Πριν από λίγο καιρό έπεσε στα χέρια μου το κεφάλι μιας γκλίτσας που προερχόταν από έναν αντάρτη της περιοχής του Οιτύλου στη Μάνη.
Πέρα από το πολύ ωραίο και καλοδουλεμένο σκάλισμα της, η γκλίτσα είχε και ένα μυστικό που σύμφωνα με τον προκάτοχο της τον βοηθούσε στην συνεννόηση με τους άλλους αντάρτες.
Στο πίσω μέρος της γκλίτσας λοιπόν είχε ανοιχτεί μια τρύπα που είχε τοποθετηθεί ένα ξύλινο ‘‘στραγάλι’’ και μετέπειτα η τρύπα σφραγίστηκε αφήνοντας μόνο μια οπή. Έτσι η γκλίτσα απόκτησε και την ιδιότητα της σφυρίχτρας.
Δύο ενδεικτικές φωτογραφίες είναι αυτές που παρατίθενται παρακάτω. Επίσης υπάρχουν περισσότερες και εδώ http://skourkos2012.blogspot.gr/2014/08/blog-post.html
2 «Μου αρέσει»
Όμορφο εύρημα, τόσο ιστορικά όσο και από πλευράς εμφάνισης.
Εάν ήταν δυνατό θα ήταν εξίσου ενδιαφέρον εάν υπήρχε κάποιο βίντεο ή ηχητικό από μια τέτοια γκλίτσα!
1 «Μου αρέσει»
Προς το παρών δεν υπάρχει κάποιο ηχητικό ή βίντεο από την συγκεκριμένη γκλίτσα. Επιφυλάσσομαι για κάποια στιγμή αργότερα, όταν ξανασυναντήσω τον άνθρωπο που την έχει. Πάντως ο ήχος της είναι οξύς. Σκεφτείτε τον ήχο μιας απλής σφυρίχτρας με στραγάλι σε ψηλή τονικότητα.
Η συγκεκριμένη γκλίτσα είναι παράδειγμα της ηχητικής εφευρετικότητας των ανθρώπων.
Έχω την εντύπωση ότι κεφαλή γκλίτσας που να είναι ταυτόχρονα και σφυρίχτρα (με ή χωρίς στραγάλι - βασικά το χωρίς ήξερα) ήταν κάτι σχετικά συνηθισμένο παλιά. Ο βοσκός περνάει πάρα πολλές ώρες που δεν κάνει τίποτε ιδιαίτερο, απλώς πρέπει να είναι εκεί και να’ χει τον νου του, οπότε η ανάγκη να απασχολείται με κάτι (και για να μη βαρεθεί αλλά και για να μην αποκοιμηθεί!) τον οδηγεί στην καλλιέργεια διάφορων χειροτεχνικών δεξιοτήτων. Γι’ αυτό και πολλές ιδιοκατασκευές βοσκών είναι έργα ξυλογλυπτικής τέχνης.
Τώρα, σε πρακτικό επίπεδο δεν ξέρω αν του χρησιμεύει σε κάτι μια τέτοια γκλίτσα. Οι άνθρωποι του βουνού, είτε είναι παράνομοι (κλέφτες παλιά, αντάρτες λιγότερο παλιά) είτε απλώς βοσκοί, ξέρουν ούτως ή άλλως να συνεννοούνται συνθηματικά με σφυρίγματα, μιμήσεις κραυγών πουλιών κλπ. Για μεν τους παράνομους η ανάγκη μυστικής συνεννόησης είναι προφανής, αλλά και για τους νόμιμους υπάρχει το ζήτημα να ακουστείς σε μεγάλη απόσταση. Θυμίζω τη «γλώσσα των σφυριγμάτων» στην Εύβοια.
Ένα σφύριγμα όμως από σφυρίχτρα με στραγάλι (σαν του διαιτητή ή του τροχονόμου), αν ακουστεί μες στο βουνό, δεν το λες και πολύ μυστικό.
Οπότε, πιο πιθανό μού φαίνεται να την έφτιαξε ένας βοσκός απλώς από μεράκι, χωρίς πρακτικό σκοπό, και να έτυχε ο ίδιος άνθρωπος να ήταν και αντάρτης.
(Θυμίζω ότι κατασκευαστικά η σφυρίχτρα είναι μια υποτυπώδης φλογέρα. Φυσάς από την εγκοπή και ο αέρας σκάει στο «παραθυράκι» και γίνεται σφύριγμα. Αν προσθέσεις και στραγάλι, το φύσημα το κάνει να χοροπηδάει αυξομειώνοντας σε ταχύτατα διαστήματα τον τόνο, πράγμα που δημιουργεί μια πολύ διαπεραστική τρίλια. Το παραθυράκι διακρίνεται στη 2η φτγρ, έχει σχήμα μισοφέγγαρου.)
1 «Μου αρέσει»
Την ιστορία περί αντάρτη και συνεννόησης μου την είπε η γυναίκα που είχε την κεφαλή της γκλίτσας και την παρέθεσα. Λογικός ο συλλογισμός σου και συμφωνώ. Πέραν του μύθου ή όχι, είναι έργο τέχνης.