Το κούρντισμα ''Μπάτης ,τελικά υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να είναι το λεγόμενο Πειραιώτικο Ντουζένι που άκουσε από τον Μπάτη ο Νέαχος Γεωργιάδης.Στο άρθρο του ''Οι δίσκοι του Γιώργου Μπάτη ‘’ στην Κλίκα.Λέει τα εξής
‘‘Τις λίγες νότες του τραγουδιού μου φαίνεται ότι τις έπαιζε πάνω στη μια χορδή, το καντίνι, που ήταν κουρδισμένο ρε μινόρε. Ταυτόχρονα όμως χτύπαγε και τις τρεις διπλές χορδές του μπαγλαμά. Έτσι, η μια έδινε τη μελωδία κι οι άλλες δυο κρατούσαν το ίσο. Μας είπε ότι αυτό λέγεται «κούρδισμα πειραιώτικο’’
Αν και είναι μια υπόθεση βέβαια θα μπορούσε να ειναι η το ρε-λα#-λα# η (ρε-σιb-σιb ) να ήταν το ραστ ντουζενι που ο Μάρκος δεν θυμοταν στην βιογραφια όπως αναφερει το ειχε ξεχάσει?
Το συγκεκριμένο κομμάτι που τραγούδησε ο Μπάτης στον Νέαρχο Γεωργιάδη ,είναι το βλάχικο χασάπικο ηχογραφημένο απο το 1905 με μαντολίνο και κιθάρα το οποιο ο Τζακ Χαλικιάς το έκανε ‘‘τρικούβερτο’’ το 1946 .Βεβαια το συγκεκριμενο ειχε ηχογραφηθεί και σαν ‘‘Θα πάρω δυο’’ ,σε δυο εκτελέσεις το 1940 περίπου με την Μηττάκη μια με την Ρόζα ,πιθανως να ειναι αυτό το ματζοράκι πιθανώς και να μην έχει σχέση.αυτο πρεπει να μας το πει ο Κ.Νέαρχος αν το θυμάται.
Τα κουρδίσματα οι παλαιοί ,καποιο παίζαν τα βασικά δυο τρια τα υπολοιπα δεν τα ξερανε.
Ο Μάρκος πρεπει να τα γνώριζε σχεδόν όλα και ονόματα τους κανονικά ,μερικά απο τα οποια ισως ουτε τα ίδια του τα παιδια να μην τα ξερουνε
.Οταν λεώ όλα εννοώ της παράδοσης του μπουζουκιού
Αν βγούνε ποτέ οι μπομπίνες που ο Μάρκος εξηγει τα ντουζενια θα ηταν πραγματικα ευτυχημα .Εκει με τα πρώτα αδεσποτα αγνωστα τραγούδια σε ντουζενια μεχρι και κουρδισματα που εξηγει τα ονοματα τους θα μας λυνοντουσαν όλες οι απορίες .
Mπομπινες εχουν σιγουρα τα παιδια του και αυτες οι συνεντευξεις με την Καιλ που πρεπει να της εχει και η ιδια η Καιλ ?
Παντως μου κανει μεγαλη εντυπωση που τοσα χρονια δεν ανασυρηθηκε καποια ζωντανη ηχογραφηση του Μαρκου απο καποιο κουτουκι μαγαζι στον Πειραια η πανηγυρι εστω ,θα περιμενουμε αρκετα απο οτι φαινεται
επαιξα στον μπαγλαμα το “καφτονε σταυρο” σε ντουζενι ρε (καντινι) -σολ -σολ με βαση τη δευτερη χορδη σολ και μου βγαινει παρα πολυ καλα.εφτιαξα και ταμπλατουρα.μπορω να τη δημοσιευσω?
επισης ωραια βγαινει στον μπαγλαμα και η γυφτοπουλα του μπατη σε κουρδισμα ρε-σολ -λα (καραντουζενι) με βασικη χορδη τη σολ
αλεξης
Αν ηταν συλλεκτες θα ειχαν βγει προπολου να εισαι σιγουρος,εξαλλου απο συλλεκτες εχουν βγει τα περισσοτερα ηχογραφηματα εως σημερα.Τους μη συλλεκτες ειναι που φοβαμαι οτι τα κρατανε και δεν τα δινουνε
Φυσικα,αν δεν γνωριζεις τον θησαυρο που εχεις,το πιθανοτερο ειναι να τον καταστρεψεις…Οι μη συλλεκτες δεν ξερουν την αξια των αντικειμενων που εχουν στα χερια τους…Νομιζω αυτο εννοει ο Σταυρος…
Πόσο σίγουροι είμαστε ότι οι μπομπίνες του Μάρκου είναι από τη δουλειά της Α. Κάιλ και όχι από την προγενέστερη της “παρέας των φοιτητών”; Τόσο από τα γραφτά της Κάιλ όσο και του Π. Κουνάδη (που περιλαμβάνουν και κάποια στοιχεία από την Κική Καλαμαρά) δεν μπορεί να βγεί άκρη. Επίσης, όπως πολύ σωστά υποψιάζεται ο Σταύρος, πρέπει να υπάρχουν και μπομπίνες στην οικογένεια του Μάρκου, ανεξάρτητες από εκείνες των “καταγραφέων του”.
Υ.Γ. Φοβάμαι, Γιάννη, ότι οι “μή συλλέκτες” ξέρουν πάρα πολύ καλά την αξία του υλικού που βρίσκεται στα χέρια τους…
Εξηγουμαι λοιπον
Το έργο το εχω δει ουκ ολιγες φορες.
Πρωτον στα χερια των συλλεκτων το υλικό δεν κινδυνευει.Τουλαχιστον οταν γνωριζουμε την υπαρξη του είναι παρήγορο,καποιοι συλλεκτες ειναι συνεργασιμοι καποιοι οχι δεν θα του κρινουμε ολους σε ενα τσουβαλι καποιοι εδω μεσα εχουνε βγαλει απαγορευτικο και απαξιωτικό για ολους ,παμε παρακατω τωρα
,Υπαρχουν πολλοι που δεν ειναι συλλεκτες και που οταν βρουνε κατι νομιζουν οτι επιασαν τον παπα απο τ… και λενε οτι αυτο θα το παρουν μαζι τους ,η ζητανε κατι ποσα που δεν ανταποκρινονται με τιποτα στην πραγματικοτητα και τελικα πολλα απο αυτα δεν τα μαθαινουμε ποτε οι υπόλοιποι
Επαναφέρω το θέμα των ηχογραφήσεων του Μπάτη.
Παραθέτω συνοπτικά αυτό που κατάφερα να ακούσω εγώ, χωρίς να ευαγγελίζομαι το αλάθητο. Άλλωστε, δεν πρόκειται παρά για μια πρώτη μου απόπειρα να εμβαθύνω για προσωπική ευχαρίστηση και μελέτη, με βασική μέθοδο την ταυτόχρονη με την ηχογράφηση εξερεύνηση του μέρους του μπαγλαμά και προσπάθεια για ακριβή απόδοση.
Τα προσωρινά συμπεράσματά μου λοιπόν είναι ότι:
Στα περισσότερα τραγούδια του Μπάτη, ο σολιστικός μπαγλαμάς μάλλον είναι με 3 μονές χορδές και όχι με 3 διπλές. Μάλιστα, στον μπαγλαμά με τον οποίο μελέτησα τα τραγούδια, είχα 3 μονές, πλησιάζοντας πολύ περισσότερο στο ηχητικό αποτέλεσμα απ’ ότι παλαιότερα με διπλές χορδές.
Ο Μάρκος, στην αυτοβιογραφία του αναφέρει ότι οι μπαγλαμάδες οι “σύγχρονοι” είναι μπαγλαμομπουζούκια και ότι οι τότε μπαγλαμάδες είχαν τρεις μονές χορδές και επτά μπερτνέδες, όπως δηλαδή τα σαζοειδή ικιτέλια/κοπούζια. Μάλλον τα μπαγλαμαδάκια του Μπάτη ήταν έτσι τότε. Δεν αποκλείεται στα αρχικά κυριολεκτικά τρίχορδα να προστέθηκαν αργότερα από την κατασκευή τους διπλές χορδές.
Με το κούρδισμα ρε-σολ-ντο (μουργκάνα) παίζονται τα παρακάτω τραγούδια.
Καμηλιέρικο (Βλέπω 4 παρέα)
Ζούλα σε μια βάρκα μπήκα
Μπουφετζής
Σου χει λάχει
Θερμαστής
Ατσιγγάνα
Μάγκες καραβοτσακισμένοι
Ταξίμι αθηναίκό και ζειμπέκικο
Επειδή οι δρόμοι τους και οι τονικές είναι διαφορετικές (ή το διαπασών δεν είναι σταθερό), απαιτείται διαφορετικός χειρισμός του κουρδίσματος ανά περίπτωση.
Λόγω έλλειψης χρόνου δεν συνέχισα με τα άλλα τραγούδια. αν κάποια στιγμή προλάβω θα επανέλθω.
Θα ετοιμάσω ενδεικτικό βιντεάκι για το πως παίζονται τα παραπάνω στο συγκεκριμένο ντουζένι.
Ίσως σε μερικά τραγούδια να μην παίζει ο Μπάτης το σολιστικό μέρος. Π.χ. στη “Γυφτοπούλα στο χαμάμ” προφανώς παίζει (και) ο Σωτήρης Γαβαλάς ή Μεμέτης, γι αυτό λέει η γυναικεία φωνή “Γειά σου Μεμέτη μου με τον μπαγλαμά σου”.
Μιας και αυτή τη στιγμή είμαστε στη γραπτή, άρα άηχη, επικοινωνία, θα μπορέσεις να προσθέσεις και τις τονικές; Αυτό που κατεξοχήν δίνει συγκεκριμένο νόημα σ’ ένα κούρδισμα είναι κατά τη γνώμη μου από ποια τονκή (δηλ. από ποια θέση) παίζει κάθε δρόμο. Τα περισσότερα από αυτά που γράφεις είναι Ραστ. Να υποθέσω ότι τα παίζει από τη θέση Ντο (5ο μεσαίας); Οι άλλοι δρόμοι;
Διαπίστωσες αν υπάρχουν νότες πιο ψηλά από το 7ο της ψιλής; (Βέβαια αν δεν υπάρχουν δεν αποδεικνύει τίποτε, ενώ αν υπάρχουν σημαίνει ότι ο μπαγλαμάς δεν είναι αυτός ο τόσο παλαιινός που περιγράφει ο Βαμβακάρης).
(Ασφαλώς μερικά πράματα είναι εύκολο να τα διαπιστώσω και μόνος μου, μ’ έναν μπαγλαμά, μια ηχογράφηση και την πρόσθετη βοήθεια των πληροφοριών του Μπάμπη. Αλλά αν ο ίδιος τα έχει ήδη διαπιστώσει, ας ωφεληθούμε όλοι! Αυτό εννοούσα και με την άηχη επικοινωνία.)
Το αν παιζει η Οχι ο Μπατης ειναι κατι που πιθανως θα αργησουμε να το μαθουμε ειναι ενα μυστηριο αλλα ειναι πολυ πιθανον σε καποια να παιζει,οταν καποια στιγμη οι αυθεντικοι καταλογοι των εταιρειων βρεθουν σε αξιοπιστα χερια ισως μαθουμε ποιοι παιζαν αναλυτικα στους δισκους.
Ομως φιλε Μπαμπη ,στο θεμα των κουρδισματων βλεπω οτι διαφωνουμε
Εχω γραψει το αρθρο με ολα τα ντουζενια και ευχαριστως αν θες να βρεθουμε και απο κοντα να τα συγκρινουμε και πιστευω οτι θα συμφωνησεις και εσυ μιας και μου πηρε πολυ χρονος να τα βγαλω και χωρις να θελω να φανω ισχυρογνωμων ειμαι σιγουρος οτι ειμαι σωστος σε αυτα που βρηκα ,επισης ειναι πολυ δυσκολο να γινει αναλυση μεσω κειμενου, παρα μονο με βιντεο .
Το πειραιωτικο ντουζενι (πιθανως τίτλος) ρε-σιb-σιb ειναι αυτο που κυριαρχει στα περισσοτερα απο τα παραπανω κομματια καθως και το ρε -σι-σολ στο σου χει λαχει και Μπατης ο Δερβισης.
Αντιθετως μονο ο Μπουφετζης με τον Δελια μπουζουκι βρηκα σε ρε σολ-ντο
Τα δυο πρωτα κουρδισματα πιστευω οτι ηταν ιδιατερως γνωστα στους παλιους μουσικους
Φίλε Σταύρο,
η παραπάνω παράθεσή μου δεν για να αμφισβητήσει το άρθρο σου και τον κόπο σου (το οποίο μάλιστα διάβασα με ενθουσιασμό και με έβαλε να ψαχτώ πάνω στο θέμα) ή να δημιουργήσει κάποια αντιπαράθεση. Για το λόγο αυτό προσδιόρισα ότι ήμουν και θα είμαι στη συνέχεια επιφυλακτικός και πιθανότατα να μην ακούω σωστά. Ίσως κάτι να με παραπλανεί. Άλλωστε δεν αποτελεί μουσικολογική μελέτη αυτό που έκανα, ούτε έρευνα, απλά έβαλα τα τραγούδια και αυτό άκουσα. Εγώ θα παραθέσω τα βίντεο, γιατί ούτως ή άλλως τα τραγούδια ακούγονται ωραία σε αυτό το ντουζένι, και καλή καρδιά.