Περι “λάφτας” ο λόγος, ή ορθά, πολίτικο λαούτο. Λάφτα – Lavta – Πολίτικο λαούτο

Λάθος το είπε ο Χιώτης, λάθος το υιοθέτησε ο Πολυκανδριώτης.Κιθαρίστας, αυτός που παίζει κιθαρόνι,κιθαριστής αυτός που παίζει κιθάρα.Βιολονιστας αυτός που παίζει βιολί ( το πιο μικρό όργανο αυτής της οικογένειας οργάνων), βιολιστής αυτός που παίζει βιόλα.Συμπερασματικά, μπουζουκιστής,ο παίζων μπουζούκι,μπουζουκίστας ο παίζων μπουζουκάκι (μισομπούζουκο).

1 «Μου αρέσει»

Τ’ είν’ αυτά που λες αδερφέ μου; Μπουζουκιστής ο ένας, μπουζουκίστας ο άλλος, ο μπουζουξής τελικά τι κάνει; Μπουζούκι βαράει;

3 «Μου αρέσει»

Βιολίστας αυτός που παίζει βιόλα.
Αν τα κοσκινίζουμε, βιολινίστας μάλλον θα ήταν πιο σωστό απο το βιολονίστας καθώς ο βιολονίστας μάλλον θα παιζει βιολόνε. Ο βιολινίστας παίζει βιολί(νο) δηλαδή μικρή βιόλα.
ο βιολοντσελλίστας παίζει βιολοντσέλλο δηλαδή μικρό βιολόνε.
Νομίζω δεν βγαίνει άκρη με το θέμα οπότε ας δούμε αν βγαίνει με τη λαύτα :slightly_smiling_face:

1 «Μου αρέσει»

Εγώ πάντως αυτοπροσδιορίζομαι ως μπουζουκτΖής.:grin:

Ο βιολονίστας πρέπει να είναι από το γαλλικό, όπου το βιολί λέγεται violon.

Και όμως, βγαίνει! Με τα βιολοειδή τι γίνεται: το ένα θα έπρεπε λογικά-ετυμολογικά να λέγεται έτσι, κι όμως λέγεται αλλιώς. Το άλλο θα έπρεπε να σημαίνει αυτό, κι όμως σημαίνει εκείνο. Το συμπέρασμα είναι πολύ ξεκάθαρο: ό,τι θα προέβλεπε η αυστηρή τήρηση της γλωσσικής θεωρίας δεν είναι πάντα ό,τι λέγεται από τους ίδιους τους άμεσα ενδιαφερόμενους ομιλητές. (Πράγμα που άλλωστε αποτελεί γενική διαπίστωση για τη γλώσσα, την κάθε γλώσσα, πολύ πέρα από το στενό θέμα του ελληνικού μουσικού λεξιλογίου).

Έτσι και με τη λάφτα: μπορεί να υπάρχουν χίλιοι δυο λόγοι που θα οδηγούσαν στο να μην τη λέμε λάφτα, αλλά έλα που τη λέμε!

(Δε συζητώ για το «πολίτικο λαούτο»: αυτό προφανώς και σωστό είναι στη θεωρία, και λέγεται στην πράξη. Απλώς δεν είναι το μόνο σωστό.)

Το έγραψε ο Τίμος Μωραϊτίνης στα 1926

3 «Μου αρέσει»

Το θέμα είναι, πόση απήχηση είχε το γράψιμο αυτό στην κοινωνία, τότε.

Η συζήτηση, με τον τίτλο όπως τον βλέπουμε, που περιλαμβάνει το «ή ορθά…», ξεκίνησε διερευνώντας την ιστορία των δύο ονομασιών για το όργανο. Στην πορεία βγήκε και η παράμετρος «πώς ακριβώς ορίζεται το ορθό;» και άρχισαν να αναφέρονται διάφορα παρόμοια ή παράλληλα παραδείγματα: ο μπουζουξής με τον μπουζουκίστα, ο βιολιστής με τον βιολίστα και τον βιολονίστα, ο ουτζής με τον ουτίστα, αλλά και το σουραύλι με το σουβλιάρι-σουργιάλι κλπ.

Παρόλο που η συζήτηση βασικά αφορά τις λέξεις για ένα συγκεκριμένο όργανο, και όχι τον μπουζουκίστα κλπ., ωστόσο θεωρώ ότι δεν έχουμε φύγει από το θέμα, όσο εξακολουθούμε να κοιτάμε το πώς και γιατί κάποιες λέξεις καθιερώθηκαν, άλλες όχι, κάποιες με προφανές νόημα, άλλες όχι κλπ κλπ., και όλα αυτά βοηθούν στο να ξεκαθαριστεί τι είναι το «ορθό» και, επομένως, και ποια είναι η ορθή ονομασία για το πολίτικο λαούτο / λάφτα.

Κατόπιν αυτών, θεωρώ πιθανό ο Μωραϊτίνης, το 1926, να μην είχε ακούσει με ποια λέξη ονομάζει η πιάτσα τον μπουζουκοπαίχτη, ενώ -όσο και να μην ήταν της πιάτσας- ήξερε ότι υπάρχει όργανο μπουζούκι. Χρειάστηκε λοιπόν μία λέξη και την έπλασε όπως νόμιζε, όμως δεν καθιερώθηκε γιατί απλούστατα υπήρχε ήδη άλλη καθιερωμένη λέξη.

Αργότερα τα μπουζούκια έσπασαν τα στενά όρια της πιάτσας και μπήκαν στο λεξιλόγιο όλου του κόσμου.

Έτσι, όταν ο Χιώτης είπε «μπουζουκίστας», και πάλι υπήρχε ήδη καθιερωμένη λέξη, αλλά εκείνος, όντας μάλιστα κεντρικό πρόσωπο στην πιάτσα, αντιπρότεινε άλλην, για διάφορους συνειδητούς λόγους. Πάλι δεν πολυέπιασε, αλλά φαίνεται ότι την κράτησε ο Πολυκανδριώτης (εκτός αν δεν το ήξερε και αργότερα είχε κι αυτός, για τρίτη φορά, την ίδια έμπνευση). Με τον Πολυκανδριώτη η λέξη ακούστηκε λίγο περισσότερο, και πάλι δεν καθιερώθηκε, προκάλεσε όπως είπαμε και μερικά γέλια, αλλά ωστόσο από το λινκ του #15 προκύπτει ότι υπήρξαν και κάποιοι που την υιοθέτησαν.

Παρόμοιο πρέπει να είναι και το «κιθαριστής» ορισμένων κλασικών κιθαριστών (#16): εγώ δεν το είχα ξανακούσει, τον emc που το ήξερε δεν τον πείθει, σαφώς δεν έχει επικρατήσει, αλλά ωστόσο είναι κάποιοι που το υιοθετούν μειοψηφικά.

Επομένως, αν ρωτήσει κάποιος «ονομάζουν οι Έλληνες τον μουσικό της κλασικής κιθάρας κιθαριστή, και του μπουζουκιού μπουζουκίστα;», η απάντηση θα τείνει σαφώς περισσότερο προς το ΟΧΙ παρά προς το ΝΑΙ.

Για το πολίτικο λαούτο / λάφτα δεν μπορούμε να πούμε ακριβώς το ίδιο. Το ονομάζουν πολίτικο λαούτο; ΝΑΙ. Και λάφτα; Πάλι ΝΑΙ.