Πάντως για να είμαι δίκαιος με τον alk, γιατί έκανε καλές σκέψεις πιο πάνω, από κλαρίνα θα με έπειθε το κλαρινέτο σε λα ύφεση (πίκολο) σαν χροιά. Υπάρχει μια απόχρωση ζουρνά στο ηχόχρωμα που ακούω (δεν ξέρω πώς αλλιώς να το περιγράψω καλύτερα) και αυτή η χροιά πλησιάζει κάπως με το πίκολο κλαρινέτο. Ίσως αυτό να αναζητούσε ο Τούντας, την εντύπωση του ζουρνά (αλλά όχι πραγματικά ζουρνά, που θα ήταν απάλευτος σε ηχογράφηση), αφού άλλωστε το ένα τραγούδι από αυτά στα οποία απαντάται το όργανο είναι το “Με ζουρνάδες, με νταούλια”.
1 «Μου αρέσει»
Λέγαμε πιο πάνω για τα προβλήματα των σχετικών εντάσεων. Ε λοιπόν, ο ζουρνάς φαντάζει όντως απάλευτος, γιατί όχι μόνο έχει θηριώδη ένταση αλλά δεν έχει και τη δυναμική ευελιξία των χάλκινων (δηλαδή δεν μπορεί να παίξει σιγά!), κι όμως να τον που συνεργάζεται με ορχήστρα από ούτι, κανονάκι κλπ.! Στο σιλαμπς έχει άλλα 3-4 τέτοια παραδείγματα.
Άρα εδώ, αν έχουμε πνευστό με σουρντίνα, ήταν σίγουρα από συνειδητή στοχευμένη επιλογή, για το ηχόχρωμα. Τα προβλήματα έντασης είχαν κάποιο τρόπο και τα έλυναν, ήδη από το μακρινό 1930.
2 «Μου αρέσει»
Τις είχα υπόψη μου αυτές τις ηχογραφήσεις όταν έγραφα ότι θα ήταν απάλευτος ο ζουρνάς σε ηχογράφηση γιατί πολύ απλά είχα παίξει με την ιδέα, παλιότερα, μήπως στο Μοντέρνο Χαραλάμπη και στα λοιπά κομμάτια έχουμε κάποιο είδος ζουρνά που έχει πιο μαλακό ηχόχρωμα (αλλά δεν). Ακόμα κι έτσι λοιπόν, θεωρώ ότι με τους τεχνολογικούς περιορισμούς του τότε ο ζουρνάς ήταν… απάλευτος. Διαπεραστικός ήχος σε σημείο ενόχλησης και αναγκαστικά όλοι παίζουν σε δυνατότερες του συνηθισμένου εντάσης. Αν είχαν κάποιο eq να το μαλακώσουν λίγο, ίσως να ήταν καλύτερα αλλά αυτά δεν υπήρχαν τότε. Γι’ αυτό υποθέτω ότι μάλλον δεν θα το πολυθέλαν αυτό το όργανο στις ηχογραφήσεις. Άλλωστε κι αυτές οι παλιές ηχογραφήσεις που τον συναντάμε δεν είναι πολλές, ένδειξη ότι μάλλον δεν έκανε το όργανο. Για ύπαιθρο καλό ήτανε. Δεν μιλώ για σήμερα βέβαια, που μια χαρά μπορεί κανείς να ηχογραφήσει ζουρνά. Απλώς πιστεύω ότι τότε και οι ίδιοι οι ηχολήπτες δεν θα χαιρόντουσαν ιδιαίτερα με την παρουσία του. Αλλά όπως πάντα, μπορεί να κάνω και λάθος (με τόσες υποθέσεις πάνω σε υποθέσεις). Είπαμε, σπαζοκεφαλιά κάποια πράγματα…
Κι εγώ βρίσκω ότι υπάρχει κάτι όχι ευχάριστο στον ήχο αυτών των ηχογραφήσεων (εννοώ ειδικά αυτές με ζουρνά και ορχήστρα, όχι με σκέτο ζουρνά ή κάποιες άλλες με κανονική σύνθεση 2 ζουρνάδων και νταούλι). Το απέδιδα στο ότι όλο το κόνσεπτ των διασκευών αυτών του Στεφανίδη το βρίσκω κιτς, αλλά έχεις δίκιο, Κώστα, ίσως να μην ήταν (τόσο) κιτς αν δεν αναγκάζονταν οι άλλοι μουσικοί να κοπανάνε.
Ωστόσο, επιμένω: αυτή την ενορχήστρωση ήθελαν, και αποδείχτηκε ότι είναι εφικτό να την ηχογραφήσουν. Με απώλειες και συμβιβασμούς, έστω, αλλά πάντως εφικτό. Πόσο μάλλον με ένα χάλκινο, που μπορεί να παίξει αρκετά χαμηλά άμα θέλει.
Οπότε εξακολουθώ να πιστεύω ότι τη σουρντίνα την έβαλαν για να πετύχουν το συγκεκριμένο ηχόχρωμα. Άλλωστε, αν δεν απατώμαι, οι σουρντίνες εφευρέθηκαν για τη μελέτη. Η χρήση τους σε κανονική μουσική πρέπει να ξεκίνησε από τζαζ πειραματισμούς, ψιλοτυχαίας μάλλον αφορμής (όταν κάποιος διαπίστωσε ότι αυτός ο ήχος, που κανονικά δεν τον επιδίωκαν, μπορούσε παρά ταύτα να έχει ενδιαφέρον).
Τέλος πάντων, έχω προ πολλού περάσει στη σφαίρα της εικασίας…