Παίδες, δε θέλω να προκαλέσω ακόμη μία διένεξη στο στίλ “τι εστί τα ‘σκυλοδημοτικά’ σε σχέση με την θεωρούμενη γνήσια και ανόθευτη παραδοσιακή δημοτική μουσική…και γιατί τα κακολογούμε;”! Απλώς παραθέτω μερικές εργασίες για την νεοδημοτική μουσική και τις ιδιαιτερότητές της, που εγώ προσωπικά πιστεύω ότι μπορεί να έχουν κάποιο ενδιαφέρον για τα σεβαστά μέλη.
Έχω βρει πολλούς από τους τραγουδιστές και οργανοπαίχτες του είδους στο Spotify, και μπορώ να πω ότι αρκετοί από αυτούς με συγκινούν με τις ερμηνείες τους, ακόμα σε τραγούδια που απλώς είναι σε δημοτικό ύφος, χωρίς να είναι παραδοσιακά δημοτικά.
μα ολοι αυτοι οι καλλιτεχνες κυριως δημοτικοι ειναι. στη δουλεια δεν υπαρχει παλιο, νεο, και σκυλο… αναλογως που βρισκεσαι παιζεις και το ρεπερτοριο που θελουν. πολλες φορες και αναμεικτο.
αν κατι δεν θελουν να το ακουσουν στο δειχνουν. απλως υπαρχουν και οι αλλοι που κρατανε αποκλειστικα το παλιο στυλ που το ονομαζουν παραδοσιακο πλεον. αλλα και αυτοι πολλες φορες παιζουν κομματια που δεν ειναι και απο τα παραδοσιακα παραδοσιακα, αλλα πιο προσφατα και επωνυμα.
Αυτήν την εντύπωση έχω κι’ εγώ! Αν λαός στο πανηγύρι θέλει τσιφτετέλια, ο μουσικός θα παίξει τσιφτετέλια, όπως ο Μάκης Αριστόπουλος στην Καμπή: https://youtu.be/805U7WUdsvs. Σε άλλες περιπτώσεις θα παίξει σ’ ένα πιο παραδοσιακό ύφος, όπως ο Μάκης στο παρακάτω βίντεο και σε άλλα με τον ίδιο τραγουδιστή: https://youtu.be/EdwiV6WuMew. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις θα παίξουν τα σόλο που συνηθίζονται στην σημερινή εποχή: https://youtu.be/yC8hT6-WDSc.
μα μιλαμε για επαγγελματιες μουσικους. τα παιδια που κανουν αυτες τις πανεπιστημιακες εργασιες δεν εχουν πληρη γνωση του αντικειμενου, και πολλες φορες εχουν και μια στρεβλη εικονα του χωρου του δημοτικου τραγουδιου.
Θα συμφωνήσω μαζί σου στον εξής λόγο. Η παράδοση πρεπει να πειραζεται αλλιώς γίνεται μουσειακο είδος. Εγώ δεν συμφωνώ με τα ηλεκτρικά όργανα, αλλά από την άλλη αυτή η μουσική ήταν πάντα για διασκέδαση. Δεν είπε ποτέ κανείς για παράδοση όταν μιλάμε για “νέο δημοτικό”. Και ακριβώς επειδή ο επαγγελματίας ειναι επαγγελματίας θα παίξει απ’ολα. Δεν ξέρω κατά πόσο ισχύει αυτό για οργανοπαιχτες όπως λαουτιερηδες αλλά γενικότερα θα πρέπει να έχεις ευρύ ρεπερτόριο.
Πολύ λογικό, μάλλον έτσι είναι. Ωραία. Οι καθηγητές τους, δεν το είδαν αυτό το πράγμα, πριν ο χρόνος φοίτησης (και μόνον αυτός….) φέρει τα παιδιά στο σημείο επαγγελματικής ωριμότητας που πλέον μπορούν να γράψουν και εργασίες;
οι περισσοτεροι καθηγητες δεν ειναι ανθρωποι της δουλειας μας. επισεις τα σχολεια-σχολες ειναι για να σου δωσουν καποιες γνωσεις και καποια χαρτια, δεν ειναι για να σε βγαλουν επαγγελματια της διασκεδασης. και μπορεις με αυτα τα χαρτια να γινεις κι εσυ καθηγητης αργοτερα κανονικα και με το νομο. ασχετως αν εχεις πραγματικη γνωση του θεματος η οχι. αλλο θεμα αυτο. εχω συνεργαστει και συνεργαζομαι με παρα πολλους φοιτητες και αποφοιτους και εχω βοηθησει και καποιους οταν διναν εξετασεις, γι’αυτο ξερω πολυ καλα τι λεω…
Δεν έχω δει τις εργασίες, γιατί αντιμετωπίζω κάποιο πρόβλημα με τη σύνδεση στο Αποθετήριο. Επομένως δεν έχω άποψη, μπορεί να είναι καλές ή κακές, ό,τι πείτε όσοι τις διαβάσατε.
Γενικά μιλώντας όμως, δεν είναι λογική απαίτηση από έναν θεωρητικό να είναι ταυτόχρονα και ολοκληρωμένος πρακτικός:
Οι περισσότεροι μικροβιολόγοι, το ξανάπα πρόσφατα, δεν είναι μικρόβια.
Οι περισσότεροι ιστορικοί δεν έχουν πολεμήσει στη μάχη του Μαραθώνα, ούτε στο Εικοσιένα.
Οι περισσότεροι θεολόγοι δεν είναι θεοί.
Οι περισσότεροι ομηριστές φιλόλογοι δεν είναι μάχιμοι επικοί ποιητές.
Όταν πήρα το δίπλωμα και έφυγα από τη σχολή, θεωρούσα ότι ως διπλωματούχος μηχανικός ε, κάτι είχα μάθει κι εγώ… Μάλιστα, μέχρι και υπογραφή για δίπατο σπίτι μπορούσα να βάλω (δεν είμαι πολιτικός μηχανικός και φυσικά, δεν έβαλα). Καθώς όμως άρχισα, σιγά σιγά, να μπαίνω στο μαγγανοπήγαδο της επαγγελματικής ζωής, μου πήρε μεν 3, 4 ή και παραπάνω χρόνια αλλά τελικά συνειδητοποίησα το εξής:
Στο πολυτεχνείο δεν μαθαίνεις τίποτα, μα τίποτα που θα σου χρησιμεύσει στην επαγγελματική σου καριέρα, εκτός από κάτι πάρα πολύ σημαντικό: Μαθαίνεις πώς να μαθαίνεις.
Μα ο ηλεκτρισμός είναι μονόδρομος από ένα αριθμό ακροατών και πάνω, ειδικά αν μιλούμε για περιβάλλον διασκέδασης, με χορό, φαΐ κλπ. Εδώ έχω πάει σε συναυλίες κλασσικής κιθάρας που παίζουν με μικρόφωνα, γιατι είναι όργανο με αδύνατο ήχο.
Αλλά ο ηλεκτρισμός πάει μαζί με γενικότερες κοινωνικές αλλαγές, αλλαγές γούστου, μόδας κλπ.
Κοίτα, ότι και να σπουδάσεις, πρέπει να σε ενδιαφέρει κιόλας και να το ψάξεις και εκτός σχολείου/πανεπιστημίου. Καμιά σπουδή δε σε προετοιμάζει πλήρως για οποιαδήποτε δουλειά, τη δουλειά τη μαθαίνεις δουλεύοντας. Αλλά ας πούμε ο Δημήτρης Τσοχαντάρης που έγραψε την εργασία για την κιθάρα δεν αναπαράγει απλά αυτά που άκουσε από τον καθηγητή του:
Καταγόμενος από μουσική οικογένεια, η μουσική και πιο συγκεκριμένα η
δημοτική μουσική, ήταν και είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα του περιβάλλοντός μου. Ο
πατέρας μου, κιθαρίστας και αυτός, που έμαθε την τέχνη από το δικό του δάσκαλο
(Γιώργο Στεργίου) τη δεκαετία ’60, θέλοντας και μη «παρέδωσε» την τέχνη αυτή και σε
μένα με τρόπο πρακτικό ή καλύτερα προφορικό όπως συνηθίζουμε να λέμε στον
ακαδημαϊκό χώρο. Γιατί θεωρώ προσωπικά, ως τρίτης γενιάς (νέο)δημοτικός
κιθαρίστας, ότι πλέον η κιθάρα στο (νέο)δημοτικό τραγούδι ως ένα σημείο μπορεί να
καταγραφεί ως κομμάτι της παράδοσης, της ζωντανά εξελισσόμενης παράδοσης και όχι
της ψεύτικης και καλοφτιαγμένης που προβάλλεται διαρκώς από τα επίσημα μέσα
ενημέρωσης τις τελευταίες δεκαετίες.
Μ’ αρέσει αυτό το σκεπτικό, γιατί απλά και χαλαρά αποδαιμονοποιεί ορισμένα πράγματα κι έτσι μπορούμε να ασχοληθούμε με άλλα, που έχει πιο πολύ νόημα. Ωστόσο ας σημειωθεί μια ένσταση:
Όχι, δεν ήταν πάντα για διασκέδαση. Το πολύ πολύ να πούμε ότι πάντα ήταν και για διασκέδαση, όχι όμως αποκλειστικά. Παραδοσιακά η δημοτική μουσική ήταν κυρίως λειτουργική, δηλαδή εξυπηρετούσε διάφορους εξωμουσικούς σκοπούς.
Η ταύτιση του δημοτικού με το πανηγύρι, και του πανηγυριού με τη διασκέδαση, είναι αναχρονισμός.
Σίγουρα πάντως, ο πολύς κόσμος δεν ξέρει (και ποτέ, ακόμα και στο απώτερο παρελθόν δεν είχε συνειδητοποιήσει) ότι το τραγούδισμα δεν ήταν μόνο διασκέδαση. Έχουν σήμερα παντελώς ξεχαστεί χαρακτηριστικές λειτουργικές εφαρμογές της δημοτικής μουσικής, όπως π.χ. τα τραγούδια της στράτας, που βοηθούσαν να περνάει ο χρόνος στις μεγάλες πεζή ή με ζώα μετακινήσεις και ήταν ακριβώς εκείνα που συνέβαλαν, ώστε να απομνημονεύονται μεγάλα τραγούδια, με πολλούς στίχους, που η εκφορά τους μπορεί να απαιτήσει και ώρα ολόκληρη, ή περισσότερο. Και ήταν αυτή η ανάγκη ουσιαστικά αδίρητη. Ένας περιηγητής 19ου νομίζω αιώνα, που ήξερε από προηγούμενο ταξίδι του τις συνήθειες των αγωγιατών της εποχής, παζάρευε έναν αγωγιάτη και δέχτηκε την τιμή που του ζήτησε, χωρίς καθόλου έκπτωση αλλά με την προϋπόθεση, ο αγωγιάτης να μην ανοίξει καθόλου το στόμα του καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Περιχαρής ο αγωγιάτης συμφώνησε, τσέπωσε τα μπόλικα λεφτά και ξεκίνησαν. Ελάχιστες ώρες αργότερα, επέστρεψε στον ξένο τα λεφτά, λέγοντας ότι του είναι εντελώς αδύνατο να συμμορφωθεί με την απαίτηση αυτή.
μια αλλη παρατηρηση… ποια ειναι τα νεοδημοτικα? υπαρχουν δλδ και τα παλαιοδημοτικα? απο που αρχιζουν τα νεο… και που τελειωνουν τα παλαιο…? η μηπως δεν εχουν ακομα ημερομηνια αυτα, οπως τα ‘‘και καλα’’ ρεμπετικα, το γνωστο ετος 1955? απ’ οτι ξερω δεν σταματησαν ποτε οι συνθετες να γραφουν τραγουδια.
Πολύ χρήσιμο για το συζητούμενο θέμα των «νεοδημοτικών» βρίσκω το κείμενο του Γ. Κοκκώνη, ο οποίος ήταν και ο επιβλέπων στις 3 από τις 4 πτυχιακές όπου παρέπεμψε η Eva:
«Το “ταυτόν” και το “αλλότριον” της (νεο) δημοτικής μουσικής και ο ρόλος της δισκογραφίας»
Γενικά τώρα, πολύ σκοπιμότερο θα ήταν για μένα, όταν αποφαινόμαστε δυσμενώς για τις συγκεκριμένες ή ανάλογες πτυχιακές εργασίες, να δικαιολογούμε με συγκεκριμένα επιχειρήματα την κρίση μας περί της «στρεβλης εικονας του χωρου του δημοτικου τραγουδιου» των συντασσόντων εκάστοτε τις πτυχιακές είτε, ακόμα χειρότερα, και το πώς «Οι καθηγητές τους, δεν το είδαν αυτό το πράγμα;» (δηλ. την «στρεβλή αντίληψη» των φοιτητών)…
Εδώ παραθέτω την άποψη μου ως προς το νέο δημοτικό. Φυσικά το δημοτικό χρησιμοποιείται και για άλλους σκοπούς. Όπως τα πασχαλινά τραγούδια όπου οι άνθρωποι τραγουδούν και χορεύουν χωρίς συνοδεία οργάνων. Απλα τείνω να ξεχωρίζω τα παραδοσιακά δημοτικά από τα νέο δημοτικά.
Οι σχετικές δημοσιεύσεις και των δύο εμπεπλεγμένων μελών, περιέχουν εκφράσεις όπως «πολλές φορές» ή «μάλλον έτσι είναι». Στο επίπεδο των συζητήσεων εδώ στο φόρουμ, αυτό γενικά αρκεί, δεν συνηθίζουμε να τηρούμε πλήρως την επιστημονική δεοντολογία, εκτός ίσως σε ειδικές περιπτώσεις. Δεν είμαστε ακαδημαϊκό ίδρυμα όπου κάθε εργασία, από πρωτοετείς μέχρι υποψηφίους διδάκτορες, πρέπει βεβαίως να κρίνεται και αιτιολογείται επαρκώς.
Μα το νόημα δεν χάνεται κι όταν βλέπεις εκπομπές “φολκλορ” με στολές και καλά παράδοση? Και τώρα δεν θα έπρεπε να χορεύονται όπως είμαστε ως άνθρωποι σήμερα? Είτε παραδοσιακό είτε νέο δημοτικό? Κι αυτό εγώ το βρισκω υποκριτικό. Πως δήθεν κρατάμε την παράδοση.
Ο Περικλής έθεσε εμμέσως ένα θέμα (το έχουμε φυσικά ξανασυζητήσει, απ’ όσα θυμάμαι) επιτέλεσης που σήμερα πιά, μόνο σε πανηγύρια ισχύει ενώ παλαιότερα ίσχυε παντού. Όταν χορεύουμε από μόνοι μας, οπουδήποτε αυτό συμβαίνει, δεν αλλάζουμε, να φορέσουμε «στολή». Οι εκπομπές, εκδηλώσεις κ.τ.τ. με στολές και παράδοση, είναι πλέον, απλά θέαμα. Στα θεάματα, το «νόημα» είναι συνήθως διαφορετικό από το νόημα της επιτέλεσης δημοτικών τραγουδιών.