
Μπαίνοντας όμως στα μέτρα της μελωδίας, στην ανάσα" για να τραγουδήσει βαράει ένα πολύ δυνατό b[/b] (Reb) και συνεχίζει:
Ε (do) φου (Si) μέ (La) ε (Si) ρνα (Do) α (Si) με (La) ε (Sib) να (Fa) βρα (Do) δυ (Do) υ (Do) κ.λπ.
Σε όλες τις εμφανίζεις του το Si είναι ασθενές, και (απ’ όσο ακούω εγώ) είναι φυσικό. Αρα είναι Πειραιώτικος όπως έλεγα τόσα χρόνια.
Ομως το τραγούδησα όλο (στις 08:30 το πρωί) με Sib και… μ’ άρεσε.
Οπότε περνάει και για Χιτζαζκιάρ - κανείς δε θα σου στείλει εξώδικο.
Οποιος έχει το κατάλληλο software, όρεξη και χρόνο, ας μας πει αν οι bold φθόγγοι είναι Si ή Sib
Εφουμέερνααμ’ ένα βράδυ
αργιλέεε σπαχάαανι μαύρη
(Κατέβασα μπουζούκι στο γραφείο!)
Οχι Λα#.Σι φυσικό έχει νικρίζ.Το εφουμέρναμε ένα βράδυ ε’ιναι πειραιώτικος.
Κι οι δικές μου φτωχές γνώσεις λένε ότι το “νύχτωσε χωρίς φεγγάρι” είναι εντελώς χιτζάζ…
Σε λίγες μέρες θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με πάρα πολλά (νομίζω πάνω από 200)προπολεμικά τραγούδια ταξινομημένα κατά μακάμ και “δρόμους” με πάρα πολύ ωραία ανάλυση.
Δημήτρη έχεις δίκιο για το νικρίζ ,το σι είναι φυσικό.Κύριε Πολίτη μάλλον με πείσατε για την έλξη στο χιτζασκιάρ ,δηλαδή χιτζαζ.Οσο για το ""Εφουμέρναμε ''τι να πω…Την ακούω τη ρημάδα τη δίεση συνέχεια και την τονίζει ο Μάρκος ,άρα΄μάλλον τη θέλει ΄ν’ακούγεται…
Πάντως η αλήθεια είναι πως όταν θέλεις να παίξεις ένα ‘‘μαλακό’’ μακαμ π.χ. με το μπουζούκι(ή το μπαγλαμά),εκεί είναι σκούρα τα πράγματα-για να το πάω και λίγο αλλού το θέμα-.Εγω πάντως όταν τραγουδώ,προσπαθώ να αποδίδω τα σωστά διαστήματα (το ουσακ να είναι ουσάκ βρε παιδί ,κι όχι κιουρντί ),στο μέτρο πάντα του εφικτού-για να μην ακούγομαι και φάλτσα μαζί με τα μπουζούκια-.
Κώστα για το εφουμέρναμ’ ένα βράδυ όπως το καταλαβαίνω εγώ είναι πιο καλό και σωστό το χιτζάζ. Στο εφου μπορεί να ακούγεται λίγο τραβηγμένο το φου αλλά πιστεύω ότι ο Μάρκος το τράβηξε στο σφίξιμο του να βγει ψηλά. Η κανονική βάση της φωνής του είναι πολύ χαμηλότερα γι’ αυτό και το τράβηγμα πιστεύω. Γιατί λογαριάζεις μόνο αυτή τη φράση όμως; Γιατί δεν τσεκάρεις την άλλη φράση χαμηλά? Και δεν είχαμε ΣΤΗ πόρτα…από εδώ φαίνεται να είναι χιτζάζ. Αλλά εγώ βασίζω τη γνώμη μου και στο γεγονός ότι ο γιος του ο Στέλιος όταν το τραγουδά δεν το τραβάει τόσο πολύ και το τραγουδά χιτζάζ. Κάτι θα ξέρει παραπάνω αυτός.
Αυγουστής
Δημήτρη πιό βιβλίο είναι αυτό; Σε παρακαλώ δώσε περισσότερα στοιχεία.
Ευχαριστώ Αυγουστής.
Θα εκδοθεί απο το Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου σε συνεργασία με το Φαγγότο και ένας εκ των συγγραφέων είναι ο Ευγένιος Βούλγαρης.Το άλλο όνομα δεν το θυμάμαι.Μόλις θα βγεί θα ενημερώσω το Φορουμ γιατί αξίζει πραγματικά.