μπάμπη εδώ έχω ένστααη… κάποια όργανα (και γενικά αντικείμενα-κειμήλια) ξεπερνάνε τον ιδιοκτήτη ή την οποιαδήποτε χρηματική αξία όταν αλλάζουν χέρια. δεν θεωρώ πως επειδή κάποιος έχει στην κατοχή του ένα ιστορικό όργανο/αντικείμενο από δωρεά, κληρονομιά, ή αγοραπωλησία, έχει και κάθε δικαίωμα πάνω του -να το φέρει στα μέτρα του ή να το καταστρέψει. ίσα-ίσα που έχει την ευθύνη να το φροντίσει και να το συντηρήσει, καθώς και να είναι όσο γίνεται σε καλύτερη κατάσταση και προσβάσιμο σε ανθρώπους που το εκτιμάνε. κατά κάποιο τρόπο είναι κοινή κληρονομιά, και ο κάτοχος ο υπεύθυνος για να συνεχίσει ομαλά την πορεία του στο χρόνο.
στεναχωριέμαι όταν βλέπω τέτοια όργανα να σκονίζονται σε σπίτια συλλεκτών που δεν ξέρουν καν να παίζουν και δεν ασχολούνται να τα επισκευάσουν -πόσο μάλλον να φροντίσουν να τα χαρούν και άλλοι άνθρωποι. ή το ανάποδο, ιστορικά όργανα να βγαίνουν στο μεροκάματο και να αφήνουν τα κόκκαλά τους στο πάλκο μέσα σε λίγο καιρό.
για το συγκεκριμένο όργανο δεν ξέρω την ιστορία του, γενικά μιλάω για ιστορικά αντικείμενα.
Ένα όργανο ετοιμοπόλεμο,θεωρώ ότι πρέπει να παίζεται από κάποιον παίκτη.Ένα όργανο ιστορικής αξίας ,- και ετοιμοπόλεμο -,θεωρώ καλό να το παίζει κάποιος πολύ καλός παίκτης.Έτσι τα όργανα,κρατάνε την αξία τους πραγματικά,και μεταφορικά.Όταν τα βάλουμε σε ένα μουσείο,θεωρώ ότι καταστρέφονται σιγά σιγά.Στο μουσείο πρέπει να βάζουμε όργανα,που δεν “αντέχουν” άλλο.Το θέμα είναι τι όργανο θα βάλεις στο μουσείο.Έχω δει σε πολύ γνωστό οργανοποιό,ΜΕΓΙΣΤΟ ΠΑΙΚΤΗ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ,να φέρνει δύο μπουζούκια του ΧΙΩΤΗ για συντήρηση.Το ένα μάλιστα στον καβαλάρη είχε εμφυτευμένα τα γράμματα Μ,και Χ.Κάποια στιγμή αναρωτιέσαι “μα πόσα μπουζούκια είχε αυτός ο χριστιανός”;Υπάρχει μια πρακτική,-που συνεχίζεται αρκετά στις μέρες μας- κάποιος οργανοποιός να φτιάχνει όργανο δωρεάν σε κάποιον μεγάλο παίκτη,και όταν το όργανο αυτό μετά από 4-5 χρόνια που χρειάζεται κάποια καλή συντήρηση,να του το δίνει πίσω,και να του φτιάχνει άλλο καινούργιο.Ο οργανοποιός μεταπουλάει το όργανο μετά την όποια επισκευή,λέγοντας ότι αυτό είναι το όργανο του ΤΑΔΕ.Και επειδη έπαιξε 2-3 χρόνια αυτό το όργανο ο ΤΑΔΕ , θεωρείται και αυτομάτως, “η κοκκόνα” του; Θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί,βάζοντας την ετικέτα ιστορικού οργάνου.Χρειάζονται ιστορικά ντοκουμέντα,εμφανίσεων,ιστορικών ηχογραφήσεων κ.λ.π. για βάλεις τέτοια ετικέτα σε ένα όργανο.Και για να μην ξεφύγουμε από την κουβέντα, θεωρώ λάθος την μετατροπή ενός 4χόρδου σε τρίχορδο,για τον λόγο της διαφορετικής γεωμετρίας του οργάνου.Πρέπει να επέμβεις σε πολλά σημεία στο όργανο,για να πετύχεις μια καλή μετατροπή,που σε τελική ανάλυση,είναι εντελώς διαφορετικό όργανο από το αρχικό,και καλύτερα να έφτιαχνες κάποιο καινούργιο.
Πολλά απο τα πρώτου τύπου τετράχορδα είχαν στοιχεία απο τρίχορδα. έχω την εντύπωση πως η μετάβαση στην κατασκευή πήρε κάποια χρόνια πειραματισμού. Μπορεί λοιπόν η κατασκευή του συγκεκριμένου να είναι κοντά το τρίχορδο και ουσιασικά η μετατροπή του να αποφασίστηκε και για προστασία του οργάνου.
Ποιός άλλωστε θα έπαιζε Σταθόπουλο με 3 και 4 μπουργάνες τώρα;Δεν σηκώνουν όλα τα παλιά όργανα τέτοιες τάσεις.
λέγοντας ιστορικό όργανο εννοώ οποιοδήποτε αξιόλογο όργανο πενήντα ή εκατό χρόνων το οποίο έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα. αν τώρα έχει όντως στρωθεί από κάποιον σπουδαίο μουσικό της εποχής και έχει πάρει από το παίξιμό του, τόσο το καλύτερο.
μετατροπές δεν θα έκανα -αν το όργανο δεν αντέχει άλλο, παίρνει σύνταξη και ξεκουράζεται. ένα μεγάλο δίλλημα πάντα είναι σημαντικές επισκευές (αλλαγή ταστιέρας κλπ) σε όργανα που είναι εν πλήρη λειτουργία (με κίνδυνο να πάθουν ανεπανόρθωτη ζημιά στατικά ή να χάσουν τον ήχο τους), καθώς και ανακατασκευές κατεστραμμένων οργάνων. πόσο θα αλλοιωθεί ένα όργανο που είναι ζωντανό δείγμα της οργανοποιίας (άρα και οργανοπαιξίας) της εποχής του;
νίκον, μήπως τα αρχικά ήταν Μάνος Χατζιδάκις;
Εξαιρετικά καλό!!! Θα μπορούσε να ήταν και Μετά Χριστόν.
Φίλε Νικόλα Λίγκα Ρόσα στεκόμαστε -όπως ξέρεις- από την ίδια όχθη του ποταμού.
Όμως κάποιες φορές έχεις να επιλέξεις: ας μιλήσω για την κιθάρα Ευαγγελίδη του 1913 που έχω.
Στα πλαίσια της επισκευής αποφάσισα 1) να της αλλάξω το μεταλλικό ίσιο κάτω καβαλάρη με κόκκαλο λοξά τοποθετημένο 2)Να αντικαταστήσω το κόντρα πλακέ πίσω με ξύλο 3) Να προστεθεί νέα ταστιέρα 4) ΕΠΡΕΠΕ να αντικατασταθούν κάποια σπασμένα καμάρια.
Για κάποιους, δεν έπρεπε να γίνουν οι τρεις πρώτες επεμβάσεις. Για κάποιους άλλους, δεν έπρεπε να αλλαχθεί κανένα καμάρι. Εγώ πάντως δεν αισθάνθηκα να δρω, εγώ και ο οργανοποιός, με έλλειψη σεβασμού ως προς το όργανο και την ιστορία του. Ακόμα κι αν μάθαινα (λέμε τώρα) ότι αυτή η κιθάρα ήταν του Σκαρβέλη, δεν θα άλλαζε κάτι πλέον.
Αντίστοιχα, τα όργανα του Σταθόπουλου -ίσως και του Καραμπά;- ήταν πολύχορδα, δεν γνωρίζουμε όμως ακόμα 100% εάν ήταν τρίχορδα ή τετράχορδα (το θέμα συζητιέται στο φόρουμ, εγώ πιστεύω ότι ήταν τρίχορδα πολύχορδα, αλλά δεν είναι του παρόντος) ή δεν γνωρίζουμε τα κουρδίσματα. Όσοι λοιπόν τα μετατρέπουν σε τρίχορδα ρε-λα-ρε’ , κατά κάποιο τρόπο δεν σέβονται την αρχική τους κατάσταση. Δεν σημαίνει για μένα ότι το κάνουν από έλλειψη σεβασμού. Ο φίλος Αίλουρος Ελέφαντας στο μήνυμά του χρησιμοποιεί κάποιες βαριές κουβέντες για άτομα που ίσως έχουν επέμβει σε όργανα επωνύμων. Εγώ δεν θα τους κακοχαρακτήριζα έτσι χωρίς να γνωρίζω υπό ποιές συνθήκες μπορεί να έγιναν οι επεμβάσεις. Γι αυτό και το προηγούμενο μήνυμά μου.
φυσικά μπάμπη μου, κι οι δυό έχουμε τον κηφισό στα δυτικά μας…
καταλαβαίνω τον τρόπο σκέψης σας και δεν εναντιώνομαι, απλά θα απέφευγα να αλλάξω τύπο καβαλλάρη και πλάτης, παρ’όλο που πρόκειται για βελτίωση αντικειμενικά. ο ήχος όμως καθορίζεται και από αυτές τις φτηνές λύσεις (τάστο και κόντρα-πλακέ). για την ταστιέρα και τα καμάρια εννοείται αντικατάσταση προκειμένου να παίζει, είμαι σίγουρος άλλωστε πως δόθηκε η δέουσα προσοχή.
αντίστοιχα στον σταθόπουλο η αλλάγή ταστιέρας έδωσε ξανά ήχο στο όργανο, πιστεύω κοντά στον αρχικό του. αφού δεν έχουμε καν επαρκή στοιχεία για τους καβαλλάρηδες που επηρρεάζουν περισσότερο τον ήχο… για το κούρδισμα, όσο αντέχουν. ο σταθόπουλος ντο-σολ-ντο και κάτω (ντουζένια με ξεκούρδισμα), ο καραμπάς λα-ρε-σολ χαμηλό και η απαρτιάν κανονικό κούρδισμα μόνο με μαλακές επάργυρες -αλλιώς ένα τόνο κάτω.
αλλαγή καβαλλάρη με κόκκαλο έκανα μόνο σε μια παραγωγική του μουρατίδη, 40ετίας που έχω για μεροκάματο. είναι εξαρχής συνηθισμένο και απλό όργανο, και την βελτίωσε σε ακρίβεια και δυνατότητα διορθώσεων.
γενικά δύσκολες αποφάσεις σε ταλαιπωρημένα όργανα, συχνά κρίνονται εκ του αποτελέσματος -δυστυχώς. πάντως εκτιμώ μαστόρους που λένε “δεν το αναλαμβάνω” κι ας τα καταφέρει άλλος μετά, τους προτιμώ από τέρατα αυτοπεποίθησης που καταστρέφουν όργανα από παρακινδυνευμένες “αποκαταστάσεις”.
κατά τα άλλα ο καθένας χαρακτηρίζεται από τους χαρακτηρισμούς του (και από τις πράξεις του βεβαίως)
Στην κιθάρα του Ευαγγελίδη, η πλάτη είχε αντικατασταθεί με κόντρα πλακέ σε προγενέστερη επισκευή. Η αρχική κατασκευή, είχε προφανώς ίδιο ξύλο με τις πλευρές (κελεμπέκι), από δύο ενωμένα κομμάτια. Αυτό φάνηκε από τα μικρά ανοίγματα , στο κέντρο των καμαριών (που δεν είχαν αντικατασταθεί), μέσα από τα οποία περνούσε η εσωτερική ενίσχυση της κόλλησης των δύο κομματιών. Φυσικά, στο κόντρα πλακέ που ήταν ενιαίο, δεν είχε λόγο να τοποθετηθεί αυτή η ενίσχυση. Επίσης, η ετικέτα του κατασκευαστή ήταν εμφανώς αποκολλημένη και επανατοποθετημένη στην νέα πλάτη.
Έτσι, αλλάζοντας την πλάτη, προφανώς επαναφέραμε κατά το δυνατόν το όργανο, στην αρχική του κατασκευαστική αντίληψη.
Ο καβαλάρης παρέμεινε ο αρχικός, «αυθερετώντας» ως προς τη διόρθωση, απλά γιατί χωρίς αυτή τη διόρθωση δεν μπορεί παρά να έχουμε ένα φάλτσο όργανο.
να με συμπαθάτε, δεν είχα καταλάβει πως το κόντρα-πλακέ ήταν η αλλοίωση και η παρέμβασή σας η επανόρθωση.
και μια ερώτηση, γιατί το συναντάω συχνά με προβηματίζει. το τάστο στον καβαλλάρη θεωρείται υποδεέστερο του κόκκαλου, παρ’όλα αυτά ήταν στάνταρ σε αυτές τις κιθάρες με συρμάτινες χορδές (όπως και σε κάποια μπουζούκια). αν δεν κάνω λάθος, ακόμα και σε καλά όργανα. ισχύει όντως αυτό;
και ναι, η διόρθωση που προσφέρει το κόκκαλο είναι πολύ δελεαστική…
Μιας και το θέμα αφορά εξ αρχής τα μαύρα σε χρωματισμό μπουζούκια παραθέτω παρακάτω μια φωτογραφία που απεικονίζει τον Παπαϊωάννου με μαύρο μπουζούκι. Μου έκανε εντύπωση μιας και σε φωτογραφίες της εποχής (σίγουρα η συγκεκριμένη είναι προπολεμική) δεν έχω συναντήσει κάτι ανάλογο…
η φωτό είναι του 1940.
Δε νομιζω πως ειναι μαυρο, διακρινω διαφορα χρωματος στα “αυτια” του, δηλαδη στην ενωση του μανικου με την ταστιερα. Νομιζω οτι πιο κοντα ειναι σε αυτες, 
, παρα σε αυτη 
Νομίζω πως δεν πρόκειται για μαύρο μπουζούκι,έχει μαύρες φιγούρες (πάστα) χαρακτηριστικό της εποχής και καπάκι που έχει γίνει πιο σκούρο λόγω παλαιότητας-επεξεργασίας η είναι από κέδρο…