Ας μην περιμένουμε καλλιγραφίες στης μυλωνούς τον κ ώ λ ο. Έτσι είναι φτιαγμένα όλα τα εμπορικά σάζια σήμερα. Φχαριστημένος νά ΄σαι, παίζεται. Που να σου έδειχνα εγώ, αν είχα πάρει τότε φωτογραφία, πως μου παραδόθηκε το πρώτο μου πολίτικο λαούτο. Μιάς και δεν είχα τότε γνωρίσει τον Πυθαγόρειο είχα καθήσει με μεζούρα, κομπιουτεράκι και μεράκι και ανεβοκατέβαζα τους μπερντέδες με τις ώρες…
Επιτέλους μετά από τόσες προσευχές…… έρχεται δάσκαλος δεξιοτέχνης της Θαμπούρας.
O Murat Aydemir θα διδάξει ταμπούρ και μακάμ στο Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος του Ross Daly. Το σεμινάριο αρχίζει την Δευτέρα 18/7/2011 και διαρκεί 6 ημέρες.
Μέσα σε τόσα που έχω ακούσει/διαβάσει για τους ταμπουράδες και τις πανδουρίδες, αυτό το θρεντ είναι όαση. Επιτέλους, μια σοβαρή, εμπεριστατωμένη και ψύχραιμη συζήτηση!
Ισχύει άραγε ακόμη η απορία για τον αναγραμματισμό;
Λοιπόν, έχουμε και λέμε: μέσα από την προφορική χρήση, σε μια λέξη κάποιοι φθόγγοι μπορεί να αλλάξουν θέση. Π.χ. φαλακρός > καραφλός. Αυτό λέγεται αντιμετάθεση: μεταθέτω τον ένα και φέρνω στη θέση του τον άλλο.
Εκτός από την αντιμετάθεση φθόγγων, υπάρχει και η αντιμετάθεση κάποιας μόνο ιδιότητας του φθόγγου. Πρόχειρο παράδειγμα μού έρχεται μόνο από τα αρχαία, οπότε συγγνώμη αν σας μπερδέψω: η λέξη [i]ναυς /i έχει γενική της νεώς ή της νηός. Το ε είναι το βραχύ αντίστοιχο του μακρού η, και το ο είναι το βραχύ αντίστοιχο του μακρού ω. Ανάμεσα στις δύο μορφές της γενικής έχει γίνει αντιμετάθεση της ποσότητας (μακρό - βραχύ) των δύο φωνηέντων: νηός = /μακρό ε (η) + βραχύ ο/, νεώς = /βραχύ ε + μακρό ο (ω)/.
Πάμε τώρα στην πανδούρα και τη θαμπούρα. Άλλες μορφές της ίδιας λέξεις είναι φάνδουρον και ταμπούρα / ταμπουράς, καθώς και το υποθετικό ασσυριακό παν-τουρ. Βάζουμε από τη μια μεριά:
πανδούρα, φάνδουρον, παν-τουρ
και από την άλλη:
θαμπούρα, ταμπουράς.
Τα σύμφωνα π, β, φ, b (μπ) ανήκουν στα χειλικά. Τα τ, δ, θ, d (ντ) ανήκουν στα οδοντικά. Όλα μαζί (και με τα κ, γ, χ, g, τα ουρανικά) είναι άφωνα. Το μ και το ν είναι ένρινα, αλλά και πάλι το μ έχει την ιδιότητα του χειλικού και το ν του οδοντικού. Ανάμεσα λοιπόν στις δύο ομάδες λέξεων έχει γίνει αντιμετάθεση αυτών των ιδιοτήτων: η πρώτη ομάδα έχει /άφωνο χειλικό/ - /ένρινο + άφωνο χειλικά/, η δεύτερη ομάδα έχει το αντίστροφο, /άφωνο οδοντικό/ - /ένρινο + άφωνο χειλικά/.
Ως θεωρία ακούγεται τρομερά εγκεφαλικό, αλλά είναι κάτι που συμβαίνει στη γλώσσα.
Άλλο παρόμοιο παράδειγμα είναι οι λέξεις μπουργάνα / μουργκάνα. Και οι δύο έχουν πρώτα χειλικό και μετά ουρανικό, αλλά οι άλλες ιδιότητες των φθόγγων αυτών έχουν αντιμετατεθεί: το μπ και το γκ είναι στιγμιαία, το μ και το γ είναι διαρκή, και έχουμε στην μπουργάνα > /στιγμιαίο/ - /διαρκές/ και στη μουργκάνα > /διαρκές/ - /στιγμιαίο/.
Συγγνώμη από τους πολλούς που κούρασα, ελπίζω να βοήθησα και κανέναν.
Με δίγαμμα θα ήταν pwandwoura. Υπάρχει τέτοια λέξη σε οποιαδήποτε γλώσσα για το σχετικό όργανο; Εκτός αν εννοείς το μισό Η (από το οποίο προήλθε η δασεία)
Μα ακριβώς, το δίγαμμα (F) είναι το ψηφίο που υποκαταστήθηκε από τη δασεία (FΕΛΙΟΣ = ΗΛΙΟΣ, FΑΙΜΑ = ΑΙΜΑ κλπ.),
Όχι, το δίγαμμα αντιπροσώπευε τον ήχο /w/ και απλά εξαφανίστηκε στην αττική διάλεκτο και κατά συνέπεια στην κοινή, ενώ επιβίωσε για αρκετούς αιώνες σε άλλες αρχαίες διαλέκτους. Η δασεία αντιπροσώπευε τον ήχο /h/. Δες π.χ. την κυπριακή επιγραφή του Ιδαλίου και την αλφαβητική μεταγραφή της, τα συλλαβογράμματα που μεταγράφονται με F δεν αντιστοιχούν σε δασείες και οι δασείες δεν αντιστοιχούν σε F
Οι αρχαίοι δεν έβαζαν δασεία στο Π και το Τ, χρησιμοποιούσαν το αντίστοιχο δασύ γράμμα Φ και Θ
Η δασεία αντικατέστησε ένα γράμμα που σιμβολιζόταν Η και αργότερα h,και ονομαζότανε Ἡτα(heta) διαφορετικό του Ἠτα(eta).To F (διπλό γάμμα μιας και έχει δύο οριζόντιες γραμμές)χρησιμοποιούταν ως w , κάτι ανάμεσα σε υ και β(β με τη σημερινή προφορά).Λχ η βία γραφόταν Fία και το αυτίον αFτίον.
Τα ακριβέστερα απ’ όσα ειπώθηκαν είναι αυτά που λέει ο emc. Επειδή όμως η πανδούρα (που δεν είναι καν ελληνική λέξη) δεν έχει ούτε δίγαμμα ούτε δασεία, δεν τ’ αφήνουμε αυτά για κανένα γλωσσολογικό φόρουμ;
Όποιος μπει στη συζήτηση και δεν καταλαβαίνει ή έχει απορίες, θα πρέπει να πάμε πάρα πολύ πίσω μέχρι να γίνουν σαφείς οι βάσεις επί των οποίων στηρίζονται τα συμπεράσματα.
Αντιγράφω με σύνδεσμο που να δουλεύει (2022)