Λοιπόν. Αυτό τον καιρό δεν έχω μεγάλη άνεση να διαβάζω και μάλιστα να μελετάω, κι έτσι χρειάστηκε να φτάσουμε ως αυτή τη στιγμή για να σχηματίσω κάποια εικόνα για το βιβλίο.
Θα έλεγα ότι κατά κύριο λόγο είναι κωδικοποίηση του συνόλου του έργου του Βαμβακάρη: όλα τα τραγούδια, με στοιχεία δισκογραφικής έκδοσης, με κάθε άλλο στοιχείο που είναι γνωστό (π.χ. συμμετέχοντες μουσικοί), και με στίχους. Αυτή είναι η σημαντικότερη συμβολή του βιβλίου στη γνώση. Δεν ξέρω αν υπάρχουν λάθη (κάπου είδα μερικά τραγούδια που αλλού τα έχω δει με άλλες χρονολογήσεις - ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο;), αλλά τα λάθη διορθώνονται. Το ίδιο και αν τυχόν υπάρχουν παραλείψεις. Το να υπάρχει όμως όλο αυτό το υλικό συγκεντρωμένο είναι βασική προϋπόθεση για να μπορούν μετά να γίνουν φινιρίσματα.
Βέβαια το θέμα είναι ότι από το 2005 που βγήκε το βιβλίο, και σύντομα μετά αποσύρθηκε (κι ήταν σαν να μην έχει βγει, εκτός για τους λίγους που το πρόλαβαν), την έχουν ξανακάνει κι άλλοι αυτή τη δουλειά. Και ο δικός μας ο @tzanidisjohn για παράδειγμα. Είχε άραγε υπόψη του τον Κουνάδη, ή χρειάστηκε να το ξανακάνει απ’ την αρχή; Αν συνέβη το πρώτο, εγώ θα πιστέψω πρωτίστως τον Τζανίδη, όπως είναι το λογικό. Αν ισχύει το δεύτερο, η αντιπαραβολή μπορεί να οδηγήσει σε διορθώσεις-συμπληρώσεις. (Και το ίδιο ισχύει και για τα αρχεία Σίλαμπς και κάθε άλλη ανάλογη προσπάθεια. Προσωπικά, δεν έχω κάνει μέχρι στιγμής καμία σύγκριση και δεν έχω άποψη.)
Τώρα, πέρα από αυτή τη δουλειά, το βιβλίο έχει κι άλλα. Βρίσκει κανείς και αξιόλογες πληροφορίες ή απόψεις, αλλά βασικά πρόκειται για παραγεμίσματα. Κατά τη γνώμη μου φυσικά. Για κάθε τραγούδι λ.χ. υπάρχει και μια λογοτεχνική ανάλυση, συχνά αφελής και αμήχανη (λες και του την έβαλε ο δάσκαλος υποχρεωτικά).
Υπάρχουν επίσης κάποιες μουσικές πληροφορίες, ελάχιστα αξιόπιστες κατά τη γνώμη μου, όπως π.χ. μια προσπάθεια προσπέλασης του ζητήματος των κουρδισμάτων που, υπό το φως των όσων είναι σήμερα γνωστά, φαντάζει πρωτόγονη. Δεν απαιτώ να ήξερε ο Κουνάδης το 2005 πράγματα που ήρθαν στο φως αργότερα, θα μπορούσε όμως να έχει κάποια συναίσθηση ότι δεν τα ξέρει και τόσο καλά. Να κρατάει μια επιφύλαξη βρε αδερφέ. Και εν πάση περιπτώσει νομίζω ότι και το 2005 ξέραμε ότι δεν υπάρχει όρος «καραντουζένια=κουρδίσματα»!
Υπάρχει κριτική προηγούμενων μελετών, όπου διακρίνεται σαφώς μια πόλωση: καλοί ρεμπετολόγοι - κακοί ρεμπετολόγοι. Βρίζει τον Πετρόπουλο. Κι εγώ τον βρίζω, αλλά δε χρειάζεται να δώσω λεφτά για να μου τον βρίσει κι άλλος, το κάνω τζάμπα! Σε κάποιο σημείο κάνει με τα κρεμμυδάκια τον Γ. Παπαδάκη που εξέφρασε την άποψη ότι ο Βαμβακάρης προέρχεται από την καρδιά της δημοτικής παράδοσης, αντιτείνοντας ότι ο ίδιος (ο Κουνάδης) δεν έχει εντοπίσει παρά ελάχιστα σημεία όπου να φαίνεται μια τέτοια σχέση. Κι αν υπάρχουν κι άλλα που απλώς δεν τα εντόπισε; Κι αν υπάρχουν στοιχεία πέρα από συγκεκριμένους στίχους και μελωδίες δημοτικής προέλευσης;
Επίσης, ο Κουνάδης αγαπά πολύ τον Βαμβακάρη. Και το τονίζει κάθε τόσο. Κι εγώ τον αγαπώ πολύ, αλλά ισχύει ό,τι και για το βρισίδι στον Πετρόπουλο: μπορώ και τζάμπα μόνος μου. Δε μ’ ενδιαφέρει αν τον αγαπάς, μ’ ενδιαφέρει τι έχεις να μου μάθεις γι’ αυτόν.
Τέλος, είναι κρίμα που ένας συγγραφέας με τόση παραγωγή αγνοεί τόσο επιδεικτικά κάποιες κοινές συμβάσεις της συγγραφής. Κάθε τόσο αναφέρει βιβλία που έχει διαβάσει, ή και δικά του, για να τα σχολιάσει ή να παραπέμψει. Βάλε βρε ευλογημένε και μια βιβλιογραφία στο τέλος!
Παρ’ όλα αυτά, είναι ένα βιβλίο που χαίρομαι που το απέκτησα. Πετώντας ό,τι δε μου κάνει, αυτό που κρατώ είναι σημαντικό.
Κλείνοντας, διαπίστωσα ότι είχε συζητηθεί κι άλλη φορά παλιότερα εδώ: