Δεν ξέρω αν πιάνω ακριβώς το πνεύμα του “αφορισμού”, αλλά από την ανάγνωσή μου της Άγγέλας, θυμάμαι να λέει το εξής (με δικά μου λόγια βέβαια): Ότι ενώ ακόμα δεν είχαν καθιερωθεί τα πνευματικά δικαιώματα που ουσιαστικά επέβαλε η δισκογραφία (δίνοντας ταυτόχρονα χώρο και στις διάφορες συναλλαγές γύρω από την “πατρότητα” των τραγουδιών), στη “μουσική σκηνή” της Σμύρνης οι δημιουργίες του κάθε Σμυρνιού μουσικού γίνονταν “κοινό κτήμα” του μουσικού σιναφιού και, ταυτόχρονα, δεν έπαυαν να είναι επώνυμες. Δηλαδή ο κάθε μουσικός που έπαιζε στο μαγαζί μια μουσική σύνθεση ήξερε ταυτόχρονα ότι αυτή είναι δημιουργία του τάδε ή του δείνα επώνυμου “μέλους” της συντεχνίας των μουσικών.
Επομένως, νομίζω, αυτή η μαρτυρία σημαίνει ότι, παρά το μουσικό άπαν που ακουγόταν στη Σμύρνη, είναι μάλλον υπερβολή να συμπεραίνουμε ότι δεν υπήρχε “σμυρναίικο τραγούδι”. Διαφορετικό ζήτημα είναι η δυσκολία του εντοπισμού του μέσα σ’ αυτή την ποικιλομορφία των ακουσμάτων.
Είπα: Να έχει διαδοθεί. Και βεβαίως, να είναι πλέον 20ός αιώνας.
Αν το “Μαντήλι καλαματιανό” γινόταν κατά συγκυρίαν σουξέ στη Σμύρνη, ποτέ κανείς ελληνόφωνος δεν θα διεννοήτο να το θεωρήσει Σμυρναίικο.
Αυτό εννοώ. Φυσικά και υπήρχε σμυρναίικο τραγούδι, αλλά εξίσου και άπειρη άλλη μουσική. Αν ξέρεις («εσύ» ο τότε Σμυρνιός) ποιος το 'βγαλε, έχει καλώς. Αν όμως κάτι υπήρχε ήδη πριν από σένα κι εσύ το βρήκες εκεί, άντε να ξέρεις την προέλευσή του.
Επειδή δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί το ίδιο τραγούδι να υπάρχει σε πολλά μέρη χωρίς να έχει διαδοθεί, να θέσω το ερώτημα αλλιώς:
Σε μία συζήτηση με βάση την απορία για διάφορες μαρτυρίες ότι το Σ’ αγαπώ παιζόταν στην Ιταλία, στην Αρμενία κλπ., η πληροφορία ότι παιζόταν και στη Σμύρνη σε ποιο συμπέρασμα μας οδηγεί;
Μάλλον στο συμπέρασμα που κατέληξε όποιος παρακολούθησε την ταινία «Who’s is this song?» της Πέεβα. Δηλαδή, πάρ’ τ’ αβγό και κούρεφ’ το.
Δηλαδή να μη συζητήσουμε το ερώτημα; Για ποιον ακριβώς λόγο; Επειδή κάποιος κάποτε έθεσε παρόμοιο ερώτημα για μια εντελώς ακραία περίπτωση διάδοσης (Από ξένο τόπο - πολλές δεκάδες λαοί και χώρες, και κουλτούρες, σε 5 ηπείρους) και δεν μπόρεσε να βγάλει άκρη; Ωραία, και οι άλλες περιπτώσεις όπου βγήκε η άκρη;
Και οι περιπτώσεις οργάνων που παίζονται παντού αλλά η προέλευσή τους έχει εξιχνιαστεί; (Ή έστω φωτιστεί ως ένα σημείο)
Και η ετυμολογία;
Και τα χαμένα υιοθετημένα παιδιά που εντόπισαν τους φυσικούς γονείς τους;
Δε συμφωνώ με το «μην το συζητάτε». Όποιος έχει κέφι, θα το συζητήσει ακόμη και χωρίς τη βεβαιότητα ότι θα βρει τη μία και αδιαμφισβήτητη απάντηση.
Περικλή μου, δεν είπα «Δεν το συζητάμε, αφού δεν θα βγάλουμε άκρη». Είπα απλά «Υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν θα βγεί άκρη», το αν θα συζητάμε ή όχι, είναι βεβαίως δικαίωμά μας. Και η περίπτωση του «Από ξένο τόπο» δεν είναι εντελώς ακραία, απλά έτυχε να απλωθεί πάρα πολύ η μελωδία. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα παρόμοιων “διεκδικήσεων” για άλλα τραγούδια.
(και όπου να ΄ναι, να δείτε, θα μας προστεθεί και η Σκωτία στους διεκδικητές πατρότητας του Από ξένο τόπο… 
)
Αυτό είναι αυτονόητο. Και μόνο που ρωτάει κανείς οτιδήποτε, σημαίνει ότι, τουλάχιστον μέχρι τώρα, δεν έχει βρει την άκρη.
Νομίζω πως σε πολλά παραδοσιακά συμβαίνει, να μην βγαίνει άκρη στο που γεννηθήκανε. Εδώ αρχικά ψάχναμε αν είναι παραδοσιακό ή σε στίχους και μουσική του Αριστέιδη Μόσχου. Νομίζω πως βγήκε ακρη στο ότι το τραγούδι είναι αρκετά παλιό-γνωστό στην Σμύρνη και όχι επώνυμη δημιουργία στα μέσα του εικοστού αιώνα. Μάθαμε ακόμη πως η μελωδία του είναι γνωστή και σε άλλες χώρες, οπότε και γω πιστεύω πως η συζήτηση καλό κάνει.
Βασικά αυτό που μπορεί να συμβεί είναι να μην έχει βγει ακόμη η άκρη. Στη διερεύνηση όμως μπορεί να προκύψουν απαντήσεις για επιμέρους ερωτήματα που αρχικά κανείς δεν είχε σκεφτεί να τα θέσει. Εδώ π.χ. δεν ξεκινήσαμε να ψάχνουμε ποια η σχέση του σκοπού με την Αρμενία κλπ., να όμως που προέκυψαν κι αυτά!
Συγκέντρωσα ένα απάνθισμα των μέχρι σήμερα συμμετοχών μας στην προσπάθεια για απάντηση της ερώτησης του Περικλή:
Φέρεται ως δημιουργία του Αριστείδη Μόσχου
Φαίνεται πως ο Μόσχος οικειοποιήθηκε αυτό το τραγούδι
αναφέρεται ως “Σμυρναίικη Καντάδα”, είναι παραδοσιακό
κάποιου του φάνηκε σμυρναίικο
Ο μοσχος σε συνεντευξη ειπε οτι ειναι δικο του
τραγουδιόταν εκατό χρόνια πρίν γεννηθεί ο Μόσχος
δεν υπάρχει αναφορά στο μικρασιάτικο τραγούδι και στους απανταχού Μικρασιάτικους συλλόγους που να μην εντάσσουν το «Σ’ αγαπώ γιατί είσαι ωραία…» στο ρεπερτόριό τους
είναι ένα τραγούδι που γράφτηκε από τους Εβραίους της Διασποράς
Καθόλου απίθανο να έχει ξενική προέλευση το τραγούδι αυτό
παίζει σαν ενδεχόμενο η μελωδία να είναι σμυρνέικη
ενός Ρουμάνου που παίζει [ … ] και το Σ’ αγαπώ γιατί είσαι Ωραία
το τραγούδησε η Δόμνα Σαμίου στην Νάπολη της Ιταλίας [και] ήταν γνωστό και σε αυτούς
Κάποιοι [ … ] ισχυρίζονται ότι είναι γνήσιο παραδοσιακό σμυρναίικο
διάβασα ότι η μελωδία του τραγουδιού ‘‘Σ αγαπώ γιατί είσαι ωραία’’ είναι σεφαραδίτικη
ο αξιόλογος [ … ]εντάσσει και το συγκεκριμένο τραγούδι ως μέρος αυτής της παράδοσης, με τον τίτλο «Σμυρνέικη καντάδα»
γνωστό αστικό σμυρναίικο τραγούδι
Κανείς / -μμία από εμάς δεν έχει μέχρι σήμερα καταθέσει επαρκή στοιχεία που να καταδεικνύουν με σιγουριά την προέλευση του τραγουδιού, κατά τη δική μου, τουλάχιστον, ταπεινή γνώμη. Να αναμένομεν;
Φυσικά να αναμένουμε. Δεν είναι καθόλου αντιπροσωπευτική της πραγματικής συζήτησης αυτή η παράθεση:
Το ότι δεν είναι του Μόσχου ξεκαθαρίστηκε. Ξεκινήσαμε με αυτά που παρατίθενται (είναι/φέρεται του Μόσχου) και φτάσαμε ένα βήμα παραπέρα (δεν είναι του Μόσχου).
Κι αυτό απαντήθηκε. Ένας Ρουμάνος παίζει ένα ελληνικό τραγούδι, και μας εξηγεί μάλιστα και πού το άκουσε.
Αυτά Νίκο με ποιο ακριβώς σκεπτικό τα παραθέτεις; Εντάξει, αποκομμένα από το πλαίσιό τους σαφώς και δίνουν μια γελοιοποιημένη εντύπωση για τη συζήτηση, το πόσο άδικη όμως είναι αυτή η εντύπωση το ξέρεις άριστα, αφού μόλις την ξαναδιάβασες λεπτομερώς από την αρχή. Οπότε;
Οπότε: Ως τώρα, έχουμε ψάξει αρκετά και έχουμε βρει κάποια στοιχεία, όμως απάντηση δεν βγάλαμε. Διερωτώμαι λοιπόν δημόσια, τί περιμένουμε που θα αλλάξει άρδην αυτό το στάτους κβο και θα φέρει την απάντηση και, βεβαίως, πού ακουμπάμε την ελπίδα για κάτι τέτοιο.
Αν δε βρεθεί παλαιά ηχογράφηση ή αξιόπιστη μαρτυρία της εποχής, δε θα αλλάξει.
Μέχρι τώρα το επικρατέστερο σενάριο για μένα είναι πως το τραγούδι στη μορφή που το ξέρουμε σήμερα είναι του Μόσχου, ο οποίος με τη σειρά του έχτισε πάνω σε κάποια φράση ή μοτίβο που άκουσε από παλαιότερους.
Άλλο Επικρατέστερο σενάριο και άλλο απάντηση.
Προφανώς. Η πρώτη πρόταση που έγραψα είναι αυτή που θα έδινε θεωρητικά μια αναμφισβήτητη απάντηση.
Μέχρι τότε με σενάρια παίζουμε, δεν έχουμε και πολλές επιλογές.
Αν το θέμα της εργασίας ήταν «Ποιού είναι το τραγούδι αυτό», η τοποθέτησή σου δεν θα ήταν ικανοποιητική για να απαντηθεί το ερώτημα.
Το θέμα είναι αν είναι του Μόσχου ή αν είναι παλαιότερο/παραδοσιακό/κλπ όπως ισχυρίζονται διάφορες όψιμες προφορικές (άνευ στοιχείων όμως) μαρτυρίες.
Ποιου ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ είναι (του Ρουμάνου, του Κώστα, του Φούφουτου) είναι δευτερεύον ερώτημα.
Ούτε αυτό το ερώτημα απαντάται με μια τοποθέτηση επιπέδου “Επικρατέστερο σενάριο”.
Ελλείψει περισσοτέρων στοιχείων, με ότι υπάρχει εως τώρα, φυσικά και υπάρχει “σενάριο”.
Όταν βρεθεί κάποια καταγραφή του σκοπού πριν το '80 ας πούμε, τότε θα αλλάξει το πράγμα.
Όχι. Υπάρχουν περισσότερα του ενός σενάρια, με ένα τους να είναι το επικρατέστερο. Όταν, με ή χωρίς ηχογραφήσεις (αυτό δεν είναι δικό μου θέμα) απομείνει ένα σενάριο, μοναδικό, τότε και μόνο τότε θα έχει δοθεί απάντηση.