Κατασκευή και χρήση του μπάντζο στην Ελλάδα και στην ομογένεια. Tο μπάντζο-μπουζούκι.
Πέτρος Κ. Μουστάκας
Σύντομη ιστορία του μπάντζο
Πρόγονοι του μπάντζο θεωρούνται διάφορα αφρικανικά μουσικά όργανα με κοινό χαρακτηριστικό τη χρήση του τεντωμένου δέρματος ως αρμονικό επίπεδο.
Ορισμένα από αυτά διαθέτουν μάλιστα παρεμφερή ονομασία: banjar, banjil, banza κ.τ.λ. Τα όργανα αυτά μετέφεραν αφρικανοί σκλάβοι στην Αμερική. Εκεί γεννήθηκε το μπάντζο στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα, στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα.
Δημιουργοί του θεωρούνται ορισμένοι ηθοποιοί των λεγόμενων minstrel-shows, όπως ο Joel Walker Sweeney και ο Dan Emmett.
Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα το μπάντζο γνώρισε τεράστια διάδοση, κυρίως μετά τον αμερικανικό εμφύλιο. Την εποχή αυτή χρησιμοποιήθηκε ο «κλασικός» τύπος μπάντζο, ο οποίος παίζεται με τα δάκτυλα και διαθέτει 5 χορδές. Οι τέσσερις
από αυτές στηρίζονται σε κλειδιά που είναι τοποθετημένα στην κεφαλή του οργάνου, ενώ η πέμπτη χορδή είναι κοντύτερη και δένεται σε ένα κλειδί στο μέσο περίπου του μπράτσου. Η χορδή αυτή ονομάζεται «χορδή του αντίχειρα» (thumb string), καθώς
παίζεται κατά κανόνα με αυτόν και συνήθως «ανοιχτή». Τα πιο κοινά κουρδίσματα του πεντάχορδου μπάντζο είναι g΄-c-g-b-d΄ και g΄-d-g-b-d΄. Το αρχικό όργανο ήταν άταστο. Τα τάστα καθιερώθηκαν από τη δεκαετία του 1870 και έπειτα.
Την ίδια περίπου εποχή εμφανίστηκαν τα πρώτα μοντέλα με κλειστό ξύλινο αντηχείο.
Στη δεκαετία του 1920 γνώρισε μεγάλη άνθιση ένας άλλος τύπος του οργάνου, το τένορ μπάντζο (tenor banjo), το οποίο διαθέτει μόνο τέσσερις χορδές, έχει κοντύτερο μπράτσο σε σύγκριση με το πεντάχορδο και παίζεται με πένα. Ένα από τα
συνηθέστερα κουρδίσματα του συγκεκριμένου οργάνου υπήρξε το c-g-d΄-a΄, το οποίο αντιστοιχεί στο κούρδισμα του ελληνικού λαούτου. Αυτός ήταν ίσως ο βασικότερος λόγος για τον οποίον -όπως θα δούμε παρακάτω- το τένορ μπάντζο υπήρξε τόσο
δημοφιλές μεταξύ των Ελλήνων μουσικών.
Σε αυτόν τον τύπο ανήκει και το μπάντζο του Λάζαρου Ψυλλάκη, κατασκευής 1932, που παρουσιάζουμε στο παρόν άρθρο.
Για τη συνέχεια,