Εμένα θα μ’ ενδιέφερε να μάθω αν υπήρξε κάποιος συγκεκριμένος λόγος που, λίγο πριν γίνει αυτός που έγινε, εισήγαγε το κλαψούρισμα ως μανιέρα. Κάπου θυμάμαι, ή να ακούω ή να διαβάζω ότι με κάποιαν τραγουδίστρια (όχι τη Μαρινέλα, παλαιότερη) άκουγαν, λέει, ραδιόφωνο στα μεσαία, αιγυπτιακό σταθμό με Ούμ Καλσούμ και η τραγουδίστρια τον προέτρεπε «-Ξεσήκωνε! Ξεσήκωνε!»
υ.γ. ποτέ δεν υπήρξα φαν του, κάθε άλλο, αλλά όταν έγινε αυτός που έγινε, έφτασα στο σημείο να μην αντέχω να τον ακούω, μέχρι και να σηκώνω την παρέα να φύγουμε μακρυά απ’ την περιοχή κοντά στο κρεμασμένο σε δέντρο μεγάφωνο.
Κατά τη δική μου ταπεινή άποψη, για το φαινόμενο Καζαντζίδης ρόλο έπαιξαν εξίσου και οι 4 πρώτοι λόγοι που αναφέρει ο frank.
Πολλά σχόλια γίνονται για την ταινία «Υπάρχω» που προβάλλεται αυτές τις ημέρες στους κινηματογράφους.
Πρόκειται για ΤΑΙΝΙΑ όμως ακριβώς, όχι για βιωματική καταγραφή, για να χωρέσουν μέσα σε ένα δίωρο π.χ. οι όποιες προστριβές π.χ. με το Νικολόπουλο, γενικότερες απόψεις που είχε εκφράσει στο δημόσιο λόγο του ή π.χ. λεπτομέρειες για τη σχέση του με τις συντρόφους του κ.λπ. [σωστά αποσιωπήθηκαν όλα αυτά – πάντα κατά τη γνώμη μου ].
Η ταινία εστιάζει στην προσωπική του ζωή τόσο όσο να καταλάβουμε τα βιώματά του που συνετέλεσαν στο να διαμορφώσει το μετέπειτα χαρακτήρα του, ο δε ηθοποιός που τον ενσάρκωσε ήταν μια πολύ καλή επιλογή (αν και δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός) και τα
τραγούδια που επιλέχτηκαν αντιπροσωπευτικά της καλλιτεχνικής του πορείας .
Για το φαινόμενο Καζαντζίδης, αξέχαστα μου έχουν μείνει τα λόγια του Φυντανίδη της «Ελευθεροτυπίας» από ένα αφιέρωμα στο Στέλιο, στο Γκάζι.
Ο Φυντανίδης αναφερόμενος στο αριστούργημα του Χατζηδάκη το “Το πέλαγο είναι βαθύ” που έχουν ερμηνεύσει και το ντουέτο Καζαντζίδης- Μαρινέλα αλλά και η Μούσχουρη, είχε πει το εξής:
" όταν το ακούω με τη Μούσχουρη, μου φαίνεται σαν να μιλάει για μια λιμνούλα, όταν το ακούω από το Στέλιο, μου φαίνεται σαν ωκεανός που αγκαλιάζει όλον τον πλανήτη".
Νίκο, περιέργως ο Καζαντζίδης είχε καλή φωνή. Κυκλοφορούν κάοιες πρώτες ηχογραφήσεις, που ακόμη δεν είχε διαμορφώσει το τελικό του στυλ (και που δεν είναι τόσο διασημες), στις οποίες δεν κλαψουρίζει. Βγάζει μια ίσια ντόμπρα λεβέντικη φωνή που αναδεικνύει το τραγούδι.
Μετά, φαίνεται πως δεν του άρεσε…
Η ταινία δε μ’ ενθουσίασε. Ο ίδιος ο Καζαντζίδης δε μ’ αρέσει, αλλά είπα να πάω για το κινηματογραφικό του πράγματος, καθώς και για το εγκυκλοπαιδικό. Βέβαια ντοκιμαντέρ δεν είναι, κι ούτε έχω κάνει εγώ το προσωπικό μου ντοκιμαντέρ ώστε να ξέρω τι απ’ όσα μας λέει ο σκηνοθέτης είναι δικά του και τι πραγματικότητα. Αλλά τέλος πάντων, μ’ αυτή την αυτονόητη επιφύλαξη το εγκυκλοπαιδικό σκέλος με κάλυψε. Το κινηματογραφικό όχι. Νομίζω ότι για να περάσει κανείς καλά απαιτούνται δύο προϋποθέσεις από τον θεατή: να του αρέσουν τα τραγούδια του Καζαντζίδη, και να του αρέσουν κι οι συγκεκριμένες επανεκτελέσεις τους που ακούγονται.
Το κλασικό στερεότυπο των μη καζαντζιδικών για τον Καζαντζίδη, πέρα από την κλάψα, είναι Η Μάνα. 16 τραγούδια του για τη μάνα μέτρησε ένα άρθρο που διάβασα, χωρίς να ισχυρίζεται ότι δεν έχει κι άλλα.
Ε λοιπόν, την είδατε την ταινία; Είδατε τη μάνα του (όπως την παρουσιάζουν); Δεν απομένει καμία απορία…
Για τον Καζαντζίδη είχα πάντα ανάμικτα συναισθήματα. Η φωνή του ήταν πραγματικά καλή αλλά προσωπικά δεν άντεχα όλη αυτή την “θεοποίησή” του από τους θαυμαστές του.
Επίσης θεωρώ ότι τα πραγματικά καλά τραγούδια του είναι λίγα. Άσχετα από το πόσα έγιναν επιτυχίες.
Μεγάλωσα με απέχθεια για την “κλάψα” που έβγαζε στα τραγούδια του, αλλά όσο διάβαζα και μάθαινα για την εποχή που μεσουράνησε κατάλαβα ότι δεν θα μπορούσε να γραφτεί κάτι διαφορετικό. Θεωρώ ότι την “μανιέρα” που αναφέρεται ο Νίκος Πολίτης το κλαψούρισμα, το εισήγαγαν οι λαϊκοί συνθέτες και απλά στον Καζαντζίδη βρήκαν τον ιδανικό ερμηνευτή. Τραγούδια τέτοιου είδους γραφόντουσαν κατά κόρο για γυναικείες φωνές.
Οι καλύτερες στιγμές του Καζαντζίδη ως τραγουδιστή για μένα είναι όταν τραγουδάει Θεοδωράκη, Χατζιδάκη, Λεοντή. Εκεί η φωνή του αναδεικνύεται με όλη την στιβαρότητα και αρρενωπότητα που έχει.
Από την άλλη σε σχέση με τον “μύθο” που τον περιβάλλει εγώ θα έβαζα και το παιχνίδι των εταιρειών σε σχέση με την “αντιπαλότητα” μεταξύ αυτού και του Μπιθικώτση για την καλύτερη φωνή της Ελλάδας.
Προσωπικά όταν άρχισα να ακούω τους παλιούς, (από προπολεμικούς μέχρι και Τσαουσάκη), κατάλαβα ότι τεχνικά ο Καζαντζίδης δεν τους έφτανε.
Κατάφερε όμως να φτιάξει ένα προσωπικό ύφος που άλλους τους γοήτευε και άλλους όχι.
Το μοναδικό σίγουρο όμως είναι ότι κατάφερε να εκφράσει μια εποχή με υπαρκτά προβλήματα (μετανάστευση), και γι αυτό να αγκαλιαστεί από την πλειοψηφία του κόσμου.
Υ.Γ. Την ταινία δεν την είδα και δεν νομίζω ότι θα πάω να την δω.
Μα, καθόλου περιέργως, αλλά πράγματι είχε εξαιρετικά καλή, γεμάτη, εκφραστική φωνή, όταν ακόμα θύμιζε Τσαουσάκη.
Την ταινία δεν πρόκειται βεβαίως να τη δώ, αφού η περσόνα με αφήνει παγερότατα αδιάφορον από κάθε πλευρά της. Να σχολιάσω όμως κάτι που βεβαίως δεν το ήξερα, αλλά μου το έμαθε ο Περικλής παραπάνω: Επανεκτελέσεις, ε; Καλά, τόσο δύσκολο (ή ακριβό) ήταν να γίνει μια συμφωνία με τους κατόχους των δικαιωμάτων; Και, αν υποθέσουμε ότι ναι, ήταν, προσωπικά εγώ τουλάχιστον δεν θα ξεκίναγα ταινία με τέτοια προϋπόθεση.
Διαφωνώ με αυτό Νίκο. Για σκέψου να ήταν ντουμπλαρισμένος ο ηθοποιός που θα έπαιζε τον Καζαντζίδη με τις πραγματικές εκτελέσεις των τραγουδιών; Καρικατούρα θα ήταν και αποτυχημένη ως ταινία από την αρχή.
Έχεις δίκιο, Λουκά… Τελικά, η ιδέα της δημιουργίας ταινίας για τον Καζαντζίδη, κάποιες δεκαετίες μετά τα πραγματικά γεγονότα, μόνο με έναν αριστουργηματικό σκηνοθέτη θα μπορούσε να υλοποιηθεί με επιτυχία…
Η ταινία σκηνοθετήθηκε από αξιόλογο σκηνοθέτη Γιώργος Τσεμπερόπουλος - Βικιπαίδεια
Η παραγωγή χρηματοδοτήθηκε από τον Δημήτρη Μελισσανίδη,( επιχειρηματία , και πρώην πρόεδρο της ΑΕΚ, όπου ο Καζαντζίδης είχε γράψει και τον ύμνο της). Η γενικότερη επίβλεψη, έγινε από την σύζυγό του επιχειρηματία.Παρεπιπτώντως το κλάμα του Καζαντζίδη ήταν μια (εφυής ;; ιδέα του Χιώτη, που όταν τον άκουσε σε κάτι πρόβες του Θεοδωράκη,του είπε " εσύ από εδώ και πέρα πρέπει να κλαίς), και του έδωσε ανάλογα τραγούδια.Την ταινία δεν την έχω δει.Άτομα όμως που σέβομαι την σκέψη τους, και την έχουν δει,μου ανέφεραν ότι είναι καλή.Αρκει να έχεις στον νου σου , ότι είναι ταινία, και όχι ντοκιμαντέρ.
Βάλε σίγουρα και το γεγονός οτι τον εμπιστεύτηκαν ΟΛΟΙ οι κορυφαίοι συνθέτες με αριστουργήματα, τον είχαν στον αφρό. Έπαιζε με τους κορυφαίους και είχε πρόσβαση παντού. Ο Άκης Πάνου του έκανε δεύτερη καριέρα που μάλιστα αυτή έμεινε στην συνείδηση των πολλών, όπως το εκλαμβάνω. Και ο Νικολόπουλος του έδωσε την τρίτη καριέρα με το Υπάρχω. Χωρίς αυτά ο Στελάρας ήταν μια γιγάντια φωνή μεν, αλλά χωρίς καθοδήγηση. Ο Καζαντζίδης είχε το χάρισμα να ακούει και να μαθαίνει. Άλλοτε τραγουδάει αλα Χιώτης ( βλέπε Κοινωνία), άλλοτε σαν Τσαουσάκης κλπ κλπ. Σίγουρα μετράω και αυτά που είπες και συμφωνώ. Εντάξει είχε περάσει δύσκολα και ο Καζαντζίδης σαν άνθρωπος (τότε ποιος δεν περνούσε). Του φάγαν τον μπαμπά, ήταν στείρος κλπ κλπ. Εμένα μαρέσει και ο δίσκος με τα ‘‘Ποντιακά’’ πάρα πολύ, με τον Χρύσανθον, ο οποίος είναι δημοφιλέστατος. Ο Καζαντζίδης είπε και πάρα πολλά μούφα και πολλές σούπες κακιές, γιατί πουλούσε άπειρα. Έχει αφήσει μια κακιά εικόνα ίσως σε κάποιους, αλλά έχει φάει και πόλεμο γιαυτό. Για μένα είναι η επιτομή του λαικού βάρδου.
Να τώρα ένα σημείο που δε μ’ άρεσε στην ταινία: ενώ τον δείχνει να περνάει ποικίλα ζόρια, δεν προκύπτει κάποια σχέση ανάμεσα σ’ αυτά και στα τραγούδια του. Ήταν ένας άνθρωπος που πέρασε δύσκολα. Μετά έγινε τραγουδιστής. Καθώς τραγουδούσε, ενδιαμέσως εξακολουθούσε κατά καιρούς να περνάει δύσκολα… Ναι, αλλά θέλουμε μία (1) ιστορία από αυτά τα δεδομένα!
Δεν έχω δει την ταινία-ούτε και κάποια άλλη ελληνικη γενικα, οποτε δεν ξερω. Φανταζομαι οτι ειναι τελειως προβληματικη, αλλα σιγουρα με ενα μινι λευκωμα στα εσθετιξ της εποχης και λιγο μαστορα, θα αρεσει γενικα.
Δεν το ειπα ετσι. Απλα εχω καιρο να δω ελληνικο σινεμα και τωρα που το σκεφτομαι σινεμα γενικα. Ειδα το τρειλερ και δεν ηταν ασχημο. Φυσικα ζουμε στην εποχη του τρειλερ και αφου πηρα τη γρηγορη σουμα μου, οπως την αντιστοιχη για τη Παπαγιαννοπουλου, Ουζερι Τσιτσανη κλπ κλπ δεν εντυπωσιαστηκα και τοσο να παναδω. Ισως λαθος μου, αλλα…βαριεμαι! Θα προτιμουσα να δω μια ταινια γυρω απο το Μαρκο και τη μαγκια του 30, με μπιστολιδια και μαγκιες και αισθητικη και τα λοιπα με σπηλιες και μαγκες και εξοριες, με καζαντζιδη να δω τι? Ενα λευκωμα οπως ειπα… Αλλα μπορει να το τσεκαρω καποτε! Ο Μαστορας καλη επιλογη.
Εκεί είναι το θέμα: κι εγώ θα το προτιμούσα, και θα πέρναγα καλά ακόμη κι αν έβρισκα αντικειμενικά ελαττώματα στην ταινία. Μ’ αρέσει ο Μάρκος και τα τραγούδια του, μ’ αρέσουν οι ιστορίες από εκείνη την εποχή και εκείνους τους ανθρώπους, γιατί να μην περάσω καλά;
Και στον Καζαντζίδη αντίστοιχα, οι καζαντζιδικοί θα περάσουν καλά. Το αν θα βρουν καλή και την ταινία είναι διαφορετικό ζήτημα.
Ο Λεωνίδας Οικονόμου έχει γράψει μερικά ωραία άρθρα για τον Καζαντζίδη και για την πρόσληψή του από από το ελληνικό κοινό:
Και ακόμα ένα άρθρο:
Ίσως αυτά τα άρθρα να μπορέσουν να εξηγηγήσουν την επιρροή/συναισθηματική φόρτωση που είχαν τα τραγούδια του Στέλιου σε τόσους ανθρώπους εντός και εκτός Ελλάδας. Παραθέτω και κάποιες παραστάσεις τραγουδιών του Καζαντζίδη στο Ισραήλ, που μερικές από αυτές τις έχω ζήσει και η ίδια:
Από την ταινία Desperado Square/Kikar ha-chalomot:
Ένα από τα Ινδοπρεπή τραγούδια του Καζαντζίδη, σε εβραϊκή εκδοχή και με συνοδεία μπουζουκιού:
Και μερικά στιγμιότυπα από ταβέρνες στο Ισραήλ, όπου τιμάνε την κληρονομιά του Καζαντζίδη και της ελληνικής λαϊκής μουσικής του 50, 60, και 70:
Νομίζω ο ίδιος ο Στέλιος, όχι απλώς τα τραγούδια. Τα τραγούδια τα έγραφαν συνθέτες (δεν ξέρω αν έχει γράψει και δικά του), που έγραφαν και γι’ άλλους τραγουδιστές, αλλά με τον Καζαντζίδη γινόταν ο χαμός, όχι με όλους.
ιδέα του Χιώτη, που όταν τον άκουσε σε κάτι πρόβες του Θεοδωράκη,του είπε " εσύ από εδώ και πέρα πρέπει να κλαίς), και του έδωσε ανάλογα τραγούδια.Την ταινία δεν την έχω δει.Άτομα όμως που σέβομαι την σκέψη τους, και την έχουν δει,μου ανέφεραν ότι είναι καλή.Αρκει να έχεις στον νου σου , ότι είναι ταινία, και όχι ντοκιμαντέρ.
