Κρητική «μαντόλα»

Από τις ηχογραφήσεις του Πέπε είναι ξεκάθαρο ότι το όργανο του είναι ντο σολ ρε λα.

Οι ιταλοί χρησιμοποίησαν και τις δύο εκδοχές, την σολ ρε λα μι στο λεγόμενο ρομαντικό κουαρτέττο, με δύο μαντολίνα και κιθάρα, και την ντο σολ ρε λα στο κλασσικό κουαρτέττο με δύο μαντολίνα και μαντοτσέλλο (ή πεντάχορδο λιούτο), καθαρή απομίμηση του κουαρτέττου εγχόρδων.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν κοίταξα καν τι τόνοι είναι οι νότες. Το όργανο ήταν μισοκουρδισμένο, και απλώς το ίσιωσα σε σχέση με τον εαυτό του. Δεν πολυχρησιμοποιώ τονοδότες και κουρδιστήρια αν δεν υπάρχει ειδικός λόγος. Πάντως το βιβλίο λέει Σολ Ρε Λα Μι (με αντίστροφη σειρά - προφανώς όμως εννοεί από την ψιλή προς την μπάσα, δηλαδή το ίδιο).

Χα χα!

Τελικά δεν είναι και τόσο άγνωστο όργανο. Από την 4ήμερη εκδήλωση στης οποίας την αφίσα φιγουράρει η μαντόλα, πήγα στις ομιλίες της 4ης μέρας και, μόνο εκεί, είδα τουλάχιστον καναδυό φωτογραφίες ακόμη με τέτοιες μαντόλες, μάλλον δεκαετιών 50-60 ή 60-70.

Η ίδια φτγρ ήταν και στην αφίσα της πρώτης συνάντησης, όπου σαφώς είχα πάει (συμμετέχοντας, όχι περαστικός, και ταξιδεύοντας από Αθήνα, όχι στην πόλη μου όπως τώρα) και γενικά θα έπρεπε να τη θυμάμαι ολοζώντανα. Και όντως τη θυμάμαι, τη συνάντηση, αλλά φαίνεται πως την αφίσα όχι!

Το θέμα είναι, ο ήχος του κατα πόσο διαφέρει από τον ήχο του μαντολίνου και της κανονικής μαντόλας? Πόσα χρόνια υπάρχει στη Κρήτη, σε τι ειδικεύεται ας πουμε? Ανήκει στην μουσική οικογένεια της Κεντρικής Κρήτης, στα Ταμπαχανιώτικα, στα Λασιθιώτικα? Προοπτικές για επανένταξη υπάρχουν?

Νίκο, εκτός από το πρώτο ερώτημα για τον ήχο που δεν ξέρω να το απαντήσω, κατά τα άλλα η εικόνα μου είναι ότι πρέπει να παίχτηκε ένα σχετικά σύντομο διάστημα, όσο η λύρα και το βιολί έψαχναν το ζευγάρι τους αλλά δεν είχαν ακόμη κατασταλάξει στο λαούτο (και στην κιθάρα για ορισμένες περιοχές). Έκτοτε μάλλον χάθηκε, όπως περίπου συνέβη με την κανονική μαντόλα, το μπουζούκι και το μπουλγαρί, που επίσης διεκδικούσαν τον ίδιο ρόλο.

Πάντως, δε ξερω κατα πόσο συγγενεύουν, τα μαντολίνα στα δωδεκάνησα ήταν διαφορετικά από τα μοντέρνα

cam00399.jpg

Στη παραπάνω φωτογραφία στο κέντρο έχουμε το κλασσικό μαντολίνο και στα δεξιά ένα παραδοσιακό μαντολίνο από τη χάλκη. Τα ίδια μαντολίνα είχαν και στη Ρόδο και από όσο έχει πάρει το αυτί μου, αυτό ήταν το μαντολίνο παντού( ?? ) .
Η διαφορά του είναι ότι το σκάφος του είναι μεγαλύτερο σε διαστάσεις, πιο στρογγυλό και με πιο μεγάλο ηχείο - μεγαλύτερη ένταση.
Εμείς τα λέμε μαντόλες, και όντως ο ήχος τους συγγενεύει περισσότερο με μαντόλα παρά με μαντολίνο. Οπότε φτάνω σε αυτό π ήθελα να ρωτήσω. Φωτογραφίες από την παλιά κρήτη με μαντολίνα ή μαντόλες υπάρχουν? Επίσης, αυτή η μορφή παραδοσιακού μαντολίνου πότε,που και γιατί φτιάχτηκε κ είναι όπως είναι.

Υ.Γ επειδή το μαντολίνο είναι δικό μου μπορώ να το βγάλω μια κοντινότερη φωτογραφία για να δείτε τη διαφορά διαστάσεων, και έχω και παλιές ηχογραφήσεις με το συγκεκριμένο (106 χρονών!).

Αν καταλαβαίνω σωστά από τη φωτογραφία, το μαντολίνο δεξιά είναι Flatback, η “πλακέ”. Αν και το αμυγδαλωτό σχήμα είναι το παραδοσιακό (Mandola=Αμύγδαλο στα Ιταλικά…Mandolino=μικρή μαντόλα), Καθώς το όργανο υιοθετήθηκε από διάφορες χώρες και είδη μουσικής, προέκυψαν και διάφορες παραλλαγές στην κατασκευή. Η ιδέα του πλακέ μαντολίνου δεν είναι νέα.
Πλακέ μαντολίνα (και …μπουζούκια!!!) χρησιμοποιούνται στην Ιρλανδέζικη/Κέλτικη μουσική καθώς και στην Πορτογαλία.
Επίσης, σημαντική είναι η Αμερικάνικη Bluegrass σχολή, απο την οποία προέκυψαν σπουδαία πλακέ όργανα, με τις πρώτες τέτοιες κατασκευές γύρω στο 1900.
Έχω επίσης δει και πλακέ όργανα κατασκευασμένα στην Ιταλία. Δεν νομίζω ότι θα βρούμε ποτέ άκρη για το ποιος το πρωτοκατασκεύασε και γιατί. Είναι μια σχετικά απλή κατασκευή με καλά ηχητικά αποτελέσματα…Τα όργανα που έχω δοκιμάσει έχουν πλούσιο και μπάσσο ήχο, διαφορετικό από τον λαμπερό πρίμο ήχο που δίνουν τα bowlbacks.
περισσότερα δεν γνωρίζω.

ναι μπορεις να πεις οτι είναι πλακέ απο πίσω, με μια μικρή κύρτωση. Εμένα πάντως πιο πολύ με κολοκύθα μου μοιάζει.

Καλώς σας βρήκα. Τώρα έγινα μέλος του υπέροχου αυτού forum, αν και έχω διαβάσει αρκετά θέματα. Ο λόγος είναι ότι πρόσφατα έπεσαν στα χέρια μου αρκετά όργανα του Βλαχάκη. Και όταν λέω αρκετά, εννοώ πάνω από 15!!! Ο λόγος όμως που το λέω είναι ότι είχε ή 3 ή 4 μαντολες σαν αυτή που είναι στην αρχική φωτογραφία. Αν σας ενδιαφέρει και θέλετε θα ανεβάσω φωτογραφίες των οργάνων ή ότι άλλο θέλετε…

2 «Μου αρέσει»

Αυτός είναι ο Βλαχάκης ο Βασίλης. Δηλαδή η δεύτερη γενιά… Ο οποίος έχει πεθάνει.

1 «Μου αρέσει»

Εννοείται πως θέλουμε και μάλιστα εάν ξέρεις να μας δώσεις πληροφορίες είτε για τα όργανα είτε για τον οργανοποιό όλα είναι ευπρόσδεκτα!

Επ’ ευκαιρίας, “Καλωσόρισες στο Ρεμπέτικο Φόρουμ!”. Καλές συζητήσεις να έχουμε :slight_smile:

Καλωσήρθες φίλε!

Με λοξά τάστα;

Καλησπέρα και πάλι μετά από πολύμηνη απουσία. Σήμερα επιτέλους ήρθαν στα χέρια μου δύο από τα “παράξενα” όργανα του Β.Βλαχακη… Θα ανεβάσω κάποιες φώτο βιαστικές που πήρα σήμερα και να σας πω επίσης ότι η κλίμακα και στα δύο όργανα είναι 50εκ. Οτιδήποτε άλλο θέλετε να ρωτήσετε ή να μάθετε ρωτήστε με ελεύθερα και θα χαρώ πολύ να βοηθήσω όσο μπορώ.

1 «Μου αρέσει»

Ορίστε και οι φώτο. Προσπαθώ να τις ανεβάσω πολλή ώρα…

IMG_20201008_124335 IMG_20201008_124402

3 «Μου αρέσει»

Αν βλέπω σωστά, τα τάστα μοιάζουν να είναι ίσια στο πρώτο όργανο, αυτό που μοιάζει με το «δικό μου» (που έχει προ πολλού επιστραφεί στον ιδιοκτήτη του), και πιθανώς λοξά στο δεύτερο, που μοιάζει με κιθάρα. Όμως, σ’ αυτό το δεύτερο, και το ίδιο το μπράτσο είναι λίγο λοξό, σωστά; Οπότε δεν είναι εύκολο να είναι κανείς σίγουρος για το τι άλλο είναι λοξό ή ίσιο…

(Πάντως, ενώ δείχνουν να έχουν πολλή δουλειά επάνω τους, όχι μόνο χειρωνακτική αλλά και στον σχεδιασμό, το αποτέλεσμα μου φαίνεται ατυχές. Ιδίως αυτή η ράχη σαν παρκέ… Λείπει η αίσθηση της απλότητας, κυριαρχεί η εκζήτηση.)

Καλημέρα. Όσον αφορά στο πρώτο όργανον, αυτό με το παρκέ στην πλάτη, είναι κάτι που συνήθιζε ο συγκεκριμένος κατασκευαστής. Την ίδια ακριβώς πλάτη είχε και ένα μαντολίνο του που είχα. Θα ανεβάσω φώτο και από αυτό. Εμένα προσωπικά μου αρέσει αλλά περί ορέξεως… Τώρα όσον αφορά στο άλλο όργανο, είμαι σίγουρος ότι είτε είχε και αφαιρέθηκε μετά, είτε σχεδιάστηκε να μπει αλλά δεν μπήκε ποτέ, δεύτερο μπράτσο. Το οποίο θα το έκανε πολύ ενδιαφέρον. Όσο για τα τάστα είναι ολόϊσια, τελείως κάθετα στο μανίκι δηλαδή. Η φωτό ίσως σας ξεγέλασε. Τα όργανα θα καθαριστούν πολύ καλά και θα γίνει ένα φρεσκάρισμα στο φινίρισμά τους και ύστερα θα είναι διαθέσιμα αν κάποιος τα θέλει. Αν δεν μπορώ να το αναφέρω εδώ αυτό, παρακαλώ να μου το πείτε να το αφαιρέσω.

Όταν με το καλό έρθει η ώρα, υπάρχει ειδική κατηγορία στο Φόρουμ όπου μπορείτε να τα προωθήσετε προς πώληση :wink: (Αγγελίες)

Η πτυχιακή του Μιχάλη Κονταξάκη για το μαντολίνο στην Κρήτη αναφέρεται και στις μαντολινάτες του Ηρακλείου, αναφέρει ότι το 1ο γυμνάσιο είχε συλλογή οργάνων της οικογένειας μαντολίνου για να παίζουν οι μαθητές

Τρεις μαντολινάτες φαίνεται να ιδρύθηκαν στην πόλη του Ηρακλείου από
τα τέλη του 19ου αιώνα έως σήμερα: Η μαντολινάτα του μουσικού συλλόγου
«Απόλλων» το 1908, οι μαντολινάτες που δημιουργούσε ανά περιόδους ο καθηγητής
μουσικής, Χουρμούζιος στα πλαίσια της διδασκαλίας του στο 1ο
Γυμνάσιο
Ηρακλείου, από της αρχές της δεκαετίας του ‘30 μέχρι και τα μέσα της δεκαετία του
‘50 και τέλος η μαντολινάτα του συλλόγου Αγίου Δημητρίου που ακολούθησε μετά
την δημιουργία της χορωδίας το 1987 και κράτησε μέχρι το 2003. […]
Επόμενη δημιουργία μαντολινάτας έχουμε από τον Γεώργιο Χουρμούζιο,
καθηγητή μουσικής στο 1ο
Γυμνάσιο Ηρακλείου. Ο Χρήστος Λεοντής, μαθητής του
Γεωργίου Χουρμούζιου και μέλος της μαντολινάτας, την δεκαετία του ‘50, μας δίνει
πληροφορίες σχετικές με την ορχήστρα όπως την βίωσε ο ίδιος. Υπάρχει ως στοιχείο
μια φωτογραφία της μαντολινάτας το 1953 όπου απεικονίζεται ο Χρήστος Λεοντής
ως παιδί.
Ο Χουρμούζιος στα πλαίσια της δραστηριότητάς του ως καθηγητής μουσικής
είχε φτιάξει μια χορωδία για το σχολείο.
Στα πλαίσια αυτής της χορωδίας είχε δημιουργήσει και μια μικρή σχολική ορχήστρα η οποία λειτουργούσε σταθερά, αλλά κατά περιόδους με διαφορετικούς μουσικούς. Ο Χρήστος Λεοντής θυμάται τα ονόματα δύο παιδιών που έπαιζαν βιολί: τον Κώστα Βασιλάκη και κάποιον
Αναστασάκη. Τα μέλη άλλαζαν όταν αποφοιτούσαν από το γυμνάσιο και τους
αντικαθιστούσαν οι νεότεροι. Στα πλαίσια της δραστηριοποίησης του Γιώργου
Χουρμούζιου στο σχολείο υπήρχαν μαντολίνα, μαντόλες και ένα μαντολοτσέλο.

Χα!
Ο Μιχάλης είναι αυτή τη στιγμή μάλλον το καλύτερο μαντολίνο στην Κρήτη. Απ’ όσους έχω ακούσει είναι ο μοναδικός που, ενώ παίζει με τον παραδοσιακό κρητικό τρόπο, καταφέρνει να βγάλει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του οργάνου. (Ο κανόνας είναι ότι απλώς παίζουν τις μελωδίες, όπως θα τις έπαιζε οποιοδήποτε όργανο.)

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού που έλεγα κάπου αλλού:

ακολούθησα το σύνδεσμο και μου λέει Oops! That page is private.