Ποιες αναπαραγωγές είναι απείραχτες;

Καλησπέρα σε όλους! Εδώ και αρκετούς μήνες έχω αρχίσει να μαζεύω μεθοδικά από το διαδύκτιο όσα ρεμπέτικα μπορώ να βρω (σε μορφή mp3 κυρίως). Επίσης τις σειρές που είχα σε cds (Κουνάδης κλπ) τις μετέτρεψα και αυτές σε mp3. Έχοντας πλέον αρκετές εκατοντάδες τραγούδια διαπίστωσα το εξής πρόβλημα:

Ανάλογα με τον μετατροπέα (software) που έχει χρησιμοποιήσει ο πρώτος που έκανε την αντίστοιχη μετατροπή, εκτός από την διαφορά ποιότητας (πολύ ή λίγο φύσιμα) που ήταν γνωστή ότι υπάρχει, υπάρχει και μια μικρή διαφορά στην ταχύτητα, και κατά συνέπεια στο ύψος των συχνοτήτων. Δηλαδή ενώ είναι φανερό ότι πρόκειται για την ίδια δισκογραφική εγγραφή, εντούτοις υπάρχει η παραπάνω διαφορά. Σε μερικές περιπτώσεις φτάνει αρκετά δευτερόλεπτα και εμφανέστατη διαφορά στον τόνο της φωνής.

Πώς ξεχωρίζουμε λοιπόν ποια από τις 2, 3 ή και 4 εκδοχές είναι η πιο πιστή στην αυθεντική του δίσκου; (Μιλάμε πάντα για την ίδια δισκογραφική εγγραφή). Πολύ φοβάμαι ότι αν δεν βρούμε κάποια λύση, αυτή η χαοτική κατάσταση θα οδηγήσει σε σημαντική ζημιά για το ρεμπέτικο και στη δημιουργία ενός ομιχλώδους τοπίου…

Αυτή είναι πονεμένη ιστορία. Ειδικά άμα προσπαθήσεις να βγάλεις τραγούδι σε όργανο και ό τόνος του ψηφιοποιημένου βρίσκεται κάπου ανάμεσα σε δύο ημιτόνια. Ή πρέπει να ξεκουρδίσεις το όργανο ή να κουρδίσεις το τραγούδι με κάποιον audio editor, αλλάζοντας την ταχύτητά του με πολύ προσοχή ώστε να το φέρεις να ακούγεται σύμφωνα με σωστά κουρδισμένο όργανο.
Τώρα για το ποιά είναι η σωστή έκδοση του τραγουδιού, για μένα ο μόνος τρόπος που μπορείς να σιγουρευτείς είναι να βάλεις το δίσκο σε πικάπ που να υποστηρίζει αυτές τις στροφές και βεβαίως να μη χάνει το πικάπ.

Φίλε Πάνο έχω τουλάχιστον 500 τραγούδια σε λάθος στροφές. Και καθότι δεν είμαι συλλέκτης δίσκων, δεν έχω τρόπο να βελτιώσω την κατάσταση. Οποιαδήποτε ενέργεια εμπεριέχει αρκετό ρίσκο σχετικά με το αποτέλεσμα. Π.χ. έχω ένα τραγούδι του …σαρανταφεύγα, όπου ο τραγουδιστής ακούγεται πολύ πιο μπάσος απ’ ό,τι τον έχουμε συνηθίσει. Εκτός αυτού το τραγούδι έχει διάρκεια 3:47. καθαρό λοιπόν ότι …πάει αργά. Αντε να βάλω το WaveLab να το μαζέψω λίγο. Πόσο; 10 δεύτερα; 15;
Ο άλλος τρόπος είναι να βρω τη σωστή ταχύτητα τσεκάροντας τον τόνο. Ψηφιακά δεν έχω βρει πώς γίνεται αυτό, δηλαδή πώς να μειώσεις τις στροφές ρίχνοντας ταυτόχρονα τον τόνο, όπως γίνεται όταν κόβεις τις στροφές του δίσκου. Παρόλα αυτά κάθισα κι έβγαλα τύπο, δηλαδή μέτρησα κατά πόσα δευτερόλεπτα αυξάνεται το 1 λεπτό όταν κατεβάζει ένα ημιτόνιο. Εδώ όμως κόλλησα αλλού: Ποιος σας είπε ότι οι παλιοί είναι πάντα κουρδισμένοι στο πιάνο; Μάλλον στο περίπου κούρδιζαν το πρώτο όργανο και οι υπόλοιποι κούρδιζαν απάνω του.
Η μόνη ενδεδειγμένη και ξεκούραστη λύση, που όμως απαιτεί …υπομονή, είναι να περιμένεις την επανέκδοση του τραγουδιού από κάποια σοβαρή παραγωγή (π.χ. Τσάρλυ) και να δεις τη διαφορά. Δείτε π.χ. το “Πέντε μάγκες στον Περαία”, του Τσαούς. Τουλάχιστον για δύο δεκαετίες πίστευα ότι η ηχογράφηση που ξέραμε ήταν “βιαστική”. Η πρώτη κασετίνα του Τσάρλυ με δικαίωσε! Το ίδιο πίστευα και για τη Φραγκοσυριανή, όμως εκεί αποδείχτηκε το αντίθετο.
Η ουσία είναι μία:
Οσο η μουσική παράδοση επαφίεται στη διάθεση του καθενός παραγωγού, είτε αυτός είναι ανίκανος είτε είναι λαμόγιο, θ’ ακούμε ζεϊμπέκικα που τρέχουν σαν καρσιλαμάδες και μπουζούκια με συχνότητες μαντολίνων. Οι όποιες εξαιρέσεις καλών παραγωγών, θα μείνουν απλά εξαιρέσεις.
Πριν μερικά χρόνια πουλήθηκε η μεγαλύτερη συλλογή ελληνικών 78άρηδων. Αγοράστηκε από κάποιους ίσα-ίσα για την καταχωνιάσουν. Το ελληνικό κράτος συνέχισε τον ύπνο του. Και καλά έκανε. Τόσες χιλιάδες ψήφους που πήρανε οι υπουργοί, ως τι θα τις μετρούσαν; Προφανώς ως λαϊκή συγκατάθεση. Αρα καλά κάνουν και συνεχίζουν απτόητοι το έργο τους. Να ζήσουμε να τους χαιρόμαστε.
Καληνύχτα.

Φίλε Άρη κάλυψες τα όσα παρέλειψα και επιβεβαίωσες τις υποψίες που είχα ότι οι παλιοί δε κούρδιζαν πάντα στο σωστό τόνο.
Για το θέμα της ταχύτητας, ένας σχετικά πολύ καλός και παρεξηγημένος audio editor είναι o wave editor του Nero. Αλλάζει το τόνο αλλάζοντας τη ταχύτητα επί τοις εκατό, ή ακόμα μπορείς να αλλάξεις τονικότητα, χωρίς να αλλάξεις ταχύτητα. Μειονέκτημα είναι ότι η free έκδοση κάνει save σε μορφή wav, το οποίο μπορείς να μετατρέψεις με κάποιο άλλο πρόγραμμα σε mp3.

Δοκιμάστε το Adobe Audition 3 (το έχουμε ξαναπεί και σε άλλο thread). Αλλάζει τονικότητα και tempo με επαγγελματικά αποτελέσματα. Το έχω χρησιμοποιήσει σε αρκετές περιπτώσεις. Μέχρι και μετρονόμο σου βγάζει για να έχεις αίσθηση του σωστού χρόνου, όταν βαδίζεις στα τυφλά.

Πάντως εάν μια ηχογράφηση έχει κάποιο όργανο που το κούρδισμα του δεν είναι εύκολη υπόθεση, όπως η αρμόνικα, το κανονάκι, το σαντούρι ή πολύ πιο σπάνια το πιάνο, και το κομμάτι ακούγεται σε Ντο# τονικότητα, κάπου βρομάει η δουλειά.

Αγαπητοί φίλοι, ευχαριστώ για τα σχόλια. Βασικά μια που είμαι φυσικός, έχω και εγώ δοκιμάσει να αλλάζω τις συχνότητες (επίσης όντως μπορείς με κάποια software να αλλάζεις τη συχνότητα χωρίς να αλλάξεις την ταχύτητα). Το θέμα είναι με τι κριτήριο θα το κάνεις, αφού πιστεύω ότι λίγοι από εμάς έχουν πρόσβαση στους 78-άρηδες. Το ιδανικό θα ήταν να το έκανε μια ομάδα επισταμένα, και μετά αυτά τα τραγούδια να τα βάζαμε στο διαδύκτιο με τη σήμανση της κανονικής ταχύτητας και τονικότητας. Με μία ομάδα 5 ανθρώπων, θα γινόταν σχετικά σύντομα, υπό την επίβλεψη ίσως της σύνταξης τοy φόρουμ.
Κανονικά όλα αυτά έπρεπε να γίνονταν με κρατική ενίσχυση, ίσως μέσα στα πανεπιστήμια, αλλά τέτοια ώρα, τέτοια λόγια…

Freeware, και ελληνικό, είναι και το pluging του winamp “DJ helper”
http://www.winamp.com/plugins/details/23981.
Νομίζω ότι είναι χρήσιμο, ιδίως στους μουσικούς.