Αλίκη με πρόλαβες!
Ήθελα να το αναφέρω, ειδικά για τον στίχο
Έξυπνος σαν την αλεπού
και να με δέρνει που και που.
Τί λέτε γι’αυτό; Υπερβατικός φεμινισμός ε; 
Δεν ξέρω τα περί φεμινισμού (κάποια στιγμή θα σας πω ένα πολύ καλό ανέκδοτο επί του ζητήματος) πάντως ο Μπάτης αναφωνεί εκείνη ακριβώς τη στιγμή “Γειά σου Ρόζα μου, εσύ θα μου τα φας μέχρι φράγκο”
Καλησπέρα.
Παραθέτω την “Αγγελοκαμωμένη”, του Βαμβακάρη, ένα άφταστο ερωτικό ποίημα.
Αγγελοκαμωμένη μου και λαμπαδόχυτή μου
ομορφονιά της μάνας σου και συντροφιά δική μου.
Θα σ αγαπώ θα σ αγαπώ διόλου δεν θα πάψω
ή κατά βάθος θα χαθώ ή θα σε απολαύσω
Σ αφήνω την καληνυχτιά μηλιά μου με τους κλώνους
πάω κι εγώ να κοιμηθώ με βάσανα και πόνους.
Ζαχαροζυμωμένη μου πέσε γλυκά κοιμήσου
και στ όνειρό σου να με δεις σκλάβο και δουλευτή σου.
Εδώ συναντάμε τα μοτίβα της “καληνυχτιάς”,“του σκλάβου-δουλευτή”, τη μεταφορά της μηλιάς-γυναίκας… γνωστά από την Αναγέννηση που ο Μάρκος με το ταλέντο του τα ταξίδεψε ως σήμερα.
Ελένη.
Πρόταση: είστε να ρίξουμε ένα αφιέρωμα σε τραγούδια ρεμπέτικα για τις γυναίκες, το φιλοφαιμινισμό, κλπ;
Έτσι, όχι μόνο για να πάρει τα πάνω του ο γυναικείος πληθυσμός του φόρουμ (και όχι μόνο), αλλά και για τον τιμήσουμε κιόλας, που εδώ που τα λέμε δεν έχει ευκαταφρόνητη συμμετοχή.
Και δεν είναι καθόλου εύκολο το θέμα για να συγκεντρώσεις τα ανάλογα τραγούδια, με τα σχετικά τους στοιχεία.
Περιμένω αντιδράσεις.
Σ.Π.
1 «Μου αρέσει»
Ελένη,
Κάτι που γουστάρω στο Μάρκο είναι που στο ρεπερτόριο του έχει από τα πιο τρυφερά ερωτικά τραγούδια ή τραγούδια που δηλώνουν απόγνωση και υποταγή μπροστά στο γυναικείο φύλο (Φραγκοσυριανή, Τα ζηλιάρικα σου μάτια, Νόστιμο τρελό μικρό μου κ.α.), σε τραγούδια “αγανάκτησης” ή ζόρικα τραγούδια
εκδίκησης (Ήθελα να’μουν Ηρακλής, Στα σίδερα με βάλανε, μικρός Αρραβωνιάστηκα, ο Ισοβίτης κ.α.)
Σάκη,
Καλή ιδέα ακούγεται. Μπορείς όμως να γίνεις πιο συγκεκριμένος (στο διαδικαστικό);
Πράγματι,
καλή ιδέα, όπως και της Αλίκης που θα μας πει ανέκδοτο, όπως υποσχέθηκε, αλλά θα μας πει και ο Admin και με το δίκιο του, ότι έχουμε ξεφύγει…
Ελένη.
Η διαδικασία Πάνο είναι απλή. Ξεκινάει κάποιος να παραθέτει ανάλογα θεματικά τραγούδια (ας πούμε σε μια λίστα) με τίτλους, δημιουργούς, ερμηνευτές, στοιχεία δίσκων, χρονολογίες, κλπ, και ρίχνουμε από κάτω και οι άλλοι τα ανάλογα, συγκεντρώνοντας έτσι μια “συλλογή” από ρεμπέτικα για τη γυναίκα.
Βέβαια, χρειάζεται κάποια προσοχή στην επιλογή των τραγουδιών, αφού αν βγάλει κανείς έξω τα της φυλακής, εξορίας, ουσιών, ξενητειάς, μάνας, κλπ, τα υπόλοιπα -τα περισσότερα- είναι ΕΡΩΤΙΚΑ. Αυτά είμαι της γνώμης πως δεν πρέπει να τα συμπεριλάβουμε. Μόνο θεματικά για τη ΓΥΝΑΙΚΑ (ερωμένη, φιλενάδα, τσαμπουκαλού, νοικοκυρά, σατράπισσα, αμαρτωλή, σερέτισσα, εργαζόμενη, ντερμπεντέρισσα, μποέμισσα, γιαβουκλού, κλπ, κλπ).
Θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε και τις τρεις περιόδους του Ρεμπέτικου (σμυρνέϊκο/μικρασιατικό - κλασικό - νεώτερο), ας πούμε από το 1920 - 1955.
Σ.Π.
Ρίχνω τον πρώτο σπόρο, ό,τι μού’ρχεται τώρα, αλλά είμαι πτώμα - ξανά από αύριο:
ΑΘΗΝΑΪΙΣΣΑ (Τσιτσάνης)
ΑΓΑΠΩ ΜΙΑ ΠΑΝΤΡΕΜΕΝΗ (Τσιτσάνης)
ΑΝ ΦΥΓΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ (Μάρκος)
ΑΠΟΨΕ ΚΑΝΕΙΣ ΜΠΑΜ (Τσιτσάνης)
ΑΡΑΜΠΑΣ ΠΕΡΝΑ (Τσιτσάνης)
ΑΡΧΟΝΤΙΣΣΑ (Τσιτσάνης)
ΕΓΩ’ΜΑΙ ΜΟΡΤΙΣΣΑ (Τούντας)
Η ΓΚΑΡΣΟΝΑ (Τούνας)
Η ΓΑΤΑ (Στελλάκης/Μάθεσης)
Η ΕΛΕΝΗ Η ΖΩΝΤΟΧΗΡΑ (Γιοβάν Τσαούς/(;))
ΚΑΠΝΟΥΛΟΥ ΜΟΥ ΕΜΜΟΡΦΗ (Μπαγιαντέρας)
ΜΑΡΙΓΟΥΛΑ ΜΑΝΤΕΛΕΝΑ (Μάρκος)
ΜΟΡΤΙΣΣΑ ΧΑΣΙΚΛΟΥ (Μάρκος)
ΣΕ ΔΙΩΞΑΝ ΑΠ’ΤΗ ΚΟΚΚΙΝΙΑ (Τσιτσανης/Μάθεσης)
ΤΡΕΞΕ ΜΑΓΚΑ ΝΑ ΡΩΤΗΣΕΙΣ (Τσιτσάνης)
Πάντως αυτή η δουλειά της “ακριβούς κατηγοριοποίησης” είναι περίεργη. Δεν είναι σαφές ποιό τραγούδι “ανήκει” “πού”. Κοιτώντας ξανά τη λίστα, αυτή είναι η πρώτη σκέψη που μου έρχεται…
Μιας και μιλάμε για ρεμπέτικο και γυναίκες, θα μοιραστώ κάτι μαζί σας.
Πριν δυο χρονια χτυπάει το τηλέφωνο και ακούω μια γυναικεία φωνή μεγάης ηλικίας:
- Ο κύριος Νικολαΐδης;
- Ναι…
- Ακουσα την εκπομπή σας και είπα να σας πάρω τηλέφωνο να σας πω ένα μπράβο. Μου άρεσε πολύ γιατί δε βάζουν πια στο ραδιόφωνο παλιά ρεμπέτικα του Πειραιά.
- Ευχαριστώ, να 'στε καλά.
- Εγώ τους ήξερα τους παλιούς ρεμπέτες. Το Μάρκο, τον Μπάτη, τον Ανέστο, τον Καρυδάκια και άλλους πολλούς…"
Κόκκαλο εγώ!
- Πηγαίνατε και τους ακούγατε;
- Οχι! Ζούσα μαζί τους.
Ξανά κόκκαλο εγώ!!!
- Είμαι η Ρίτα, μια παλιά φίλη του Μάρκου.
Παρά το σάστισμά μου κατάφερα να στριμώξω λίγο το μυαλό μου (δεν είμαι δα και κανας ξύπνιος) και να καταλάβω ποια ακριβώς ήταν (όσοι έχουν διαβάσει προσεχτικά την Αυτοβιογραφία του Μάρκου θα την αναγνώρισαν).
Από τότε με έπαιρνε τηλέφωνο σχεδόν κάθε δίμηνο και ανταλάσσαμε μερικές κουβέντες, καθώς και στις μεγάλες γιορτές για να μου ευχηθεί!
Μου υποσχέθηκε ότι θα με καλέσει κάποια στιγμή σπίτι της και θα μου μιλήσει για ό,τι τη ρωτήσω. Ομολογώ ότι (μάλλον από σεβασμό, αλλά ίσως και από κομπλάρισμα) δεν την πίεσα ποτέ για να συναντηθούμε.
Δυστυχώς έχει να με πάρει τηλέφωνο από το φθινόπωρο και δεν σας κρύβω ότι αυτό με στενοχωρεί αρκετά…
Πάμε πίσω στο θέμα μας.
Τα τραγούδια του Μάρκου για τις γυναίκες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Αυτά που έγραψε για την πρώτη του γυναίκα.
- Αυτά που έγραψε για τις υπόλοιπες γυναίκες.
Οι στίχοι των τραγουδιών της πρώτης κατηγορίας είναι ξεκάθαροι και οι πιο πολλοί είναι άμεσοι μεταφορά της πραγματικότητας:
“Σου 'δωσα διαζύγιο, τι θέλεις από μένα
τώρα γυρίζεις κι όλο λες τι μου ΄χεις καμωμένα”
ή
“Σκύλα μ’ έκανες και λιώνω
μεσ’ στη σκοτεινιά με πόνο”
Αλλοι στίχοι έχουν να κάνουν με τις σκέψεις του για το τι θα κάνει με το πρόβλημά του. Π.χ. αφού “μπουζουριάσει το χύτη και πάει ισόβια”, ύστερα “θα κάνει έφεση μήπως τον βγάλουν όξω” για να “της ρίξει πετρέλαιο κι ύστερα να την κάψει και μεσ’ στο ξεροπήγαδο να πάει να την πετάξει”.
Απλά πράγματα δηλαδή.
Η δεύτερη κατηγορία φέρνει συχνά κάποια χαρακτηριστικά.
α) Η γκόμενα είναι μαγκιώρα. “Φοράει τραγιάσκα” και “πάει στον τεκέ για τσιμπουκάκι”. Μάλιστα είναι σε θέση να “τσοντάρει” κιόλας για ν’ αγοραστούν τα …σέα.
β) Τα μαλλιά και τα μάτια της γυναίκας είναι τα βασικά χαρκτηριστικά που μας απασχολούν. Εκεί κρίνεται η γκόμενα. Στα τραγούδια του Μάρκου χωρούν όλες οι …ανταύγιες. Ομως η τρέλα για τις μαυρομάτες-μαυρομαλλούσες υπερτερεί κατά πολύ.
γ) Ενίοτε παίζει ρόλο και το χρώμα του δέρματος, όπου συνήθως πάλι υπερτερούν οι …μαυριδερές. Καμιά φορά όμως μάς κάνουν και οι “άσπρες φρατζολίτσες”, αρκεί να έχουν κάποια κιλά ώστε να είναι “αφράτες σαν το χάσικο ψωμί”.
δ) Είναι γκρινιάρα που “δεν παύει πια το στόμα της”, που “γκρινιάζει κι όλο για λεφτά φωνάζει”. Αλλά επειδή του Μάρκου “δεν τ’ αρέσουν τέτοια κάλλη, θα της σπάσει το κεφάλι”. Και πάλι απλά είναι τα πράγματα.
ε) Είναι ακατάδεχτη, που “ψηλά τη χτίζει τη φωλιά” και αφήνει το Μάρκο να “μαραζώνει και σαν το κεράκι να λιώνει”, όμως κακό του κεφαλιού της κάνει γιατί “θα της φύγει το πουλί και της μείνει ο πόνος”.
στ) Είναι “κολπατζού” που “φίνα τα 'χει καταφέρει” και τον “πλάνεψε η μποέμισσα”, η “σιγανοπαπαδίτσα”.
ζ) Η “Σκληρόκαρδη” που ο Μάρκος “γι’ αυτήν υποφέρει”, γι’ αυτήν “μεθάει τα βραδάκια”.
Στο τελευταίο ο Μάρκος δεν πρωτοτυπεί καθόλου. Δυο-τρεις χιλιάδες ρεμπέτικα έχουν θέμα τη σκληρόκαρδη γυναίκα και τον χωρίς ανταπόκριση έρωτα…
Αντε όμως να ρίξουμε και καναν ύπνο γιατί σε τρεις ώρες δουελύουμε!
Αρη,εύχομαι να σε πάρει πάλι τηλέφωνο και να μπορέσεις να τη δείς από κοντά.Νομίζω πως δε θα χρειαστεί να τη ρωτήσεις,θα σου μιλήσει μόνη της για ότι εκείνη θεωρεί πως μπορείκαι θέλει να μιλήσει.αυτό φάνηκε, και μόνο που σου είπε το όνομά της και πως ήταν φίλη του Μάρκου.ειλικρινά εύχομαι να τη συναντήσεις.
ΦΙΛΟΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ:
- ΑΛΑΝΙΑΡΑ ΜΕΡΑΚΛΟΥ [Μενέλαου Μιχαηλίδη] (Ρόζα Εσκενάζυ) (1930, PARLOPHONE B.21550).
- ΑΝ ΗΜΟΥΝΑ ΑΝΤΡΑΣ[Βαγγέλη Παπάζογλου] (Κατίνα Χωματιανού) (1933, ODEON GA 1765).
- ΓΙΝΟΜΑΙ ΑΝΤΡΑΣ [Παναγιώτη Τούντα] (Ρ. Εσκενάζυ) (1933-34, PARLOPHONE B.21674).
- ΔΕΝ ΣΕ ΘΕΛΩ [Ζ. Κασιμάτη - Σπ. Περιστέρη] (Γεωργία Μηττάκη) (1936, ODEON GA 1846 & 1945).
- ΕΙΜΑΙ ΜΙΑ ΤΣΑΧΠΙΝΑ (Ρ. Εσκενάζυ) [Θόδωρου Παπαδόπουλου] (1934-35, HMV AO 2179).
- ΕΙΣΑΙ ΠΟΝΤΟΣ ΕΞΤΡΑ-ΕΞΤΡΑ [Γρ. Ασίκη] (Γ. Μηττάκη) (1935, PARLOPHONE B.21847).
- Η ΓΚΑΡΣΟΝΑ [Π. Τούντα] (Ρίτα Αμπατζή) (1936, COLUMBIA DG 6281).
Σημ.:
- Τα τραγούδια είναι στις πρώτες εκτελέσεις τους.
- Συνεχίζεται
Σ.Π.
Όσο αφορά το Μάρκο, προσωπική μου άποψη είναι ότι επάξια διεκδικεί τον τίτλο του ηθογράφου (βλ. Παπαδιαμάντης).Δεν απλά η γλώσσα που επινοεί, όσο οι εικόνες και τα συναισθήματα που μεταφέρει. Τώρα όσο για το ανέκδοτο περί φεμινισμού: "Μεταπτυχιακή φοιτήτρια κοινωνικής ανθρωπολογίας πάει σε ορεινό χωριό και παίρνει συνέντευξη από γιαγιά 85 ετών:
“Γιαγιά, καλημέρα. Ήρθα να σε ενημερώσω για τον φεμινισμό”…
“Τ’ειν τούτο παιδάκι μου?”
“Να γιαγιά, πως να στο εξηγήσω, είναι όταν είναι η γυναίκα από πάνω”
“Ουχ παιδάκι μου, τούτο είναι ο φιμινισμός και μεις τόσα χρόνια το λέγαμε συντριβανάτο”…
2 «Μου αρέσει»
Να προσθέσω στη λίστα και το “Χαρέμια με διαμάντια”?
Όχι Αλίκη. Είναι ανατολίτικο-εξωτικό. Στο χαρέμι η γυναίκα είναι δούλη, σκλάβα, αντικείμενο ερωτικού πόθου, έστω κι αν είναι η ευνοούμενη του …χαρεμιτζή! Που κολλάει αυτό με τον φεμινισμό??
Σ.Π.
ΦΙΛΟΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ No.2
- ΑΓΟΡΟΚΟΡΙΤΣΟ [Σπύρου Καλφόπουλου] (Σούλα Καλφοπούλου - Τάκης Μπίνης - Στελλάκης Περπινιάδης) (1950, ODEON GA 7560).
- ΑΠΟΨΕ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ ΠΑΛΙΑ [Πρ. Τσαουσάκη] (Πρ. Τσαουσάκης - Μαρία Γρίλλη) (1953, COLUMBIA DG 7061).
- ΒΑΛΕΝΤΙΝΑ [Γιώργου Μητσάκη] (Μαρίκα Νίνου - Γιάννης Τατασόπουλος - Γ. Μητσάκης) (1950, COLUMBIA DG 6828).
- ΓΙΑ ΤΟΥΤΑ ΣΟΥ - ΓΙΑ ΚΕΙΝΑ ΣΟΥ [Γιάννη Παπαϊωάννου] (Γρηγόης Μπιθικώτσης - Ρία Κούρτη).
- ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΔΥΟ ΑΝΔΡΕΣ [Γιώργου Μητσάκη] (Ανδρέας Σπαγγαδώρος - Γιάννης Τατασόπουλος) (1952, HMV AO 5079).
- ΕΙΜΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΗ [Βασίλη Κουτσοθανάση] (Χαρίτος Χαρίδημος).
- ΕΝΑΣ ΣΑΤΡΑΠΗΣ ΘΗΛΥΚΟΣ (ΘΕΛΩ ΚΡΑΣΙ ΠΟΛΥ ΝΑ ΠΙΩ) [Γιάννη Παπαϊωάννου] (Σωτηρία Μπέλλου - Νίκος Καλλέργης) (1949-50, COLUMBIA DG 6916).
- Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΨΗΦΙΖΕΙ [Κώστα Μάνεση - Απόστολου Καλδάρα] (Μαρίκα Νίνου - Θανάσης Ευγενικός) (1949, HMV ΑΟ 2935).
- ΠΑΡΑΠΟΝΑ, ΠΑΡΑΠΟΝΑ [Γεράσιμου Κλουβάτου] (Μ. Νίνου - Πάνος Γαβαλάς - Χορωδία) (1955, PARLOPHONE DPG. 281).
- ΣΚΛΑΒΑ ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΕΓΩ ΠΟΤΕ [Χρήστου Μίγγου] (Πρόδρομος Τσαουσάκης - Νίκος Καλλέργης) (1952, HMV AO 5045).
- ΣΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΙΑΣ ΤΑ ΧΑΜΗΛΑ [Μιχάλη Γενίτσαρη] (Μ. Γενίτσαρης - Χαρούλα Αλεξίου) (1982).
- ΣΩΦΕΡΙΝΑ [Κώστα Ρούκουνα] (Κ. Ρούκουνας).
- ΤΕΤΟΙΟΝ ΑΝΤΡΑ ΘΕ ΝΑ ΠΑΡΩ [Κώστα Μάνεση - Γιάννη Παπαϊωάννου] (Σ. Μπέλλου - Ν. Καλλέργης) (1950, COLUMBIA DG 6878).
Σ.Π.
Γεια σας.
Να προσθέσω στον κατάλογο:
- “Είμαι το Μαριανθάκι”,1930. Τούντας, Αμπατζή.
- “Η Βαρβάρα”,1937. Τούντας (Γιοβάν Τσαούς), Περπινιάδης.
- “Η Λιλή η σκανδαλιάρα”,1931. Τούντας, Ρόζα.
- “Παιχνιδιάρα μου γλυκιά”,1929. Τούντας, Νούρος
- “'σε τα κόλπα”, Τούντας, Αμπατζή.
- “Πειραιώτισσα”, 1930. Τούντας, Νούρος.
- “Στη Δραπετσώνα”, Τούντας, Περπινιάδης.
συνεχίζεται…
Πράγματι, ατελείωτος ο κατάλογος.
- “Γυναίκα είναι, γυναίκα μένει”,1948,
Τζουανάκου,Περπινιάδης, Γεωργακοπούλου. - “Μόρτισσα Σμυρνιά”,1937,χασάπικο,
Καρίπης, Ρούκουνας.
Και μερικά του Τσιτσάνη:
- “Μπράβο σου πώς με δουλεύεις”,1938,
Παγιουμτζής, Τσιτσάνης, Παγιουμτζής. - “Η Μαγκιώρα”, 1949. Τσιτσάνης,Βαμβακάρης.
- “Ό,τι κι αν πω δεν σε ξεχνώ”,1947,
Παγιουμτζής, Τσιτσάνης. - “Ο ζητιάνος”,1947, Τσιτσάνης, Τσαουσάκης.
Συμμετοχή βέβαια έχει και ο Βαμβακάρης:
- “Πρέπει να ξέρεις μηχανή”, 1934.
- “μ΄ έκαψες τσαχπίνα”, 1935
- “Μαύρα μάτια, μαύρα φρύδια”, 1936
- “Να γιατί περνώ”, 1937
- “Χαράματα η ώρα τρεις”, 1937
- “Νόστιμο τρελό μικρό μου”, 1938…
Ελένη.
:088:συνφωνω απολυτα με την Ελενη
Καλησπέρα παιδιά,
Όταν διαβάζει κανείς ή ακούει κάτι, συμφωνεί ή δε συμφωνεί. Είναι απόλυτα λογικό. Όταν συμφωνεί, δεν υπάρχει πρόβλημα, μπαίνει στο χορό και χορεύει.
Όταν δε συμφωνεί, έχει να διαλέξει δυό δρόμους.
Ο ένας, ν΄αρχίσει να ξεδιπλώνει τα επιχειρήματά της/του ή, να τρομάξει από την καθολική συμφωνία των άλλων, όπως στη περίπτωσή μου, και να μην αντέχει να ξεκινήσει μιά διαδικασία που, τί θα βγάλει τελικά; Και ποιό θά΄ναι το νόημα;
Έτζι αρχίζει κανείς και σκέφτεται από μιά ηλικία και πάνω. Αποτραβιέται, σιωπά. Οι άλλες/οι λένε τότε, πάει, κουράστηκε, μεγάλωσε, δεν αντέχει άλλο.
Έχετε σκεφτεί καμιά φορά ότι υπάρχει σημαντική διαφορά ανάμεσα στο ”δεν αντέχω” και στο ”δε θέλω να αντέχω”;
Αν σε καλούν, γιά παράδειγμα, σε μιά γιορτή κάθε χρόνο, έχεις πάει αρκετές φορές, βλέπεις να επαναλαμβάνεται το ίδιο και νιώθεις ότι δε καλύπτεσαι, σταματάς να πηγαίνεις. Τότε, ”δε θέλεις να αντέχεις”. Είναι μιά δυναμική επιλογή.
Εγώ όμως την πονάω πολύ αυτή την ιστορία με το ρεμπέτικο. Πονάω, ακόμα περισσότερο, το θέμα των γυναικών που περιγράφει και με τσούζει ακόμα πιό πολύ η αδιαφορία γιά μιά μεγάλη σειρά παλιότερων γυναικών που πρόσφεραν σ΄αυτό το τραγούδι, αποσύρθηκαν κάποια στιγμή γιά προσωπικούς λόγους και κανείς δε τις έψαξε ενώ, κάποιες απ΄αυτές, έζησαν πολλά χρόνια, ώσαμε και τις μέρες μας, που λέει ο λόγος. Τρανό παράδειγμα είναι η περίπτωση της υπέροχης ΜΑΡΙΚΑΣ ΚΑΝΑΡΟΠΟΥΛΟΥ που άφησε αυτό τον κόσμο το 1990. Αν δεν έβγαινε το CD «Women in rebetiko», θα μας ήταν έως άγνωστη, η ομιχλιασμένο υπόλοιπο ενός παρελθόντος που δε μας αφορά, όταν οι προβολείς είναι συνεχώς στραμένοι σε ονόματα σα τη Νίνου και την Μπέλλου. Γι αυτές τις παλιότερες γυναίκες έφτιαξα ένα ιδιαίτερο blog το Rebetisses (in my way…) (elkibra-rebetisses.blogspot.com). Aυτό το σαχλό ”in my way…” το πρόσθεσα πρόσφατα γιά να διαφοριστώ από μιά ομώνυμη, υπερβολικά ροζ και αδρανοποιημένη ιστοσελίδα που έχει φτιάξει μιά ξένη γυναίκα.
Είπα λοιπόν να κάνω το εξής:
- να σημειώσω κωδικά κάποιες εναντιώσεις μου και,
- να σας καλέσω σε μιά σειρά από posts σχετικά με το θέμα που έχω γράψει σε ένα από τα blogs μου.
Ξεκινάω από το 2.
α. Περί γυναικών, μαγκισσών και ηλικιών… (01-11-08)
β. Μάγκισσες με ημερομηνία λήξεως… (01-11-08)
γ. Ρεμπέτισσες και νεο-ρεμπέτισσες – Η τρομερή
Σωτηρία Μπέλλου (1) (09-10-08)
δ. Ρεμπέτισσες και νεο-ρεμπέτισσες (2) (09-10-08)
ε. Περί των «ελευθέρων» γυναικών του ΄30 (1) (31-05-08)
στ. Οι ρεμπέτισσες του ΄30 και ο Πάνος Σαββόπουλος(2) (31-05-08)
ζ. Οι «ελεύθερες» ρεμπέτισσες του ΄30 (3) (28-05-08)
η. Το βιολογικό ρολόι των γυναικών… (4) (28-05-08)
θ. Το βιολογικό ρολόι σήμερα… (5) (28-05-08)
ι. Μάλλον μιλάμε γιά διαφορετικά πράγματα…(6) (28-05-08)
κ. Τα σύκα.σύκα και η σκάφη-σκάφη (7) (28-05-08)
λ. Ο μπούσουλας… (8) (28-05-08)
μ. Η «λεσβία»… (9) (28-05-08)
Σημειώνω ακόμα ότι στο βιβλίο «Ρεμπέτες και Ρεμπέτικο Τραγούδι», εισαγωγή-επιμέλεια Νίκος Κοταρίδης, εκδ. ΠΛΕΘΡΟΝ, ΑΘΗΝΑ 1996, ΙSBN 960-348-044-4, εμπεριέχεται μιά εργασία της Θάλειας Σπυριδάκη με τίτλο: «Η γυναίκα στα μάτια των ανδρών», όπου εξετάζεται ακριβώς το θέμα που συζητάτε. Η εργασία είναι καλούτσικη, αλλά το δείγμα που χρησιμοποίησε είναι πολύ περιωρισμένο και δουλεμένο σύμφωνα με την τακτική, «ανασύρω ότι με βολεύει και κόβω ότι δε με βολεύει»…
Μερικές ανακατεμένες και κωδικές εναντιώσεις. Παραπέρα ανάλυση υπάρχει στα posts του blog που υπάρχει σημειωμένο σαν υπογραφή μου.
- Ο όρος ψιλοφεμινιστικά ρεμπέτικα τραγούδια είναι, κατά τη γνώμη μου, τελείως άσχετος με τονν συνολικό όγκο του ρεμπέτικου και παραπλανητικός. Τα χρόνια που γράφτηκαν αυτά τα τραγούδια, άνθιζε όντως ένα φεμινιστικό κίνημα στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα έφτασε, ως συνήθως, ένας παραμορφωμένος απόηχος που, τεντωμένα και έξυπνα αυτιά σα του Τούντα, τον συνέλαβαν. Οι εποχές χαρακτηρίζονταν από μιά εξογκωμένη λειψανδρία και οι γυναίκες, όχι γιά λόγους φεμινιστικούς όπως το εννοούμε σήμερα, αντιδρούσαν και είχαν μιά ευκαιριακή συνειδητοποίηση.
Οι γυναίκες του τότε όμως, όπως κι οι σημερινές Ελληνίδες, δεν είναι κάποια ιδιαίτερα καταπιεσμένα όντα. Οι γυναίκες της Μεσογειακής λεκάνης, γενικεύοντας, δεν είναι τίποτα ντρεσαρισμένα όντα. Όταν έκριναν οι ίδιες, αντιδρούσαν, σήκωναν το ανάστημά τους, άνοιγαν το στόμα τους και έβγαζαν κραυγές με περιεχόμενο. Απορώ γιατί κάποιοι απορούν αν και τότε ήταν έτσι κλπ. Πάντα ήταν έτσι.
Θα σας δώσω ένα γρήγορο παράδειγμα. Είχα μιά θεία. Μιά σταλιά
ήταν, παχουλούλα, γλυκειά, πανέξυπνη, λαϊκή γυναίκα. Έβαλε έναν άντρα στο μάτι, αυτός ήταν μαζί της αλλά της έκανε κόνξες, το στεφάνι αργοπορούσε. Τον απείλησε μέσα στο μαγαζί του, παρουσία πελατών, με μιά τσάντα που είπε ότι περιέχει μιά βόμβα. Αυτά, στα τέλη της δεκαετίας του ΄30.
Παντρεύτηκαν την επόμενη βδομάδα. Η γυναίκα στήριξε την οικονομία τους με σοφή διαχείρηση και παίζοντας, κρυφά, στο Χρηματιστήριο. Όταν εκείνος πέθανε και έφτασε η ώρα να τον ξεθάψουν, επειδή ο αρμόδιος υπάλληλος δε τολμούσε, κατέβηκε η ίδια στον τάφο και συνέλεξε τα διαλυμένα … μέσα σε μιά μεγάλη σακούλα κλπ. Γυναίκα βράχος που δε σήκωνε μύγα στο σπαθί της. Γλυκύτατη πάντα, καταφερτζού με τον τρόπο της, «υπηρέτησε» τον άντρα της που ήταν μαγκάκι κλπ. Δεν έκανε παιδιά, είχε και μένα «μη βρέξει και μη στάξει»… Διάφοροι τεχνητοί όροι όπως «φεμινισμός» κτρ. ωχριούν μπροστά σε τέτοιες γυναίκες.
- Με ποιά κριτήρια θεωρούνται κάποια τραγούδια «φεμινιστικά» ή «ψιλοφεμινιστικά»; Ας πούμε, το “Γυναίκα είναι, γυναίκα μένει”, 1948, Τζουανάκου,Περπινιάδης, Γεωργακοπούλου…
Μα η γυναίκα, σαν την Εύα,
την απιστία έχει στη φλέβα
και η δική μου ξανθιά μικρούλα
ήταν κι εκείνη μιά γυναικούλα
ή όλα τ΄άλλα που αναφέρει ο Σάκης Πάπιστας;
Η εικόνα μιάς γυναίκας – αγοροκόριτσου που έχει κοντά κομάνε ατα μαλλιά της και σοφάρει είναι φεμινισμός;
Μιά γυναίκα που αντιδράει σε κάτι ονομάζεται, αυτόματα, φεμινίστρια ή ψιλοφεμινίστρια;
Στο «Παιχνιδιάρα μου γλυκειά» με το Νούρο, όπου εκφράζεται ο έρωτας απέναντι σε μιά γυναίκα που «παίζει» είναι φεμινιστικό τραγούδι;
Αν είναι έτσι, τότε και μιά μεγάλη σειρά από τα ελαφρά τραγουδάκια των δεκαετιών 30΄ και 40΄, είναι φεμινιστικά…