Σμυρναίικο τραγούδι και Αμερικάνικες διασκευές

Όποιος η όποια ξέρει πληροφορίες για το ξένο κομμάτι κ θέλει ας τις μοιραστεί μαζί μας!

1 «Μου αρέσει»

Ε, τι να πούμε…; Οι εκτελέσεις που ακούμε είναι στην αρχή από την Αγγελική Καραγιάννη, Α. Ζερ, Άσμα με το Θεσσαλό στο βιολί και ψιλά όργανα και κατόπιν από τον Bulee “Slim” Gaillard (Μπούλι Σλιμ Γκαγιάρ, 1916 - 1991), το οποίο υπάρχει και σε άλλη ζωντανή ηχογράφηση από μαγαζί. Ο Γκαγιάρ ήταν τραγουδιστής της jazz, πιανίστας, κιθαρίστας, τραγουδοποιός και άλλα. Ήταν γνωστός για τον τρόπο που χρησιμοποιούσε λέξεις δικής του επινοήσεως στο τραγούδι, το λεγόμενο “vout”. Ένα τέτοιου τύπου είναι και αυτό που ακούγεται στο παραπάνω βίντεο, όπου κάνει παιχνίδι με τα λόγια “tee say malee saynanay…”, που ίσως να είχε ακούσει από τους έλληνες μετανάστες στο Αμέρικα. Αυτά από μένα. Κανένας άλλος;

1 «Μου αρέσει»

Σ’ ευχαριστώ πολύ για την απάντηση Μήτσο είσαι ψαγμένος κ φαίνεται . Αν κ για το πρώτο μέρος οι γνώμες διίστανται , κάποιος άλλος είπε οτι είναι η Βιργινία Μαγγίδου αλλά εγώ θα συμφωνήσω μαζί σου.Για τον Gaillard λένε πως ο πατέρας του ήταν Έλληνας ναυτικός και η μητέρα του Κουβανή ίσως γι’αυτό το εμπνεύστηκε…
Θα είχε ενδιαφέρον πάντως να μάθουμε αν υπάρχουν παρόμοιες διασκευές σε ρεμπέτικα η σμυρνέικα τραγούδια.

Το τραγούδι αυτό ήταν πασίγνωστο και δημοφιλέστατο, με πάρα πολλές εκτελέσεις σε Σμύρνη, Αμερική και Αθήνα. Η πληρέστερη (σε στίχους) μορφή του είναι περίπου η παρακάτω, συντεθειμένη από συρραφή διάσπαρτων δίστιχων κατά την προσφιλή μικρασιάτικη τακτική, αλλά με κεντρικό θέμα μιαν όμορφη κοπέλα απ’ το Σεβντνί Κιοΐ:

Τα ματάκια σου πουλί μου χαμηλοκυττάζουνε, σαν γυρίσουν και με δούνε στην καρδιά με σφάζουνε
Τι σε μέλλει εσένανε από που είμ’ εγώ, για ‘πο το Μπουρνόβα για ‘π’ το Κορδελιό (Μενεμένη, Καρατάσι, Σμύρνη, Σεβντή Κιοΐ, …)
Και τι σε μέλλει εσένανε απ’ το σαλβάρι μου, για στενό μου για φαρδύ μου για καράρι μου
Δεν μου λές καλέ κυρά μου, Τούρκ’ αν είσαι για Ρωμιά, για 'ν Εγγλέζα για Φραντζέζα, κι έχεις τόσην εμορφιά
Τα ματάκια σου πουλί μου, στον καθρέφτη μην τα δεις, γιατί μόνη σου αγαπιέσαι και εμένα λησμονείς
Ομορφη Σεβντικιαγιά μου, σαν περνάς στη γειτονιά, το Σεβντί Κιοΐ σηκώνεις και τρελλαίνεις το ντουνιά (τα παιδιά)

Επίσης
Τι σε μέλλει εσένανε κι όλο με ρωτάς, από ποιό χωριό είμ’ εγώ, αφού δεν μ’ αγαπάς

karar: απόφαση (δικαστηρίου), ισορροπία, σταθερότητα άρα, καράρι μου: γούστο μου και καπέλο μου. Ήταν χειραφετημένες οι μικρασιάτισσες, έστω και χωριάτισσες με σαλβάρι και όχι κρινολίνο.

Σε επανεκτελέσεις στην Αθήνα έχει προστεθεί και ο συγκινητικότατος στίχος

Απ” τη Σμύρνη έρχομαι να βρώ παρηγοριά, να βρώ μεσ’ στην Αθήνα μας αγάπη κι αγκαλιά

χαρακτηριστικός για τις προθέσεις με τις οποίες ήρθαν οι πρόσφυγες στη νέα τους πατρίδα και συγχρόνως θετικό μήνυμα ότι “η ζωή συνεχίζεται, όσα και αν τραβήξαμε…”. Δυστυχώς βέβαια, δεν βρήκαν την υποδοχή που ζήτησαν.

Το “vout” της τζαζίστικης διασκευής (λέγεται και “skοο – bi – dοο”) ξεκινάει πάντως με τα ελληνικά λόγια σε πιστή (με αμερικάνικη προφορά βέβαια) απόδοση, φυσικά από την αμερικάνικη ηχογράφηση που λέει “Τι σε μέλλει εσένανε, τι φουμάρω εγώ, λάκι στράκι για καμήλα για μελαχροινό”. Αφού λοιπόν άκουσε ο Αμερικάνος το τραγούδι από τους μετανάστες, άκουσε προσεκτικά και το δίσκο.

1 «Μου αρέσει»

απορία, έστω μετά από 10 χρόνια:

λάκι στράκι: Lucky strike. καμήλα: Camel. Μελαχροινό: ;;

2 «Μου αρέσει»

Για να συμπληρώσουμε το παζλ, υπάρχει η ιστορία ότι ο ναυτικός πατέρας του τον ξέχασε στην Κρήτη όταν ήταν μικρός, οπότε εκεί έμαθε τα ελληνικά και το τραγούδι.

1 «Μου αρέσει»

Η εύκολη και σκανδαλοθηρική απάντηση θα ήταν ότι πρόκειται για υπαινιγμό στο μαύρο (χασίσι). Μιας και δεν το πολυπιστεύω, η σκέψη μου πάει μάλλον σε διάφορες παλιές μάρκες τσιγάρων (ελληνικών τουλάχιστον) που ονομάζονταν από την ποικιλία καπνού που περιείχαν ή από το χαρμάνι (τα χαρμάνια ταξινομούνται σε διάφορες γενικές κατηγορίες):
Σέρτικα (=βαριά) Λαμίας, Γλυκοσέρτικα Ρόδου, Αγρινίου (το Αγρίνιο έβγαζε κυρίως μια συγκεκριμένη ποικιλια καπνού, τα τσεμπέλια, οπότε μάρκα τσγάρου με τίτλο Αγρινίου σημαίνει ότι περιέχουν τον συγκεκριμένο καπνό). Ίσως λοιπόν κάποια μάρκα με σκούρο, μελαχρινό καπνό, να ονομαζόταν έτσι.

Ή πάλι, επειδή Λάκι Στράικ και Κάμελ υπήρχαν προφανώς μόνο στην Αμερική, και άρα το τραγούδι έχει αμερικάνικες αναφορές, μπορεί μελαχρινό να ήταν η ανεπίσημη, μεταξύ Ελλήνων, ονομασία κάποιας άλλης αμερικάνικης μάρκας (όπως σήμερα τη μάρκα με τον ανοικονόμητο τίτλο «George Karelias and Sons» τη ζητάς στο περίπτερο «χρυσή κασετίνα»).

…Μα τι σημασία έχει το μελαχρινό; Το λάκι στράκι είναι όλα τα λεφτά!

1 «Μου αρέσει»

Άλλο αυτό, με το οποίο βεβαίως συμφωνώ. Επί της ουσίας:

Φυσικά και δεν υπονοείται το «μαύρο». Άλλο κανονικός καπνός, άλλο μαύρη. Αλλά ελληνικά τσιγάρα στην Αμερική της εποχής, δεν νομίζω να κυκλοφορούσαν, η τιμή τους θα ήταν απαγορευτική. Και εν πάσει περιπτώσει, περιγραφή ελληνικού καπνού ως «μελαχροινού» δεν είναι γνωστή (όλα τα άλλα που γράφεις ισχύουν, συν το «Αγρινίου Ελαφρά» που έγραφε το «Άρωμα»). Μαύρο (και χρυσό) στο πακέτο είχαν πάντως και τα «Hellas Special» του Παπαστράτου.

Μια εκδοχή είναι να υπήρχε η φίρμα μελαχροινό ,ένας απο τους πιο μεγάλους βιομήχανους παραγωγους τσιγάρων πολυτελείας της εποχής γυρω στο 1900 λεγόταν Μιλτιάδης Μελαχροινός ο οποίος έκανε και εξαγωγές στην Αίγυπτο ,
πηγή Balkan_societies_in_the_age_of_oriental_tobacco_or_the_question_of_the_addictive_dependence_upon_a_single_globalized_product Σωτήρη Πετμεζά

To θέμα είναι να έκανε εξαγωγές και στην Αμερική ο Μελαχροινός, ο οποίος στην Αίγυπτο μάλλον είχε το εργοστάσιο, όπως και άλλοι Έλληνες (π.χ. Kyriazi Freres). Σίγουρα θα έκανε, αλλά επειδή αυτά τα τσιγάρα ήταν ακριβά, και γίνονταν ακριβότερα με τους δασμούς εισαγωγής, μου φαίνεται δύσκολο να τα βάζουν οι Έλληνες μετανάστες μαζί με τα λάκι στράκι και τα κάμελ. Είναι όμως μια πιθανότητα.

1 «Μου αρέσει»

μελαχρινό=μαυράκι

Πρβλ. και
Μια μελαχρινή του φτάνει
φίνος να γενεί
Κι άλλη μια ξανθούλα θέλει
να την παντρευτεί

Ωστόσο, βλέπω κι αυτό:

Take for example Miltiades Melachrino, another of the successful Cairo-based cigarette manufacturers who came to North America. In 1904, Melachrino opened a branch factory in New York City, where he began making his Egyptian style cigarettes with ultimately the Melachrino No. 9, the slightly larger Melachrino No. 4 and the Plus Non Plus Ultra Cigarettes brands, his most popular selling cigarettes. Melachrino sold his company along with all of these brand names, to the Tobacco Products Corporation around 1913.

Unlike Sotirios Anargyros, who retired to Greece, Miltiades Melachrino eventually started a second cigarette manufacturing company in New York.

Sometime in the 1920s, Mr. Melachrino, started a second company, where his new brand names Crocodile Cigarettes, Miltiades Cigarettes, and Silver King Cigarettes were made in Factory No. 1016, in the Third District New York from 1923 until 1928. He advertised, according to James A. Shaw’s website “Jim’s Burnt Offerings,” that this new company had “No connection with other firms.”

2 «Μου αρέσει»

Ένα σύντομο γκούγκλινκγ απέδωσε τις παρακάτω βιομηχανίες καπνού στην Αίγυπτο των αρχών του 20ού αιώνα:

Kyriazi Freres, Nestor Gianaclis, Dimitrino et Cie, Th. Vafiadis et Co, M. Melachrino et Co, Nicolas Soussa Freres.

Θα πρέπει λοιπόν να θεωρήσουμε ότι, όσο ακριβά και να ήταν, τα «Ελληνικά» τσιγάρα ήταν γνωστά και τα κάπνιζαν και ο Μελαχροινός και Σία ήταν απ’ τα δημοφιλή!

Και με τα καινούργια στοιχεία που προσθέτει ο Άνθιμος πιο πάνω, καταρρίπτεται και το επιχείρημα της ακρίβειας λόγω δασμών εισαγωγής! Επιπλέον, οι Έλληνες μετανάστες δεν είχαν πρόβλημα άρθρωσης της λέξης…

1 «Μου αρέσει»

Ωραία πράματα κι εδώ:

https://www.google.com/search?q=MELACHRINO+CIGARETTES&tbm=isch&hl=el&chips=q:melachrino+cigarettes,online_chips:cigarettes+advertisement&rlz=1C1RLNS_enGR920GR920&sa=X&ved=2ahUKEwiKjbDtp93tAhVNtaQKHSAvB0oQ4lYoB3oECAEQIA&biw=1264&bih=653

1 «Μου αρέσει»

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τέτοιες μέρες θα ετοίμαζα βαλίτσες για Αθήνα. Στη βιβλιοθήκη του εκεί σπιτιού έχω ακριβώς το κατάλληλο βιβλίο για τέτοιες απορίες. Μιας και κάτι τέτοιο θ’ αργήσει να συμβεί, όποιος τυχόν άλλος το έχει ας το συμβουλευτεί, ειδάλλως τα ευρήματα του Άνθιμου μου φαίνονται πολύ πειστικά.

Το να υπάρχει μάρκα «Μελαχρινό(ς)» φέρνει τις τρεις λέξεις, Λάκι Στράκι, Καμήλα και Μελαχρινό, στον ίδιο παρονομαστή: απαρίθμηση τριών σημάτων. Πολύ απλούστερο από υπαινιγμό σε χασίσια ή έστω παρατσούκλι άλλης μάρκας, δίπλα σε δύο μάρκες που αναφέρονται με τα κανονικά τους ονόματα.

2 «Μου αρέσει»

Κανονική μάρκα τσιγάρων είναι και το Melachrino.

Ε ναι, αυτό δε λέμε;

1 «Μου αρέσει»

Ακριβώς.
Και απομακρύνομαι από την πρώτη εντύπωσή μου (αν και υφίσταται εν γένει η εξίσωση μαλαχρινή=μαύρη)

Ίσως μάλιστα είναι σκόπιμο να γίνει και λήμμα

Με δεδομένο ένα και μόνο παράδειγμα, και αυτό εκτός ελληνόφωνου χώρου και με τη λέξη να απαντά ως μελαχροινό, όχι μελαχροινή, νομίζω πως είναι υπερβολή να αφιερώσουμε λήμμα. Άσε που πουθενά ως τώρα δεν βρήκα να μιλούν για την ουσία αυτή, με χρήση της λέξης μελαχροινή. Μαύρη, μαύρο, μαυράκι, αυτά έχω ακούσει.

Για τα τσιγάρα λέω για λήμμα “μελαχρινό”…

Για το “μελαχρινή”=μαύρη, ανέφερα άλλο παράδειγμα παραπάνω:
“Μια μελαχρινή του φτάνει
φίνος να γενεί”

χόρτο, γκρας, μαύρο/μαύρη, κέρατο, μελαχρινή, φούντα, αφγάνι, λιβάνι.

Η «μελαχροινή» είναι η ινδική κάνναβις ενώ η «ξανθούλα» η ηρωίνη.
(Κ. Χατζηδάκη, «Διχοτομικές παραστάσεις στο ρεμπέτικο τραγούδι», περ. «Δοκιμές» τχ. 1, 1994: σελ. 147)