Οι ίδιοι οι Καρπάθιοι θεωρούν ότι ο δικός τους σκοπός προέρχεται από τον κασιώτικο. Οι Καρπάθιοι δε θα δέχονταν καθόλου εύκολα την αμφισβήτηση κάποιου πράγματος που να το θεωρούν δικό τους, άρα για να λένε αυτό που κανονικά δε θα λέγανε ποτέ, κάποιος λόγος θα υπάρχει.
Η ένσταση σ’ αυτό το σκεπτικό είναι: «ναι, μα είναι διαφορετικοί σκοποί»!! Εδώ έχω μια σκέψη που ίσως βοηθήσει να γεφυρώσουμε αυτές τις δύο αντιφατικές απόψεις.
Οι περισσότεροι σκοποί που τους βρίσκουμε σε πολλά νησιά είναι σχετικά εύκολα απομνημονεύσιμοι. Οι δύσκολοι σκοποί, αυτοί που στον εξωτερικό (εκτός νησιού) ακροατή ακούγονται χαώδεις χωρίς αρχή και τέλος, σπάνια ταξιδεύουν: το Αλέντι της Κάσου, ο Συρματικός της Καρπάθου, έκαναν ένα πέρασμα από τη Χάλκ ο πρώτος και από τη Ρόδο ο δεύτερος αλλά δε ρίζωσαν. Δύσκολος σκοπός που να βρίσκεται σε δύο νησιά είναι ο Καλαερφίστικος (Χάλκη και Ρόδο), αλλά υπάρχει στις περιοχές της Ρόδου που η Χάλκη είναι σχεδόν προέκτασή τους, οπότε στο χάρτη είναι μεν δυο νησιά αλλά στην πράξη δεν είναι δύο ανεξάρτητες κοινότητες και κουλτούρες.
Κατά τα άλλα, διαδεδομένο είναι το Γιάλλα, είναι η Ντούρνα (Το κάστρο της Αστροπαλιάς), είναι το Μαρούλλι - Μωρό μου, είναι ο Λιβισιανός, είναι διάφοροι σκοποί που σχεδόν ο καθένας, μόλις ακούσει για πρώτη φορά στη ζωή του ένα στίχο, μπορεί να τον επαναλάβει χωρίς να μπουρδουκλώσει τη μελωδία.
Το κασιώτικο Πάθος ανήκει στους δύσκολους σκοπούς. Όσο και το Αλέντι, περισσότερο από το Πισωμέρι, πολύ περισσότερο από τον Ζερβό, απείρως περισσότερο από τα Μπλου Μαρέν και τον Αφούση που τα τραγουδάει εύκολα ο καθένας. Παρά ταύτα, τους παλιούς* Καρπάθιους τους γοήτευσε και το «ζήλεψαν». Θεωρώ ότι στο πρώτο μισό του σκοπού (που και για τα δύο νησιά είναι χαμηλό, με πολλή κίνηση στη μέσα χορδή αλλά τελική κατάληξη όχι στα χαμηλά) κάναν μια προσαρμογή του κασιώτικου σκοπού στην καρπάθικη ρυθμική - μελωδική αντίληψη, και το δεύτερο μισό, που ίσως τους ξεπερνούσε, το αντικατέστησαν μ’ ένα καινούργιο που κατεβαίνει όλες τις χαμηλές νότες και κλείνει στο Ρε, ενώ το κασιώτικο κινείται όλο στις νότες των δύο κύριων (ψηλών) χορδών.
Συμφωνώ ότι το τελικό αποτέλεσμα δε μοιάζει και πολύ με το αρχικό κασιώτικο πάθος, απλώς θεωρώ ότι δε θα μπορούσε και να έμοιαζε περισσότερο, και το στηρίζω αυτό στο ότι κανένας τόσο περίπλοκος σκοπός δεν έχει μεταλαμπαδευτεί με πιστότητα και επιτυχία σε άλλη παράδοση εκτός από τη μητρική του.
*Λέω τους παλιούς Καρπάθιους, γιατί οι σύγχρονοι, ίσως και με τη βοήθεια των ηχογραφήσεων, έχουν πλήρως αφομοιώσει το κανονικό κασιώτικο Πάθος, όπως και το Αλέντι και τον χαρκήτικο Σκοπό της νύχτας και άλλους δύσκολους σκοπούς, και τους παίζουν πιστά. Σαν ξένα τραγούδια όμως. Για διασκέδαση, όχι για γλέντι. Ενώ τους καρπαθοποιημένους σκοπούς που προέρχονται από άλλα νησιά τους έχουν λειτουργικά ενταγμένους στο γλέντι και τις διαδικασίες του.