επίσης αλλο ενα καλαματιανο που στη ρόδο το λέμε της Θεονίτσας παίζεταικαι στη κάρπαθο.
Κάτω στη Ρόδο ρόδου-Κάτω στο κάμπο Καρπάθου
Το σαράντα μερες μελετώ υπάρχει από πολυ παλιά στη Ρόδο(baud-bovy) καθώς και τελευταία είμαι δύσπιστος ως προς το τι εφερε η οχι ο κλαδάκης καθώς καθε τι που μου ελεγαν οτι το εφερε ο Κλαδάκης ένα ένα αποδεικνύεται ότι υπήρχε. Τώρα αλα ρούτζα δεν μπορώ να ξέρω, καθώς σε κάποια χωριά της ρόδου πήγαν καλύμνιοι, π.χ επίθετο Μπαϊράμης, Απόλλωνα Ρόδου όπου μου έδειξαν και μια τσαμπούνα (5+3) καλύμνικη, και μου είπαν οτι ο παππούς που την είχε ήταν καλύμνιος. Αρα αφού ήρθαν εδώ και έφεραν μουσικα οργανα μαζι, πολυ πιθανόν να μην το έφερε ο Κλαδάκης, αλλα σε κάποιο πανηγύρι να παίξασι καλυμνιοι και προφανως άρεσε στους ροδίτες και έμεινε(Το “αλα ρούτζα” που λεμε στη Ρόδο, είναι τα πεισματικά μας στο σκόπο του Παναγιώτη της Καλύμνου, και όχι στο αυθεντικό Αλα Ρούτζα).Στο δίσκο των Απολλώνων της Ρόδου, υπάρχει και το Καλύμνικο μοιρολόι. Μαζί ήρθε και ο Ίσσος χορός-Καλύμνικος. Επίσης, το “Περά στους πέρα κάμπους” στη Ρόδο είναι Ζερβόδεξιος- στη Κάρπαθο Ζερβός(η μελωδία δεν μοιάζει, άλλα όλοι οι Ζερβοί της Δωδεκανήσου είναι φτιαγμένοι στο ίδιο μουσικα “μοτίβο” ας πουμε.)
Υπάρχει ένας σκοπός καλαματιανός των 12νήσων, πιθανώς κώτικος ή λέργικος, που έγινε πανελλήνια γνωστός ως “Τη θάλασσα τη γαλανή”. Πριν την ιστορική ηχογράφηση που παγίωσε συγκεκριμένες μαντινάδες σε σταθερή σειρά, θα ήταν κι αυτό απλός σκοπός για ελεύθερη εναλλαγή μαντινάδων, και έτσι ακούγεται σ’ αυτή τη ροδίτικη ηχογράφηση με τον Σάββα Φλεβάρη.
Λοιπόν, ποιο είναι το ενδιαφέρον μ’ αυτό το σκοπό: αν αλλάξουμε τον 7σημο ρυθμό σε 2σημο, έχουμε αυτό το κρητικό (χανιώτικο;) συρτό. Μπορεί να είναι σύμπτωση, μπορεί και να είναι όντως ο ίδιος σκοπός (εφόσον βέβαια κρατήσουμε μόνο το τραγουδιστικό μέρος και τις οργανικές επαναλήψεις, χωρίς την «εισαγωγή» του καλαματιανού που έτσι κι αλλιώς δεν είναι δική του, είναι κοινή σε πλήθος καλαματιανά πανελληνίως). Η υπόθεση είναι ενδιαφέρουσα, γιατί γενικά αμφιβάλλω αν έχω ακούσει έστω κι ένα κρητικό σκοπό του συρτού που να ξαναβρίσκεται και σ’ άλλο τόπο.
Γιάννη, καλή η προσθήκη αλλά δεν είναι αυτό που θυμόμουν. Μιας και δεν έχω εδώ τους δίσκους μου, δεν υπάρχει στο γνωστό σιντί της Σίφνου (το κεραμιδί) ένα μακρύ κομμάτι γύρω στα 6 λεπτά που ανάμεσα σε πολλά άλλα θέματα περνάει κι από αυτό του χαλεπιανού;
Δεν πολυκατάλαβα τι εννοείς αλλά, εν πάση περιπτώσει, εκτός από τις φολκλόρ αναπαραστάσεις υπάρχουν και ηχογραφήσεις που αντικειμενικά μπορούν να θεωρηθούν πολύ δόκιμες. Για τα καρπάθικα λ.χ. είναι πολύ καλό το κανάλι του John Halkias, το μόνο (απ’ όσο ξέρω) όπου μπορείς να βρεις σκοπούς που και να είναι σε προϋπάρχουσες ηχογραφήσεις κι όχι φτιαγμένες επι τούτο, και να είναι μεμονωμένοι ώστε να μπορούν να αποτελέσουν σημείο αναφοράς / αντιπαραβολής (στις πραγματικές εκτελέσεις έχουμε πάντα αλληλουχία πολλών σκοπών και σχεδόν ποτέ δεν αναφέρεται το όνομά τους).
ξερω για το καναλι του John, με τον ξαδερφο του παιζουμε μαζι καποιες φορες καρπαθικα, σποα βασικα. Ο Σαββας Φλεβάρης ήταν από τους τελευταίους μεγάλους βιολιστές, την εποχή που πολλοι δωδεκανησιοι ηρθαν στη Ρόδο, το ρεπερτόριο έγινε τεράστιο. Οποτε οταν μιλαω για ροδιτικα μιλαω για παλια, πολυ παλια. Αν δεις στο κανάλι μου, nikos orestis, έχω ηχογραφησεις με το Σαββα, αλλα συγκεκριμενα πραγματα. Επισης, εχω καποια χαλκητικα που δεν εχει κανενας και δεν τα εχω ανεβασει ολα. Βλεποντας τους καρπαθιους και το καναλι του συγχωρεμένου Νικου Παυλίδη πήρα τη πρωτοβουλια να κάνω κατι αναλογο για τη Ρόδο.
Σε ένα από τα βίντεο που έχεις στο κανάλι σου έχεις και ροδίτικη εκτέλεση του “Το μωρό μου”. Εδώ το λέει και η Καραμπεσίνη από την Κω. Με την ίδια μελωδία υπάρχει και η προπολεμική ηχογράφηση του Φουσταλιέρη με τίτλο “παραπονιάρης”. Απ’ ό,τι καταλαβαίνω πρόκειται για σκοπό στον οποίο λέγονται αυτόνομα στιχάκια στα 12νησα και τον τίτλο τον παίρνει από το τσάκισμα.
Είναι άσχετο με την παρούσα συζήτηση και ας μην επεκταθούμε εδώ αλλά για να είμαι ειλικρινής δεν πάει το (θολωμένο μου) μυαλό σε κάποιο CD με αυτά τα χαρακτηριστικά. Τη μόνη εκτέλεση που ξέρω είναι αυτή με τους Ξανθάκηδες και αυτήν παίζουν τα σιφνέκα βιολιά από τα μέσα της δεκαετίας του 70 που κυκλοφόρησε σε κασέτες.
Ναι το μωρο μου το λενε στη βορεια ροδο, ηρθε στη Ροδο δεν ειναι ροδιτικο, αλλα εμεις λεμε μαντιναδες σε αυτο το ακοπο. Τωρα δεν ξερω τη καταγωγη του για να σας πω για τα αλλα νησια.
Οι ίδιοι οι Καρπάθιοι θεωρούν ότι ο δικός τους σκοπός προέρχεται από τον κασιώτικο. Οι Καρπάθιοι δε θα δέχονταν καθόλου εύκολα την αμφισβήτηση κάποιου πράγματος που να το θεωρούν δικό τους, άρα για να λένε αυτό που κανονικά δε θα λέγανε ποτέ, κάποιος λόγος θα υπάρχει.
Η ένσταση σ’ αυτό το σκεπτικό είναι: «ναι, μα είναι διαφορετικοί σκοποί»!! Εδώ έχω μια σκέψη που ίσως βοηθήσει να γεφυρώσουμε αυτές τις δύο αντιφατικές απόψεις.
Οι περισσότεροι σκοποί που τους βρίσκουμε σε πολλά νησιά είναι σχετικά εύκολα απομνημονεύσιμοι. Οι δύσκολοι σκοποί, αυτοί που στον εξωτερικό (εκτός νησιού) ακροατή ακούγονται χαώδεις χωρίς αρχή και τέλος, σπάνια ταξιδεύουν: το Αλέντι της Κάσου, ο Συρματικός της Καρπάθου, έκαναν ένα πέρασμα από τη Χάλκ ο πρώτος και από τη Ρόδο ο δεύτερος αλλά δε ρίζωσαν. Δύσκολος σκοπός που να βρίσκεται σε δύο νησιά είναι ο Καλαερφίστικος (Χάλκη και Ρόδο), αλλά υπάρχει στις περιοχές της Ρόδου που η Χάλκη είναι σχεδόν προέκτασή τους, οπότε στο χάρτη είναι μεν δυο νησιά αλλά στην πράξη δεν είναι δύο ανεξάρτητες κοινότητες και κουλτούρες.
Κατά τα άλλα, διαδεδομένο είναι το Γιάλλα, είναι η Ντούρνα (Το κάστρο της Αστροπαλιάς), είναι το Μαρούλλι - Μωρό μου, είναι ο Λιβισιανός, είναι διάφοροι σκοποί που σχεδόν ο καθένας, μόλις ακούσει για πρώτη φορά στη ζωή του ένα στίχο, μπορεί να τον επαναλάβει χωρίς να μπουρδουκλώσει τη μελωδία.
Το κασιώτικο Πάθος ανήκει στους δύσκολους σκοπούς. Όσο και το Αλέντι, περισσότερο από το Πισωμέρι, πολύ περισσότερο από τον Ζερβό, απείρως περισσότερο από τα Μπλου Μαρέν και τον Αφούση που τα τραγουδάει εύκολα ο καθένας. Παρά ταύτα, τους παλιούς* Καρπάθιους τους γοήτευσε και το «ζήλεψαν». Θεωρώ ότι στο πρώτο μισό του σκοπού (που και για τα δύο νησιά είναι χαμηλό, με πολλή κίνηση στη μέσα χορδή αλλά τελική κατάληξη όχι στα χαμηλά) κάναν μια προσαρμογή του κασιώτικου σκοπού στην καρπάθικη ρυθμική - μελωδική αντίληψη, και το δεύτερο μισό, που ίσως τους ξεπερνούσε, το αντικατέστησαν μ’ ένα καινούργιο που κατεβαίνει όλες τις χαμηλές νότες και κλείνει στο Ρε, ενώ το κασιώτικο κινείται όλο στις νότες των δύο κύριων (ψηλών) χορδών.
Συμφωνώ ότι το τελικό αποτέλεσμα δε μοιάζει και πολύ με το αρχικό κασιώτικο πάθος, απλώς θεωρώ ότι δε θα μπορούσε και να έμοιαζε περισσότερο, και το στηρίζω αυτό στο ότι κανένας τόσο περίπλοκος σκοπός δεν έχει μεταλαμπαδευτεί με πιστότητα και επιτυχία σε άλλη παράδοση εκτός από τη μητρική του.
*Λέω τους παλιούς Καρπάθιους, γιατί οι σύγχρονοι, ίσως και με τη βοήθεια των ηχογραφήσεων, έχουν πλήρως αφομοιώσει το κανονικό κασιώτικο Πάθος, όπως και το Αλέντι και τον χαρκήτικο Σκοπό της νύχτας και άλλους δύσκολους σκοπούς, και τους παίζουν πιστά. Σαν ξένα τραγούδια όμως. Για διασκέδαση, όχι για γλέντι. Ενώ τους καρπαθοποιημένους σκοπούς που προέρχονται από άλλα νησιά τους έχουν λειτουργικά ενταγμένους στο γλέντι και τις διαδικασίες του.
Σίγουρα εχεις δικιο δε προσπαθω ούτε εγω ουτε κανεις να επιβαλλει το “σωστο” η το “λαθος”. Καρπαθικος ειναι ο σκοπος αυτοι εχουν τα δικαιωματα πανω στη μουσικη τουα
ς. Εξαλλου αυτοι οι σκοποι ειναι βυζαντινης καταγωγης(ευλογηταρια της μ παρασκευής).
Ο καλαερφιστικος τωρα ειναι χαλκητικος στη καταγωγη, για το σκοπο της αυγης δε ξερω σιγουρα(τη νυχτα πύργος γινομαι χαλκης-ω παναγια μου σκιαδενη ροδου) διοτι τραγουδιουνται και στα δυο νησια πολυ έντονα.
Προσωπικα θα καταχωρουσα τους σκοπους ανα περιοχή και οχι νησι χωριο, για προφανης λογους (εκτος απο εξαιρετικα τοπικους σκοπους-εθιμα)
Οι σκοποί που είναι κοινοί μεταξύ Καρπάθου και Κάσου είναι ως επί το πλείστον κασιώτικοι. Υπάρχει το καρπαθοποιημένο Πάθος, το καρπαθοποιημένο Πισωμέρι, ο Βοσκίστικος (που ειδικά αυτός είναι μεγάλης διάδοσης - Ρόδο, Κάλυμνο, Κω, άρα δεν είναι υποχρεωτικό να είναι κασιώτικος), εκείνος ο άλλος σκοπός που έλεγα πιο πάνω που απηχεί τον κασιώτικο Ζερβό, ο Λιβισιανός (που κι αυτός είναι ευρύτερης διάδοσης) κλπ…
Ανάμεσα σε τόσο γειτονικά νησιά, που μάλιστα μόνο μεταξύ τους γειτονεύουν, απομονωμένα κατά τα άλλα στη γωνία του χάρτη, είναι εύλογο να υπάρχουν αλληλεπιδράσεις. Πέρα όμως από αυτό το γενικώς και αορίστως εύλογο, υπάρχει και μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία για το πώς, ειδικότερα, γίνονταν τα μουσικά δάνεια:
Στην Κάρπαθο το μεγαλύτερο πανηγύρι του χρόνου ήταν κατά παράδοση της Παναγιάς της Βρυσιανής στο Μεσοχώρι. Ακόμα και σήμερα είναι το μόνο όπου συρρέουν προσκυνητές από όλα τα χωριά εξίσου, παρόλο που το Μεσοχώρι δεν είναι κοντά σε κανένα χωριό εκτός από το Σπόα. Εκτός από τα 12 χωριά της Καρπάθου, παλιότερα η ακτινοβολία του εκτεινόταν εξίσου και στην Κάσο.
Το Μεσοχώρι συνδέθηκε με αμαξιτό δρόμο με τα κάτω χωριά αρκετά αργά, δεκαετία '70 θαρρώ. Μέχρι τότε, μόνο με τα πόδια ή με τα ζώα από το μονοπάτι, ή με βάρκα μέχρι το επίνειό του τον Λευκό και μετά πάλι μονοπάτι μέχρι το χωριό, που είναι ορεινό. Επομένως ήταν τόσο μεγάλη ιστορία να πας από την Κάσο στο Μεσοχώρι, ώστε δεν άξιζε τον κόπο να κάτσεις μια-δυο μέρες και να φύγεις. Έτσι οι Κασιώτες προσκυνητές (αλλά εξίσου και αρκετοί Καρπάθιοι από μακρινά χωριά) έρχονταν μέρες πριν, και κάθονταν μέρες μετά. Οι Μεσοχωρίτες συναγωνίζονταν ποιος θα τους πρωτοφιλοξενήσει, σε βαθμό ώστε το σπίτι που τυχόν δεν είχε μουσαφιραίους να χαρακτηρίζεται με την άκρως υποτιμητική λέξη «ανηόρευτο» (ανη(γ)όρευτος = αυτός που δεν τον αποζητά κανείς).
Τόσες μέρες ή και βδομάδες λοιπόν εκεί, χωρίς δουλειές, τι έκαναν αυτοί οι άνθρωποι; Γλεντούσαν. Εκτός από τον κεντρικό χορό τη μέρα του πανηγυριού, τα μικρά περιφερειακά γλεντάκια πριν, κατά και μετά ήταν δεκάδες. Εκεί λοιπόν γινόταν το μεγάλο μουσικό αλισβερίσι και μάθαιναν οι μεν τα των δε. Στα γλέντια αυτά, κάθε ένας που παίρνει το λόγο να πει μια μαντινάδα διαλέγει σε τι σκοπό θα την πει. Αν λοιπόν ανοίξει το στόμα του ο Κασιώτης, πρέπει ο Καρπάθιος λυράρης να βγάλει, έστω και κουτσά στραβά, το σκοπό που τραγουδάει ο άλλος. Κι έτσι τον μάθαινε. Όσο τραγουδάει ένας, οι υπόλοιποι επαναλαμβάνουν, οπότε το μαθαίνουν κι εκείνοι.
Αυτό το ωραίο έθιμο άρχισε να ατονεί από τότε που το Μεσοχώρι συνδέθηκε με το οδικό δίκτυο του νησιού. Το πανηγύρι εξακολουθεί να μαζεύει κόσμο από παντού γύρω γύρω, αλλά μόνο για τις κυρίως μέρες του πανηγυριού, χωρίς πολλά προεόρτια και μεθεόρτια.
Επισης, πολλοι σκοποι με καταγωγη απο την Αρχαγγελο και αλλα χωρια της Ρόδου διαδοθηκαν στο νησι, από το πανηγυρι της Παναγιάς Τσαμπίκας στην Αρχαγγελο. Στο πανηγυρι της Παναγιάς Σκιαδενής, ολα τα χωρια της Νότιας Ρόδου και της Χάλκης γλεντιζανε γιαυτο και ειναι κοινοι οι σκοποι. Η βορειοδυτική ρόδος συνήθως πηγαινε στο Πανορμίτη στη Σύμη, αλλα δεν έχουμε τοσο κοινους σκοπους, καπως αλλιως τα ταιριαζανε.
Έχουμε εδώ μια ομάδα σκοπών που δεν έχω καταφέρει να τους ξεχωρίσω μεταξύ τους. Σκοποί χιτζάζ που στο δεύτερο μέρος τους κάνουν μια πολύ χαρακτηριστική στάση στη νότα 3 βαθμίδες κάτω από την τονική (Φα# αν παίζουμε από Λα), δηλαδή ένα πέρασμα χουζάμ στα χαμηλά. Μπροστά σ’ αυτό το βασικό κοινό στοιχείο, τις διαφορές τους τις χάνω ανάμεσα στις διαφορές μεταξύ εκτελέσεων και μεταξύ νησιών:
Υπάρχει και τουλάχιστον ένας χαρκήτικος σκοπός που παίρνει μέρος σ’ αυτό το μπέρδεμα. Δεν τον θυμάμαι με τ’ όνομα, τώρα τα πρωτομαθαίνω τα χαρκήτικα. Θα επανέλθω.
Ο σκοπός της Αυγής της Κω είναι αυτός https://www.youtube.com/watch?v=yEUe0Is2jnA. ο οποιος είναι ο κασιώτικος καταχανίστικος. Ετσι το παίζουν οι χαλκήτες, σε αυτη την ηχογράφηση με κρητική λύρα.
Τα χοχλακούλια δεν τα έχω ακούσει σε κανένα άλλο νησι.
Ο καταχανίστικος όμως ταυτόχρονα μοιάζει με το καλύμνικο Στείλε με μάνα στο νερό, αλλά το μετέτρεψαν σε συρτό 2/4. λόγω αυτού δεν ακούγεται τόσο η ομοιότητα, αλλα στη δομή του έχει αυτό το χαρακτηριστικό γύρισμα που αναφέρεις. Στη Κω, επειδή είναι καθιστικό ακούγεται ξεκάθαρα ο καταχανίστικος.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 20:42 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 20:35 —
Επίσης μια προσθήκη,σχετικά με τη Χάλκη εδώ https://www.youtube.com/watch?v=QzRqYAVHr4U θα ακουσεις το σκοπο της αυγής και εδώ https://www.youtube.com/watch?v=N-xA6KtS6Zw το σκοπό της αυγής στα χωριά της Ρόδου απέναντι απο τη Χάλκη.
Εφοσον τώρα μαθαίνεις τα χαλκήτικα, οι λυράρηδες που θα ψάξεις είναι Κωνσταντίνος Ζαμπετούλας και Βασίλης Σφυρίου. εχω στο κανάλι μου δυο πράγματα αλλά επίσης ψάξε στο όνομα Ηλίας Αναστασιάδης,αν και Ολυμπίτης, είναι ο κύριος οργανοπαίχτης της Χάλκης στο πανηγύρι του Αη Γιάννη του Αλάργα. Μη πας κατευθειαν στα μαντολίνα, θα σε ζορισουν πολυ. Επίσης υπάρχει ο δίσκος στη Χάλκη και στην Αλιμιά, και ενώ έχω τα μισά τραγούδια από το δίσκο, δεν τον βρίσκω να τον αγοράσω.
Έλα όμως που αυτός ο χαρκήτικος σκοπός λέγεται του Γιαγκούση (έχω τη συγκεκριμένη ηχογράφηση, αντιγραμμένη από κασέτα εταιρείας με τίτλους)!
Πράγμα που μου θυμίζει ότι ο Διαγκούσικος/Γιαγκούσικος διάφορων νησιών είναι άλλος ένας από τους σκοπούς αυτής της μπερδεμένης ομάδας.
Τα Χοχλακούλια τα παίζουν πολύ στην κάτω Κάρπαθο. Συγκεκριμένα δε στο Όθος το θεωρούν από τους πιο βέρους κατωχωρίτικους σκοπούς.
Σ’ ευχαριστώ για τον Σφυρίου. Τον Ζαμπετούλα τον έχω υπόψη μου και κυνηγάω πολύ τις ηχογραφήσεις του, αλλά παίζει πολύ μπερδεμένα ρε παιδί μου, αυτό το χαωτικό που λέγαμε (για το αφτί του αμύητου εννοώ βέβαια)! Και οι τύποι με την κρητική λύρα στην ως άνω κασέτα, ακόμη περισσότερο. Βέβαια, έτσι γίνεται όταν ο άλλος είναι πραγματικά γνώστης - οι απλές εκτελέσεις είναι οι μαθητικές. Πάντως κάτι ηχογραφήσεις που άκουσα στο κανάλι σου, αυτές με το σαντούρι, είναι οι σαφέστερες που έχω βρει για χαρκήτικα. Δεν είχα ξανακούσει ποτέ για σαντούρι στη Χάλκη, ίσως να ήταν κάποια μοναδική περαστική περίπτωση -δεν ξέρω-, αλλά το θέμα είναι ότι βοηθάει να καταλάβω νότα-νότα τι παίζουν.
Συγνωμη αν σου εστειλα μυνημα 3 φορες, δεν μου τα βγαζε.
Το σαντούρι είναι Ροδίτικο(ροδίτης οργανοπαίχτης) και χρησιμοποιήθηκε για τις ηχογραφήσεις, δεν υπαρχει στη παράδοση της Χαλκης(ΑΣΧΕΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΤΡΙΧΙΛΑ ΠΟΥ ΝΙΩΘΩ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΤΑ ΑΚΟΥΩ ΧΑΧΑΧΑ).
Ο Ζαμπετούλας ήταν ο τελευταίος παλιός οργανοπαίχτης και ναι παίζει πολυ ελευθερα, δεν ηταν ας πουμε και ο καλύτερος, αλλά έβγαζε το καθαρό χαλκήτικο χρώμα. Στην ηχογράφηση του Καλαδερφίστικου που έχω είναι σχετικα καθαρός(ωω ναι υπαρχουν χειροτερα). Θα σου δώσω ενα λινκ με μερικές πολυ παλιές ηχογραφήσεις από μαντολίνο, αλλα θα σου πρότεινα να ακουσεις πολυ καλά τoυς σκοπούς στο δίσκο και στο youtube γιατί θα τραβάς τα μαλλιά σου μέχρι να τα καταλάβεις,οπως εκανα και εγώ. https://www.youtube.com/channel/UCKUaKRKBP4ZjmPtfFWKHr-w
Tέλος, είναι και ο Χρήστος Χατζηγιάννης που παίζει χαλκήτικη λύρα.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 21:34 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 21:31 —
Κάτι αλλο, στο δίσκο Στη Χάλκη και στην Αλιμνιά, δεν υπάρχει ο Ζερβόδεξιος γρήγορος, δεν αναφέρομαι στο Σκοπό της Αυγής που χορέυεται. Έχω μια ηχογράφηση και θα την ανεβάσω στο κανάλι μου σε λίγο καιρό,καθώς και τον καλαδερφίστικο ξανά.
Καλαματιανά στη Ρόδο έχουμε 2, από δίσκους καθαρά ροδίτικα δηλαδή. Το ένα λέγεται Της Θεονίτσας και το άλλο λέγεται Μια Φουρτουνιασμένη Μέρα. Το 2ο, υπάρχει και στη Κάρπαθο καθώς το έχω ακούσει από τον Γιάννη Παυλίδη και από το cd του Μιχάλη Μιχαηλίδη Νουάρου. Στη Κάρπαθο παίζουν επίσης τη Θεονίτσα, με τη διαφορά οτι εμεις την παίζουμε χιτζάζ, και εκείνοι δεν την λένε Θεονίτσα. Στη χάλκη το Στείλε με μάνα για νερό επίσης μοιάζει με αυτά τα δύο και με το καρπάθικο, και επειδή στα Νότια Δωδεκάνησα δεν υπήρχε έντονα η παρουσία αυτού του χορού είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι σκοποί του 7σημου συρτού.
Στη κάρπαθο παίζουν και το ανάθεμα τα μάτια σου.
Επισης, το στείλε με μάνα στο νερό Καλύμνου παίζεται συρτο 2/4 - Καταχανίστικος Κάσου - Καλαματιανό Καρπάθου( https://www.youtube.com/watch?v=J_fax1UozVM , τα παίζουν μεικτά αν το ακούσεις θα διακρίνεις το χαρακτηριστικό γύρισμα)
Θεωρώ ότι και στη χάλκη και στη κάρπαθο αυτός ο σκοπός είναι ουσιαστικά το “Μαντήλι Καλαματιανό”, όπως μπορουσαν να το προσαρμοσουν στη λύρα.
Στην Κάρπαθο (στην Όλυμπο) τη «Φουρτουνιασμένη μέρα» τη λένε πιο πολύ ως καθιστικό, στην προθέρμανση, ας πούμε, του γλεντιού, πριν βγουν τα όργανα, που τραγουδάνε με το στόμα, παρά για χορό.
Σ’ αυτό λοιπόν το πλαίσιο, ο ρυθμός του τραγουδιού δεν είναι καθαρός καλαματιανός. Στο δεύτερο στίχο κάθε στροφής έχει ένα σημείο που παρεμβάλλεται ένα μέτρο εννιάρι: Βάρκα γύρι|σ’ άνω κάτω | και πνι (3) [i]γήκαν/iδυό-ο (2) παι-αι (2) | διά (3 και ξαναρχίζουν τα 7σημα). Σε δίσκο το 'χω ακούσει και με όργανα να το παίζουν έτσι. Εξίσου το 'χω ακούσει και ως καθαρό καλαματιανό, αλλά δε θυμάμαι αν το εντάσσουν στα καλαματιανά που χορεύουν.
Ένα καλαματιανό που το χορεύουν σαφώς και που μου δίνει την εντύπωση ότι πρέπει να είναι σχετικά ντόπιο στην Κάρπαθο είναι το «Μες στην καρδιά μου εφύτρωσε ένας μπαξές ωραίος». Το 'χω ακούσει και σε ροδίτικο δίσκο του Κλαδάκη, με στίχους (νομίζω) «Καρδιά μου γένου σίδερο, καρδιά μου γένου αμόνι».
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 01:54 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 01:16 —
Και Μπαρμπουνάκι Κάσου. (Εδώ είναι με βιολί - στη λύρα παίζεται στη μέσα χορδή, ενώ στην Κάρπαθο στην μπροστινή, αλλά είναι ο ίδιος σκοπός).
Η Καμαρωμένη είναι αυτή(και όχι μια άλλη που νόμιζα και τα 'χα μπλέξει). Δε λέω, μοιάζει με το καρπάθικο Πάθος, αλλά ταύτιση δε βλέπω. Θα μου πεις, ακόμα λιγότερη ταύτιση έχουν το Πάθος της Κάσου με της Καρπάθου, που εγώ τα λέω ίδια. Ίσως παρασύρομαι από το όνομα…
Ναι το μπαρμπουνακι το έγραψα στο αρχικό ποστ, υπαρχουν κατι παλιες ηχογραφησεις της Κασου στο καναλι που μπηκες που ειναι εμφανης η διαφορα στο παιξιμο ου βιολιου με τη λυρα,δηλαδη το ποσο επηρεαζει το μουσικο οργανο παιξιμο.
Το καρδια μου γενου σιδερο το ξερω,απο καρπαθιους δεν το χω ακουσει για να δω πως το παιζουν. Στη Ροδο το Μια Φουρτουνιασμενη Μερα είναι κανονικο συρτο 7σημο.
Μια προσθήκη λοιπον, Ο Πάνω Χάλκης-Τα ρούχα του Γαμπρού Ασκληπειό Ρόδου
Είναι σκοπός και ιδιαίτερος χορός της Ολύμπου, που στην υπόλοιπη Κάρπαθο μόνο φολκλορικά έχει λίγο διαδοθεί. Έχει δύο μέρη, αργό με λόγια και γρήγορο οργανικό, που εναλλάσσονται. Εδώέχει μια εκτέλεση όπου συμμετέχουν τρεις από τους επιφανέστερους μερακλήδες της Ολύμπου στον καιρό τους, ο παπαΓιάννης, ο Γιώργης Πρεάρης και ο Παυλίδης.
Το γρήγορο μέρος των Κεφαλλονίτικων έχει μια μετρική ιδιομορφία: αν το μετρήσουμε σε 2/4 όπως τους περισσότερους ρυθμούς της Καρπάθου, η πρώτη φράση έχει δύο μέτρα και μισό παραπάνω, δηλαδή 2/4 + 2/4 + 1/4, όλο μαζί 5/4, κάτι εντελώς ασύνηθες στην Κάρπαθο. Στην επόμενη φράση το μέτρο είναι κανονικό ομαλό 2/4.
Υπάρχει ένας άλλος τοπικός σκοπός και χορός της Καρπάθου, ο (πρώην χαμένος και νυν αναβιωμένος) αποκριάτικος Σακελλάρης του Μεσοχωριού. Επίσης με αργό και γρήγορο μέρος, που εδώ όμως έχει την ίδια μελωδία και απλώς επιταχύνεται, και είναι όλο με λόγια. Ο Σακελλάρης είναι εντελώς μίνιμαλ, μια μουσική φράση όλη κι όλη που επαναλαμβάνεται. Έχει κι αυτός την ίδια μετρική ιδιορρυθμία, και μάλιστα αν προσέξει κανείς πρόκειται για την ίδια ακριβώς φράση όπως στα Κεφαλλονίτικα.
Τώρα, αυτή τη φράση που στα Κεφαλλονίτικα την παίζουν μόνο τα όργανα, ακούγοντάς την κανείς στον Σακελλάρη να τραγουδιέται κιόλας, δε δυσκολεύεται να αναγνωρίσει το τσάκισμα της ικαριώτικης Αμπελοκουτσούρας. Η Αμπελοκουτσούρα είναι ένας σκοπός που με πολλές αλλά πάντα αναγνωρίσιμες παραλλαγές παίζεται σε πολλά μέρη στο Αιγαίο: στην Πάρο ως Αγέρανος, στη Μύκονο ως Μπαλαριστός (“Τα Κεφαλλονίτικα”, ίδια μαντινάδα όπως στην Κάρπαθο), στην Κάλυμνο και τη Χίο ως Ξένε σα θες να παντρευτείς, στην ίδια την Ικαρία σε άλλη παραλλαγή ως κάλαντο, κλπ…
Έχω πολύ έντονα την εντύπωση ότι και τα Κεφαλλονίτικα της Καρπάθου -το αργό, τραγουδιστό μέρος- κατά βάθος είναι ο ίδιος σκοπός, αν και απ’ όλες τις παραλλαγές που ξέρω είναι αυτή με τις λιγότερο προφανείς ομοιότητες. Το ότι όμως παρεισέφρησε εκεί η χαρακτηριστική πεντάσημη φράση είναι η ένδειξη που με οδήγησε στην υπόθεση.
Δεν ξέρω ποιο είναι το ροδίτικο «Ξενάκι μου σαν παντρευτείς» που αναφέρει ο Νίκος, αλλά κρίνοντας από τον τίτλο δε θα με εξέπλησσε να ήταν παραλλαγή του τραγουδιού που ξεκινάει περίπου με τον ίδιο στίχο στην Κάλυμνο και στη Χίο, και που παίζεται στον ίδιο σκοπό.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 21:16 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 21:05 —
Πράγματι, είναι το ίδιο τραγούδι με Χίο - Κάλυμνο και ο ίδιος σκοπός με όλα τα υπόλοιπα. Αν χρειάστηκα τόση ανάλυση γι’ αυτό που ο Νίκος το λέει με δυο σκέτες κουβέντες, «Τάδε Καρπάθου = Δείνα Ρόδου», ήταν γιατί απ’ όλα τα παραπάνω νησιά με τις παραλλαγές τους, ειδικά στην Κάρπαθο η «καρπαθοποίηση» του σκοπού έχει κάνει την ταύτιση δυσδιάγνωστη, ενώ τα υπόλοιπα νησιά είναι προφανές ότι παίζουν τον ίδιο σκοπό. Ωστόσο, την περίεργη ταύτιση που αν την είχα κάνει μόνο εγώ θα μπορούσε να είναι και λάθος, την κάνει βλέπω κι ο Νίκος, και άρα ανεβαίνουν οι πιθανότητες να είναι σωστή.