Ο καβαλάρης υποτίθεται ότι “πρέπει” να είναι κινούμενος στην ποντιακή λύρα; Όχι ενώ παίζει κάποιος, εννοώ να μπορεί να μετατίθεται κατά βούληση; Πρέπει μήπως να είναι ακριβώς πάνω από την ‘ψυχή’, και αυτό το τελευταίο ισχύει μήπως για την κρητική λύρα;
Σαν αρχάριος τελείως (και επίδοξος αυτοδίδακτος) αγόρασα μία οικονομική, κάτω των 200 ευρώ, αλλά κάποιες χορδές, στις πιο πάνω νότες, ακουμπούσαν στο τάστο και τρίζανε, έτσι τον μετακίνησα πιο πάνω για να μην συμβαίνει αυτό.
Ηχητικά, πρέπει να είναι σε συγκεκριμένο σημείο ο καβαλάρης; Πχ, ακριβώς στο κέντρο μεταξύ των 4 ρουθουνιών; Υπάρχει κάποιου είδος υπολογισμός στην κατασκευή της όσον αφορά τον καβαλάρη; Ή είναι θέμα επιλογής; Ή και θέμα λειτουργικότητας όπως στη δική μου περίπτωση;
Ποια είναι τα εναλλακτικά κουρδίσματα που μπορούν να γίνουν στην ποντιακή λύρα εκτός από Σι-Μι-Λα; Είναι πάντα σε τέταρτα; Προορίζονται για όλα τα είδη λύρας (ζιλ, ζιλοκάπανο, καπάν) ή για κάποιο είδος συγκεκριμένα; Ευχαριστώ για τις όποιες πληροφορίες.
τι τελειωσες με τον ζουρνά?
πότε κιόλας?
Ποιον ζουρνά; Σε μερικούς μήνες θα έρθει, από Κίνα. Κυρίως με τις λύρες ασχολούμαι.
Με καράβι έρχεται, αγαπητέ φίλε;
Για 15 ευρώ μαζί με τα μεταφορικά, δε νομίζω να το στείλουν με αεροπλάνο, σε αυτά τα κοντέϊνερ θα έρθει λογικά, που έρχονται μαζικά από Κίνα.
Αν και, νομίζω έλεγε ότι από Ευρώπη κάπου θα σταλεί, άρα ίσως το έχουν σε αποθήκη στην Ε.Ε. και έρθει και πιο γρήγορα…
Ναι, είναι κινητός ο καβαλάρης. Όπως στα περισσότερα όργανα, εκτός από κιθάρες - μαντολίνα (από τα πιο συνηθισμένα).
Η ψυχή δε νομίζω πως ξέρεις που είναι. Φαίνεται;
Για τα κουρδίσματα, νομίζω πως έχω παραπομπές να σου στείλω αργότερα.
Βεβαίως και ξέρω που είναι η ψυχή. Φαίνεται, αν την ψάξει κανείς, είναι περίπου στο κέντρο από τα 4 ρουθούνια, λίγο προς τα δεξιά και προς τα κάτω. Και δεν είναι ακριβώς κάθετα στο εσωτερικό, έχει μια κλίση προς τα μπρος λίγο δεν ξέρω αν αυτό είναι το κανονικό. Αναρωτιόμουνα ποια η σχέση με την θέση του καβαλάρη, αν υπάρχει σχέση και ποια η σχέση με την κρητική λύρα σε σχέση με θέση καβαλάρη και ψυχής. Και αν οι θέσεις ψυχής και καβαλάρη στην ποντιακή υπολογίζονται με κάποιον μαθηματικό τρόπο ή είναι στην τύχη ή βάσει εμπειρίας.
Βέβαια είναι πολλά ερωτήματα αυτά, δεν ξέρω αν θεωρούνται μυστικά των οργανοποιών ή κάτι τέτοιο. Στη χώρα αυτή δε βρίσκει κανείς εύκολα απαντήσεις.
Τέλος πάντων, είχα πολλά προβλήματα με τη λύρα και δεν ξέρω αν είναι λόγω του οικονομικού μοντέλου που πήρα ή λόγω της άγνοιάς μου (δεν θα πω από που την πήρα για ευνόητους λόγους). Τα θέματα είναι τα εξής:
Το τρίξιμο που έκανε και κάνει μερικές φορές ακόμα το δοξάρι πάνω σε χορδές, μου θυμίζει λίγο τον ήχο που κάνει ένας γάιδαρος όταν γκαρίζει. Έχω ένα βιολί, αντίκα του 1900 περίπου (αλλά με μεγάλη ραγισματιά), κι εκεί υπάρχει πιθανό τρίξιμο στις χορδές, αλλά όχι τέτοιο πράγμα. Βέβαια, το δοξάρι που πήρα είναι από τρίχες αλόγου, οπότε γαϊδούρι-αλόγατο, αυτά είναι κοντά, ίσως παίζει ρόλο κι αυτό.
Το δοξάρι, για κάποιον λόγο αν είναι 10 το μήκος του, τα 3/10 το πάνω μέρος, δεν βγαίνει ήχος όταν ακουμπάει τη χορδή και δεν καταλαβαίνω γιατί, το ίδιο υλικό μοιάζει να είναι με τα υπόλοιπα 7/10.
Αφού έσπασα την χαμηλή χορδή σε κούρδισμα επειδή μου φαινόταν πολύ περίεργος ο ήχος, την άλλαξα μόνος (πρώτη φορά αλλάζω χορδή), και βρήκα το κούρδισμα. Για να μην τρίζει όμως ούτε η χαμηλή ούτε η ψιλή χορδή, έχω φέρει τον καβαλάρη γύρω στα 2 εκατοστά πάνω από το κέντρο των 4 ρουθουνιών και δεν ξέρω αν αυτό είναι θεμιτό ή θεωρείται φάουλ. Βασικά στην αρχή νόμισα ότι έχει γίνει λάθος υπολογισμός στον καβαλάρη κατασκευαστικά, και δεν είναι αρκετά υψωμένες οι χορδές. Επειδή ασχολούμαι λίγο με ξυλεία, είχα βρει ξυλάκια για να κολλήσω στον καβαλάρη να τον υψώσω 2-3 χιλιοστά, για να μην τρίζουν οι χορδές ιδίως στις νότες στο πάνω μέρος του τάστου. Μετά που έκανα το σωστό κούρδισμα και έφερα πιο μπροστά τον καβαλάρη, το πρόβλημα διορθώθηκε στην ψιλή χορδή, αλλά για το Σι της χαμηλής χορδής, υπάρχει ένα θέμα, παραείναι χαλαρή και τρίζει λίγο, αρχίζω να σκέφτομαι πάλι ευρεσιτεχνία με ξύλο για να υψώσω τον καβαλάρη. Μιας και δεν βλέπω να πωλούνται καβαλάρηδες για ποντιακή λύρα στο ίντερνετ με μια πρώτη ματιά. Δηλαδή είναι πολύ περίεργο, σαν “γκαντεμιά”, στην Ντο και πάνω η καπάν χορδή, δεν τρίζει, ούτε ανοιχτή ούτε οι πάνω νότες, μόλις την πηγαίνω όπως χρειάζεται σε Σι, εκεί αρχίζει και τρίζει! Αρχίζω να σκέφτομαι μήπως δεν την πέρασα σωστά (είναι η χορδή που άλλαξα), αλλά δεν έχει κάτι παραπάνω να κάνει κανείς, το τέντωμα που χρειάζεται αυτό είναι για την Σι.
Από την άλλη, υπάρχει το εξής ζήτημα, ακούω το τρίξιμο ή μου “φαίνεται” πως το ακούω; Σίγουρα η χαμηλή χορδή, ακούγεται και πιο χαμηλά σε ένταση από τις άλλες δύο, αν την πιέσω περισσότερο με το δοξάρι, αρχίζει να τρίζει. Όμως, αν γυρίσω την λύρα, σαν βιολί, και την ακουμπήσω στον αριστερό ώμο κανονικά και παίξω έτσι, με το δοξάρι σε κράτημα βιολιού ας πούμε, δεν μου ακούγεται πλέον καθόλου ή σχεδόν καθόλου τρίξιμο. Αυτό δεν ξέρω που οφείλεται, όταν ακούω τον ήχο από πάνω (όπως την κρατάνε συνήθως), ακούω υπερβολικά τα τριξίματα ενώ σε θέση βιολιού ακούω την αντήχηση του σώματος και δεν μου φαίνεται να υπάρχει κάποιο θέμα;
Άκυρο τελικά. Τεράστια κατεβατά όπου η μόνη πληροφορία για το ερώτημά σου είναι ότι κουρδίζει σε τέταρτες (ευχαριστώ πολύ). Δε βρίσκω καν σε τι τόνο είναι αυτές οι τέταρτες, αλλά αυτό θα το βρεις εύκολα, βάζω στοίχημα ότι θα υπάρχουν σχετικά βιντεάκια.
Για τον καβαλάρη, αν δε βρεθεί πιο ειδικός να σε κατατοπίσει, θα ξέρουν όσοι παίζουν βιολί, καθώς η βασική λογική είναι στα κύριά της σημεία παρόμοια. Σίγουρα υπάρχει μαθηματικός τρόπος να βρεθεί η σωστή θέση, αλλά αυτό προϋποθέτει να είναι τα πάντα στο όργανο ρυθμισμένα με μαθηματική τελειότητα, λες και βγήκε κατευθείαν από υπολογιστή. Μιας κι αυτό δε συμβαίνει, υπάρχει κάποοιο περιθώριο να βρει ο παίχτης μόνος του την καλύτερη θέση. Μιλάμε μόνο για τον καβαλάρη, έτσι; Η ψυχή, εκεί που είναι, είναι. Αν φτάσεις να μετακινήσεις και την ψυχή θα πρέπει υποθέτω να πας σε μάστορη να σ’ τη βγάλει με το ειδικό εργαλείο, οπότε εκεί ρωτάς τα πάντα, αλλά προς το παρόν είμαστε στη φάση DIY απ’ ό,τι καταλαβαίνω.
Να σου πω, συγγνώμη για την ερώτηση αλλά συνδυάζοντας αυτό…
…με αυτό…
…παίρνω το θάρρος:
Ρετσίνα έβαλες;
Ξέρεις πώς τον λένε οι Πόντιοι τον καβαλάρη; 
Εννοείται. Αυτό είναι το υλικό. Έχω κάπου ένα δοξάρι με νάιλον «τρίχες», αλλά αυτό είναι εντελώς της ξεφτίλας. Τα δοξάρια, από στοιχειωδώς ανεκτά μέχρι τα καλύτερα στον κόσμο, με τρίχες αλόγου γίνονται.
Ρετσινί! Η ρετσίνα χαλάει τον ήχο.
Αρσενικού αλόγου. Φαντάζομαι θα ήταν τεχνικά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί και φοράδας, αλλά οι τρίχες κόβονται από την ουρά.
Ναι, ουράς βέβαια. Λένε ότι της φοράδας δεν είναι καλές γιατί τις κατουρεί. Δεν ξέρω αν έχει κάποια βάση…
Α έτσι ξηγιέσαι; Ε λοιπόν κολοφώνιο.
Είναι πολλές οι απορίες σου και δυσκολο να σε βοηθήσει κάποιος απο εδώ, ειδικά σε θέματα τεχνικής.
Οι λύρες του Αιγαίου, της Θράκης, Πόλης Κασταμονής κλπ έχουν την ψυχή να ακουμπάει στον καβαλάρη. Η Ποντιακή, ο κεμανές καθώς και οι βιολόλυρες στην Κρήτη έχουν την ψυχή μεταξύ πλάτης και καπακιού.
ο καβαλάρης δεν τοποθετείται σε σχεση με την ψυχή αλλά εκεί που ορίζει σωστά το μήκος χορδής, οπως αυτό έχει αποφασιστεί απο τον κατασκευαστή, με μικρά περιθωρια απόκλισης.
η ψυχή τοποθετειται συνήθως λίγω πίσω απο τον καβαλαρη στην πρίμα μεριά.Εκεί επίσης έχεις περιθώρια απόκλισης λόγω διαφοροποιήσεων στις κατασκευές αλλά και λόγω προσωπικού γούστου.
Αν δεν στηθει σωστά το όργανο πιθανών να μην ξεπεράσεις ποτέ το αρχικό σταδιο που βρίσκεσαι τώρα.
Μήν επιχειρήσεις να μαστορέψεις τον καβαλαρη γιατί είναι απίθανο να εντοπίσεις τι όντως χρειάζεται(αν χρειάζεται) και να το φτιάξεις με ακρίβεια.
Καλύτερα βρες ένα λυράρη να σου δείξει. Όσο διάθεση και να υπάρχει στο διαδύκτιο, δύσκολα θα δεις καλό
Ασφαλώς και βάζω ρετσίνι αγαπητέ, αλλά είναι πολύ περίεργο, αυτό το δοξάρι που ήρθε με την λύρα, το 1/4 περίπου πάνω, σαν μην πιάνει εκεί το ρετσίνι, ξανά και ξανά προσπαθώ, λες και είναι άλλο υλικό “ρετσινοφοβικό” θα λέγαμε, είναι πολύ περίεργο φαινόμενο. Η μαύρη τρίχα στο υπόλοιπο, αλλάζει χρώμα, ασπρίζει με το πρώτο πέρασμα, αυτό το κομμάτι δεν ξέρω γιατί δεν πιάνει. Μήπως έχει γίνει κάποιο λάθος, έχει πέσει κόλλα ή κάτι τέτοιο πάνω ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο να σκεφτώ. Αλκοόλ δεν πίνω ποτέ, με πειράζει και ρετσίνα ειδικά με αναγουλιάζει. Μόνο Mitsikeli ανθρακούχο πλέον για την χώνεψη, από τα βουνά της Ηπείρου, υγειινά και οικονομικά.
Την ψυχή όχι, δεν θέλω να την μετακινήσω, απλά είδα την θέση της μελετώντας το όργανο και αναρωτήθηκα σε σχέση με τον καβαλάρη ποια πρέπει, αν πρέπει, να είναι η θέση της.
Κι εγώ ποντιακής καταγωγής είμαι εν μέρει, για αυτό και ήθελα να το γνωρίσω αυτό το μουσικό όργανο.
Βασικά, επειδή κατά βάθος είμαι άνθρωπος του λυρισμού και των συγχορδιών, αυτό που έψαχνα δεν είναι πρωτίστως η λύρα, είναι ένας κεμανές Πόντου/Καππαδοκίας, δηλαδή πολύχορδος όχι μόνο τρίχορδος και με συμπαθητικές για τον ήχο αυτόν τον φανταστικό τον βυζαντινό τον συγχορδιακό, αλλά δεν έχω βρει ακόμα, αυτό με ενδιέφερε κυρίως και όχι τόσο αυτό το ρεπερτόριο για τα πανηγύρια που συνηθίζεται και τους χορούς με την απλή ποντιακή, και το βουκολικό στοιχείο του συνεχούς τρέμουλου κλπ, χωρίς να σημαίνει ότι αυτοί που παίζουν κυρίως στα πανηγύρια, είναι “για τα πανηγύρια”, ας παίξουν όπου θέλουν και ότι θέλουν οι άνθρωποι, με όποια τεχνική επιθυμούν, δεν θα τους κρίνω εγώ, απλά λέω την προτίμησή μου. Οι περισσότεροι άνθρωποι ως γνωστόν θέλουν κυρίως να χορέψουν και να ξεδώσουν, δεν ψάχνουν για βυζαντινές συγχορδίες, αυτό είναι αναμενόμενο. Αλλά και η τρίχορδη λύρα είναι καταπληκτικό όργανο με πολλές δυνατότητες, αν τα καταφέρω θα την μάθω.
Πολύ σημαντικές πληροφορίες αυτές. Οπότε πως μετράμε το μήκος χορδής, εννοώ από που μέχρι που και ποια είναι η αναλογία ή ο υπολογισμός για το σημείο που τοποθετείται ο καβαλάρης; Και ποια είναι τα περιθώρια απόκλισης;
Βασικά είδα μια άλλη πληροφορία, για τα 33 εκατοστά, από την κορυφή του τάστου μέχρι τον καβαλάρη, δεν έχω καταλάβει αν αυτό είναι “νόμος” στην κατασκευή της ποντιακής λύρας ή κυρίως συμβολικό (χρόνια Χριστού). Πάντως, σε αυτό το ζιλοκάπανο που πήρα, μαζί με δοξάρι κάτω από 200 ευρώ, στο κέντρο των ρουθουνιών, από κορυφή ταστιέρας βγάζει 31,5 εκατοστά.
Όταν την παρέλαβα, ο καβαλάρης ήταν πιο κάτω από την μέση ρουθουνιών, οι περισσότερες νότες επάνω δεν παίζονταν καν, αφού σκέφτηκα μήπως ήταν διακοσμητική.
Για να μην τρίζει ούτε μία νότα, μετά από δοκιμές, πρέπει να φέρω τον καβαλάρη περίπου 2 εκατοστά πάνω από το κέντρο ρουθουνιών. Αλλά, έχω την εντύπωση ότι αυτό κόβει την αντήχηση του σώματος και άρα και την ένταση του οργάνου, η οποία αντήχηση μοιάζει να είναι μεγαλύτερη όσο πιο χαμηλά είναι ο καβαλάρης, ή έτσι μου φαίνεται, δεν έχω την εμπειρία να ξέρω αν όντως ισχύει, πάντως μοιάζει να είναι πιο σύντομη και “κομμένη” η αντήχηση όσο πιο πάνω ανεβαίνει ο καβαλάρης. Άρα υπάρχει λύση και μπορώ να παίξω, αλλά χάνοντας σε ένταση από ότι φαίνεται.
Το θέμα τώρα είναι το εξής. Έβαλα πειραματικά ξυλάκια 2-3 χιλιοστά για ανύψωση του καβαλάρη, με αυτόν στο κέντρο ρουθουνιών και δεν τρίζει καμία νότα, όλα κανονικά. Επίσης άλλη μέθοδος, έδεσα το τάστο και το χαμήλωσα 2-3 χιλιοστά, και με τον καβαλάρη πάλι στο κέντρο, επίσης δεν τρίζει καμία νότα. Και με τις δύο αυτές μεθόδους, λύνεται το πρόβλημα.
Άρα, δεν νομίζω ότι μου διαφεύγει κάτι, ότι κάνω κάποιο λάθος, κατασκευαστικά ή το τάστο έπρεπε να είναι μερικά χιλιοστά πιο χαμηλά, ή ο καβαλάρης μερικά χιλιοστά ψηλότερος, αν θεωρήσουμε ότι πρέπει να είναι τουλάχιστον στο κέντρο ο καβαλάρης (αν όχι πιο πίσω) και τείνω να πιστεύω ότι ο καβαλάρης έπρεπε να είναι λίγο ψηλότερος, δηλαδή είναι το κύριο πρόβλημα.
Οπότε, μπορώ να κρατήσω το τάστο δεμένο, για να καμπυλώσει λίγο με τον καιρό και να κερδίσω χαμήλωμα μερικών χιλιοστών έτσι, ή και να το έχω μόνιμα δεμένο, που είναι αντιαισθητικό βέβαια, ή και να βγάλω τις χορδές και να αρχίσω να κόβω το τάστο από τα κάτω, να το πριονίσω δηλαδή, να δω αν λύνεται το πρόβλημα, αφού έτσι κι αλλιώς δεν χρησιμοποιείται το κάτω μέρος.
Ή, αν προσπαθήσω να ανυψώσω τον καβαλάρη, το μόνο που θα κάνω είναι να βρω δύο κομματάκια ξύλο, να το λειάνω λίγο για να μην τραυματίσει την ήδη εξαιρετικά μαλακή και ευαίσθητη επιφάνεια του καπακιού και να τα κολλήσω από ένα εντελώς επίπεδα σε κάθε πόδι του καβαλάρη, κερδίζοντας έτσι 2-3 χιλιοστά σε κάθε ένα από τα δύο πόδια του καβαλάρη, θα είναι ακριβώς στο ίδιο σχήμα και μέγεθος, σαν να βάζουμε μία εξτρά σόλα κάτω από δύο παπούτσια, θα συνεχίσουν να πατάνε κανονικά κάτω ακίνητα. Δεν το βλέπω ως κάτι τόσο δύσκολο(;).
Ή, μπορώ απλά να παίζω με τη λύρα όπως είναι, με τον καβαλάρη ανεβασμένο μερικά εκατοστά όπως είπαμε, αλλά ότι λύρα βλέπω, δεν βλέπω να συνηθίζεται αυτό, όλες τον έχουν στο κέντρο ακριβώς.
Άρα, το ερώτημα είναι, πήρα τελικά ελαττωματική ή έστω όχι τόσο προσεγμένη λύρα (που το αποδίδω που αλλού, στο οικονομικό του μοντέλου), ή ο καβαλάρης είναι κινούμενος και δεν έχει σημασία ούτε ηχητικά-ποιοτικά αν είναι 2,3,4,5 εκατοστά πάνω ή κάτω μεταξύ των (10 εκατοστών μεταξύ επάνω και κάτω) ρουθουνιών, και το βλέπω απλά σαν θέμα επιλογής και πειραματισμού (πρέπει όμως να γνωρίζω πόσα εκατοστά είναι το περιθώριο απόκλισης);
Αν υπάρχει περιθωριο απόκλισης αυτό θα είναι προσωπικη επιλογή και άποψη: όσο μεγαλώνει το μήκος χορδής προσθέτουμε τάσεις οπότε αλλάζουμε και τον ήχο. Μιλάω για ελάχιστες αποστάσεις όμως. Εσύ ξεκίνα με τον καβαλάρη σου στο κέντρο.
Αντίστοιχα η μετακινηση της ψυχης μπορεί να αλλάξει κάποια χαρακτηριστικά στον ήχο.
Δεν καταλαβαίνω τι εννοείς τάστο και τι έκανες. Εφόσων λες οτι δεν παίζεις, το καλύτερο είναι να βεβαιωθείς πως το όργανο δουλεύει, δείχνοντας το σε κάποιον που ξέρει.
Το σετάρισμα του οργάνου είναι διαδικασία που θέλει κατανόηση τεχνική αλλα και ακουστική. Μετράς και ακούς… Δε σημαίνει οτι το όργανο σου ειναι πατατα αλλα θα παιδευτείς να το βρεις μόνος σου.
Τη γλώσσα! Έβρισκε στη χορδή, οπότε την έδεσε να χαμηλώσει.
γραψε στο φατσοβιβλιο αυτο…
ΟΜΑΔΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΩΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗς ΛΥΡΑΣ
καλητερα να απευθυνθεις σε κατασκευαστες, η απλα λυραδιδες.
Πήρα με 93 ευρώ από ebay πειραματικά την πιο οικονομική Ποντιακή λύρα από Τουρκία (με μαλακή θήκη, δοξάρι, εξτρά χορδές, ρετσίνι, μεταφορικά, όλα μαζί 93 ευρώ). Κάπως basic και πρωτόγονη θα έλεγα, αλλά κανένα πρόβλημα με την ταστιέρα, τον καβαλάρη, με τρίξιμο χορδών, με το ύψος καβαλάρη ή ταστιέρας, κλπ., όλα μια χαρά.
Ήθελα την γνώμη σας λοιπόν στο εξής, με βάση τα όσα αναφέρθησαν στο θέμα αυτό για τρίξιμο χορδών κλπ.
Στην πλάγια οπτική, με βάση την εμπειρία σας σε λύρες αλλά και σε έγχορδα γενικότερα, υπάρχει κάποιο θέμα κατασκευαστικά σε κάποια από τις δύο λύρες, όσον αφορά ύψος καβαλάρη, ύψος ταστιέρας από καπάκι, ύψος χορδών από ταστιέρα, κλπ.;
Με άλλα λόγια, φαίνονται όλα οκ; Νορμάλ; Μοιάζει κάτι να είναι λάθος;
Πάνω η ελληνικής κατασκευής (για την οποία ξεκίνησε το θέμα αυτό), κάτω η από το ebay.
