Τα μπεμόλια, η λογοκρισία του Μεταξά και η εμπλοκή του Τσιτσάνη

Μα τότε γιατί λέει ότι τα έβγαζαν; Ψεύδεται ή τον απατά η μνήμη του;

Ίσως και τα δύο, ίσως (αυτό νομίζω εγώ) θέμα περιαυτολογίας για τις ιδεοληψίες του: Θα ήθελε να τα βγάζουν.

Και κάτι ακόμα: ο Τσιτσάνης εκείνη την εποχή ήταν μόλις 20 και κάτι χρονών!

Αδυνατώ να καταλάβω πώς του ανατέθηκε [όπως ισχυρίζεται] τόσο σημαντικός ρόλος, να διορθώνει υφεσοδιέσεις!

Α, βέβαια, αυτό το έχω κι εγώ κάπου επισημάνει, νομίζω…

Ποια ακριβώς ήταν η εμπλοκή του Τσιτσάνη; Ή ποια φέρεται να ήταν, έστω;

Καλά θυμόμουν εγώ ότι τα ΄χουμε μάλλον ξαναπεί, όλα αυτά… Έκανα ένα ψάξιμο και… δείτε εδώ!

(σε ποιόν, αλήθεια, να ανήκει η πατρότητα της έκφρασης Τα μεγάλα πνεύματα συναντώνται; )

Τσιτσάνης : “…στη λογοκρισία τότε… βγάζαμε τα μπεμόλια… »

«…γι αυτό κι εγώ τον βοήθησα το Μάρκο, και του διόρθωσα αυτό το ΣΕΕΕΕ…»

που βεβαίως, δεν του το διόρθωσε…

1 «Μου αρέσει»

Ναι το είδα, αλλά επειδή δε διευκρινίζει ως τι βρέθηκε ο ίδιος εκεί, ρωτώ αν το ξέρουμε από πουθενά αλλού. Λογικά, πριν από μια τέτοια κουβέντα θα πρέπει να είχε προηγηθεί μια εισαγωγή «εκείνο τον καιρό εγώ ήμουν ____», ή να θεωρείται γνωστό.

Λοιπόν, είχα καιρό να ξανακούσω το ηχογράφημα με την αφήγηση του Τσιτσάνη (#18, το δεύτερο). Αυτό που καταγράφει ο Παπαδάκης (#19 αμέσως μετά) δεν είναι ακριβής απομαγνητοφώνηση, είναι περίπου.

Ο Τσιτσάνης δε λέει ότι ήταν ο ίδιος στη λογοκρισία. Βαριέμαι να το απομαγνητοφωνήσω, αλλά ακούστε το μόνοι σας: αν ο Ψαρούδας έβρισκε τούρκικα στοιχεία, απέρριπτε τα τραγούδια και «εμείς» (οι μουσικοί που είχαμε υποβάλει τα τραγούδια μας στην επιτροπή για έγκριση) βγάζαμε τα μπεμόλια και ξαναφτιάχναμε τα τραγούδια.

Επίσης, σαφέστατα δεν ισχυρίζεται πουθενά ότι διόρθωσε το τραγούδι του Βαμβακάρη, ούτε αφήνει την παραμικρή υπόνοια ότι μπερδεύει, σκοπίμως ή τυχαία, τις χρονολογίες και τα λοιπά καθέκαστα. Παίζει το τραγούδι έτσι όπως είναι, διευκρινίζει ότι όχι μόνο ήταν προ λογοκρισίας αλλά έτσι κι αλλιώς δεν είχε και τίποτε που να το έκοβε η λογοκρισία, και μετά λέει «αν όμως είχε αυτό το μπεμόλι…».

Η παρανόηση (ότι δήθεν ο Τσιτσάνης ισχυρίστηκε ότι διόρθωσε το τραγούδι του Μάρκου) υπάρχει στο γράμμα του Φέρρη (εναρκτήριο μνμ της παρούσας συζήτησης), για το οποίο έχουμε ήδη πει ότι είναι από μνήμης μετά από 30 χρόνια και φυσικά έχει λάθη, το συγκεκριμένο μάλιστα διορθώθηκε:

Αλλά ακόμη και στο γράμμα του Φέρρη δεν αναφέρεται ότι ο Τσιτσάνης είχε εμπλοκή στη λογοκρισία. Στην ανύπαρκτη ιστορία με τη διόρθωση του Κάθε Βράδυ θα σε περιμένω, ο Τσιτσάνης (σύμφωνα με την αλλοιωμένη ανάμνηση του Φέρρη) υποτίθεται ότι συναδελφικά βοήθησε τον Μάρκκο. Του είπαν «εδώ έχει μπεμόλι, βγάλ’ το», αυτός βρέθηκε σε αδιέξοδο «πώς να το βγάλω;», και ο Τσιτσάνης τον έβγαλε από το αδιέξοδο.

Και ενώ είναι σαφές ότι τίποτε από αυτά δε συνέβη, γιατί τα επαναφέρω; Γιατί προσπαθώ να καταλάβω από πού προκύπτει ότι ο Τσιτσάνης (ισχυρίζεται ότι) συμμετείχε στην επιτροπή λογοκρισίας: από πουιθενά, ούτε καν από μια αλλοιωμένη ανάμνηση του Φέρρη.

2 «Μου αρέσει»

Σωστά, δεν προκύπτει.

Ξαναγυρίζουμε στο αρχικό συμπέρασμα, - με τα μέχρι τώρα τουλάχιστον δεδομένα:

η μοναδική μαρτυρία για επιβολή λογοκρισίας στη μελωδία προέρχεται ΜΟΝΟ από τον Τσιτσάνη.

Εδώ τα λέει και διά ζώσης : στο 3.33.35 και μετά
(Αφιέρωμα στον Βασίλη Τσιτσάνη στην ΕΡΤ το 1984)

2 «Μου αρέσει»

Είναι όντως δυνατόν να μην υπάρχουν άλλες μαρτυρίες?

ε…υπάρχει και η “μαρτυρία” της μεταξικής νομοθεσίας περί επιβολής λογοκρισίας ΚΑΙ στη μουσική… :wink:

Μα αυτήν, κανένας δεν την αμφισβήτησε. Η συζήτησή μας είναι για το σε ποιο βαθμό εφαρμόστηκε, στην πράξη.

Τα “μπεμόλια” ήταν όρος του Ψαρούδα δηλαδή;

Όχι βέβαια, ο Ψαρούδας ήταν σπουδαγμένος σε ωδείο. Έτσι όπως το λέει ο Τσιτσάνης, ο Ψαρούδας θα μίλαγε για “μπεμόλ”* δηλαδή ύφεση, που χρειαζόταν να μπει εκτός οπλισμού στο μουσικό κείμενο, για να αλλοιώσει κάποιο φθόγγο ώστε να αποδίδεται π.χ. το τριημητόνιο του χιτζάζ. Σίγουρα κάποια στιγμή θα μίλησε και για δίεση στον ίδιο ρόλο, αλλά του Τσιτσάνη του έμεινε το μπεμόλ που το εξελλήνισε και το έκλινε, χρησιμοποιώντας ονομαστική πληθυντικού.

( * ) Bémol στα γαλλικά σημαίνει επίπεδος, και με τη λέξη αυτή υπονοείται, στη μουσική, το χαμήλωμα ενός φθόγγου κατά ένα ημιτόνιο, η ύφεση δηλαδή. Στα αγγλικά, ο όρος αυτός αποδίδεται ως flat.

Ο αναγνώστης αυτό ακριβώς αντιλαμβάνεται από τη διατύπωση του Τσιτσάνη.
Το “επί λέξει” σημαίνει “επί λέξει” :wink:

1 «Μου αρέσει»

Εγώ ο αβάρετος το έχω απομαγνητοφωνήσει και παραθέσει :wink:

Ε… επ’ αυτού θαρρώ πως, στην πράξη, μέσα από τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, από τον Σεπτέμβριο 1937 και μετά “εξωστρακίσθησαν όλα τα άσεμνα και κακόηχα άσματα και προ πάντων ο αμανές”