Σε πολλά άρθρα έχω δει να χρησιμοποιήτε ο όρος “Μάγκικο Τραγούδι”, όπως πχ στην βικιπαίδεια αναφέρεται πως “Σταδιακά και με την εξάπλωση του ρεμπέτικου σε ευρύτερες μάζες η τα μάγκικα τραγούδια πέρασαν στο περιθώριο, και αναδεικνύονται πολλά κοινωνικά θέματα χωρίς βέβαια να χάσει τη πρωτοκαθεδρία του ο έρωτας.”
Τι πα να πει “Μάγκικο Τραγούδι”, από πού έχει προέλθει αυτή η ορολογία, είναι καινούργια η υπάρχει από πολύ παλιά, και επίσης πια η σημασία της? Τι δηλαδή διαφοροποιεί τα “Μάγκικα” από τα υπόλοιπα ρεμπέτικα?
α) Ως «όρος» υπάρχει από σχετικά παλιά, νομίζω τουλάχιστον από τον Πετρόπουλο αν όχι και από την ίδια την εποχή του παλιού ρεμπέτικου. Ποτέ δε θυμάμαι να το έχω δει να σημαίνει κάτι συγκεκριμένο και προσδιορισμένο (γι’ αυτό και τα εισαγωγικά στο «όρος»). Με παρόμοιο καταχρηστικό τρόπο έχουν αναφερθεί και «όροι» όπως μόρτικο, αντάμικο, μουρμούρικο κλπ., αν και ειδικά το μουρμούρικο κατέληξε τελικά να δηλώνει κάτι συγκεκριμένο, τους σκοπούς με ελεύθερη συρραφή διστίχων. Πάντως σκέψου γενικά τα τραγούδια που έλεγαν/άκουγαν οι παλιοί μάγκες, και που τα έβγαζαν περισσότερο οι ίδιοι παρά οι μουσικοί: μια ανώνυμη προφορική παράδοση αλλά της πόλης, όχι δημοτική.
β) Στο συγκεκριμένο παράθεμα της Βικιπαίδειας μπορεί να σημαίνει απλώς τραγούδια που μιλάνε για την ίδια τη μαγκιά: με θεματολογία περιθωριακή, νταηλήδικη κλπ.
Ο προσδιορισμός “μάγκικο” (τραγούδι) δημιουργήθηκε σε ένα χώρο, το χώρο του λαϊκού τραγουδιού, που δεν έχει γνωρίσει κανόνες, ταξινομήσεις κλπ. όπως αυτά δημιουργήθηκαν σε όλα τα σαφώς επιστημονικά πεδία. Ας μην περιμένουμε λοιπόν σαφήνειες και περιορισμούς που τους γνωρίζουμε από επιστημονικές προσεγγίσεις. Οι προσδιορισμοί κουτσαβάκικο, μόρτικο, μάγκικο, σερέτικο και πολλοί ακόμα, αναφέρονται στα τραγούδια των κουτσαβάκηδων, των μόρτηδων κλπ. συλλήβδην, χωρίς διάκριση υποκατηγοριών κλπ. και με επιλογή ενός ή περισσοτέρων από αυτούς τους “όρους” περίπου αυθαίρετα από τον εκάστοτε γράφοντα (της ταπεινότητάς μου βεβαίως περιλαμβανομένης), χωρίς να υπεισέρχεται κάποια τακτοποίηση υποκατηγοριών, ειδών κλπ. Επιπλέον, για κάποια (υπο-) είδη υπάρχουν και ειδικότεροι προσδιορισμοί όπως χασικλήδικο, της φυλακής, κ. α. κατά περίπτωση. Όλες αυτές οι λέξεις επιλέγονται, επαναλαμβάνω, αυθαίρετα κάθε φορά, ενώ συχνότατα ο ίδιος ερευνητής, συλλέκτης κλπ. θα χρησιμοποιήσει μιαν έπόμενη φορά, άλλη λέξη για το ίδιο φαινόμενο ή θα περιγράψει ένα συγκεκριμένο φαινόμενο πότε με μία, πότε με άλλη λέξη κάθε φορά.
Εδώ να πούμε και το εξής: Η διάκριση σε χασικλήδικα, της φυλακής, ερωτικά κλπ., πέρα από το να υπάρχει βέβαια από μόνη της ως ένα βαθμό, καθιερώθηκε ως αναλυτικό εργαλείο από τον Πετρόπουλο. Ο Πετρόπουλος έχει διαβαστεί πάρα πολύ από πάρα πολλούς και έχει επηρεάσει. Ο ίδιος είχε στον νου του ένα ταξινομικό πρότυπο ανάλογο με αυτό που καθιέρωσε ο Νικόλαος Πολίτης για τα δημοτικά τραγούδια διαιρώντας τα σε ακριτικά, παραλογές, ιστορικά κλπ.
Φυσικά, ένα τραγούδι που να λέει πώς πίνουν το χασίσι στη φυλακή είναι και χασικλήδικο και της φυλακής! Αυτό δεν είναι και τόσο πρόβλημα, γιατί είναι αυτονόητο ότι κανένα πολιτισμικό προϊόν δεν μπορεί να εξασφαλίσει εκ των προτέρων ότι θα ταιριάζει σε μία και μόνη, αδιαμφισβήτητη ταξινομική κατηγορία, οπότε αυτό έχει ήδη αντιμετωπιστεί από όλες τις προηγούμενες γενιές μελετητών κάθε ανθρώπινης δημιουργίας - θέλω να πω υπάρχει εμπειρία, δε θα σκαλώσουμε.
Εκεί που σκαλώνουμε άγρια είναι όταν μια συρραφή από ανεξάρτητα δίστιχα που ηχογραφήθηκαν σε ένα κομμάτι αντιμετωπίζεται ως τραγούδι.