Η λέξη είναι σε χρήση και στη ναυτική ορολογία: “Παίρνω μπεντένι τον κάβο” σημαίνει το δέσιμο ενός σκάφους με κάβο που ξεκινάει από το σκάφος, φέρνει μιά βόλτα τη δέστρα του μόλου και καταλήγει πάλι μέσα στο σκάφος. Στο σαλπάρισμα, ο κάβος λύνεται από μέσα από το σκάφος, χωρίς τη βοήθεια κάποιου απ’ έξω.
Ευχαριστω σας ξανα, αλλα πρωτα το εψαξα στο γλωσσαρι και δεν ειναι περασμενο, ουτε τωρα
που ξανακοιταξα, αναφερομαι στο “μπεντενι”.
Εχω επισης μια απορια πανω σε μια λεξη απο το τραγουδι του Σκαρβελη “το παιχνιδι του Αμερικανου”. Προσπαθησα πολυ για να βγαλω νοημα και ειναι στην τελευταια στροφη οπου
ακουγεται "μα το κοροιδο μπανισε ??? ", οποτε ανατρεπεται αυτοματως η σημασια της λεξης
“μπανιζω” = “κοιτω με προσοχη”. Γιατι εναν που “μπανιζει”, δεν μπορεις να τον τυλιξεις ευκολα
ουτε στα ζαρια, ουτε πουθενα!
Ενας συναδελφος μου συνηθιζε να λεει οταν νυσταζε “ΠΑΩ ΝΑ ΒΑΙΣΩ” δηλαδη “παω να κοιμηθω”.
Μαλλον προκειται για τοπικη εκφραση. Μηπως λοιπον λεει το τραγουδι, “μα το κοροιδο βανισε” ?
μισοκοιμηθηκε δηλαδη πανω στην κουραση του παιχνιδιου και εκει βρηκε την ευκαιρια να του
παρει ολα του τα δολλαρια ? Στο λεξικο παντως δεν αναφερεται πουθενα αυτη η λεξη.
Ας το σκεφτουμε ολοι μαζι, μηπως και το ξεκαθαρισουμε…
Βεβαιώνω και γω την σημασία αυτή, μιας και κάτω στο νησί χρησιμοποιούμε την λέξη μπεντένι για τον τοίχο (μπεντενάκι κλπ). Στο Ηράκλειο δε, λέμε το τείχος της πόλης “Μπεντένι”.
Στο γλωσσάρι βάζουμε - προς το παρόν τουλάχιστον (*)- μόνο τις λέξεις που απαντώνται σε ρεμπετολαϊκά τραγούδια.
Η λέξη “μπεντένι” δεν απαντά σε κάποιο τραγούδι, γι’ αυτό και δεν έχει καταχωρηθεί.
Για το “μπανίζω”.
Η σημασία του είναι ακριβώς: “κοιτάζω με προσοχή” και δεν αναιρείται ούτε στο συγκεκριμένο τραγούδι , “Το παιχνίδι του Αμερικάνου”.
Λέει το ζεϊμπέκικο αυτό του Κ. Καρίπη:
“…Στον άσο τρία μου’ λεγε και δέκα στο πεντάρι
και πάντα τέρτσος έβγαινε, όπου κι αν με ποντάρει…
Μα το κορόιδο μπάνισε, τον τύλιξα στα ζάρια,
εκεί του τα καθάρισα όλα του τα δολάρια…”
Όταν, δηλαδή, μπήκε στο νόημα ο Αμερικάνος πως τον έτρωγε στα χαρτιά, ο ξύπνιος συμπαίκτης του άλλαξε βιολί και το γύρισε στα ζάρια… όπου και του έφαγε όλα του τα χρήματα…
Ήταν - γενικά - ένα προσφιλές θέμα οι εξ Αμερικής συμπατριώτες που με την αφέλειά τους εύκολα έπεφταν θύματα αετονύχηδων παπατζήδων και άλλων απατεώνων.
Η λέξη “μπανίζω” και σε άλλα τραγούδια, αλλά και γενικότερα σε όλες τις γραπτές πηγές έχει αυτήν ακριβώς τη σημασία: “κοιτάζω προσεκτικά”, “παρατηρώ με προσοχή”.
(*) Η Πελαγία βάζει μια ιδέα που μου την έχουν πει κάποιοι.
Να προσθέταμε στο γλωσσάρι μας και λέξεις της αργκό και πέρα από αυτές που συναντάμε στα τραγούδια, ακριβώς για να καλυφθεί ένα κενό στη λεξιλογική καταγραφή.
Μάλιστα, μου έχουν τονίσει τη σημαντικότητα μιας τέτοιας απόπειρας…
Μόνο που δεν θα λέγεται πια “Ρεμπέτικο” γλωσσάρι.
Ελενη μου, για την ερμηνεια της λεξης “μπανιζω” δεν αντιλεγω οτι εχεις απολυτο δικιο, αλλα εμενα
δεν μου ταιριαζει στο τραγουδι, καθαρα η χρηση της σεκεινο το σημειο. "Μα το κοροιδο μπανισε (κοιταζε με προσοχη) τον τυλιξα στα ζαρια, εκει του τα καθαρισα ολα του τα δολαρια..." Αν εσυ βγαζεις νοημα, εγω οχι... Πως τυλιγεις εναν προσεκτικο παιχτη, που "μπανιζει" τις κινησεις σου, εστω κι αν αλλαξεις παιχνιδι? Επιμενω οτι εγινε χρηση λαθος λεξης σε λαθος στιχο. Σευχαριστω!!! που ασχοληθηκες…
Το ξανασκεφτηκα…και μου λειπει ενα “ενω” δηλαδη Μα ενω το κοροιδο μπανισε, κλπ. κλπ.,που φυσικα
δεν ταιριαζει να μπει σφηνα στον στιχο! Εχεις δικιο!
1 «Μου αρέσει»
Πόσο σίγουροι είμαστε ότι λέει μπανίζω και όχι κάτι άλλο; Που είναι τα δανεικά ακουστικά του Άρη; Εμένα π.χ. θα με βόλευε αν έλεγε “μα το κορόϊδο φάνηκε, τον τύλιξα στα ζάρια”. Όμως πράγματι, η τελευταία συλλαβή φαίνεται να περιέχει ζ ή σ.
Νικο το ακουσα και απο αλλη εκτελεση MP3, με ανδρα τραγουδιστη και λεει “μπανισε”, καθαροτατα.
Αλλα απο την παλια εκτελεση, ξερεις ποσο βασανιστηκα για να καταληξω στο “βανισε” δηλαδη
“κοιμηθηκε” σε ντοπιολαλια μαλλον ( ο συναδελφος που το ελεγε, απο Λιτοχωρο κραταει η σκουφια
του). Εσκασα γιατι δεν ακουγεται καθαρα. Και μου `τυχε σε ταβερνα να το τραγουδουν μασημενο!!!
Αυτο και μονο με εβαλε σε υποψιες… Που θα παει θα καταληξουμε, οπως παντα!:092:
Αν ισχύει το ρήμα (μπάνισε), τότε η ερμηνεία της Ελένης είναι ολόσωστη. Δηλαδή άρχισε το κορόιδο να με παίρνει χαμπάρι, γι’ αυτό και το γύρισα το παιχνίδι στα ζάρια.
Για πιο σίγουρα, μόλις …δανειστώ τ’ ακουστικά.
ΒΙΛΑΕΤΙ (λογικά σημαίνει χωριό ή κάτι παρεμφερές) Ξέρει κανείς κάτι παραπάνω;)
Σύμφωνα με το Ελληνικό Λεξικό του Τριανταφυλλίδη:
βιλαέτι το [vilaéti] O44 : μεγάλη διοικητική περιφέρεια, κυρίως στην Oθωμανική Aυτοκρατορία. [τουρκ. vilâyet -ι < αραβ. wilāja `επαρχία΄]
Πρώτον να πω ότι το τραγούδι είναι του Κ. Σκαρβέλη και δεύτερον το μπανίζω δεν αναφέρεται στον Αμερικάνο, αλλά σε αυτόν στον οποίο διηγείται την ιστορία ο ήρωας του τραγουδιού.
Ξεκινάει λέγοντας: “Όταν με δεις και το φορώ…” (σε κάποιον το λέει αυτό, πιθανόν σε κάποιο φίλο). Στο σημείο με το “μπάνισε” θα χρειαστούμε κόμματα:
“Μα το κορόιδο, μπάνισε, τον τύλιξα στα ζάρια,
εκεί του τα καθάρισα όλα του τα δολάρια…”,
…σαν να του εξηγεί δηλαδή: “κοίτα να δεις τι παίχτηκε”.
Αυτά από μένα.
Ευτυχώς, στο Ρεμπέτικο Γλωσσάρι π.χ. στο λήμμα “λιμά” έχω γράψει σωστά το δημιουργό του τραγουδιού “Το παιχνίδι του Αμερικάνου” που είναι βέβαια ο Σκαρβέλης.
Όσον αφορά στο νόημα που θα δώσουμε.
Δεν “μπάνισε” ο υποτιθέμενος συνομιλητής, δεν ήταν παρών στο παιχνίδι και ούτε υπήρξε το θύμα της απάτης.
Εξάλλου, τι να παρατηρήσει προσεκτικά; Το παιχνίδι δεν γινόταν εκείνη τη στιγμή, μπροστά στα μάτια του, πρόκειται για μια αναπαράσταση εκ μέρους του συνομιλητή του.
Ο Αμερικάνος είναι αυτός που κάποια στιγμή αντιλήφτηκε την κοροϊδία του ξύπνιου συμπαίκτη του στα χαρτιά και γι’ αυτό ο τελευταίος αναγκάστηκε - για να του ρίξει στάχτη στα μάτια - να γυρίσει το παιχνίδι στα ζάρια, όπου και του έφαγε τα λεφτά.
Νομίζω πως μόνο έτσι βγαίνει ένα λογικό νόημα από το τραγούδι.
Μάλιστα, ακούγοντας το τραγούδι αρκετές φορές, είμαι σχεδόν σίγουρη πως η λέξη είναι πράγματι “μπάνισε” και όχι κάποια άλλη.
Μα φυσικά και δεν τίθεται θέμα για την έννοια του “μπάνισε”, αλλά το νόημα είναι αυτό που ανέφερα παραπάνω.
Χασκίλ μου, θα διαφωνήσω.
Δεν μπορεί να δοθεί λογική εξήγηση έτσι (*)- κατά τη γνώμη μου πάντα.
Περιμένω και τις γνώμες των υπόλοιπων.
(*) Σ΄αυτή την περίπτωση μάλιστα θα έλεγε "μπάνισε ς( με τελικό (ς) στο τέλος) ίσως και με ερωτηματικό,
για να δει αν κατάλαβε ο συνομιλητής.
Δηλαδή έπρεπε να ήταν παρών κιόλας; Όταν περιγράφουμε κάτι σε έναν φίλο μας που δεν ήταν παρών, δεν χρησιμοποιούμε λέξεις σαν το “μπάνισε”;
Η σημασία είναι:
Μα το κορόιδο πιάστηκε,(κοίτα φίλε μου,/πρόσεξε να δεις,) τον τύλιξα στα ζάρια…
Τέλος πάντων, η επιλογή δική σας.
…
μα το κορόιδο , μπάνισε (δηλαδή κοίταξε το, το κορόιδο)
τον τύλιξα στα ζάρια
εκεί του τα καθάρισα
όλα του τα δολάρια
…
Δηλαδή όπως το επεξηγεί ακριβώς η Χασκίλ.
Μόνο έτσι δίνει νόημα και στέκει.
Με το ένα κόμμα (και όχι “ένα το κόμμα”).
Ναι, Αντώνα! Αυτό ακριβώς εννοώ… :)
Με την Ελένη δεν θα συμφωνήσω (άρα ούτε και με τον Άρη):
1ον: από το τραγούδι δεν βγαίνει βεβαίως πως ο «αμερικάνος» έκλεβε στα χαρτιά, απλά ήξερε να παίζει καλά, μπορεί να είχε και τύχη και έτσι δεν έπιαναν τα κόλπα που ομολογημένα εφάρμοζε ο αετονύχης συμπαίκτης.
2ον: δεν πήρε χαμπάρι ο αμερικάνος ότι τον έτρωγαν στα χαρτιά, αφού δεν τον έτρωγαν, αυτός τους τα έτρωγε παρά τα κόλπα. Το λάθος του ήταν πως ενώ κέρδιζε, δεν σταμάτησε και παρασύρθηκε σε άλλο παιχνίδι όπου τα αντίστοιχα κόλπα έπιασαν.
3ον: βεβαίως και δεν είχε τίποτα να μπανίσει ο προς ον η αφήγηση, άρα το όποιο ρήμα πρέπει να αναφέρεται στο «κορόϊδο», που βέβαια ονομάστηκε έτσι μόνο μετά τα ζάρια, όχι πριν με τα χαρτιά. Εκτός αν δεχτούμε το «μα το κορόϊδο (με προσέχεις, φίλε μου;) τον τύλιξα στα ζάρια», οπότε όμως θα πρόκειται για ατυχή στιχοπλοκία αφού η μελωδία αλλά και το ύφος της τραγουδίστριας δεν δίνουν τον απαραίτητο τονισμό στο μπάνισε, ώστε να το εκλάβουμε έτσι.
Ας σημειωθεί ότι και ο Κουνάδης στο σιντί Σκαρβέλης Ι, μπάνισε λέει.
Αυτή είναι και η βασική δυσκολία στον εντοπισμό της σημασίας, αν και, έτσι όπως ρέει το κομμάτι, δε μπορεί να κάνει διαφορετικά.
1ο.
Να θεωρήσουμε δεδομένο πως έχανε στα χαρτιά ο Αμερικάνος, “τέρτσος έβγαινε, όπου κι αν πόνταρε”, όπως μας λέει το τραγούδι.
2ο.
Αν αναφερόταν στο συνομιλητή του ο Σκαρβέλης, θα έλεγε: "μπάνισες " όχι " μπάνισε",
όπως λέει και ο Νίκος “με προσέχει ς , φίλε μου;”(όχι με προσέχει), δηλαδή εκείνο το τελευταίο "ς" μας τα χαλάει…
3ο.
Δεν μας βγαίνει νοηματικά γιατί έχει και εκείνο το “μα”…, το οποίο πώς κολλάει, αν θεωρήσουμε πως απευθύνεται σε άλλον ακροατή;
Το νόημα αποδίδεται πιο καλά με τον παρακάτω τρόπο:
"Τον έκλεβα στα χαρτιά, μα - αλλά - μπάνισε (το πήρε χαμπάρι) και έτσι το γύρισα στα ζάρια, όπου και του τα έφαγα όλα…
Υ.Γ. Σάμπως πολύ το ψειρίσαμε, μου φαίνεται.
Προέχει η σημασία του “μπανίζω” κυρίως.