Βασικοί χορευτές του κουλουριώτικου ήταν οι ψαράδες είτε πάνω στο καΐκια,- πάντα υπήρχε κάποιο μπουζούκι ή βιολί ή μπαγλαμαδάκι - στην κουβέρτα , όπου λόγω του περιορισμένου χώρου επινοούσαν τις φιγούρες και σχεδόν χόρευαν επί τόπου είτε στα νησιά όπου πήγαιναν και στα κενά τους- μπαϊντός - γλεντούσαν στα κατά τόπους κουτούκια.
Γυναίκες και στις δύο περιπτώσεις αδύνατον να υπάρχουν.
Όταν επέστρεφαν λοιπόν στην Κούλουρη αυτά χόρευαν στα γλέντια τους, στα κουτούκια και στα στέκια όπου επικρατεί το κρασί κι ελάχιστος μεζές. Χώροι μάλλον δυσπρόσιτοι σε γυναίκες με εξαίρεση τα γλέντια σε σπίτια.
Εκεί έκλεβαν όσες είχαν το μεράκι και μάθαιναν κάποια βήματα.
Και μετά κάθε παρέα σε κάθε γειτονιά είχε το κάτι διαφορετικό και έφτιαχναν τα ταίρια τους!
Ευχαριστούμε Νεφέλη, αρχίζει να βγαίνει κάποιο νόημα.
Και πάλι όμως, δίνεται η εντύπωση ότι οι μεν ψαράδες, μόνοι τους δίχως γυναίκες, χόρευαν μόνο χασάπικο και κανέναν άλλο χορό της Κούλουρης, στους δε χορούς του νησιού (πανηγύρια κλπ.), που είχε και άντρες και γυνίκες, χόρευαν όλα τα υπόλοιπα αλλά όχι χασάπικο. Αλλιώς, η απουσία γυναικών από τα ψαράδικα καΐκια δεν είναι επαρκής εξήγηση.
Λοιπόν, αν αυτό το κάπως παράξενο συμπέρασμα ισχύει, τότε θέλει κι αυτό πολλή εξήγηση για να βγάλει νόημα (γιατί ο χασάπικος μόνο στα διαλείμματα του ψαρέματος, και μόνο αυτός και ποτέ άλλοτε;). Αν πάλι δεν ισχύει, τότε αναζητούμε άλλη εξήγηση.
Μ’όλη αυτή την κουβέντα, έπιασα ν’ακούω αυτό τον δίσκο:
Δυστυχώς δεν τον έχω σε φυσική μορφή εδώ, ώστε να διαβάζω παράλληλα και το φυλλάδιο, έχω μόνο τα τραγούδια στον υπολογιστή.
Από χασάπικο έχει ένα, το γνωστό οργανικό που και σήμερα συχνά το αναφέρουν ως Κουλουριώτικο (χασαποσέρβικο κατά τα σημερινά πανελλήνια στάνταρ). Στα υπόλοιπα τραγούδια διακρίνεται πράγματι ένα αστικοποημένο ύφος στη μουσική, παρόλο που οι στίχοι είναι είτε παραδοσιακά δίστιχα είτε κλασικά πανελλήνια δημοτικά τραγούδια. Ό,τι είναι στα αρβανίτικα ή δίγλωσσο έχει πιο χωριάτικο, απλό, μίνιμαλ ύφος.
Οι μουσικοί δεν είναι ντόπιοι (Αραπάκης, Καρατάσος κλπ.), είναι όμως οι γυναίκες που τραγουδούν.
περισσότερες πληροφορίες για την έκδοση αυτή.
https://www.musical.gr/cddetails.php?gui_language=&CD_code=LCGW109-2
Γιατί όταν χορεύεις με τον σύντροφό σου στα δύσκολα, ενισχύεται ο δεσμός σας. Είναι αυτός που τραβάς κουπί μαζί, που σηκώνεις τα δίχτυα, που αντιμετωπίζεις τις φουρτούνες.
Σκέφτεσαι καλύτερη έκφραση συντροφικότητας από το να είσαι πιασμένος στον χορό με τον άλλον;
Ειδικά στον χασάπικο όμως; Και οι ψαράδες από άλλα μέρη που δε συνήθιζαν τον χασάπικο, δε χόρευαν;
Σόρι που επιμένω, αλλά αφού δεν έχω καλυφθεί!
Υπάρχει και η κουλουριώτικη Τράτα (χορός).
Περί Κουλουριώτικης τράτας.
Και μια πληρέστερη γεύση.
https://www.facebook.com/100002017708816/posts/pfbid0uc83woJY5URo8BdwXxezZBZmCYzb4Vax1x8xM3eakkPdHs9gC4Www9azwo2qnHybl/?mibextid=rS40aB7S9Ucbxw6v
Κι εδώ γυναίκες πολλές!
Με αφορμή το βίντεο το οποίο δημοσιεύει παραπάνω η Νεφέλη, έχω να υποβάλλω την εξής σκέψη στην παρέα:
είναι το τραγούδι που χορεύουν “Κουλουριώτικο χασάπικο” ή χασαποσέρβικο (Τι μπελάς το γυναικείο φύλλο);
Τι ορίζει μουσικά το Κουλουριώτικο; Τι το ορίζει υφολογικά ως προς τη μουσική (αν υπάρχει τέτοια διάκριση);
Διαχώριζαν άραγε οι παλαιότεροι Σαλαμινιοί το ρεπερτόριο που μπορεί να χορευτεί σε χασάπικο κουλουριώτικο; ή ό,τι ήταν 2/4 το χόρευαν με αυτό τον τρόπο;
Προσωπικά, περίμενα να ακούσω κανένα τραγούδι τύπου “Μάρκος ο Συριανός”, “Χαρμάνης” ως μουσική υπόκρουση… δεν μιλάω για τους στίχους, μιλάω για το μουσικό ύφος.
Εδώ μπορείς να συμπεράνεις κάποια πράγματα του σήμερα στην Σαλαμίνα , πέρα από διδασκαλίες χορού, και Λύκεια Ελληνίδων.
Η (κουλουριώτικη) «Τράτα» πάντως, κλασικό επτάσημο συρτό είναι. Και υπάρχει και η γειτονική «Τράτα Μεγάρων» που και αυτή ως συρτό επτάσημο χορεύεται. Και βεβαίως, χοροί με το όνομα «Τράτα» υπάρχουν και αλλαχού της Ελλάδας, αλλά δεν έχω πρόχειρα στοιχεία για το κατά πόσον είναι ίδιοι, παρόμοιοι ή εντελώς διαφορετικοί χοροί.
Ένα ζήτημα βέβαια, που απ’ ό,τι ξέρω δεν έχει κάποιος ασχοληθεί με αυτό, είναι το πότε (χρονικά) και υπό ποιες συνθήκες τα τραγούδια αυτών των χορών απέκτησαν ελληνόφωνους στίχους. Δάσκαλοι έβαλαν το χεράκι τους; Παπάδες; Κάτι άλλο; Και επίσης, κάποιες αναφωνήσεις τύπου «Να νε να μοϊ, να νε νάι, να είναι άραγε κατάλοιπα αρβανίτικου στίχου;
Εδώ σχετικό λήμμα από το Greek Dance Project:
Εμ, γυναίκες! Τι να κάνουμε; "Γιατί λείπουν οι γυναίκες; "
Ρωτάτε, ξαναρωτάτε!
Πήγατε γυρεύοντας!
Ε, Άλκης Ράφτης, συμμαθητής στο γυμνάσιο και πολύ καλός φίλος!
Και ΠΡΟΕΔΡΟΣ του θεάτρου χορών Δώρα Στράτου.
Για τις Τράτες Μεγάρων και Σαλαμίνας:
α) Εϊναι λίγο πολύ ο ίδιος χορός. Δεν ξέρω αν υπάρχει και σ’ άλλα μέρη ή πρόκειται απλώς για συνωνυμίες.
β) Δεν είναι σε ένα μοναδικό μουσικό μέτρο, έχει και 7σημες και άλλες (4σημες, 2σημες)
γ) Επίσης, δεν είναι ούτε σε ένα μοναδικό βηματικό μοτίβο. Υπάρχει και τράτα στα βήματα του συρτού στα τρία, και υπάρχει και με ιδιαίτερα δικά της βήματα. Στη Σαλαμίνα έχει κι απ’ τις δύο. Η ας πούμε «καθαρή» Τράτα (όχι στα τρία) ίσως να είναι αποκλειστικότητα της Σαλαμίνας.
δ) Τα Μέγαρα ήσαν ανέκαθεν ελληνόφωνα. Η Σαλαμίνα αρβανιτόφωνη, αλλά νομίζω (μετ’ επιφυλάξεων) στην πράξη δίγλωσση. Στον ανωτέρω δίσκο υπάρχουν τραγούδια (και Τράτες) με στίχους και στις δύο γλώσσες.
ε) Τα να-νε-να-μοϊ-να-νε-να κλπ. είναι αρβανίτικα. Υποθέτω πως είναι επιφωνήματα, αλλά και τα επιφωνήματα έχουν γλώσσα. Συγκεκριμένα το μοϊ (moj) είναι περίπου αντίστοιχο του «μωρέ, μωρή» και απαντά σε αρβανίτικα αλλά και αλβανικά τραγούδια, όχι μόνο στα τσακίσματα αλλά και μέσα στον οργανικό στίχο (=τον «κυρίως» στίχο), εντός συμφραζομένου δηλαδή: ty moj Janne, εσύ μωρ’ Γιάννα… Παρά ταύτα, τέτοια τσακίσματα βρίσκουμε και σε μεγαρίτικα τραγούδια, παρόλο που -επαναλαμβάνω- το χωριό και άρα και τα τραγούδια του είναι ελληνόφωνα. Προφανώς επίδραση από την αρβανιτοφωνία που τους περιτριγυρίζει.
“το οποίο έχει ενταχθεί στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.”
ΔΙΌΡΘΩΣΗ!
Λάθος εκ μέρους μου. Παρασυρμένη από το ethnofest όπου αναφέρει
“20 χρόνια Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά: Μέσα στον κόσμο”
,θρώρησα πως είχε ήδη ενταχθεί σε αυτήν της UNESCO!
Κατόπιν επικοινωνίας με το Λύκειο Ελληνίδων της Σαλαμίνας ενημερώθηκα περί της ορθότητας του όλου εγχειρήματος.
Το “κουλουριώτικο χασάπικο” ήταν το θέμα ενός εθνογραφικού ντοκιμαντέρ, το οποίο υλοποιήθηκε το 2022 απο το Λύκειο των Ελληνίδων Σαλαμίνας με την αιγίδα και την χρηματοδότηση της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
Η ίδια η χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ, αποτελεί μια Πρώτη αναγνώριση της εθνογραφικής σημασίας του χορού αυτού.
Μετά απο αυτό, είναι στις επιδιώξεις της τοπικής κοινωνίας η ένταξή του στον Εθνικό κατάλογο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Αυτά για να μπουν τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση.
Και πάλι ζητώ συγνώμη από το φόρουμ για την μη ηθελημένη παραπληροφόρηση!
Ένα ωραίο Κουλουριώτικο χασάπικο του Ανέστη Δελιά:
Μόλις ανακοινώθηκε από το Λύκειο των Ελληνίδων Σαλαμίνας!
Γράφει ο Ραφαήλ Ανδριανού ( μαθητής και νυν χοροδιδάσκαλος στο Λύκειο)
Είναι μεγάλη η χαρά και τιμή μου μέσω του Λυκείου Ελληνίδων Σαλαμίνας να διδάξω έναν χορό του τόπου μου που έχει “στολίσει” πολλές (αν όχι όλες) τις στιγμές γλεντιού και ξεφαντώματος που έχω ζήσει με την δική μου παρέα αλλά και πολλές στιγμές επι σκηνής… σας προτρέπω να συμμετέχετε σε όλο αυτό το μικρό “ταξίδι” ενός από τους πιο δεξιοτεχνικούς χορούς της Ελλάδας αλλά και στην αποσαφήνιση στο επι χρόνια ζήτημα μεταξύ των χορευτικών συλλόγων “ποιο είναι τελικά το κουλουριωτικο χασάπικο” …
Υ.Γ. Το σεμινάριο αποτίνεται σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να μάθει τον χορό… ( εξαιρούνται οι μαθητές των χορευτικών ομάδων του Λυκείου Ελληνίδων Σαλαμίνας )…
Θα διεξαχθεί τον Νοέμβριο 3/10/17 και 24 Νοεμβρίου!