λίγο αργά, αλλά έχω και μια ροδίτικη παραλλαγή σε μια κασέτα δε ξέρω και γω απο πότε. Θεωρώ ότι δεν είναι “καινούριος” ο σκοπός, με την έννοια ότι νομίζω ότι είναι παλαιότερο από το 1832. Αρχικά, το γυμνασμένο αυτί αναγνωρίζει δομές και σχήματα σε ένα μουσικό κομμάτι όπως το μάτι του ζωγράφου αναγνωρίζει μοτίβα και σχέδια σε ένα πασάλειμα. Έτσι στο σκοπό αυτό έχουμε κατά κύριο λόγο 3 γυρίσματα, και σε κάποιες περιπτώσεις και ένα τέταρτο-προέκταση του πρώτου. Είναι πολύ “καλοχτισμένος” κατά τη γνώμη μου, και θεωρώ ότι έχει εμφανή σημάδια τελετουργικού περιεχομένου παρά λαϊκού τραγουδιού. Και αν λάβουμε υπόψη μας ότι στα Δωδεκάνησα είναι από τους πιο γνωστούς σκοπούς, με τον ίδιο συγκεκριμένο ρόλο - να τραγουδιέται τη νύχτα- με κάποια στάνταρ δίστιχα ή και μαντινάδες στο ίδιο μοτίβο- αλλά και το ότι υπάρχει, προφανώς, και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, μέχρι και το Πήλιο-και σίγουρα δεν υπήρχε μόνο εκεί(!)-δηλώνει παλαιότερο από ένα τραγούδι της εποχής της Απελευθέρωσης. Εξάλλου, επαναστατικά τραγούδια τραγουδιόνται σε όλη την Ηπειρωτική, Νησιωτική Ελλάδα αλλά και Μικρά Ασία, Πόντο. Βέβαια υπάρχει η περίπτωση να κάνουμε όλοι λάθος και ο σκοπός να έχει προέλευση τη Μπαρμπαριά και το Λίβανο κλπ κλπ…
Μερικές ακόμα εκδοχές του εν λόγω σκοπού συναντάμε με τον τίτλο “Εσύ που σέρνεις τον χορό” ή “Αυτός που σέρνει τον χορό”. Ενδεικτικά, μία παλιά με τον Νταλγκά και μία με τον Αηδονίδη πιο σύγχρονη (υπάρχουν κι άλλες πολλές).
Μετά έχουμε πλήθος εκδοχών με τον τίτλο “Θα πάρω βόλτα τα βουνά”, εδώ μία πιο παλιά από τον Κονιτόπουλο (που μάλλον ήταν και ο εμπνευστής της εν λόγω παραλλαγής, η οποία παίζεται σήμερα από διάφορους μουσικούς σε αυτή την μορφή).
Τέλος, υπάρχει και αυτή η εκτέλεση από την μπάντα του Βασίλη Νόνη (πρωτοψάλτης), όπου ο Καβακόπουλος μας πληροφορεί οτι πρόκειται για συρτό χορό Προποντίδος.
Στη Σιφνέικη παραλλαγή ο σκοπός λέγεται "Σμυρνέικος" και πάνω σε αυτόν λέγονται δίστιχα (είτε γνωστά είτε αυτοσχέδια). Λέγεται κατά ημιστίχια. Μετά το πρώτο ημιστίχιο λέγονται τα τσακίσματα "αμάν αμάν ωχ αμάν" και "αμάν αμάν αμάνι". Πριν ειπωθεί το τελευταίο ημιστίχιο επαναλαμβάνεται το δεύτερο, ίσως για να τονιστεί η ομοιοκαταληξία. Έτσι έχει την ίδια δομή με τον Παριανέικο, το Θεραπιανό και κάνα δυο ακόμη συρτά στη Σίφνο. Εδώ, ένα δείγμα. O Μουγάδης στο βιολί αναπτύσσει όλες τις μουσικές φράσεις που συνδέονται με τη Σιφνέικη εκδοχή. Οι κρότοι που ακούγονται είναι από τις φιγούρες (κτύπημα των ποδιών στο πάτωμα) των χορευτών.
Α, μπράβο. Σε παλιά συζήτηση (αμανέδες με ρυθμό) είχες αναφέρει τονΣμυρναίικο, τώρα καταλάβαμε ποιος είναι.
Άλλη μια εκδοχή του σκοπού, σχετικά αναγνωρίσιμη αν και σίγουρα αρκετά μεταμφιεσμένη. Τίτλος «Πολίτικος Συρτός» (άσχετος από τον γνωστό, Ραστ Πολίτικο Συρτό).
Μεταφέρω από το Sealabs ένα σχόλιο του Π. Κουνάδη, στο ένθετο του σιντί «Κώστας Σκαρβέλης IV - Συνθέτες του Ρεμπέτικου»:
Εκπληκτικός οργανικός σκοπός, αδιευκρίνιστο αν πρόκειται για παραδοσιακή μελωδία της Πόλης ή δημιουργία του Κώστα Σκαρβέλη. Κι αυτό γιατί ο μεν δίσκος 78 στροφών, φέρει την ένδειξη «διασκευή» η καρτέλα της ΑΕΠΙ το καταγράφει χωρίς αυτή την ένδειξη, σαν δημιουργία του Κώστα Σκαρβέλη. Δίσκος Columbia DG 6117 / CG-1239. Χιουμοριστικού ενδιαφέροντος και οι διάλογοι-επιφωνήματα ανάμεσα στους τρεις σπουδαίους μουσικούς που παίζουν: αρμόνικα ο Αντώνης Παπατζής (το πραγματικό του όνομα Αμιράλης), μαντόλα ο Σπύρος Περιστέρης και κιθάρα ο Κώστας Σκαρβέλης. Ένας τέταρτος μουσικός παίζει ποτηράκια (μάλλον ο Αγάπιος Τομπούλης).
(Πλέον βέβαια ξέρουμε ότι δεν είναι του Σκαρβέλη - τουλάχιστον, όχι το 100% της παρούσας σύνθεσης.)
Edit: Κακώς το περιέγραψα «αναγνωρίσιμο αν και αρκετά μεταμφιεσμένο». Σε πιο προσεκτική ακρόαση, είναι ξεκάθαρα ο ίδιος σκοπός.
Το '13, που άνοιξα αυτό το θέμα, δεν είχα δει ότι είχε ξανανοίξει παλιότερα. Μεταφέρω από την παλιότερη συζήτηση όσα στοιχεία λείπουν από αυτήν:
Κάποιος το ανέβασε έκτοτε:
ακουσα στο ρικ ενα παραδοσιακο κυπριακο, οπως ειπαν εκει, που καταγραφτηκε απο καποιον ερευνητη το 1951. ειναι παραλαγμενη η μελωδια του μπουφετζη απο την πρωτη εκτελεση. και λογια και εισαγωγη.
Θυμάσαι κανένα στίχο;
δυστηχως οχι… το ελεγε ο γνωστος λαουτιερης με το μουστακι που ειναι σε μια εκπομπη με την ξανθια παρουσιαστρια αντρυ καραντωνη.
αυτος ειναι. μιχαλης χατζημιχαηλ. εδω λεει ενα αλλο γνωστο σε εμας…
γενικα η κυπρος εχει πολλα ως παραδοσιακα, διασκευασμενα γνωστα τραγουδια που τα ξερουμε ως σμυρνεικα μεσα στον ρεμπεταδικο κυκλο.
Και από Κύθνο, στο 4:30
Νομίζω ότι εκεί γύρω στο 1960 όταν η νέα γενιά μουσικών υιοθέτησε το μπουζούκι και το ρεπερτόριο του, το ρεπερτόριο του βιολιού συνολικά θεωρήθηκε παραδοσιακό. Κάποια κομμάτια από το ρεπερτόριο του βιολιού όμως ήρθαν στην Κύπρο μέσω της μεσοπολεμικής ελληνικής δισκογραφίας, ή τα έφεραν οι μικρασιάτες μουσικοί μετά το 22.
Κοίτα να δεις!! Πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση.
Δηλαδή, επειδή τα μπουζούκια ήταν καινούργια, αυτόματα τα βιολιά αναγορεύονταν παλιά. Ενώ αν είχε επιχειρήσει κανείς παρόμοιες ταξινομήσεις πριν τη διάδοση των πρώτων μπουζουκιών, πιθανότατα θα έλεγε «οι Κύπριοι παίζουν πιθκιαύλιν - καλά, είναι και κάτι μοντέρνοι με βιολιά αλλά δε μας ενδιαφέρει αυτό, εδώ μιλάμε για παράδοση»!!
Και ποια είναι που προϋπήρχαν;
Υπάρχει μια έκδοση ήδη από το 1910 του Χ. Αποστολίδη « Άσματα και Χοροί Κυπριακοί. 21 Τεμάχια Δι’ άσμα και Κλειδοκύμβαλον»
Προφανώς επαφές Κύπρου και Καραμανιάς κλπ υπήρχαν πριν το 1922 οπότε και κάποια μικρασιάτικα μπορεί να προϋπήρχαν.
Εδώ κριτική περιγραφή της δουλειάς του Αποστολίδη (σελ. 168 του περιοδικού):
Και παλιότερη καταγραφή
Και δείγμα παρτιτούρας στις σελ. 179-180
Πέτυχα το παρακάτω βίντεο:
Κάτι τύποι από τη Σίφνο που εμφανίστηκαν τελευταία στο ΥΤ και ανεβάζουν εξαιρετικές εκτελέσεις τοπικών σκοπών με βιολί-λαούτο-τραγούδι. Εδώ ο σκοπός που λένε είναι αυτός που συζητείται στο παρόν νήμα, στο οποίο και έτρεξα, μόλις τον αναγνώρισα, να δω αν είχε αναφερθεί.
Και εννοείται πως είχε αναφερθεί:
Είναι και η Μυκονιάτικη παραλλαγή με τις (τ)σαμπούνες που αναφέρεις στην αρχή και είχες ανεβάσει προ ημερών.
Εντάξει, δεν ταυτίζονται, αλλά υπάρχουν κοινά στοιχεία. Έχει ενδιαφέρον η αντιπαραβολή, με τον σκοπό παιγμένο με διαφορετικά όργανα και τραγουδισμένο διαφορετικά.
(Κατά σύμπτωση οι δυο τωνε θα παίξουνε αυτή την Κυριακή στην Αθήνα: Ἀγερμὸς | Athens Καθεαυτού σιφνέικα λέει.)