οραιοςςςςςςςςςςςςςςςς
Από συντονιστή: Φίλε rembetis, καλώς όρισες στο φόρουμ και καλές συζητήσεις! Προσπάθησε, όταν δημοσιεύεις κάτι, να είσαι πιο σαφής: ποιά δημοσίευση σχολιάζεις με τη δική σου δημοσίευση;
Τώρα το βλέπω, μετά από ενάμιση χρόνο! Φυσικά και το “Τσίλιας” είναι υποκοριστικό του Βασίλης στα βλάχικα, καμμία σχέση με τσίλιες κλπ. Νομίζω μάλιστα ότι σωστότερο είναι το “Τσίλας”, όπως σημειώνει και η παλιά φίλη Ιωάννα, πιο πάνω.
Το Τσιλιας το εχω συναντησει πολλες φορες,το Τσιλας ποτε,ουτε το εχω ξανακουσει.Αλλη παραλλαγη του Βασιλης που εχω συναντησει αλλα σπανιοτερα ειναι το Τσίκος.
Το «Μάρκος Βαμβακάρης ή “Φράγκος”» τελευταία το βλέπω όλο και συχνότερα σε βιντεάκια, σάιτ με στίχους, κλπ…
Ισχύει όμως; Έχω δύο βασικές επιφυλάξεις. Η μία είναι ότι ο Βαμβακάρης ήταν Φράγκος (=καθολικός), οπότε αν κάπου κάποιος τον ανέφερε ως Φράγκο δεν έπεται ότι ήταν και παρατσούκλι. Η άλλη είναι ότι δεν το έχω ακούσει ποτέ. Δεν ξέρω π.χ. ούτε μία ηχογράφηση που κάποιος να λέει «γεια σου Φράγκο» όπως αλλού λένε «γεια σου Ανέστο μαύρη γάτα» π.χ… Βέβαια ούτε το “κοντραμπάσο” έχω ακούσει, και αυτό δεν είναι λόγος να το αμφισβητώ. Γιατί; Γιατί είναι μια τόσο απροσδόκητη λέξη για να προσφωνείς κάποιον, που αποκλείεται μεταγενέστερα κάποιος να την έβγαλε από το κεφάλι του από κάποια παρανόηση.
Για το “Φράγκος” όμως θεωρώ ιδιαίτερα πιθανό να ξεκίνησε από κάποιον σημερινό ο οποίος, επιδιώκοντας την εξαντλητικότερη δυνατή πληρότητα σε κάποια πληροφορία που έγραφε σχετικά με το Βαμβακάρη, πρόσθεσε και μια λέξη που ήταν απλός κυριολεκτικός χαρακτηρισμός αλλά ο ίδιος την πήρε για παρατσούκλι.
Εκτός βέβαια αν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη μαρτυρία που να λέει κάτι του στυλ «κι ένας Μάρκος, Φράγκο τον φωνάζαμε συνήθως, αυτός ήταν από τη Σύρα, καλό μπουζουκάκι, Βαμβακάρης ήταν το κανονικό του»…
Ο Μάρκος για τον εαυτό του, στα γεράματα (αυτοβιογραφία, διηγείται για τα παιδικά του χρόνια στην άνω Σύρα): “Φράγκο, χόρεψε ρε, κι αρχίναγα γώ και μόλις χόρευα μέναν μ’ ανοιχτό το στόμα”. Και σίγουρα το έχει επαναλάβει το φράγκος και σε αρκετά ακόμα σημεία της διήγησής του, μόνο που βαρυέμαι να τα ξαναψάξω. Το ότι πράγματι ήταν φράγκος δεν μπέρδευε και πολύ: Και ο Τσιτσάνης, βλάχικα μίλαγε αλλά το “βλάχος” το θεωρούμε παρατσούκλι.
Για το “κόντρα μπάσο” δεν έχω ακούσει τίποτα απολύτως.
Καλησπέρα Νίκο!
Πως έτυχε και μιλούσαμε με έναν φίλο που έχει καταγωγή από Δυτική Μακεδονία για την προφορά του Τσιτσάνη. Ανεξάρτητα του γεγονότος ότι καταλαβαινόμαστε όταν λέμε ότι ο Τσιτσάνης μιλούσε βλάχικα, ήθελα απλά να διευκρινήσω ότι επι της ουσίας μιλούσε με “χωριάτικη” προφορά, μία προφορά αρκετά διαδεδομένη στη Μακεδονία, επηρεασμένη μάλλον τη μακρόχρονη συμβίωση των ελληνικών με τα σλάβικα. Και το βλάχος έχει φυσικά υποτιμητικό περιεχόμενο. Οι Αθηναίοι ήτανε πάντα αρκετά επικριτικοί με προφορές που διέφεραν της hoch greek. Το ίδιο φυσικά ισχύει και σε άλλες χώρες όπως πχ στη Γαλλία όπου οι Παριζιάνοι κοροϊδεύουν τους Μασσαλιώτες για την προφορά τους.
Διόνυσε, μήπως θα έπρεπε να κάνουμε ένα δισχωρισμό ανάμεσα στα βλάχικα=“χωριάτικα” ελληνικά και βλάχικα=λατινογενής γλώσσα; Εσύ μάλλον εννοείς το πρώτο και όχι το δεύτερο.
Τώρα, το αν ο Τσιτσάνης είχε το παρατσούκλι “Βλάχος” γιατί ήταν Βλάχος στην καταγωγή ή επειδή μιλούσε τα ελληνικά με “χωριάτικη” προφορά είναι άλλο ζήτημα!
Η νότια Ελλάδα αγνοεί ότι υπάρχουν Βλάχοι και “βλάχοι”. Αγνοεί επίσης ότι υπάρχουν και Έλληνες των οποίων οι παπούδες ποτέ δεν μίλησαν Ελληνικά στα χωριά τους. Και δεν είμαι και τόσο σίγουρος ότι η συγκεκριμένη “χωριάτικη προφορά” της Μακεδονίας οφείλεται στο ότι κάποιοι που σήμερα είναι Έλληνες, μίλαγαν μόνο σλάβικα ή μόνο βλάχικα σε παλαιότερες εποχές. Θέλουν ψάξιμο αυτά και καλύτερα απ’ όλους τα ξέρουν οι ντόπιοιι. Όταν πάντως ο (αστός) Αθηναίος κορόϊδευε κάποιον για τη 'βλάχικη” προφορά του, εννοούσε αυτό που εννοούμε και η Εύα και ο Διονύσης και εγώ.
Εγραψες Νίκο!!! :088:
Υ.Γ. Ναι Ευα, εννοώ το πρώτο. Οσο έχω ακούσει τον Τσιτσάνη σε συνεντεύξεις, εκτός από την προφορά του δεν είδα κάτι στο λόγο του που να παραπέμπει, είτε σε “χωριάτικες” εκφράσεις είτε σε κάτι άλλο εκτός από ελληνικά, τα οποία μου αρέσουν κιόλας γιατί είναι απλά, καθαρά και στρωτά.
Οι (αστοί) Αθηναίοι είναι μάλλον αρχοντοχωριάτες, χωρίς να το καταλαβαίνουν οι ίδιοι! Αστεία αστεία, όπως λέει και ο Διόνυσος, αυτή η νοοτροπία υπάρχει παντού στον κόσμο…οι “πρωτευουσιάνοι” είναι συνήθως λίγο επηρμένοι, και ας ήρθαν οι περισσότεροι από κάπου αλλού αρχικά.
1 «Μου αρέσει»
Παμπάλαιο το θέμα αλλά ας προστεσω:
ΣΤΡΆΤΟΣ (ΕΥΣΤΡΆΤΙΟΣ) ΔΙΟΝΥΣΊΟΥ: Γεράκι της Πίστας, Μεμέτης
Τώρα κάποιοι θα μου πουν ότι ο Στράτος δεν ήταν ρεμπέτης, αλλά ποιός το ορίζει αυτό?
1 «Μου αρέσει»
Οσο ηταν οι πριν απο αυτον, ηταν και αυτος.
1 «Μου αρέσει»
Θα ξανακάνω μια ερώτηση μετα απο παρα πολλα χρονια, έχουμε καποια πηγή η αναφορά σχετικά με τον τραγουσιδιστη Κώστα Φλώρο ή Ψευτο-Νουρο;
Ο Μάρκος αναφέρει διάφορες περιπτώσεις όπου είχε αποκληθεί «φράγκος» από ορθόδοξους μικρός στη Σύρα (πχ όταν τον καλούσαν να χορέψει, και μία φορά από έναν ορθόδοξο παιδεραστή που του κόλλαγε), καθώς και ότι η πρώτη του γυναίκα τον είχε αποκαλέσει «φραγκόσκυλο» κατά τις πρώτες μέρες της γνωριμίας τους, αλλά επουδενί δεν ήταν παρατσούκλι, στην πιάτσα ήταν απλά και αποκλειστικά ο Μάρκος με τ’ όνομα. Το «Ρόκος» ήταν εναλλακτικό επώνυμο/παρατσούκλι του παππού του, που το είχε χρησιμοποιήσει στη δισκογραφία για να αποφύγει να πληρώσει τη Ζιγκοάλα μετά το διαζύγιο. Μου φαίνεται είχε χρησιμοποιήσει και το όνομα του μικρότερου αδερφού του, Αργύρης Βαμβακάρης, για τον ίδιο λόγο. Και «κόντρα μπάσο» τον αποκαλούσαν κατά τη δεύτερη καριέρα του στην εταιρεία, προφανώς λόγω έκτασης.
Φράγκος είναι η κοινή λέξη για τον Καθολικό, τόσο στη Σύρα και όσα άλλα νησιά έχουν και καθολικούς, όσο και πανελληνίως. Ούτε υποτιμητική χροιά έχει ούτε οποιοδήποτε άλλο ιδιαίτερο φορτίο, απλώς σημαίνει κάτι συγκεκριμένο.
Τον Μάρκο τον λέγανε Φράγκο γιατί ήταν Φράγκος, όπως θα μπορούσαν να τον πούνε και Συριανό επειδή ήταν Συριανός. Καμιά φορά μπορεί τέτοιες απλές περιγραφικές λέξεις να καταλήξουν και παρατσούκλια (όπως π.χ. Σαμιωτάκι ήταν ειδικά ο Ρούκουνας, όχι ο κάθε Σαμιώτης). Συνέβη όμως αυτό με τον Μάρκο; Ή απλώς το λέγανε πού και πού;
Ακριβώς ίδια περίπτωση και ο Βλάχος (Τσιτσάνης). Μπορεί να μην ήταν στην κυριολεξία Βλάχος (βλαχόφωνος, Αρμάνος), όμως αυτή η εθνολογική σημασία της λέξης δεν είναι η μοναδική. Οπότε, κάποιοι τον λέγανε Βλάχο επειδή ήτανε. Ειπώθηκε όμως σε βαθμό ώστε να γίνει παρατσούκλι;
Για τον Μάρκο το «Φράγκος» όχι, για τον Τσιτσάνη το «Βλάχος» μάλλον ναι. Αναφέρεται, δεν θυμάμαι που, ότι στην πρώτη τους συνάντηση ο Μάρκος τον ρώτησε «εσύ είσαι ο «βλάχος» που λένε;»
Α, βλέπω ότι (φυσικά!) το ξανασυζητήσαμε.
Λοιπόν. ο ακριβής όρος γι’ αυτά τα «βλάχικα ελληνικά» δεν είναι «χωριάτικα», γιατί κι ο Βαμβακάρης από χωριό ήτανε αλλά μιλούσε αλλιώς, όπως αλλιώς μιλάνε και στα χωριά της Κρήτης κλπ. Είναι «βόρεια ιδιώματα». Το σύνολο της νεοελληνικής γλώσσας, αν εξαιρέσουμε τις διαλέκτους (ποντιακά, καππαδοκικά, κατωιταλιώτικα, τσακώνικα και ίσως μερικές ακόμη) χωρίζεται σε βόρεια και νότια ιδιώματα. Το κριτήριο δεν είναι γεωγραφικό, γιατί κάποια βόρεια ιδιώματα μιλιούνται πιο βόρεια από κάποια νότια. Είναι φωνολογικό.
Βόρεια είναι αυτά όπου τα άτονα ε και ο γίνονται ι και ου, τα άτονα ι και ου χάνονται (του σπίτ), και το λ και ν πριν από ι προφέρονται «μαλακά». Αν συμβαίνει μόνο το ένα από αυτά, μπορεί και να βρισκόμαστε σε νότια ιδιώματα. Αν συμβαίνουν και τα τρία, έχουμε ένα βόρειο ιδίωμα.
Τα ντόπια ιδιώματα της Θεσσαλίας, και δη τα τρικαλινά του Τσιτσάνη, ανήκουν στα βόρεια.
Και μερικές φορές αναφέρονται και ως βλάχικα.
Όσο για τη λέξη Βλάχος, πιστεύω πως όλοι πλέον ξέρουμε τι σημαίνει «κανονικά», αλλά έχει και ένα σωρό δευτερεύουσες σημασίες. Πράγματα που δεν ανήκουν στην εθνοτική-γλωσσική ομάδα των Βλάχων αλλά χαρακτηρίζονται ωστόσο βλάχικα, μπορεί να λέγονται έτσι με υποτιμητική διάθεση αλλά μπορεί και όχι.
Στη Ν Ελλάδα η λέξη κανονικά σήμαινε όχι τον ομιλητή της αρμανικής αλλά τον ποιμένα και, κατ’ επέκτασιν, και τον χωριάτη, όθεν η σημερινή έννοια του επαρχιώτη.
Άλλη σημασία, κατ’ επέκταση της εθνοτικής-γλωσσοογικής, είναι και ο νομάς. Ο οποίος μπορεί να είναι όντως Βλάχος, αλλά μπορεί να είναι και Σαρακατσάνος, Αρβανίτης κ.ά.
Επίσης, βλάχικα λένε στα νησιά τα στεριανά τραγούδια, ή όσα μοιάζουν σαν αυτό που φαντάζεται κανείς οτι είναι τα στεριανά τραγούδια.