Πολλά ρεμπέτικα τραγούδια που αγαπάμε και παίζουμε αναφέρονται στο ωραίο φύλο. Όμως πώς αντιμετωπίζεται γενικά η Γυναίκα στο ρεμπέτικο;
Οι πρόσφυγες, έχω προσωπική εκτίμηση, αντιμετώπιζαν με σεβασμό τις γυναίκες, ίσως περισσότερο από τους υπόλοιπους Έλληνες. Αλλά αυτό το ερώτημα με προβληματίζει…
Θα απαντήσω και ως γυναίκα και ως λάτρης του ρεμπέτικου.
Πιστεύω πως η γυναίκα στο ρεμπέτικο παρουσιάζεται ως αντικείμενο του πόθου ή ως έρωτας πλατωνικός ή βιωμένος. Τραγούδια όπως “Σκύλα, μ΄έκανες και λιώνω”, του Μάρκου, έχουν αφετηρία άσχημα προσωπικά βιώματα και δεν αποτελούν τον κανόνα.
Από την άλλη πλευρά, παρουσιάζεται και η χειραφετημένη γυναίκα “Η ντερμπεντέρισσα”, όπως και η εργαζόμενη, επίσης χειραφετημένη. Ο Τούντας π.χ., το 1928, στην “Μπολσεβίκα” παρουσιάζει και αυτή την πτυχή, ειδικά σε μια εποχή, όπου με το “Ιδιώνυμο” οι πιέσεις και το κυνηγητό κατά των αντιφρονούντων ήταν σε ημερήσια διάταξη. Το τραγούδι, έτσι και αλλιώς απηχεί την εποχή του, με όλες τις κοινωνικοπολιτικές της διαστάσεις…
Ωραία η απάντηση της Ελένης. Βεβαίως το τραγούδι του Μάρκου δεν εκφράζει την άποψή του γενικά για τις γυναίκες…
Θα ήθελα και την άποψη των υπόλοιπων, ανδρών και γυναικών.
Μιλώντας για το ζεϊμπέκικο ο Χαριτόπουλος εκφράζει την αντίθεσή του με τις χορευτικές επιδόσεις των γυναικών σ΄αυτούς τους ρυθμούς, αν και οι μικρασιάτισσες γυναίκες συνόδευαν τους άντρες στους χορούς αυτούς και αυτό θεωρείτο φυσικό. Βέβαια το να δίνει μαθήματα συμπεριφοράς και ο Χαριτόπουλος που χτύπησε τη σύντροφό του Μαλβίνα… είναι ένα άλλο θέμα…
Θα ήθελα να σου συστήσω το βιβλίο του Διον. Χαριτόπουλου “Ο άνεμος κουβάρι”, όπου περιγράφεται η σχέση τους. Επειδή ήταν και οι δυο τους εκρηκτικές προσωπικότητες, στο βιβλίο αυτό θα πάρεις ίσως κάποιες απαντήσεις… έτσι για να μην κρίνομε επιφανειακά μια ανθρώπινη σχέση.
Προσωπικά πιστεύω ότι ο ζεϊμπέκικος αρμόζει πιο πολύ σε άντρες, παρά σε γυναίκες…
Κάτι που μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση είναι η πολύ συχνή και πάρα πολύ έντονη εικόνα της «χειραφετημένης ρεμπέτισσας» του μεσοπολέμου. Εκείνη η Διαμάντω, π.χ. του Γιοβάν Τσαούς, στο μικρό της δαχτυλάκι τον χορεύει τον μάγκα και εκείνος δεν προσπαθεί να το κρύψει. Και αναρωτιέμαι: έτσι ήταν πράγματι; Αν ναί, πρέπει φαντάζομαι να το αποδόσουμε στην πολύ προηγμένη, σχετικά με την παληά Ελλάδα, κοινωνία της Σμύρνης.
Σ΄ευχαριστώ πολύ. Δεν το ήξερα αυτό το τραγούδι και δεν θα μπορούσα να το βρω, γιατί τα βιβλία μου τα σχετικά τα έχω δανείσει σε γνωστό για μια έρευνα που κάνει.
Όσο για φεμινίστρια… μάλλον σε Μαίρη Παναγιωταρά φέρνω…
ΦΤΩΧΕΙΑ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ ΤΙΜΗ
Παναγιώτη Τούντα - 1933
Ρίτα Αμπατζή
Βρε εγώ είμαι η μόρτισσα η Κική
που ήμουν δυο μήνες φυλακή
γιατί είν’ τα γούστα μου τρελά
και δε φοβούμαι τον μπελά
ξέρω και ρίχνω πιστολιές
σ’ όποιον μου κάνει μπαμπεσιές.
Δε θέλω πλούτη και καλά
μ’ αρέσει η φτώχεια και η εργατιά
κι αν παντρευτώ με τον καιρό
άντρα εργάτη θε να βρω
φτώχεια μαζί με την τιμή
θέλω να ζήσω μια στιγμή.
Τα πλούτη τα περιφρονώ
στη φτώχεια πιο καλά περνώ
μέσα στην τίμια εργατιά
βρίσκεις τα πιο καλά παιδιά
φτώχεια μαζί με την τιμή
θέλω να ζήσω μια στιγμή.
Τραγουδά η Ρόζα κάποια στιγμή παρέα με τον Μπάτη :
Κορόϊδο άδικα γυρνάς
κι από το σπίτι μου περνάς,
Εγώ είμαι βρε μια μερακλού
και θέλω άντρα γιαμπουκλού
θέλω να μαστουρώνεται
για μένα να τσακώνεται
Έξυπνος σαν την αλεπού
και να με δέρνει που και που
Τον θέλω να’ναι μέρακλης
και ζόρικος και μπέλαλης
και να ξηγιέται βρε σπαθί
όπου σταθεί κι όπου βρεθεί
Να’ναι ξεφτέρι στο χορό
και να’χει γκόμενες σωρό
Καρύδι κάθε καρυδιάς
και μένα να’χει της καρδιάς
Aν και το τόπικ ενδιαφέρεται κυρίως για τους στίχους απ ότι βλέπω…
να τονίσω το μεγαλειώδες παίξιμο του Τσαούς στο συγκεκριμένο τραγούδι.Η ανάλυση και το χρώμα που έχει το ταξίμι του είναι μοναδικά και φανερώνουν την παιδεία του ίδιου στα μακάμ και στην ανατολίτικη θεωρία γενικότερα (αν ακούσετε ταμπούρ σε οθωμανική κλασσική μουσική θα με καταλάβετε…).
Απο κεί και έπειτα μια μικρή διόρθωση στον Σάκη…δεν παίζει σαζι ΚΑΙ μπουζούκι …μόνο ο ταμπουράς του Γιοβάν Τσαούς , μπαγλαμάς και κιθάρα…