Πότε θα κάμει ξαστεριά

Κατά συνέπεια κακώς κάναμε την επανάσταση το 21.Επρεπε να εφαρμόζουμε άπαντες το
σφάξε με πασά μου ν΄αγιάσω στην προσωπική μας ζωή και να περιμένουμε φαναριώτικα
να γίνουμε κάποια μέρα χαλίφηδες στην θέση του χαλίφη.Ο Ιζνογκούντ όμως ποτέ δεν
δικαιώθηκε.

Βέβαια οι 2 πρώτες στροφές του “ύμνου εις την ελευθερίαν”, οι οποίες είναι και ο εθνικός ύμνος, δεν έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά.
Αλλά, έχω επίσης τη γνώμη, ότι και αυτά τα χαρακτηριστικά που περιγράφει η Ελένη, δεν μπορούν να εκτιμηθούν έξω από το συγκεκριμένο ιστορικό τους πλαίσιο.
Ο “ύμνος” είναι γραμμένος το 1823, μες στη φωτιά του επαναστατικού αγώνα, κι ο ποιητής στρατεύεται χωρίς ενδοιασμούς γνωρίζοντας ότι παίρνει μέρος σε μιά σύγκρουση από την οποία θα “εκκαθαριστεί” εν πολλοίς ή η μία ή η άλλη πλευρά. Δεν νομίζω λοιπόν ότι υπάρχει αναγωγή σε μισητές ιδεολογίες, αυτό πάλι που δεν υπάρχει είναι η αποστασιοποίηση, η προβολή αμφιβολίων, η αναζήτηση “ασφάλειας” στο ένδυμα της ουδετερότητας απέναντι στα γεγονότα.
Παρ’ όλα αυτά, πάλι, εκφράζεται σ’ ένα τετράστιχο και ο βαθύτερος πόθος:
Προσοχή καμία δεν κάνει
Κανείς, όχι εις τη σφαγή
Πάνε πάντα εμπρός. Ω! Φθάνει,
Φθάνει, έως πότε οι σκοτωμοί;

Δεν είναι επίσης άσχετο με το περιεχόμενο του ποίηματος, ότι όλη αυτή η ανελέητη περιγραφή, καταλήγει με κάλεσμα στους ξένους “βασιλείς” να αναγνωρίσουν την επανάσταση, ωστε να μπει και ένα πιο σύντομο τέλος στην αιματοχυσία (κάλεσμα από μια άποψη ίδιας “φύσης”, νομίζω, με το μεταγενέστερο κολοκοτρωνεικο: φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους)…

Τι θα κάμετε; θʼ αφήστε
Να αποκτήσωμεν εμείς
Λευθερίαν, ή θα την λύστε
Εξ αιτίας Πολιτικής;

Τούτο ανίσως μελετάτε,
Ιδού, εμπρός σας τον Σταυρό
Βασιλείς! Ελάτε, ελάτε, Και
κτυπήσετε κιʼ εδώ.

Ενδιαφέρον έχει και μια αντιαπαραβολή αυτών των δυο στροφών με τους στίχους του Κάλβου από τις ωδές - γραμμένες κι αυτές τις ίδιες μέρες με τον “Υμνο”:

Καλήτερα, καλήτερα
διασκορπισμένοι οι Έλληνες
να τρέχωσι τον κόσμον,
με εξαπλωμένην χείρα
ψωμοζητούνες

Παρά προστάτας 'νάχωμεν

Εν πάση περιπτώσει, η χώρα μας δεν είχε την τύχη να είναι λχ Γαλλία, όπου η αστική - αγροτική επανάσταση παρουσίαζε ξεκάθαρο το ταξικό της περιεχομενο. Εδώ το ταξικό περιεχομενο αναγκαστικά εμφανιστηκε εν μέρει με εν μέρει απατηλή εθνική ακόμα και θρησκευτική μορφή.

Ίσως και γι’ αυτό επίκαιρο στην ουσία του, στην υπόδειξη του πραγματικού εχθρού, παραμένει ακόμα και σήμερα το -παραμερισμενο από τους πραγματικούς συσχετισμούς της τότε εποχής- ιδεολογικό υπόβαθρο της επανάστασης, με τα λόγια από το θούριο του Ρήγα:
Να σφάξωμεν τους λύκους
που το ζυγό βαστούν
και χριστανούς και τούρκους
σκληρά τους τυραννούν


Όσο για την “ξαστεριά”, δε νομίζω ότι η ερμηνεία της μπορεί να ειναι γραμματολογική. Ούτε πως όποιος την τραουδάει έχει σκοπό ν’ αρχίσει να σκοτώνει παιδιά και μανάδες… Ναι, το να σκοτωθεί κι ίδιος, αυτό μπορεί - με φόβο για τη μάνα του και τα παιδιά του αν πέσουν στα χέρια των εχθρών που μισούν ένα τραγούδι σαν κι αυτό…

Απαντάς πιο κάτω μόνη σου Ελένη

Δεν αναφέρομαι ούτε στο θρησκευτικό ούτε σε τίποτα άλλο με απόλυτες έννοιες. Απλώς πιστεύω - και επανέρχομαι στο ρεμπέτικο και ερευνητικό χαραχτήρα του φόρουμ (άλλωστε δεν ξεκίνησα εγώ όπως παραδέχεται ο pepe) - ότι κάθε τί πρέπει να κρίνεται στις συνθήκες τις εποχής, όπως για παράδειγμα η αλλαγή στίχων σε ρεμπέτικα τραγούδια για την εξυπηρέτηση του έπους της Αλβανίας. Βλέπε εδώ
Να τους κατηγορήσουμε για μισαλλόδοξους, ξενηλάτες, ρατσιστές, φιλομεταξικούς; (Εδώ και με ήχο)

Όσο για το αν θα υπήρχε ιστορία αν δεν υπήρχε βία Νίκο, μόνος σου παραδέχεσαι ότι είναι στη φύση του ανθρώπου και δεν χρειάζεται να προσθέσω τίποτα παραπάνω. Απλά να προτείνω στους ενδιαφερόμενους για μελέτη τους Κλάουζεβιτς και Κονδύλη (από τους δικούς μας).

Κάθε τραγούδι έχει λόγια, ένα πραγματικό περιεχόμενο.
Η χρήση του ανά το χρόνο ,αλλειώνει πιθανώς το νόημα ή την κατανόηση του, αλλά δεν παύει ποτέ να χάνεται το ίδιο το νόημα των λέξεων.
Όταν το τραγούδι λέει "να κάμω μάνες δίχως γιους, γυναίκες δίχως άντρες, να κάμω και μωρά παιδιά να κλαιν δίχως μανάδες" , περιγράφει μερικές πολύ συγκεκριμένες πράξεις.
Απεχθέστατες κατά τη γνώμη μου. Ακόμα και ο φόνος του"εχθρού"
στρατιώτη -πόσο μάλλον αμέτοχων στις θηριωδίες-[i] δεν παύει να είναι μια απεχθής πράξη, όσα ιερά και όσια να υπερασπίζεται κανείς με το φόνο.
Δεν καταλαβαίνω γιατί η αποφασιστικότητα κάποιου να υπερασπιστεί τις ιδέες του με κάθε τρόπο, έχει υποχρεωτικά θετική σημασία.
Οι φασίστες αυτή τη στιγμή υπερασπίζονται τις ιδέες τους δολοφονώντας μετανάστες.
Ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων θεωρεί τους φόνους μεταναστών στα σύνορα, εθνικά επιβεβλημένους.
Πόσο σίγουρος μπορεί να είναι κάποιος για την ορθότητα του ατομικού και συλλογικού “ιδεώδους”, ώστε να καθαγιάζεται κάθε βαρβαρότητα?
Πως και ποιος ορίζει τον “εχθρό” και τα μέσα που επιβάλλεται να χρησιμοποιηθούν εναντίον του?

Καταλαβαίνω πολύ καλά ότι η " ξαστεριά" έχει χαρακτεί στη συλλογική μνήμη μας .
Αν θέλουμε τόσο πολύ να συνεχίσουμε να το υπεράσπιζόμαστε ως λάβαρο των εξεγέρσεων ή επανάστεσεων , ας τραγουδάμε μόνο τον πρώτο στοίχο.
Γιατί οι υπόλλοιποι…

[/i]

Εγώ αυτό δεν το καταλαβαίνω ως καθαγιασμό της βίας. Το καταλαβαίνω ως παραδοχή ότι η βία είναι το απαραίτητο τίμημα.

Στη “φύση” του ανθρώπου υπάρχει και η βία και η ειρήνη.
Και δεν υπάρχει άνθρωπος που θα προτιμούσε τη βία από την ειρήνη αν με την ειρήνη θα καλοπερνούσε, ο ίδιος και η “συλλογικότητά” του.
Αλλά η “φύση” του ανθρώπου δεν είναι τόσο βιολογική, όσο κοινωνικο - ιστορική, επομένως εν τέλει δεν είναι και “φύση”.
Μάλλον δεν είναι η “φύση” αιτία, αλλά η αναγκαιότητα: για την τάξη των καταπιεστών να διατηρήσει το “προνόμιό” της αυτό, και για την τάξη των καταπιεσμένων να το καταργήσει.
Για όσο οι σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους είναι σχέσεις ταξικής καταπίεσης και πάλης - διότι ούτε και αυτή η σχέση είναι προϊόν της ανθρώπινης φύσης. Το αντίθετο μάλιστα.

Οι υπόλοιποι απλώς αποδίδουν, με την στις μέρες μας καταδηλωτική υπερβολή τους κλπ, το νόημα των πρώτων.
Εκτός αν κανείς παίρνει το ντουφέκι του και πηγαίνει για ορτίκια.

Κατά τα άλλα η σύγχρονη νοηματοδότηση του τραγουδιού δεν είναι άλλη από αυτή του Πολυτεχνείου του '73, όπου οι τραγουδιστές διαδηλώνανε ταυτόχρονα “είμαστε άοπλοι”, και βρήκανε απέναντί τους τις ελληνο - ΝΑΤΟικές σφαίρες και τα ελληνο - ΝΑΤΟικά τανκς.
Άρα μάλλον το τραγουδούσαν με την έννοια του τελευταίου στίχου (“κι ας κάμω και την αγαπώ τα μαύρα να φορέσει”) παρά με των υπόλοιπων, κι ας μην τον είχανε τον τελευταίο στίχο στο ρεπερτόριό τους - ίσως από σεμνότητα.

Θα ξεκινήσω την τοποθέτησή μου θέτοντας μια ιστορική (και ίσως λίγο άσχετη με το θέμα) αμφισβήτηση. Ήταν η εξέγερση των Ελλήνων το 1821 επανάσταση; Αν θεωρήσουμε ότι τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς ήταν ικανά ώστε το ελληνικό έθνος να ενσωματωθεί πλήρως στο οθωμανικό κράτος και να το αναγνωρίσει ως τη μοναδική νόμιμη εξουσία στο ελληνικό έδαφος τότε ναι, ήταν επανάσταση. Επειδή όμως πιστεύω ότι οι Έλληνες ποτέ δεν ένοιωσαν εαυτούς κομμάτι του οθωμανικού κράτους αλλά σκλάβους του τότε, ήταν ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ. Επανάσταση σημαίνει ανατροπή υπάρχουσας εγχώριας εξουσίας και όχι απελευθέρωση από σκλαβιά αλλοεθνών και δημιουργία κράτους (αν και η δημιουργία κράτους συμβαίνει και ως επακόλουθο επαναστάσεων).
Όσον αφορά τώρα τη βία, αυτή πιστεύω ότι είναι ενστικτωδώς συνυφασμένη με όλα τα έμβια όντα με τη μοναδική διαφορά ότι ο άνθρωπος την επιβάλλει βάσει και λογικής και όχι μόνο βάσει ενστίκτου. Για το λόγο αυτό προσπαθεί χρησιμοποιώντας όλους τους τρόπους (εκθειάζοντάς την όχι μόνο μέσα από πολεμικά τραγούδια αλλά ακόμα και μέσα από θρησκευτικά τροπάρια) να τη δικαιολογήσει.
Μην ξεχνάμε ότι οι χειρότερες φρικαλεότητες έγιναν και εξακολουθούν να γίνονται στο όνομα της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και της Θρησκείας.

 Τώρα στο προκείμενο. Το "Πότε Θα Κάμει Ξαστεριά" κατά τη γνώμη μου είναι ένα καθαρά πολεμικό τραγούδι εν είδει θούριου, το οποίο όπως όλα τα τραγούδια του είδους σκοπό έχει να ξεσηκώσει, να ενώσει και μέσω της συλλογικής ενέργειας να επιβάλλει και [b]νομιμοποιήσει [/b](όχι καθαγιάσει) την άσκηση βίας για έναν ανώτερο σκοπό. Κάτω απ' αυτό το πρίσμα όλα αυτά τα τραγούδια είναι και προπαγανδιστικά.
 Περαιτέρω, τραγουδώντας το όλοι μαζί οι συμπολεμιστές, γίνεται σύμβολο αγώνα και τους προετοιμάζει να αποδεχτούν το θάνατο τόσο των εχθρών πολύ περισσότερο όμως του δικού τους αλλά και των δικών τους ως μια απαραίτητη θυσία.
 Το αν πρέπει όποιος το τραγουδάει να καταλαβαίνει ακριβώς και τι λέει δεν το θεωρώ απαραίτητο, αφού αυτοί που το επιλέγουν (συνήθως οι ηγέτες), το καταλαβαίνουν και το επιβάλλουν στους υπόλοιπους που τους ακολουθούν και το τραγουδάνε πλέον μηχανικά.
 Αυτό που θεωρώ όμως ανεπίτρεπτο είναι ότι επειδή αυτά τα τραγούδια έχουν εμφανιστεί (ή έχουν γίνει σύμβολα) σε εποχές όπου διακυβεύεται η συνέχεια ή η εξαφάνιση του έθνους μας δεν μπορεί να χρησιμοποιούνται από τους «ηγέτες» ως σύμβολα σε συγκεντρώσεις τύπου αγανακτισμένων λόγω οικονομικής κρίσης. Χάνουν την αξία τους και καθίστανται τραγούδια του συρμού.
 Εκεί θα ταίριαζε περισσότερο η δημιουργία ενός σατυρικού έως και χλευαστικού τραγουδιού (η « Κατσαρόλα» είναι πολύ ήπιο) που θα ταίριαζε με την κάθε περίπτωση. Όπως προαναφέρθηκε τραγούδια όπως το συζητούμενο μπορεί να προκαλέσουν λανθασμένους συνειρμούς και σπίθα βίαιης έκρηξης (πράγμα που αποδείχτηκε ότι δε θέλουν οι αγανακτισμένοι).
 Επίσης, όταν ως μαθητής και εγώ κάποια στιγμή κατανόησα το νόημά του, όταν το τραγουδούσα ανατρίχιαζα. Είναι καιρός να αντικατασταθεί με άλλο πατριωτικό μεν αλλά όχι πολεμικό τραγούδι [αυτό αποτελεί προτροπή προς τον φίλο εκπαιδευτικό Περικλή (Pepe) να κινήσει αν συμφωνεί, θέλει και μπορεί τη διαδικασία].

Πιστεύω ότι ο συμβολισμός που λειτουργεί σήμερα είναι αυτός που συνδέει την Ξαστεριά με την αντίσταση κατά της Χούντας και με το Πολυτεχνείο. Τίποτε παλιότερο. Κι αν το τραγούδι είχε γραφτεί μόλις τότε, σήμερα το ίδιο θα σήμαινε.

Ποιους ηγέτες εννοείς Κούρε; Στο Σύνταγμα δεν υπάρχουν ηγέτες. Άλλωστε δεν πρόκειται για μια συγκέντρωση λόγω οικονομικής κρίσης. Πρόκειται για μια συγκέντρωση με πνεύμα ξεκάθαρα εξεγερτικό κατά του ισχύοντος καθεστώτος, η οποία επιλέγει η ίδια τα σύμβολά της, και ορισμένα από αυτά έχουν πολύ συνειδητές αναφορές στο Πολυτεχνείο (π.χ. το σύνθημα: Ψωμί, παιδεία, ελευθερία, η χούντα δεν τελείωσε το εβδομηντατρία).
Μπορεί βέβαια κάποιος να πει: σιγά τώρα, οι αγανακτισμένοι που μέχρι χτες ήταν στον καναπέ και ψήφιζαν αυτούς που τώρα θέλουν να διώξουν, ξαφνικά συγκρίνουν τον εαυτό τους με το κίνημα του Πολυτεχνείου και το σημερινό καθεστώς με εκείνο του Παπαδόπουλου; Αν μπούμε σ’ αυτή την κουβέντα, θα είναι πολιτική, όχι μουσική. Το μουσικού ενδιαφέροντος γεγονός είναι ότι επειδή όντως κάνουν αυτή τη σύγκριση, γι’ αυτό τραγουδούν και την Ξαστεριά.

Φίλε Περικλή, προσωπικώς όσο και να το έψαξα δεν μπόρεσα να βρω καμία απολύτως σχέση της αντίστασης κατά της δικτατορίας με τις σημερινές “εξεγέρσεις”. Τώρα αν έχουμε κατά κάποιον τρόπο “σκλαβωθεί” το κάναμε εκουσίως. Τότε δεν υπήρχε άλλος τρόπος αντίδρασης. Τώρα όπως λες παρακάτω έχουμε Σύνταγμα και ένα πανίσχυρο όπλο, την ψήφο μας. Οι γείτονές μας στις εκλογές του 2002 νομίζω, δεν άφησαν ούτε έναν παλιό βουλευτή στο κοινοβούλιό τους. Και βλέπετε τι γίνεται στην Τουρκία. Αλλά δυστυχώς είναι χαρακτηριστικό ειδικώς του λαού μας να μην αποδέχεται τις ευθύνες του.

Τώρα όσον αφορά την σημερινή εποχή, παγκοσμίως και όχι μόνο στην Ελλάδα, θα συμφωνήσω μαζί σου ότι δεν υπάρχουν πλέον ηγέτες που θα εμπνεύσουν όραμα. Υπάρχουν κάποιοι απλώς διαχειριστές (κατά το κοινώς λεγόμενο managers) που ασχολούνται με τη διαχείριση της κρίσης. Οι κρίσεις όμως γεννούν ή αν θέλεις αναδεικνύουν πραγματικούς ηγέτες.

Στη μουσική τώρα, όπως και όλη η κοινωνία, έτσι και η σημερινή μουσική κατάσταση έχει περιπέσει σε τέλμα. Φαντάσου να υπήρχε ένας μουσικός “ηγέτης” (δηλαδή μπροστάρης) όπως ο Βαμβακάρης ή ο Τσιτσάνης ή έστω ο Χιώτης με τις σημερινές τεχνολογικές συνθήκες που θα οδηγούμασταν. Ακόμη και ο Θεοδωράκης άφησε τη μουσική πένα του και ασχολείται με την οργάνωση πολιτικών διαδηλώσεων. Έχουμε στερέψει.

Όσον αφορά ειδικότερα το θέμα μας, επέτρεψέ μου να επιμείνω ότι ένα καθαρώς πολεμικό τραγούδι δεν επιτρέπεται να γίνεται σύμβολο μιας ειρηνικής διαδήλωσης έστω και αν υπάρχουν κάποιοι συνειρμοί με την περίοδο της δικτατορίας. Πιστεύω ότι όπως προείπες αν καταλάβαιναν πραγματικώς το νόημα του τραγουδιού δε θα το εκστόμιζαν. Φαντάσου τους “εξεγερμένους” της πλατείας Συντάγματος να κάνουν ντου κατά της Βουλής φωνάζοντας και “ΑΕΡΑ” (ελπίζω να μην το δω και αυτό).

Εγώ πάλι θα ήθελα πολύ να το δω.

Πράγματι, τελείωσε το 74. Αν τελείωνε το 73 δε θα χρειαζόταν να κατεβαίνετε στο σύνταγμα σήμερα.

Λευτεριά στην Ελλάδα :wink:

Φίλε PeVen κι εγώ θεωρώ ότι οι ένοικοι της Βουλής καταχράστηκαν στο έπακρο την εξουσία που τους δώσαμε με την ψήφο μας λειτουργώντας πρωτίστως προς ίδιον όφελος.

Και μια που είμαστε μουσικός δημόσιος χώρος συζήτησης (forum) θα ήθελα πολύ, ειδικώς τους παλαιότερους, να του δω να τραγουδάνε όχι το “Πότε Θα Κάμει Ξαστεριά” αλλά το “Έχε Γεια Καημένε Κόσμε” και να πέφτουν οικειοθελώς από τον Βράχο Της Ακρόπολης. Ίσως έτσι κάτι ν’ άλλαζε σ’ αυτόν τον έρμο τόπο.

Πριν όμως θα έπρεπε να έχουμε βρει ποιος ή τι θα τους αντικαταστήσει.

Εγώ πάλι όχι. Μάλλον οι απόψεις μας είναι αντιδιαμετρικές.
Για το αν έχουμε βρει ποιος θα τους αντικαταστήσει, μπορείς να ενημερωθείς από διάφορα πολιτικά άρθρα που κυκλοφορούν κατά εκατοντάδες στο διαδίκτυο.
Το ΚΡΗΤΗ TV έχει φιλοξενήσει αρκετές φορές τον Καζάκη, του οποίου μπορείς να δεις τις αναλύσεις και τις προτάσεις στο youtube, με τις οποίες συντάσσομαι.

Θυμάμαι μια φορά όταν είχα πρωτοξεκινήσει να παίζω, συνόδευα κάποια στιγμή έναν τραγουδιστή με περίπου τα τριπλά μου χρόνια τότε. Σε κάποια φάση, κάποιος παρευρισκόμενος του ζητάει να πει αυτό το τραγούδι. Το ξεκινάει λοιπόν κανονικά, λέει τους πρώτους στίχους, νομίζω φτάνει μέχρι εκεί που λέει “τω’ Μουσούρω’”. Μετά κάνει φινάλε και λέει “συγνώμη, αλλά από εδώ και κάτω δεν το λέω γιατί δε μου αρέσουν οι στίχοι”. Από τότε κάνω το ίδιο αν ποτέ τύχει και παιχτεί (σε καμιά παρέα συνήθως, γιατί σε μαγαζί δύσκολο).

1 «Μου αρέσει»