Πώς φυτεύ 'νε το πιπερ'

Τη διαβόλ’ οι καλογέρ’
πώς φυτεύ’νε το πιπέρ’,
το πιπέρ’, το πιπέρ’,
το κόκκινον το πιπέρ’;

Οι Πόντιοι της Κράσναγιας Πολιάνας στην Υπερκαυκασία (Ρωσία) το φυτεύ’νε όπως το τρίβουμε εδώ στα περισσότερα άλλα ελληνικά μέρη.

[Με καταπληκτικό επίλογο: αφού το φυτέψουν με κάθε ενδεδειγμένο μέλος του σώματός τους, στο τέλος το φυτεύουν λέει και με το ρακί, και πίνουν όλοι μαζί ένα ρακί! Πολύ μου άρεσε…]

Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι εδώ το πιπέρι είναι ντόπιο, γιαυτό και φυτεύεται, σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου μιλάμε για μαύρο πιπέρι, που πρέπει να τριφτεί και που βέβαια δεν φυτεύεται, αφού είναι εισαγόμενο από υπερπόντιες χώρες.

Οι απόκρηες είναι επιβίωση αρχαίων δοξασιών που τις είχαν και οι αρχαίοι Έλληνες (διονύσια) και Ρωμαίοι (σατουρνάλια). Τα έθιμα της αποκρηάς σχετίζονται με εορτές γονιμότητος, εν όψει του ξυπνήματος της γής, που θα έρθει αμέσως μετά, με την άνοιξη. Όλοι οι λαοί αναγνωρίζουν αυτό το ξύπνημα και έχουν ανάλογα έθιμα.

Δεν ξέρω κανένα λαό που να τρίβει το πιπέρι εκτός από τον δικό μας, αλλά δεν το 'χω ψάξει κιόλας. Αυτό που συμπτωματικά γνωρίζω και είναι αρκετά παραπλήσιο είναι ένα γαλλικό παιδικό τραγουδάκι, το Savez-vous planter les choux (σαβέ βου πλαντέ λε σου: ξέρετε να φυτεύετε λάχανα;). Έχει μία στροφή που επαναλαμβάνεται ίδια κάθε φορά, αυτή με την ερώτηση, και η εκάστοτε επόμενη είναι «το φυτεύουν με το χέρι, με τη μύτη» κλπ… Θα μπορούσε να είναι και μιμικός χορός, δεν ξέρω όμως αν όντως είναι.

Είμαι σίγουρος ότι το ξέρουν όλοι όσοι έχουν κάνει γαλλικά μικροί με τον κλασικό τρόπο και είναι τουλάχιστον της γενιάς μου, όπως επίσης και όλοι οι Γάλλοι. Είναι πολύ κλασικό παιδικό τραγούδι. Βέβαια δεν έχει τίποτε το πονηρό, είναι τελείως αθώο. Αυτό όμως δε σημαίνει τίποτε: τελείως αθώο είναι και το «Ήταν ένα μικρό καράβι» (επίσης γαλλικό), κι όμως είναι ένα παλιό ναυτικό τραγούδι που μιλάει, ούτε λίγο ούτε πολύ, για ανθρωποφαγία: να δούμε ποιος, ποιος, ποιος θα φαγωθεί! (Στο ορίτζιναλ γαλλικό οι πρώτοι στίχοι, μέχρι το ποιος ποιος ποιος, είναι ακριβώς οι ίδιοι όπως στα ελληνικά. Υπάρχει όμως και συνέχεια, όπου ο κλήρος πέφτει σ’ ένα μικρό ναυτόπουλο και οι άλλοι τσακώνονται τι συνταγή θα τον κάνουν, και κάτι τέτοια αποτρόπαια και ουδόλως παιδαγωγικά.) Πολλά παιδικά πράγματα προέρχονται από στρογγυλεμένες εκδοχές άλλων πραγμάτων που αρχικά δεν ήταν καθόλου μα καθόλου παιδικά. Είναι γνωστό το παράδειγμα των παραμυθιών, που αρχικά απευθύνονταν σε μεγάλους και γι’ αυτό η θεματική τους είναι δεκτική ψυχαναλυτικών ερμηνειών του τύπου ότι ο βάτραχος που γίνεται πρίγκιπας είναι φαλλικό σύμβολο κλπ… Συγκεκριμένα δε για τα γαλλικά παιδικά τραγούδια είναι εξακριβωμένο ότι πολλά από αυτά είναι δημοτικά τραγούδια πολλών αιώνων, π.χ. ιστορικά. Φαίνεται πως όταν έχασαν τη λειτουργικότητά τους και έφυγαν από τα πανηγύρια και τις άλλες παραδοσιακές περιστάσεις όπου λέγονταν, αντί να τ’ αφήσουν να σβήσουν όπως έγινε εν πολλοίς σ’ εμάς, θεώρησαν προτιμότερο να τα εντάξουν στην εκπαίδευση των μικρών παιδιών, με αποτέλεσμα να παραμείνουν γνωστά σε ολόκληρη τη γλωσσική κοινότητα διάγοντας ένα νέο κύκλο ζωής.

Τρομερό ντοκουμέντο!!! Το ευχαριστήθηκα πραγματικά!! Σε ποντιακούς γάμους το βλέπεις ακόμα αυτόν τον χορό πάντως…

Είσαι σίγουρoς mikon ότι χορεύεται αυτό στους γάμους; Είναι αποκρηάτικο έθιμο, όχι γαμήλιο.

Το έχω δει και live… Λες να μπέρδεψε ο κουμπάρος τα έθιμα…? Το θυμάμαι χαρακτηριστικά διότι ο κουμπάρος κράταγε μια ζώνη και όποιος δεν έκανε αυτά που έλεγαν οι στίχοι του έριχνε κανονικά! (π.χ., αυτά να πέσουν κάτω κλπ.)…

Δυστυχώς δεν είναι ο μόνος κουμπάρος, ή μη κουμπάρος, που μπερδεύει τα έθιμα σήμερα…

Το έχω παίξει κι εγώ ουκ ολίγες φορές σε γάμους. Το χορεύουν προς το τέλος που έχουν μείνει μεταξύ τους και κάνουν πλάκα. Δεν έχει σημασία που είναι αποκριάτικο.

Nα και μία σύγχρονη εκτέλεση από το χορευτικό όπου χορεύω και εγώ. Ευτυχώς που δε χόρεψα στο δρώμενο…:slight_smile:

//youtu.be/HL9LG1Grd54

Μια χαρά βλέπω περάσατε!!!:088:

Το χαρήκαμε πολύ :slight_smile:

Και στην Ικαρία το είχαν για γαμήλιο το Πιπέρι. Τώρα βέβαια το έχουν παντός καιρού, και γι’ αυτό υπέθετα ότι απλώς τα έχουν μπερδέψει. Όμως η μαρτυρία ότι το χόρευαν στους γάμους είναι αρκετά παλιά (μέσα 20ού ή και λίγο πιο πριν).

Αν το καλοσκεφτεί κανείς, δεν είναι παράδοξο. Γονιμικό έθιμο είναι.

Δεν είναι τόσο απλό, Περικλή. Βεβαίως και είναι γονιμικό έθιμο αλλά έχει και διαστάσεις βωμολοχείας, που στις αποκρηές όχι επιτρέπονται, επιβάλλονται αλλά σε γάμους αποφεύγονται, τουλάχιστον στην ανοιχτή τους μορφή. Δεν φαντάζομαι ότι σε ένα γλέντι γάμου, με παρουσία και γυναικών, ιερωμένων εν μέσω γενικού πλήθους αλλά και παιδιών, το “πιπέρι” θα τριφτεί ακόμα και με το μόριο που συνηθίζεται να χρησιμοποιείται τελευταίο… Είναι επίσης γνωστό ότι έθιμα που στις απόκρηες επιβάλλονται, οι λαϊκοί άνθρωποι αποφεύγουν να τα επαναλαμβάνουν σε χρόνο εκτός αποκρηάς. Θυμάμαι πάντα το περιστατικό που μας διηγιόταν η Δόμνα Σαμίου, που παρακαλούσε μια γριά να της τραγουδήσει κάποια βωμολοχικά αποκρηάτκα τραγούδια, αλλά η εποχή ήταν νομίζω αργά την άνοιξη. Η γιαγιά ηρνείτο πεισματωδώς και, πιεζόμενη, έρριξε το τελευταίο της ατού: “-Δεν μπουρώ, έφυγαν οι απουκρηές. Θα ψειριάσ του μνίμ!”.

Ο παππούς ενός φίλου που παίζαμε αποκριάτικα προχτές του λέει ότι αν τα λες εκτός τριωδίου “θα βγάλει σπυριά ο κώλος σου” :019:

Σωστά. Όμως, ειδικά η καθαρή δευτέρα εξαιρείται, κι ας έχει κλείσει το τριώδιο. Πάντως, τις μουτσούνες τις φοράνε “ανάποδα” δηλαδή κρύβουν το πίσω μέρος του κεφαλιού, όχι το πρόσωπο.

Μάλλον δεν πρόσεξες αυτό κ.Νίκο.

Το πρόσεξα Δημήτρη, αλλά θα μου επιτρέψεις να υποθέσω ότι σε παλαιότερες εποχές αυτό μάλλον δεν γινόταν. Αυτό είχα σκεφτεί αυτόματα, μόλις διάβασα το #10.

(εμένα προσωπικά, δεν με χαλάει σε τίποτα, για να εξηγούμαστε)

Συμμερίζομαι όλες τις επιφυλάξεις του Νίκου Π. ως απόλυτα λογικές, μην πω αυτονόητες. Απλώς καταθέτω ότι αυτό το περίεργο που λέει ο mikom για τους Ποντίους το 'χω ξανακούσει και για τους Ικαριώτες.

Βέβαια, και τα ίδια τα αποκριάτικα έθιμα σε ορισμένες περιοχές δεν τελούνταν παρά μόνο αργά και σε μικρές παρέες, χωρίς ούτε γυναικόπαιδα αλλά ούτε καν άντρες πέρα από τον στενό φιλικό κύκλο του καθενός.

Γενικά μην ξεχνάμε ότι κάθε λεπτομέρεια κάθε εθίμου μπορεί να είναι αυστηρά τοπική, διαφορετική απ’ ό,τι γίνεται μερικά χιλιόμετρα παραπέρα. Μ’ ένα αδρό και γενικό κοίταγμα τα έθιμα αυτά είναι πανελλήνια, αλλά μόλις εστιάσουμε λίγο πιο κοντινά αρχίζει το «α, εμείς δεν το 'χουμε έτσι». Για παράδειγμα η Καθαρή Δευτέρα σε άλλα μέρη είναι κανονικά καθαρή, με αποχή όχι μόνο από τις αρτύσιμες τροφές αλλά και από γλέντια, γέλια, αθυροστομίες κλπ., και σε άλλα είναι η κορύφωση της Αποκριάς. Και σε άλλα πάλι όλη αυτή η δουλειά με τις μεταμφιέσεις, τα γονιμικά δρώμενα, τους τραγόμορφους, τα βωμολοχικά τραγούδια κλπ κλπ δε γίνεται καν τότε που το καλαντάρι γράφει Απόκριες, αλλά στο Δωδεκάμερο των Χριστουγέννων.

Αυτό ισχύει, έτσι κι αλλιώς πάνω κάτω τα παραδοσιακά έθιμα μεταφέρονται από περιοχή σε περιοχή και ή μεταλλάσσονται λίγο ή μένουν ως έχουν…