Α, συγνώμη, λάθος κατάλαβα. Όμως σε τέτοια περίπτωση, θα ΄πρεπε να βάλουμε και λάκι στράκι και καμήλα. Τώρα που το φαντάζομαι, πλάκα θα ΄χει, γιατί όχι;
Η πηγή αυτή είναι σύγχρονης εποχής. Μαρτυρίες μεσοπολέμου έχουμε για χρήση αυτών των λέξεων (εκτός, φυσικά, από τα μαύρο / μαύρη και φούντα); Στο δε παράδειγμα μια μελαχρινή του φτάνει, φίνος να γενεί ο αμέσως επόμενος στίχος λέει κι άλλη μια ξανθούλα θέλει, να την παντρευτεί καθιστώντας σαφές ότι η λέξη αναφέρεται σε γυναίκα, όχι σε ουσία. Κατά την δική μου άποψη, φυσικά.
Έχω συμπληρώσει παραπάνω και περί “ξανθούλας”
Προφανώς δεν συμφωνώ με αυτή την άποψη και καταθέτω την δική μου.
Ε, ναι στίχους καταθέτουμε και τι μπορεί να σημαίνουν στο συγκεκριμένο χασικλίδικο τραγούδι οι όροι “μελαχρινή”/ “ξανθούλα”
Επίσης να προσθέσω, για όσους τον λαμβάνουν υπόψη τους, ότι και ο Πετρόπουλος διαβεβαιώνει στα ΡΤ ότι «ως γνωστόν, οι ρεμπέτες μελαχρινή λένε το χασίσι και ξανθιά την ηρωίνη».
1 «Μου αρέσει»
Λέει όμως “κι άλλη μια”, οπότε γυρνάμε πίσω να δούμε ποια είναι η άλλη (“γυναίκα”) και βλέπουμε τη “μελαχρινή”, που “τον φτάνει φίνος να γενεί”.
Οπότε, υπό αυτή την ανάγνωση, ο ήρωας ενός χασικλίδικου τραγουδιού πετάει έξαφνα τη λαχτάρα του για μια “μελαχρινή γυναίκα”, που θα τη βρει φίνα μαζί της, και αμέσως μετά σκέφτεται και για γάμο μεν αλλά με μια “ξανθιά γυναίκα” (ενώ την είχε καταβρει με τη μελαγχρινή…γιατί δεν παντρευόταν μια μελαχρινή τότε;;
Όλοι όσοι ασχολούνταν με το ρεμπέτικο την εποχή εκείνη ήξεραν πολύ καλά, των Τσιτσάνη και Καλδάρα περιλαμβανομένων, ότι όποιος κάνει χρήση χασίς δεν την εναλλάσσει με χρήση ηρωίνης.
•Χασίς, χασισάκι, μαύρο, μαύρη, μελαχρινή, μαυράκι, νταμίρα ή νταλμίρα, τσίκα, σύρμα μαύρο και καλάθι (από τον τρόπο παρασκευής ή συσκευασίας). Προυσαλιό (από τον τόπο
προέλευσης), μυρωδάτο (από τα χαρακτηριστικά του),
(Δ. Υφαντής: Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΞΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ 1920-1940, διδακτορική διατριβή 2012: σελ. 255)
Άνθιμε, αυτός ο ιδιαίτερα υπαινικτικός τρόπος να εκφράζεται κανείς για ναρκωτικά και καθετί άλλο απαγορευμένο νομίζω πως είναι ίδιον των νεότερων δεκαετιών.
Ο στίχος σε πρώτο επίπεδο ανάγνωσης λέει σαφώς ότι ο μάγκας γλεντάει με μια μελαχρινή αλλά θέλει να παντρευτεί μια ξανθή. Όποιος είναι πονηρεμένος, μπορεί να υποψιαστεί ότι δεν πρόκειται περί αυτού. Όμως, ό,τι αναφορές θυμάμαι από παλιά ρεμπέτικα, δεν απευθύνονται στους πονηρεμένους. Μιλάνε φόρα παρτίδα. Ναι μεν με αργκοτικούς όρους που δεν είναι γνωστοί στον καθένα, αλλά όχι διφορούμενα.
Ο σημερινός χασικλής ως επί το πλείστον δε χρησιμοποιεί καμία λέξη για το χασίσι. Θα πει «το 'φερα», «έγινα (=ψώνισα)», «να στρίψουμε ένα», ή, στην ανάγκη, θα καταφύγει σε όσο το δυνατόν πιο άδηλες λέξεις όπως το σταφ. Θα πει «μαύρο / σοκολάτα» ή «φούντα» όταν πρέπει να κάνει την αντιδιαστολή μεταξύ των δύο, αλλιώς όχι.
Μ’ αυτά τα δεδομένα, τη μεν «ξανθιά» δεν είμαι σε θέση να τη σχολιάσω γιατί πρώτη φορά την ακούω. Η «μελαχρινή» όμως μού μοιάζει σαφώς σαν υπαινιγμός προς τη μαύρη / το μαύρο. Και τέτοια υπαινικτικότητα δεν έχω συναντήσει στα τεκμήρια της παλιάς ρεμπέτικης αργκό.
Edit:
Εννοώ η ερμηνεία της μελαχρινής. Μιλάω για τον ακροατή, όχι για τον δημιουργό.
Ε, ναί…δεν μου ταιριάζει για γυναίκα με την καμία, ιδίως με το “φίνος να γενεί” που ακολουθεί. Είναι διατύπωση αυτή, είναι φράση αυτή να τη λέγαν τότε προκειμένου περί ερωτικής/αισθηματικής συνευρέσεως;;;
Πώς «ε ναι», αφού διαφωνούμε!
Δεν κατάφερα να το πω πολύ ξεκάθαρα. Άλλη μια προσπάθεια:
Το «μαύρο», παλιότερα και «η μαύρη», είναι καθιερωμένοι όροι για το χασίσι. Αν η «μελαχρινή» σημαίνει κι αυτή χασίσι, μου φαίνεται όχι σαν άλλος ένας συνώνυμος όρος αλλά σαν υπαινιγμός προς τη λέξη «μαύρη».
Είναι όμως πιθανόν να συναντήσουμε τέτοιους υπαινιγμούς σε τραγούδια μιας εποχής όπου οι ωμές κυριολεξίες όπως «χασίσι», «ναργιλές», «μαστουρωμένος», «τεκές», «ηρωίνη», «κοκαΐνη» έδιναν κι έπαιρναν;
Επιπλέον, αν σημαίνει και η «ξανθούλα» ηρωίνη (που εδώ δε θα ήταν υπαινιγμός προς άλλη λέξη, όσο μπορώ να φανταστώ, αλλά κανονική ονοματοθεσία), τι πάει να πει θα την παντρευτεί; Θα έστεκε μόνο αν υποθέσουμε ότι ο στίχος θέλει να αποπροσανατολίσει τους πολλούς και να γίνει αντιληπτός μόνο από τους πολύ μπασμένους στα κόλπα, εκείνους δηλαδή που θα ήταν σε ετοιμότητα να αναζητήσουν κρυφό νόημα.
Όλα αυτά είναι γλωσσικά κόλπα που γίνονται σήμερα. Πετάω μια λέξη, που θα σε παραπέμψει σε άλλη λέξη, της οποίας ένα δεύτερο νόημα είναι αυτό που εννοώ… Στα παλιά ρεμπέτικα δεν έχω δει να έπαιζαν αυτό το παιχνίδι του χαμένου θησαυρού.
Θα μπορούσε να σημαίνει “τη μαύρη, όποτε θέλω (ή μπορώ) την απολαμβάνω, όποτε δεν θέλω, απλά δεν την αποζητώ. Με την άσπρη όμως, τέτοια δεν έχει: έτσι και την πατήσεις, τελείωσες, δεν ξεφεύγεις”. Αλλά αυτά, στη θεωρία, γιατί στην πράξη κι εγώ με τον Περικλή συντάσσομαι.
Ας δούμε άλλη μία το ποιητικό κείμενο.
Με την πρώτη στροφή μια χαρά τα πάμε, είναι νοηματικά ξάστερο και μας μπάζει στο κλίμα χωρίς να μας αφήνει καμία «διαφυγή» σε υπαινιγμούς
Κι η δεύτερη στροφή νοηματικά είναι μέγκλα: ο ήρωας έχει βγει χαρμάνης στη γύρα για καμιά τζούρα και σπαζοκεφαλιάζει πού να βρει να μαστουριάσει.
Κι ερχόμαστε στην τρίτη στροφή.
Προσωπικά, έτσι όπως έχει ξεκινήσει το κείμενο, και στο mood που με έχει βάλει ως ακροατή με τις 2 στροφές που προηγήθηκαν, θα περίμενα εδώ να ακούσω την τρίτη στροφή να έχει περίπου το παρακάτω νόημα: Δεν θέλει ο χριστιανός μήτε πλούτη μήτε τίποτα, μάλιστα ΟΛΑ τα περιφρονεί (δεν ξεκαθαρίζω μέσα μου εάν εννοεί ΟΛΑ τα πράγματα στη ζωή ετούτη ή μένει μόνο στο οικονομικό επίπεδο και περιφρονεί ΟΛΑ τα πλούτη του κόσμου ετούτου). Το μόνο που θέλει διακαώς η ύπαρξή του είναι να «γενεί φίνος» με τη μαστούρα. Με το χασίσι πρώτα-πρώτα και μετά και με την ηρωίνη, αν τυχόν πρέπει να έχει μονιμότερη κατάσταση μαστούρας (να «παντρευτεί» δηλαδή).
Κάτι τέτοιο θα περίμενα από την τρίτη στροφή και θα μου ερχόταν πολύ ομαλά και νοηματοδοτημένα σύμφωνα με το όλο συγκείμενο του τραγουδιού.
Ε, δεν μου έρχεται καλά, μου προσκρούει νοηματικά, να «κόβεται» το όλο πράγμα που κύλαγε ομαλά στις 2 πρώτες στροφές, και να έρχεται η τρίτη στροφή, ξαφνικά κι απότομα, να το γυρίζει σε σχέσεις και παντρειές… Και μάλιστα να μου μένει και η απορία, αφού τη βρήκε τόσο όμορφα με τη μελαχρινή, γιατί να μην πάρει είτε την ίδια μελαχρινή είτε και άλλη -πάλι όμως μελαχρινή;;
Απόψεις…
Εντάξει, αντίστοιχη ανάγνωση χωράει κι απ’ την άλλη πλευρά:
Άλλο ένα τραγούδι για τους μάγκες που δεν ενοχλούν κανέναν όσο κι αν ζουν αντισυμβατικά. Εδώ ο ήρωας είναι αμέριμνος -τίποτε σοβαρότερο δεν τον απασχολεί, μόνο καμιά τζούρα πού θα βρει-, είναι ολιγαρκής, αγαπάει τον ποδόγυρο -μια μελαχρινή που του αρέσει αρκεί να τον κάνει χαρούμενο χωρίς άλλα μεγαλεία- αλλά δεν είναι και κάνας ανεύθυνος, τώρα έχει βάλει σοβαρό σκοπό για μιαν άλλη, ξανθιά.
Βρήκα κάτι το οποίο μάλλον δίνει άλλη μια απάντηση σχετικά με το μελαχροινό.
"Many Greeks found rich profit in the tobacco industry. In 1932 the Stephano Brothers of Philadelphia, a large tobacco processing company, was producing several known cigarettes such as »Ramesis,# #Harvels,« #Smiles,# “Melachrino# and others.”
Σελίδα : 48
Πηγή: https://scholarworks.umt.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=6377&context=etd
4 «Μου αρέσει»