Πίκινος/Επτάσημος ρυθμός

Μουσική Θεωρία
41

Αγαπητέ Δημήτρη Νου, υπάρχουν όπως βλέπεις αρκετά θέματα για να συμφωνήσουμε (αν και αυτό δεν είναι κατανάγκην απαραίτητο!), όπως είναι ο ρυθμός i[/i] αλλά και το ότι και οι δυο γουστάρουμε τα πανηγύρια σαν τόπο διασκέδασης αλλά και ως τρόπο μάθησης!

Όμως γι’ αυτό που λες παραπάνω, ότι ο ρυθμός ορίζει το χορό, έχω να πω το εξής:
Αν σε ένα πανηγύρι στη Ρούμελη, η ορχήστρα παίζει το εξής ποτ-πουρί (συνέχεια, χωρίς να διακόψει): “Μαντήλι Καλαματιανό” (3+2+2=7, καλαματιανός), “Στου παιδιού μου τη χαρά έσφαξα έναν κόκκορα” (2+3+2=7), “Κατσιβέλλα” (2+2+3=7), “Με κάλεσε μια αρχόντισσα, Γαλανή, Γαλαζιανή” (4/4, ρυθμός: συρτό) ή όποιο άλλο ρυθμό σε συρτό θέλεις, τότε αυτοί που χορεύουν (αν χορεύουν…) θα αλλάξουν τα βήματα; Πάλι το ίδιο δεν θα χορεύουν, αν βέβαια γίνονται οι αλλαγές στο σωστό τέμπο; Εντάξει, δεν θα χορέψουν χασάπικο, αλλά ο τρόπος χορού θα παραμείνει ο ίδιος, χωρίς να μπουρδουκλωθούν και να πέσουν κάτω. :241:

42

Καλό στη θεωρία, αλλά η απάντηση είναι ότι στην πράξη δεν θα συμβεί, αν η κομπανία σέβεται τον εαυτό της. Όχι σε ποτ πουρρί, μόνο ως παραγγελίες έρχονται (έρχονταν) αυτά τα κομμάτια στη Ρούμελη. ΟΥΤΕ το Μαντήλι καλαματιανό.

Επί της ουσίας, δεν επανέρχομαι, τα είπαμε, τα ξαναείπαμε, αρκετά. Απορώ πως αντέχετε.

43

Κοίτα, το συρτό(4/4) και το καλαματιανό(7/8) έχουν, μεν, διαφορετικό μουσικό μέτρο αλλά χορεύονται με τα ίδια 12 βήματα. Ή μπροστά κάνεις το 8ο και 11ο βήμα, ή πίσω, δεν έχει σημασία.
Παλιότερα ο κόσμος δεν ξεχώριζε το συρτό από το καλαματιανό. Όλα συρτά τα έλεγε. Η γιαγιά μου(πέθανε στα 93 της) όταν χόρευε, ως συρτό ζητούσε το “Μανουσάκια” που είναι καλαματιανό. Επίσης λέγανε…“παίξε ένα γρήγορο”, εννοώντας συρτό ή καλαματιανό.
Αργό λέγανε το τσάμικο.

Μία διόρθωση. Το “Στου παιδιού μου την χαρά” ή “Ο κόκορας” είναι σε ρυθμό καλαματιανό 3+2+2, απλά ξεκινάει με άρση, με ελλειπές μέτρο. Και μια μελωδία όταν ξεκινάει με ελλειπές μέτρο, τελειώνει και με ελλειπές μέτρο. Το πρώτο ελλειπές μέτρο(2/8)και το τελευταίο ελλειπές μέτρο(5/8), κάνουν ένα ολόκληρο μέτρο(2+5=7/8). Φαίνεται και με τον στίχο.

Συγνώμη για την κατάχρηση-υπερβολή στο θέμα…

44

Γεια σας,

Δεν ξέρω αν κολλάει εδώ, αλλά επειδή έγινε συζήτηση για το “Πάπλωμα”, παραθέτω εδώ μερικές πληροφορίες για τη μελωδία αυτή από άλλο φόρουμ. Δεν έψαξα καλά, ίσως αυτά που λένε είναι ήδη γνωστά και χιλιοσυζητημένα…αν είναι όντως έτσι, ζητώ συγνώμη. Φαίνεται πως το “Πάπλωμα” υπάρχει σε πολλές εκδοχές, σε διάφορες εθνότητες και γλώσσες. Ο ελληνοαμερικάνος χοροδιδάσκαλος Joe Graziosi δίνει τις παρακάτω πληροφορίες:

The tune “Yavuz Geliyor Yavuz” has been recorded in the US by Turkish, Armenian and Greek musicians, either sung in Turkish (and Greek, I don’t know about Armenian) or as an instrumental tune e.g Laz Bar, Laziko, Ben Giderim Batuma. I was unaware that its origins can be found in the Karagoz shadow theatre, but it is a fascinating insight. The tune is the basis for Giorgos Mitsakis’ famous “To Diko Mou Papaloma” still popular among Greeks everywhere, which was recorded by the great laika singer, Stelios Kazantzides, who, interestingly, also recorded the tune in Turkish with the title “Hamsi Koydum Tavaya”. The same tune is also known among Greek Pontians as Tik Tonyas/ Tik Toyias - Tonya being an area of the Black Sea/ Karadeniz region that still has a population of Greek Pontian speaking Muslims, though I personally doubt the tune has its origins there.

Λοιπόν, ο Στελάρας τουρκιστί:

Μια φορούμισσα πληροφορεί ότι η συγκεκριμένη μελωδία συνόδευε την είσοδο του Λαζού στη σκηνή, στον τούρκικο Καραγκιόζη:

Another strange wrinkle is that the tune that I’ve heard musicians
and dancers in the US call “Laz havasi” can be traced back to Karagoz/
Shadow puppet theatre music to represent the “Laz” puppet character.
The puppet was represented by the song, “Yavus geliyor Yavuz” (“Yavuz
is coming to the sea”) which was sung in an exaggerated “Laz” accent.
The melody to this seems to have been retained in the nightclub scene
as “Laz havasi”.

http://www.karagoz.net/midinota/yavuz_geliyor.htm

Μερικές τούρκικες εκδοχές του τραγουδιού:

Εύα

45

Αλήθεια σε ποιά μέρη της Ελλάδας ισχύει αυτό?

Στην Κύπρο πάντως χορεύονται με τελείως διαφορετικό τρόπο, ίσως και επειδή ο καλαματιανός χορεύεται υπό την ιδιότητα του “πανελλήνιου” χορού ενώ ο συρτός (4/4) και η μάντρα (2+2+3) είναι ντόπιοι παραδοσιακοί.

46

Επειδή διακρίνω ειρωνία, θα απαντήσω με το ίδιο ύφος:108:

Στην πελ/νησο, στην στερεά, στην θεσσαλία, στην ήπειρο…σού φτάνουν;

Δεν το ξέρω άλλα για να το λες εσύ έτσι θα είναι. Εγώ, λοιπόν, όταν μιλάω για παραδοσιακά έχω κατά νου μόνο τα της ελλάδας , αφού μόνο αυτά γνωρίζω (ως ένα βαθμό).

Ο καλαματιανός δεν είναι ντόπιος παραδοσιακός δηλαδή; Επειδή απαντιέται και σε άλλα μέρη του ελληνισμού;

Εμείς με το “μάντρα” δεν εννοούμε ρυθμό.:092:

47

[QUOTE=evaba;191116]Γεια σας,

Δεν ξέρω αν κολλάει εδώ, αλλά επειδή έγινε συζήτηση για το “Πάπλωμα”, παραθέτω εδώ μερικές πληροφορίες για τη μελωδία αυτή από άλλο φόρουμ. Δεν έψαξα καλά, ίσως αυτά που λένε είναι ήδη γνωστά και χιλιοσυζητημένα…αν είναι όντως έτσι, ζητώ συγνώμη. Φαίνεται πως το “Πάπλωμα” υπάρχει σε πολλές εκδοχές, σε διάφορες εθνότητες και γλώσσες. Ο ελληνοαμερικάνος χοροδιδάσκαλος Joe Graziosi δίνει τις παρακάτω πληροφορίες:

The tune “Yavuz Geliyor Yavuz” has been recorded in the US by Turkish, Armenian and Greek musicians, either sung in Turkish (and Greek, I don’t know about Armenian) or as an instrumental tune e.g Laz Bar, Laziko, Ben Giderim Batuma. I was unaware that its origins can be found in the Karagoz shadow theatre, but it is a fascinating insight. The tune is the basis for Giorgos Mitsakis’ famous “To Diko Mou Papaloma” still popular among Greeks everywhere, which was recorded by the great laika singer, Stelios Kazantzides, who, interestingly, also recorded the tune in Turkish with the title “Hamsi Koydum Tavaya”. The same tune is also known among Greek Pontians as Tik Tonyas/ Tik Toyias - Tonya being an area of the Black Sea/ Karadeniz region that still has a population of Greek Pontian speaking Muslims, though I personally doubt the tune has its origins there.

Λοιπόν, ο Στελάρας τουρκιστί:

http://www.youtube.com/watch?v=smxOhCXdPRM

Μια φορούμισσα πληροφορεί ότι η συγκεκριμένη μελωδία συνόδευε την είσοδο του Λαζού στη σκηνή, στον τούρκικο Καραγκιόζη:

Another strange wrinkle is that the tune that I’ve heard musicians
and dancers in the US call “Laz havasi” can be traced back to Karagoz/
Shadow puppet theatre music to represent the “Laz” puppet character.
The puppet was represented by the song, “Yavus geliyor Yavuz” (“Yavuz
is coming to the sea”) which was sung in an exaggerated “Laz” accent.
The melody to this seems to have been retained in the nightclub scene
as “Laz havasi”.

http://www.karagoz.net/midinota/yavuz_geliyor.htm

Μερικές τούρκικες εκδοχές του τραγουδιού:

http://www.youtube.com/watch?v=ObyqE6suJ_U

http://www.youtube.com/watch?v=vtvrJ3wdnXg

http://www.youtube.com/watch?v=YrEToeorusY

υπάρχει και στην ποντιακή μας παράδοση η χρήση της μουσικής αυτής ως οργανικό και χορεύεται τικ τρομαχτόν όπως το λέμε …Επίσης σάν τραγούδι με στίχους ποντιακούς αλλά και τούρκικους που τους έχω ακούσει προσωπικά από γέροντες στο χωριό μου τη δεκαετία του 60 πρόσφυγες πόντιοι όλοι .

48

Καμία διάθεση ειρωνίας δεν υπήρχε από την πλευρά μου, απλά δεν πίστευα ότι ολόκληρη η Ελλάδα χορεύει με τον ίδιο τρόπο το συρτό. Δεν θεωρώ τον καλαματιανό ιδιαίτερα ντόπιο κυπριακό, δεν έχω κάνει έρευνα πάνω στο θέμα αλλά μου φαίνεται πρόσφατη σχετικά εισαγωγή και τελείως αναφομοίωτη. Σε αντίθεση με το συρτό ο οποίος χορεύεται και αλλού (και μάλιστα με την ίδια μουσική μερικές φορές π.χ πολίτικος) αλλά με πείθει σαν αφομοιωμένος κυπριακός ( 2 άντρες, σολίστικος κλπ).

Είμαι στο φόρουμ για να συζητήσω για μουσική και όχι για να διαβάζω κτηνοτροφικές αναφορές για την παράδοση μου από κάποιο που παραδέχεται ότι δεν τη γνωρίζει.

49

Αν είναι έτσι, σού ζητώ συγνώμη για το ύφος της απάντησής μου.

Θα θεωρήσω ότι σε ενδιαφέρει να μάθεις τα εκτός της κύπρου και θα απαντήσω καλοπροαίρετα.

Στην ελλάδα, λοιπόν, υπάρχουν ίδιοι ρυθμοί που χορεύονται ίδια και ίδιοι ρυθμοί που χορεύονται διαφορετικά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τσάμικος. Άλλα βήματα στην περιοχή της κόνιτσας, άλλα στη ρούμελη, άλλα σε χωριά της ορεινής ναυπακτίας(Π.χ.νεοχώρι), άλλα στην θεσσαλία.
Επίσης, αρκετές φορές χορεύουν με τα ίδια βήματα τον ίδιο ρυθμό αλλά αλλάζει ο τρόπος Π.χ. το μπεράτι θεσσαλίας ή καγκέλι πελοπ/νήσου. Αν και μιλάμε για τον ίδιο αργό εφτάσημο ρυθμό(3+2+2) με τα ίδια βήματα και στις δύο περιοχές, εντούτοις έχει άλλο χαρακτήρα.
Το ίδιο συμβαίνει και με το συρτό. Ίδιος ρυθμός σε ηπειρωτική ελλάδα και σε νησιά, σχεδόν ίδια βήματα αλλά τελείως διαφορετικό ύφος.
Εσείς υποθέτω ότι ταιριάζετε με τα νησιά στο ύφος.

Ο καλαματιανός θεωρείται από τους βασικούς αρχαίους ρυθμούς, οπότε γιατί να μην είναι παραδοσιακό και της κύπρου; Αφού μιλάμε για τον ίδιο λαό; Μια απλή σκέψη κάνω.

Αν έχεις την δυνατότητα να το ψάξεις, κάνε το και πες μας κι εμάς για να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας.

Το αφήνω ασχολίαστο προς το παρόν, σε περίπτωση που θέλεις να το ανακαλέσεις και να συνεχίσουμε φιλικά.

50

Ωραία λοιπόν ας μείνουμε στους εφτάσημους. Σε 3+2+2 στην Κύπρο είναι και ο δεύτερος αντρικός καρτζιηλαμάς αλλά καμία σχέση σαν χορός με τον καλαματιανό. Πόσο αρχαίος θεωρείται ο καλαματιανός δηλαδή; Δεν έχω τις γνώσεις να αποδείξω το πως έφτασε στην Κύπρο, θα ξεφύγουμε και από το αρχικό θέμα.

51

Καλησπέρα σας.

Οι ρυθμοί δεν έχουν ονόματα. Δεν υπάρχει ρυθμός καλαματιανός, υπάρχει χορός καλαματιανός. Όμως οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να συνεννοούνται κάπως. Έτσι μπορεί να πουν “καλαματιανός” εννοώντας “ρυθμός όπως του καλαματιανού”, που μπορεί όμως να χορεύεται αλλιώς. Θα μπορούσαν να πούνε απλώς “εφτάρι”, αλλά τα εφτάρια είναι πολλών λογιών.

Όμως υπάρχουν και χοροί που δεν έχουν σταθερό μέτρο. Όπως μόλις προ ολίγου σημειώθηκε, ο κυπριακός καρσιλαμάς αλλάζει από εννιάρι σε εφτάρι, σε τεσσάρι, νομίζω και σε πεντάρι, και μάλιστα με σαφή παύση από το ένα στο άλλο, αλλά με στερεότυπη σειρά. Είναι μια σειρά από πέντε χορούς που πιάνονται όλοι μαζί σαν ένας.

Στη Μικρά Ασία και τα απέναντι νησιά υπήρχαν τραγούδια σε έναν αργό εφτάσημο ρυθμό, σαν αργό καλαματιανό -δηλαδή σαν τον Πίκινο-, που χορεύονταν καρσιλαμάδες. Τέτοιο στυλ είναι π.χ. το “Φονιάς θα γίνω” (Το λέει η Παπαγκίκα σε 7/4 αργά, και ο Κατσαρός σε …κάμποσα τέταρτα αργά, νεότερη εκτέλεση με τις Δυνάμεις του Αιγαίου). Από τραγύδια επώνυμης δημιουργίας υπάρχει π.χ. το “Επιάσανε τον Μπάτη”. Υπήρχαν τέτοια και στα βόρεια 12νησα, αλλά σήμερα τα χορεύουν καλαματιανά και τα έχουν γρηγορέψει, για να ταιριάζουν με το βηματισμό του καλαματιανού. Ειδικά στην Κάλυμνο όμως, σκοποί όπως το πασίγνωστο Θαλασσάκι, αν και χορεύονται πλέον καλαματιανά, κρατάνε το παλιό αργό τέμπο.

Νομίζω ότι η πανελλήνια διάδοση του καλαματιανού έγινε μέσω του σχολείου, όταν μαζί με τον τσάμικο, τον πεντοζάλη και μερικούς άλλους ανακηρύχθηκαν “εθνικοί χοροί”.

Το “Σύρμα πάνω σύρμα κάτω” και το “Δικό μου πάπλωμα” είναι λάζικα. Λάζικος λέγεται ένας ποντιακός χορός σε γρήγορο εφτάρι, που οφείλει το όνομά του στους Λαζούς, τους γηγενείς (προ ελληνικού αποικισμού και φυσικά χιλιετίες προ Τούρκων) του Πόντου. Μάλιστα το ένα από τα δύο, αλλά δε θυμάμαι ποιο, είναι αυτούσια ποντιακή μελωδία σε δεύτερη χρήση. Αλλά βέβαια ποιος ξέρει αυτό το χορό σήμερα… Νομίζω ότι όποιος δεν έχει πάει σε ειδική ψαγμένη σχολή που να κάνουν όχι απλώς ποντιακούς χορούς αλλά και τους πιο σπάνιους, όχι μόνο ομάλ και κότσαρι και τα 5-6 άλλα πιο γνωστά, δικαιούται κάλλιστα να το χορέψει όπως νομίζει. Καρσιλαμά; Καρσιλαμά. Το λένε και οι στίχοι, είσαι νομικά καλυμμένος.

Αυτό είναι διαφορετική περίπτωση από τους αδαείς που χορεύουν τα πάντα σε ζεϊμπέκικο, απλώς επειδή οι άλλοι χοροί έχουν βήματα και δεν τα ξέρουν, ενώ το ζεϊμπέκικο είναι ελεύθερο. Αν ελεύθερο σήμαινε και εύκολο, θα 'μασταν όλοι χορευταράδες!

Νομίζω ότι ρεαλιστικά, με βάση το σήμερα, ο Πίκινος και τα παρόμοια αργά εφτάρια πρέπει να θεωρηθούν καθιστικά, όχι χορευτικά.

52

Συμφωνώ και εγώ ότι «ρυθμός καλαματιανός» δεν υπάρχει, μόνο χορός. Και ο χορός αυτός είναι ένας συρτός σε επτάσημο μέτρο, εφτάρι, αλλά με συγκεκριμένο ρυθμικό τονισμό (3 2 2 και όχι π.χ. 2 2 3 που είναι ο μαντηλάτος) και καθορισμένη χρονική αγωγή. Αν τον αργέψουμε πολύ, θα γίνει αυτό που στην Οθωμανική μουσική ονομάζεται Hindi και αυτό το ρυθμό έχει και το «φονιάς θα γίνω», ο Βαϊνδιρλής την ήξερε καλά αυτή τη μουσική όπως και ο Τούντας, που έχει γράψει περισσότερα τέτοια κομμάτια. Μάλιστα, θεωρώ ότι και ο Ρούκουνας αυτό το ρυθμό είχε στο νου του όταν έγραφε τον Πίκινο, όχι τον χορό καλαματιανό. Φυσικά, το hindi είναι καθιστικό, δεν χορεύεται.

Και βέβαια τα εφτάρια του Μητσάκη είναι λάζικα, όχι μόνο στο ρυθμό αλλά και στη μελωδία και παραμένω με την απορία που έχω εκφράσει και πολύ νωρίτερα σε αυτό το θέμα, πως ένας Κωνσταντινουπολίτης ονομάζει αυτό το κομμάτι καρσιλαμά. Εκτός αν ήξερε τα περί «καρσιλαμάδων» αργών επτάσημων που αναφέρει ο Pepe και που εγώ δεν τους έχω συναντήσει (του Μητσάκη πάντως είναι γρήγορα).

53

Για να είμαστε πιο σωστοί θα έπρεπε να δεχθούμε όλες τις χορευτικές επιλογές Π.χ.στον “Πίκινο” , ανάλογα τον τόπο που το παίζουμε.
Δηλαδή, εάν παιχτεί στο Μεσολόγγι τότε κατά 99,9% θα χορευτεί σαν αργό καλαματιανό. Όπως και στην Θήβα νομίζω. Εάν παιχτεί στην θράκη ίσως να μην το χορέψουν καν. Και οι 2 αντιμετωπίσεις του τραγουδιού είναι σωστές για μένα.

Το ίδιο θα συμβεί, ίσως, και με του μητσάκη. Εδώ θα χορευτεί σαν ένα απλό συρτό, στη λέσβο σαν καρσιλαμάς 7ρης, και από τους πόντιους μάλλον διπλό τικ.
Όλα σωστά θα πρέπει να θεωρηθούν γιατί η κάθε γωνιά της ελλάδος έχει τα γνωρίσματά της και τα γούστα της. Θα προσπαθήσει να τα φέρει στα μέτρα του ο κόσμος.

Ένα από τα τραγούδια που παίζουμε στους γάμους και τα πανηγύρια είναι και η “Ζαχαρούλα” (4σημο).
Από την Άρτα και κάτω το χορεύουν συρτοκαλαματιανό, από την Άρτα και πάνω χασαπιά, στην θεσσαλία αντικρυστό και οι βλάχοι με συγκεκριμένα βήματα.
Σωστά είναι όλα λοιπόν. Όπως το αντιλαμβάνεται και ξέρει ο κάθε ένας.

υ.γ.1 Για μένα πρώτα υπήρξε ο ρυθμός και μετά βγάλανε τα βήματα πάνω στο ρυθμό. Οπότε πιο σωστό μού φαίνεται να έλεγαν Π.χ.τον 4σημο ρυθμό συρτό και να βάπτισαν το χορό έτσι παρά το αντίθετο.
υ.γ.2 Ο 7σημος (3+2+2)είναι αρχαίος ρυθμός όχι το όνομα το σημερινό (καλαματιανός). Τότε αλλιώς τον έλεγαν.

54

Α, ωραία! Η απάντηση του κ. Νίκου Πολίτη έρχεται και κουμπώνει με τη δική μου, γιατί εκείνος γνωρίζει ακριβώς τα στοιχεία που μου έλειπαν.

Δεν ήξερα την ονομασία Hindi, αλλά προφανώς είναι αυτά τα ίδια αργά εφτάρια που εννοούσα κι εγώ. Τώρα, εσείς τα ξέρετε για καθιστικά, εγώ για αντικριστά. Δεν επιμένω ότι χορεύονταν ακριβώς όπως ο καρσιλαμάς (δε νομίζω ότι γίνεται, με άλλο μέτρο), αλλά πάντως παραπλήσια. Δεν ξέρω πώς έλεγαν το χορό, πάντως μ’ αυτή την ευκαιρία σημειώνω ότι κατά παράδοση τους πιο πολλούς χορούς δεν τους έλεγαν τίποτε. Αυτή η λεπτομερής και συγκεκριμένη ονοματολογία που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι προϊόν κυρίως των χορευτικών συλλόγων.

Αλλά επιτρέψτε μου να επιμείνω: το ξέρετε θετικά ότι ήταν καθιστικά, ή απλώς δεν έχετε ακούσει να τα χόρευαν;

Πάντως και να τα ήξερε ο Μητσάκης, δε θα τα μπέρδευε με τα λάζικα. Είναι πολύ διαφορετικοί ρυθμοί.

55

Ο Μητσάκης έφυγε από την Κωσταντινούπολη σε αρκετά μικρή ηλικία, και άρα οι γνώσεις του για την μουσική του τόπου καταγωγής του θα ήταν πολύ λιγότερες και από δεύτερο χέρι σε σύγκριση π.χ με το Βαϊνδιρλή.

Υπάρχει διαφορά στο ρυθμό του λάζικου από το μαντηλάτο/μάντρα;

56

Κατ’ αρχήν, θα έλεγα ότι τον μαντηλάτο τον αντιλαμβάνομαι ως 3-2-2 και όχι ως 2-2-3. Δηλαδή, σαν πολύ γρήγορο καλαματιανό (που λέει ο λόγος). Και το λάζικο ως 2-2-3. Αν αυτό είναι σωστό, τότε να ήδη μια διαφορά.
Αλλά μπορεί άλλος να τα καταλαβαίνει αλλιώς. Για παράδειγμα, στο “Σύρμα πάνω σύρμα κάτω”, μπορούμε να πούμε ότι είναι 2-2-3 και η πρώτη συλλαβή σκάει στην αρχή του μέτρου, ή ότι είναι 3-2-2 και μπαίνει με ελλιπές μέτρο. Εγώ λέω το δεύτερο, γιατί στο άλλο αντίστοιχο τραγούδι, το “Δικό μου πάπλωμα”, ο τονισμός είναι τόσο έντονος και σταθερός στο 1 του πρώτου δυαριού που συμπίπτει πάντα με την πρώτη συλλαβή ώστε θα μου φαινόταν φιλολογική διαστροφή να θεωρήσουμε ότι υπάρχει ελλιπές μέτρο. Το “Πάπλωμα” είναι πιο ρυθμικό από το Σύρμα, είναι σχεδόν σα σύνθημα πορείας!
(Άραγε βγαίνει καμιά άκρη ή μόνο εγώ καταλαβαίνω τι εννοώ;)

Πέραν αυτού, αν από κάθε ρυθμό κρατήσουμε τον εντελώς βασικό σκελετό αφαιρώντας τη μελωδία και τα ρυθμικά στολίδια, τότε σίγουρα θα βρεθούν πολλοί ρυθμοί που ταυτίζονται μεταξύ τους. Αυτό δε σημαίνει ότι το ίδιο κομμάτι ταιριάζει σε πολλούς χορούς. Καμιά φορά μπορεί και να ταιριάξει, αλλά όχι πάντα. Ο καλαματιανός, ακόμη κι αν τον παίξεις στις 45, μαντηλάτος δε γίνεται. Το κάθε κομμάτι έχει κι άλλα στοιχεία που το εντάσσουν στον Α ή Β χορό.

Παράδειγμα που ελπίζω ότι θα κάνει σαφές αυτό που εννοώ: το ποντιακό τικ είναι εφτάρι, ανάλογο με του Πίκινου. (Αν κάνω λάθος, αντικαταστήστε το “τικ” με το σωστό όνομα χορού). Αλλά κανείς δε θα χόρευε τον Πίκινο τικ, γιατί: -δεν έχει κεμεντζέ, τα λόγια δεν είναι στα Ποντιακά, δεν υπάρχουν οι αντιχρονισμοί και τα κόλπα που κάνει το νταούλι στα ποντιακά, και γενικώς δε θυμίζει σε τίποτε τικ εκτός από το μέτρο.

57

Emc: 1: ναι, νωρίς έφυγε αλλά δεν πήγε και στην Ευρώπη, στην Ελλάδα πήγε. Άρα, δεν ήταν μακρυά από την παράδοσή του. 2: δεν ξέρω τη μάντρα καθόλου, ούτε το ρυθμό της ούτε βήματα ή κάτι άλλο. Ο τονισμός λάζικου και μαντηλάτου είναι ίδιοι.

Pepe: κακώς αντιλαμβάνεσαι τον μαντηλάτο ως 3 2 2 . 2 2 3 είναι σαφέστατα, άρα όχι ο τονισμός του καλαματιανού.

Στα «παλαμάκια» (σύρμα πάνω, σύρμα κάτω) η μελωδία της οργανικής εισαγωγής ξεκινάει με τέτοιο τρόπο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε ίσως ελλιπές μέτρο αλλά, όταν μπαίνει ο στίχος, γίνεται σαφέστατο ότι όχι, δεν είναι ελλιπές μέτρο αλλά καθαρό 2 2 3: οι τραγουδιστικές ατάκες πέφτουν στη θέση, όχι στην άρση.

Και μην ξεχνάμε και το τρίτο εφτάρι του, την «Κατσιβέλα», όπου και πάλι είναι σαφώς 2 2 3.

58

Έχω εντύπωση ότι υπάρχουν μέλη που αντιμετωπίζουν δημοσιεύματα ξένων ερευνητών με κάποια δυσπιστία (ειδικά όταν μπλέκονται ζητήματα εθνικής ταυτότητας) …αλλά θα το ρισκάρω! Εδώ είναι δύο άρθρα για τους χορούς της Φλώρινας, που αναφέρει και ένα χορό, το μπεράτι, για το οποίο νομίζω ότι έγινε λόγος παρά πάνω.

http://joancarolfriedberg.com/iofapaper2.html

http://joancarolfriedberg.com/iofapaper.html

Για το Gogo, έχει μια αναφορά σε μια Ελληνίδα φοιτήτρια που ετοιμάζει διατριβή για τις χάλκινες ορχήστρες της Φλώρινας. Σου έχω στείλει ΠΜ με τη διεύθυνση της Joan, για να πάρεις περισσότερες πληροφορίες.

Εύα

59

Άλλο Πόλη άλλο Αθήνα, ο μαντηλάτος θα ήταν πιο κοινός στην Πόλη και στην Ανατολική Θράκη ενώ στην Αθήνα κυριαρχεί ο καλαματιανός.
Ούτε εγώ ξέρω τα βήματα της μάντρας, δυστυχώς είναι από τους παραμελημένους χορούς. Ο όρος μάντρα (mandra ή mandıra)υπάρχει όμως και στην οθωμανική μουσική, π.χ η χιτζάζ μάντρα του Αντώνη του λάφτατζη (την οποία ο Τσιαμούλης μεταφράζει μαντηλάτο). Ο Τσιαμούλης αναφέρει επίσης ένα από τους χορούς που κατέγραψε ο Τζεμίλ μπέης στα Ταταύλα σαν μαντηλάτο (χουζάμ), του οποίου η πρώτη μουσική φράση είναι η ίδια με την αρχή της κυπριακής μάντρας.

60

Κατ΄αρχήν PEPE με ιδιαίτερη χαρά σε καλωσορίζω στην παρέα μας και χαίρομαι που αυξάνεται ο αριθμός των φίλων που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική.
Συμφωνώ ότι τον Πίκινο ως καθιστικό μπορούμε να τον θεωρήσουμε, τουλάχιστον σε όσες εκτελέσεις έχει τύχει να τον ακούσω!
Όσο για τον “λάζικο” και τον ποντιακό χορό στο ρυθμό του “σύρμα πάνω σύρμα κάτω” κατά την άποψη μου (και ας με διορθώσει κάποιος που γνωρίζει περισσότερα) πρέπει είναι ο χορός “λάχανα” (λάχανα πουλι μ΄λάχανα, σον πέραν τη μαχαλάν, με τα σερα σ΄επήκες ατα πουλι μ΄, σε μεν΄μη βρικς μαχανάν)