Κοίτα τώρα σύμπτωση: τι ανέσυρε τυχαία η αυτόματη ανακίνηση παλιών νημάτων!
Λίγο αυστηρό το βρίσκω. Εγω θεωρω οτι οταν ο μουσικός πειραματίζεται με μουσικά είδη που δεν εχει ειδικευτεί (προφνως πανω στο οργανο που ξερει που ισως να μην ταυτιζεται με το ρεπερτοριο), μονο καλο του κανει.
Τωρα αν παει να παρουσιασει “παρασταση” και να παρουσιασει τον πειραματισμο του ως “παραδοσιακο” παιξιμο, τοτε ισως υπαρχει θεμα.
Κατα τα αλλά, ρυθμος και νοτες ειναι ολα και αν μπορει να τα αποδοσει καπως το οργανο σου μπορεις να δοκιμάσεις. Αν μπορεις να κανεις καποιοα τρικ με το οργανο ωστε να προσεγγισεις το αυθεντικό υφος ακόμα καλυτερα.
Και να ψάχνεσαι είναι μόνο καλό, και τις διασκευές τις υποστηρίζω γενικά με ενθουσιασμό. Να έχεις όμως συνείδηση τι κάνεις!
Αυτό που δεν είναι καλό είναι η ισοπέδωση. Το να βγάζουμε στο μυαλό μας 5-10 κανόνες σχετικά με την ενορχήστρωση, τον τρόπο παιξίματος του κάθε οργάνου, τον τρόπο απόδοσης των διάφορων ρυθμών και κλιμάκων κλπ., και να τα εφαρμόζουμε παντού άκριτα.
Η ποικιλία της παραδοσιακής μας μουσικής δεν είναι απλώς τεράστια, είναι αυτό που κατεξοχήν τη χαρακτηρίζει. Σ’ ένα σωρό χωριά ακόμη και σήμερα παίζουν τόσο διαφορετικά από το δίπλα χωριό ώστε τους φαίνεται από παράξενο και δύσκολο μέχρι και ευθέως χάλια. Η λογική «απ’ όποιο χωριό κι αν είναι εγώ θα σ’ το παίξω» ισοδυναμεί με ανάληψη πολύ μεγάλης ευθύνης.
1 «Μου αρέσει»
Τότε γιατί το κανονάκι αναφέρεται ως ένα άπο τα ελληνικά παραδοσιακά όργανα;
Αν πούμε ότι το κανονάκι ήρθε τα τελευταία χρόνια στην Χίο, τότε δεν βρίσκω ούτε μία διαφορά ανάμεσα στα χιώτικα και μυτιληνιά τραγούδια. Ζεϊμπέκικα, συρτά, σαντουροβιόλια, πνευστά κλπ.
Τώρα που το αναφέραμε,δεν έχω καμία ιδέα αν το κλαρίνο υπήρχε στην χιώτικη μουσική μιας και από ότι καταλαβένω,αφού το κλαρίνο ήρθε το 1830 στην ελλάδα,και είναι σχεδόν ίδιο με το κλαρινέτο, είρθε άπο εισαγωγή με τον όθονα, αλλά δεν είμαι σίγουρος.
Το κλαρινέτο δεν είναι σχεδόν το ίδιο, είναι το ίδιο το ευρωπαϊκής σύλληψης και κατασκευής όργανο που ο λαός ονόμασε κλαρίνο και μπήκε στην ελληνική λαϊκή μουσική πολύ μετά τον Όθωνα και όχι απευθείας από τας Ευρώπας. Ψάξε, αν σ’ ενδιαφέρει, το βιβλίο Δέσποινας Μαζαράκη, το λαϊκό κλαρίνο στην Ελλάδα, θα βρεις αρκετές πληροφορίες αλλά θα σου μείνουν και αναπάντητα ερωτήματα…
Θέμα ορισμού του «ελληνικού παραδοσιακού».
Στα πνευστά υπάρχει μια χαρακτηριστική διαφορά. Στη Μυτιλήνη επί τουλάχιστον ενάμιση αιώνα έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο τα «φυσερά», ολόκληρες μπάντες πνευστών με τρομπόνια κλπ., ενώ η Χίος απλώς υιοθέτησε το κλαρίνο, μόνο του, όπως έκανε σχεδόν όλη η Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων Κυκλάδων και άλλων περιοχών όπου τελικά δε ρίζωσε.
Επίσης, πολύ χαρακτηριστικό μυτιληνιό όργανο είναι η κιθάρα. Φυσικά και είναι εισαγόμενη, όμως στη Μυτιλήνη διαμόρφωσε ένα πολύ ιδιαίτερο τοπικό ύφος συνοδείας που δεν εντοπίζεται αλλού.
Τα χιώτικα τσαμπουνοτούμπακα δεν έχουν το αντίστοιχό τους στη Μυτιλήνη. Εκεί, από «παλαιά» όργανα, υπήρχε η ζυγιά ζουρνά-νταούλι, που είναι μεν ψιλοπανελλήνια και σχεδόν παγκόσμια αλλά εν προκειμένω μας φέρνει πιο κοντά σε Μικρασία, ελληνική και τούρκικη.
Γενικά η μεν Χίος μουσικολαογραφικά χωρίζεται σε νότια-ορεινή (πιο «πρωτόγονη»: τσαμπούνες, πολλά τραγούδια χωρίς όργανα που τα λένε αντιφωνικά οι ίδιοι οι χορευτές, κλπ.) και σε βόρεια-πεδινή (πιο «σύγχρονη», με κλαρίνα κλπ.), η δε Μυτιλήνη σε πολύ περισσότερες υποπεριοχές με διακριτά χαρακτηριστικά. Το να μιλάμε για χιώτικη ή μυτιληνιά μουσική σαν η καθεμία να ήταν ένα πράγμα είναι λίγο υπεραπλούστευση. Είναι και τεράστια νησιά κι οι δύο, μην το ξεχνάμε. Η καθεμία περιλαμβάνει και χωριά που ιστορικά δεν είχαν τρόπο επικοινωνίας με κάποια άλλα χωριά, ενώ είχαν με περιοχές εκτός νησιού.
Edit: Άμα έχεις κέφι, ξεσκάλισε λίγο αυτό το σάιτ:
https://www.northaegean-music.gr/
Έχουν κάνει εκτενείς επιτόπιες και αρχειακές έρευνες, κι έχουν βγάλει μέχρι στιγμής μια εντυπωσιακή και άκρως αποκαλυπτική έκδοση για τη Μυτιλήνη (5 σιντί + ογκώδες βιβλίο, μιλάμε χάνεσαι εκειμέσα!) και μία για τη Λήμνο (πάλι ογκώδες βιβλίο + τρία σιντί, αλλά εκεί είναι κάπως πιο μαζεμένα τα πράγματα). Βέβαια κι αυτοί, στο σάιτ, δεν έχουν αποφύγει κάποιες προχειρότητες (που δεν τις βρίσκουμε στις εκδόσεις τους).
Γενικά κάθε πηγή πρέπει να την αξιολογούμε.
2 «Μου αρέσει»
Συγγνώμη για τον βομβαρδισμό, αλλά το θέμα είναι μεγάλο και οι πτυχές μου 'ρχονται λίγες-λίγες.
Λοιπόν, ένα ακόμη σχόλιο για τα προηγούμενα:
Παίζουν και στη Χίο ζεϊμπέκικα, αλλά στη Μυτιλήνη το ζεϊμπέκικο, μαζί με το απτάλικο και τον καρσιλαμά (όροι που δε σημαίνουν κατ’ ανάγκην ακριβώς το ίδιο που αντιλαμβανόμαστε όσοι είμαστε απ’ έξω), είναι ένας ολόκληρος κόσμος.
Και τι σκεφτηκα αυτή τη στιγμή, πρώτη φορά στη ζωή μου! Ό,τι γνωρίζουμε ως παραδοσιακό ζεϊμπέκικο (και ως απτάλικο ή καρσιλαμά, ζεϊμπέκικο όμως πολύ περισσότερο), σε τοπικά ρεπερτόρια περιοχών που τα καλλιέργησαν ιδιαίτερα, είναι κατά συντριπτικό ποσοστό οργανικά. Το τραγούδι-ζεϊμπέκικο φαίνεται να είναι άλλης προέλευσης, μάλλον αστικολαϊκής, ουσιαστικά δηλαδή ρεμπέτικη καινοτομία…
Το ρίχνω εδώ για σκέψη και ανταλλαγή απόψεων…
Διλαδί ούτε το ούτι αποτελεί παράδοση στη λέσβο και στην χίο;
Εγώ πάντος αναρωτιέμαι από πότε το τσιφτετέλι χορέβετε σαν ζεϊμπεκλέρ 
Πάνω σε αυτό υπάρχει και η μαρτυρία της Αγγέλας Παπάζογλου για τη Σμύρνη:
“Αυτοί όλοι [σ.σ. εννοεί όσους πιο πριν περιγράφει σαν μάγκες και κουτσαβάκια] χορεύανε λίγο. Πιο πολύ τους άρεσε να χορεύουνε άλλοι. Εμείς δεν είχαμε χορεύτριες. Δεν ηρχούντουστε σε μας. Όταν χόρευε ένας άντρας, δε μίλαγε κανείς απ’ τους πελάτες… μόνο βλέπανε. Θέλανε ζεϊμπέκικα για να μην τους κόβει το ρυθμό ούτε ο τραγουδιστής. Τα ζεϊμπέκικα δεν είχανε λόγια”.
3 «Μου αρέσει»
Σκέψου για ποιους λόγους θα αναμενόταν ενδεχομένως το ούτι να αποτελεί παράδοση σε Λέσβο και Χίο, και να τους βάλουμε κάτω να τους αναλύσουμε έναν έναν. Προσωπικά, με κανένα απ’ τα νησιά δεν έχω ιδιαίτερο σύνδεσμο αλλά δεν θα ξεκίναγα απ’ την υπόθεση πως «Δε μπορεί, Λέσβο και Χίο, το ούτι κάνει θραύση!».
Τι ακριβώς εννοείς με το «δηλαδή»; Από πού το συμπέρανες;
Τέλος πάντων, όχι. Απ’ όσο έχω καταλάβει, ούτια έπαιζαν από παλιά και στα δύο νησιά.
@βιντεάκι με πρόβα σ’ ένα τραπέζι:
Ωραία, πριν τρία χρόνια ένας νεαρός Χιώτης παίζει κανονάκι. Τι συμπεραίνουμε; Εγώ συμπεραίνω ότι είναι του Μουσικού Σχολείου. Με βάση το σάιτ του σχολείου (που το ξαναανέφερα, αλλά χωρίς λίνκ: νά το) θα είναι αναμενόμενο άλλοι νεαροί Χιώτες να παίζουν επίσης:
- κιθάρα
- λαούτο
- ταμπουρά
- πιάνο
- κλαρίνο
- σαξόφωνο
- βιολί
- ούτι
- μπουζούκι
- σαντούρι
και να ξέρουν επίσης Ιστορία της Μουσικής, Κριτική Μουσική Ακρόαση, Οργανολογία, Αρμονία, Αντίστιξη, Μορφολογία [υποθέτω της κλασικής μουσικής], Βυζαντινή Μουσική, να παίζουν σε σύνολα, και να τραγουδάνε σε χορωδία.
Καταπληκτική συνεισφορά στο συνολικό πολιτιστικό γίγνεσθαι του νησιού. Δεν αποτελεί όμως χάρτη της τοπικής λαϊκής παράδοσης.
Να ψάξουμε και τα ωδεία και τους ιδιαιτεράδες του νησιού; Μπορεί να βρούμε ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο, ντραμς, άλλα κρουστά, κρητική λύρα, τζαζ πιάνο, χίλια δυο. Να πάμε και στα χοροδιδασκαλεία; Να δούμε αν έχει κλασικό μπαλέτο, ζούμπα και χιπ χοπ; Να πάμε, αλλά έχοντας στον νου μας ότι ιδίως σε μικρές ηλικίες το ίδιο παιδί μπορεί τη μία χρονιά να πάει στη ζούμπα, την άλλη (ή και παράλληλα) στην ελληνορρωμαϊκή πάλη, την τρίτη στο κολυμβητήριο…
Πάντως η παρέα με το κανονάκι κάνουν πρόβα, διάβασα, για το Αλάτι της Γης. Έγινε η εκπομπή; Τι είπαν σχετικά;
@βιντεάκι που χορεύουν ζεϊμπέκικο ακούγοντας τσιφτετέλι:
Δεν ξέρω τίποτε. Εδώ είναι που λέμε να αξιολογείς τις πηγές, αλλά δεν το έκανα γιατί δε με απασχολεί το ερώτημα. Αν απασχολεί εσένα, ψάξε να βρεις από πού θα μπορέσουμε να καταλάβουμε αν οι εικονιζόμενοι είναι απλά άσχετοι, ή αν πρόκειται για κάποια χορευτική παράδοση που δε γνωρίζαμε και που χρησιμοποιεί τις ίδιες λέξεις (τσιφτετέλι) με διαφορετική σημασία από αυτήν που ξέραμε. Βάζω στοίχημα ότι κάπου θα βρίσκεται η απάντηση.
Εδώ η εν λόγω εκπομπή:
