Καλησπέρα αδέρφια, αναρωτιέμαι αν όντως ακούγεται το τρίχορδο μπουζούκι (όντας κάποιος που παίζει και κιθάρα) περισσότερο σαν κιθάρα από το τετράχορδο
Η είναι απλώς η ιδέα μου
Τρίχορδο και τετράχορδο μπουζούκι έχουν μία βασικότατη διαφορά, σε σχέση με την κιθάρα: τους λείπουν οι μπάσες χορδές, που στην κιθάρα παράγουν έναν ήχο πολύ διαφορετικό από τον ήχο των μπουζουκιών. Κατά τη γνώμη μου, δεν είναι σωστή η σύγκριση αυτών των οργάνων, αφού άλλος ο ρόλος των μπουζουκιών και άλλος της κιθάρας. Πολύ απλά, ένα όργανο πρίμο όπως τα μπουζούκια, δεν μπορεί να έχει ίδιον ήχο με όργανο έξη χορδών, που είναι η κιθάρα. Εκτός κι αν η κιθάρα παίζεται περίπου σαν μπουζούκι, αγνοώντας την ύπαρξη μπάσων χορδών, κάτι που βέβαια θα αδικούσε το όργανο.
1 «Μου αρέσει»
Συμβαίνει αρκετές φορές στις παλιές ηχογραφήσεις. Και οι σύγχρονοι λαϊκοί κιθαρίστες το κάνουν, στα ίδια ή σε παρόμοια τραγούδια. Οι πολύ σύγχρονοι εννοώ, τελευταία 10 χρόνια, βία 15.
Αλλά εδώ που τα λέμε, συμφωνώ κι εγώ ότι αδικείται το όργανο. Έχεις εκειπέρα τόσες χορδές, τόσες οκτάβες, και δεν παίζεις ούτε τις μισές!
Εκεί που και η κιθάρα μπορεί να διαμορφώσει καταλυτικά το κομμάτι και ο κιθαρίστας να δείξει την πραγματική τέχνη του είναι -σε ό,τι αφορά το λαϊκό-ρεμπέτικο- είτε στη συνοδεία είτε στο αυτοσυνοδευόμενο σόλο. Τουλάχιστον έτσι θεωρώ προσωπικά.
2 «Μου αρέσει»
Κι όμως, όπως μας υπενθύμισε και ανέδειξε ο Μυστακίδης, υπάρχει μεγάλο ρεπερτόριο (προπολεμικό αλλά και μεταπολεμικό) ηχογραφημένο με κιθάρες στο σολιστικό μέρος. Προσωπικά μου αρέσει πολύ ο ήχος της κιθάρας όταν παίζει μπουζουξίδικα, αν και γουστάρω ακόμα περισσότερο όταν παίζει σολιστικά στις μεσαίες.
Ε, βεβαίως! Αλλά φυσικά, όλοι οι παίκτες με το ρεπερτόριο αυτό (στην πλειοψηφία τους, μπορεί να βρεθούν και εξαιρέσεις) εκμεταλλεύονται πλήρως τις δυνατότητες του οργάνου, και τα μπάσα, με τις μπασογραμμές στην πρωτοπορία. Και σε όλους μας αρέσει αυτό το παίξιμο, κι ας θεωρούμε το μπουζούκι αρχηγό της ρεμπέτικης ορχήστρας.
Πάντα θεωρούμε το σολιστικό όργανο αρχηγό: πάμε στα μπουζούκια, πάμε στα κλαρίνα, πάμε στα βιολιά. Αλλά η συνοδεία είναι που χαρακτηρίζει το ύφος. Με το ίδιο ακριβώς σόλο και διαφορετικές συνοδείες μπορείς να βγάλεις από το πιο αρχέγονο παραδοσιακό μέχρι το πιο σκυλομοντέρνο ύφος.
Χωρίς την κιθάρα, το μπουζούκι δεν πάει πουθενά. Με την κιθάρα, όλοι πάνε όπου θέλει η κιθάρα. (Που λέει ο λόγος, υπερβάλλω λίγο για να… δείξω το μέγεθος.)
1 «Μου αρέσει»
Πολύ σωστή παρατήρηση, που την κατάλαβα όταν μάθαινα να συνοδεύω βιολί με το λαούτο. Εννοείται πως εφαρμόζεται σε όλα τα όργανα και όλα τα είδη, και σαν συνειδητοποίηση με βοήθησε πολύ να βελτιωθώ ως τεμπίστας. Ότι δηλαδή η συνοδεία καθορίζει το τελικό ύφος σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι ο σολίστας.
Όχι! Ρουμελιώτικο τσάμικο με κανονάκι ή ούτι ως σολιστικό όργανο, δεν σηκώνει πρωτοχορευτή απ’ το τραπέζι, κι ας είναι Ρουμελιώτης ο μουσικός. Όμως, ένα ρουμελιώτικου ύφους καλό κλαρίνο μπορεί ωραιότατα να σηκώσει έναν πρωτοχορευτή του τσάμικου, κι ας συνοδεύουν ούτι και κανονάκι.
Αυτό είναι το πρόβλημα Νίκο. (Πολίτη). Ακούμε τον πρώτο, και δεν παίρνουμε χαμπάρι για πότε εμφανίστηκαν οι άλλοι στη ζωή μας. Τώρα, άντε να τους ξεφορτωθείς!
Μέσα στα τελευταία 50-70 χρόνια δε νομίζω να έγιναν πολλές συστηματικές προσπάθειες για λαϊκή ή παραδοσιακή μουσική με το πρώτο όργανο να έχει αντικατασταθεί από άλλο αντί του κλασικού. (Άλλο αν έχουν γίνει εξελίξεις στο στιλ που παίζει.) Με τα συνοδευτικά όμως…!
Προσθήκη: Α, τώρα θυμήθηκα. Έχει γίνει μία: το 4χ και το ηλεκτρικό μπουζούκι! Αλλά δεν ήταν μια «κλασική», «πατροπαράδοτη» παράδοση, ήταν τα λαϊκά που τότε έβραζαν από εξέλιξη.
Μα δεν εννοούσα να αλλάξουν τα όργανα, προφανώς, Μίλησα για ύφος παιξίματος.
Εδώ, η ηλεκτρική κιθάρα σε ύφος basso continoo (στα τσάμικα) διεκδικεί όλα τα λεφτά! 
Ε ναι, φυσικά και δεν θα αλλάξουν όργανα. Αλλά προσωπικά επιμένω ότι το ύφος το καθορίζει το σολιστικό όργανο και όχι τα συνοδευτικά.
Στον χώρο του ρεμπέτικου υπάρχει μια τάση (δεν ξέρω αν έχει υποχωρήσει τελευταία, που έχουμε μάθει περισσότερες παλιές ηχογραφήσεις και άλλαξε το τοπίο) να συμπαθούμε το «παλιό» ζεϊμπέκικο, ως αυθεντικό, και να μη μας αρέσει το «καινούργιο» (ή «κοφτό»), ως… καινούργιο.
Ε λοιπόν, στο 90% των ζεϊμπέκικων η επιλογή ανάμεσα στους δύο ρυθμούς, για το ίδιο τραγούδι, μπορεί να είναι καθαρά του κιθαρίστα και των λοιπών συνοδών, με μπουζούκι και φωνή να κάνουν ακριβώς το ίδιο.
Η διάκριση “παλιό/καινούριο” είναι προφανώς του '60, την εποχή που τα ζεϊμπέκικα είχαν γίνει υποερβολικά αργά ώστε να κάνουν επίδειξη οι μπουζουξήδες. Όταν ένας ρυθμός είναι τόσο αργός, χρειάζεται μια τσαχπινιά για να αποκτήσει λίγη κίνηση, όπως ακριβώς και το αργό χασάπικο στο οποίο μπαίνουν τρίηχα.
΄Ετσι, επανέφεραν σιγά σιγά το κοφτό ζεϊμπέκικο, που ήταν πιο συνηθισμένο πριν την εποχή του πειραιώτικου ρεμπέτικου (πχ Χαλκιάς, Καραπιπέρης, Κατσαρός). Σημείωση, στην γρήγορη ταχύτητα του καμηλιέρικου, το κοφτό δίνει ένα πιο μάγκικο ύφος.
Γενικά, αν είναι να κάνουμε μια διάκριση σε παλιό και νέο ζεϊμπέκικο, αυτή πρέπει να γίνει βάσει τέμπο και όχι με το κοφτό που είναι ανά πάσα στιγμή εναλλάξιμο με το άλλο. Όταν αλλάζει η ταχύτητα, αλλάζουν βασικά χαρακτηριστικά και του χορού και του παιξίματος (πένα, ανοιχτές), κάτι που δεν συμβαίνει όταν αλλάζει απλά η εσωτερική διαίρεση σε ένα ασθενές σημείο του ρθυμού.
1 «Μου αρέσει»
Ναι οκέι, Νίκο, σωστά όλα αυτά. Αλλά δεν ήθελα να το πάω προς τα εκεί.
Το «καινούργιο», δηλαδή το κοφτό, είναι τουλάχιστον εξίσου παλιό με το «παλιό», αλλά ορισμένες φορές δίνει σε ορισμένους την αίσθηση του μοντέρνου, ψιλοσκυλέ, όπως διαμορφώθηκε από το '60 που λες και δώθε. Λοιπόν, αυτό που εστιάζω δεν είναι αν αυτή η αίσθηση είναι σωστή ή όχι, αλλά ότι μπορεί να αλλάξει αν αλλάξει η συνοδεία, ενώ η κύρια μελωδία μπορεί να είναι ακριβώς η ίδια.
Το εντάσσω δηλαδή ως παράδειγμα στην προηγούμενη συζήτηση για το ποιος διαμορφώνει το ύφος, η συνοδεία ή οι πρώτοι.
Εννοείται ότι αν ο πρώτος αλλάξει ύφος παιξίματος, ή και όργανο ολότελα, θα αλλάξει το συνολικό ύφος του τραγουδιού. Αλλά αυτό είναι το αυτονόητο. Το λιγότρο προφανές είναι ότι από μία απίστευτη ποικιλία μουσικών συνόλων ανά τον πλανήτη τείνει να δημιουργηθεί μια ομοιόμορφη κατάσταση όπου διάφοροι σολίστες, μπουζουξήδες, κλαριντζήδες, Πόντιοι λυράρηδες, Δυτικοαφρικανοί αρπιστές κλπ. συνοδεύονται από λίγο-πολύ την ίδια μπάντα: κάτι μπάσο, κάτι κρουστό και κάτι με συγχορδίες σε χαμηλομεσαία περιοχή.
Συνήθως ένας κλαριντζής π.χ. παίζει μόνο ή κυρίως παραδοσιακά και όχι κλασικά ή τζαζ, ή μόνο ηπειρώτικα και όχι όλης της Ελλάδας, ή ακόμη και μόνο κάποιας περιοχής που κατέχει καλά το ύφος και το ρεπερτόριο. Ε, στους ντραμίστες,τους μπασίστες και τους πληκτράδες δε νομίζω να υπάρχει κανείς που να παίζει μόνο ποντιακά. Όπου έχει μεροκάματο παίζουν. (Ενώ αντίθετα ντραμίστας/μπασίστας κλπ. που να παίζει μόνο/κυρίως κάποια συγκεκριμένη μουσική που ανέκαθεν είχε αυτά τα όργανα και έχει διαμορφώσει παράδοση, ύφος, σχολές, σαφώς και υπάρχει.)
1 «Μου αρέσει»