Για τη διάλεξη του Νίκου Πολίτη

Θέσεις & αντιθέσεις
1

Καταρχήν θα ήθελα να συγχαρώ το Νίκο για την εξαίρετη δουλειά που έκανε. Η προσφορά του παίρνει ακόμη μεγαλύτερη αξία αν λάβουμε υπόψη την εποχή που δόθηκε η διάλεξη. Αν λάβουμε δηλαδή υπόψη τις δύσκολες συνθήκες για αναφορά σε οτιδήποτε λαϊκό (χούντα), την έλλειψη (σε σχέση με σήμερα) στοιχείων για τα παλιά ρεμπέτικα, καθώς και την έλλειψη πολλών εργασιών σε σχέση με το ρεμπέτικο.
Αν μη τι άλλο, η σημερινή δημοσίευσή της δίνει λαβές για συζήτηση. Θα σχολιάσω λοιπόν ένα μέρος της, για την ακρίβεια μια παράγραφο.
Καταρχήν η συμφωνία μου με μια διαπίστωση του Νίκου:

…Η βιομηχανία τραγουδιών που μας προσφέρει τα τραγούδια έτοιμα για κατανάλωση και το χειρότερο, μασημένα και χωνεμένα κιόλας, δεν αφήνει πιά δυνατότητες για λαϊκές δημιουργίες. Και οι παληοί συνθέτες, όσοι τουλάχιστον συνεχίζουν και σήμερα τη δουλειά τους, δεν προσφέρουν πλέον εδώ και πολλά χρόνια τίποτα καινούργιο, παρά στην καλύτερη περίπτωση αναμασήματα της παληάς τους δουλειάς…

Αψογη διατύπωση μιας άποψης πριν 33 χρόνια, που σήμερα οφείλει να διατυπώνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, χωρίς να αλλάξεις ούτε μια λέξη!

Η διαφωνία μου τώρα:
…Και οι σημερινές συνθήκες στην κοινωνία δεν επιτρέπουν πιά να δημιουργηθεί ίσως ένα καινούργιο είδος τραγουδιού, που θα αντικαθιστούσε το ρεμπέτικο. Ο κόσμος έχει σήμερα σταματήσει να σκέφτεται και να δημιουργεί…

Καταρχήν, αν δεχτούμε ότι “οι σημερινές συνθήκες στην κοινωνία δεν επιτρέπουν πιά να δημιουργηθεί ίσως ένα καινούργιο είδος τραγουδιού…”, είναι σαν να δεχόμαστε την έλλειψη διεργασιών μέσα στην κοινωνία, αφού αυτές οι διεργασίες είναι που δημιουργούν την ανάγκη για καθετί νέο.
Επειτα, λέμε ότι “…Ο κόσμος έχει σήμερα σταματήσει να σκέφτεται και να δημιουργεί…”. Πράγματι αυτό φαίνεται με βάση την παραγωγή. Αντικατοπτρίζει όμως η παραγωγή την πραγματικότητα; Εγώ λέω όχι! Γιατί η παραγωγή είναι απόλυτα ελεγχόμενη. Στη δισκογραφία (που είναι το θέμα μας) περνούν ΜΟΝΟ όσα επιλέγει η εταιρία. Και η επιλογή αυτή είναι το “χωνεμένο φαϊ” που αναφέρει ο Νίκος πιο πάνω.

“…Εκλεισε ο κύκλος του ρεμπέτικου τραγουδιού γιατί σταμάτησε η ανάγκη για ρεμπέτικο τραγούδι…”;
Ο κύκλος του ρεμπέτικου έκλεισε. Η ανάγκη για ρεμπέτικο όμως; Από το 1972 που ειπώθηκε αυτή η κουβέντα από το Νίκο, πόσες φορές επανήρθε στο προσκήνιο (και συνεχίζει να επανέρχεται) ο στίχος του Χατζηχρήστου “παλιοζωή, ψεύτη ντουνιά και παλιοκοινωνία”; Πόσες φορές ξημερώνει “Συννεφιασμένη Κυριακή”;
Υπάρχουν λοιπόν δυνατότητες νέας παραγωγής, ανάλογης αυτής του ρεμπέτικου;
ΣΙΓΟΥΡΑ!!!
Απ’ την επαφή μου (και λόγω δουλειάς) με νέους λαϊκούς μουσικούς διαπιστώνω ότι η πλεοψηφία τους φτιάχνει τραγούδια. Τραγούδια που είναι καταδικασμένα να μην μπουν στη δισκογραφία. Είναι στο χέρι μας να βρούμε τρόπους παραγωγής (διάδοσης) αυτού του νέου υλικού. Δεν έχω έτοιμες λύσεις. Ψάχνοντάς το όμως πιο ομαδικά ίσως βρεθούν τρόποι. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και σ’ αυτές τις συνθήκες κατάφερε ν’ ακουστεί παλιότερα ένα “Η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο” και πιο πρόσφατα ένα “Στον Ταύρο στην Καισαριανή φουγάρα και παράγκες”…

2

  1. Καταρχήν θα ήθελα να συγχαρώ το Νίκο για την εξαίρετη δουλειά που έκανε. Η προσφορά του παίρνει ακόμη μεγαλύτερη αξία αν λάβουμε υπόψη την εποχή που δόθηκε η διάλεξη.
    Προσυπογράφω και με τα δυο χέρια

  2. Είναι στο χέρι μας να βρούμε τρόπους παραγωγής (διάδοσης) αυτού του νέου υλικού. Δεν έχω έτοιμες λύσεις. Ψάχνοντάς το όμως πιο ομαδικά ίσως βρεθούν τρόποι.
    Εξαιρετικά ενδιαφέρον κομβικό σημείο. Κατ’ αρχήν, εσύ Άρη, τι προτίνεις να κάνουμε ως φόρουμ?

3

Νίκο Πολίτη, η διάλεξη σου είναι πραγματικό διαμάντι. Το ότι την έδωσες το 1972 δε, με τόσες λεπτομέρειες είναι επίσης θαυμάσιο.

Θα σταθώ μόνο στην εισαγωγή μιά και το υπόλοιπο μέρος απλώς το ρούφηξα.

Μία απορία και μία ερώτηση:
Ήταν αναγκαστική η επιλογή του χώρου της διάλεξης; Φιλοξένησε αρκετό κόσμο; Αν μπορείτε βάλτε μας λίγο στο κλίμα της διάλεξης.

Λέτε επίσης στην εισαγωγή ότι οι σημειώσεις αυτές καταχωρούνται για να ξέρουν οι νεότεροι πώς ξεκίνησε η έρευνα. Συνεχίζεται την έρευνα αυτή; Μήπως σκέφτεστε να εκδόσετε κάτι;

4

Ευχαριστώ όλους σας για τα θετικά σχόλια. Και επειδή το ζητήσατε θα πώ όσο πιό σύντομα δυό επεξηγηματικά λόγια.

Στην εταιρία που δούλευα τότε (ειδικευμένη σε τηλεπικοινωνίες πλοίων κυρίως αλλά και γενικότερα), είχε καθιερωθεί όταν προσελήφθην να γίνεται καθε τόσο μία διάλεξη ενός στελέχους της εταιρίας, με ακροατήριο τους υπαλλήλους, φίλους κλπ, περίπου 150 ως 200 άτομα. Επειδή τα περισσότερα στελέχη ήταν μηχανικοί οι διαλέξεις (που άτυπα ήταν κάπως υποχρεωτική για το προσωπικό η παρακολούθηση) είχαν τεχνικά κυρίως θέματα. Όταν ήρθε και η σειρά μου σκεφτόμουνα πώς θα αντιμετωπίσω την κριτική του γενικού διευθυντού όταν θα του ανακοίνωνα το θέμα που είχα διαλέξει. Άνθρωπος όμως με ευρύ μυαλό, ενθουσιάστηκε και με ενεθάρρυνε. Και στη διάλεξη (είχε αρχίσει να δημιουργείται ήδη το κλίμα που λίγο αργότερα μας έφερε τον κατακλυσμό των ρεμπετάδικων) ήρθαν και τρίτοι, εκτός προσωπικού, να παρακολουθήσουν. Οι τελευταίοι όχι βεβαίως υποχρεωτικά.

Και τώρα σχόλια στα σχόλια τα δικά σας:

Καταρχήν, μιλώντας για κάποιο καινούργιο είδος τραγουδιού που θα αντικαθιστούσε το ρεμπέτικο, εννοούσα κάτι κατ αναλογίαν με αυτό, λαϊκό δηλαδή. Κάτι που θα ξεπήδαγε αυτόματα από τον λαό, χωρίς καθοδήγηση, όπως π.χ. η λαϊκή αρχιτεκτονική σε Ζαγοροχώρια ή Κυκλάδες, η λαϊκή υφαντική, ξυλογλυπτική κλπ. με τα στολίδια της, βεβαίως το δημοτικό τραγούδι, τέτοια. Και φυσικά, σαν λαϊκό είδος, έπρεπε όχι μόνο να προέρχεται από τον λαό αλλά και να έχει ευρεία απήχηση σε αυτόν, ακαθοδήγητα πάντα. Έ, οι συνθήκες ήδη τότε (και το ίδιο και τώρα) ακριβώς δεν αφήνουν πιά τον λαό να σκεφτεί και να δημιουργήσει. Τον λαό σαν σύνολο. Βεβαίως και έχουμε και θα έχουμε πάντα (ελπίζω) μεμονωμένα άτομα που πράγματι σκέφτονται και δημιουργούν, αλλά οι λαϊκές δημιουργίες μας τελείωσαν, φοβούμαι.

Τα ίδια ισχύουν και για τη διαπίστωση «έκλεισε ο κύκλος του ρεμπέτικου τραγουδιού»: εννοούσα της δημιουργίας του, όχι της (παθητικής) απόλαυσής του. Αυτός, καλά να είμαστε και δεν θα κλείσει τόσο εύκολα…

Κατά τα άλλα ο προβληματισμός του Άρη, πώς θα καταφέρουμε να διαδοθούν αξιόλογα δημιουργήματα που δεν «τυγχάνουν της εγκρίσεως» των εταιριών είναι σοβαρότατος. Ούτε εγώ έχω λύσεις αλλά ευχαρίστως θα έβλεπα μία φιλική συντροφιά να συζητάει δημιουργικά τρόπους και προτάσεις. Το φόρουμ ήδη υπάρχει.

5

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω κ.Νίκο Πολίτη που μου δώσατε την ευκαιρία να διαβάσω αυτή την δουλειά σας φέρνοντάς την εδώ στο φόρουμ.
Εκτός των όσων ήδη γράφτηκαν παραπάνω από τους συμφορουμίτες μας για την αξία και την διαχρονικότητα του κειμένου, θα ήθελα να συμπληρώσω ότι χωρίς τερτίπια και περιττές κουβέντες μας δίνει πιστά την πορεία του ρεμπέτικου μέσα στο χρόνο καθώς και αρκετές χρήσιμες πληροφορίες γύρω από αυτό.
Θα το χαρακτήριζα σαν ένα σύντομο οδηγό γνώσης.
Αυτό που το κάνει ακόμα πιό περίφημο είναι η απλή “λαική” γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο.
Ευγε!

6

Ευχαριστώ Μαργιάννα. Πρόσεξε όμως, πολύ: όπως ήδη έχω επισημάνει, το κείμενο έχει πάρα πολλές ανακρίβειες και λάθη, χοντρά λάθη, που οφείλονται στήν έλλειψη ικανοποιητικών στοιχείων εκείνη την εποχή (αλλά και στο ότι πολλά στοιχεία αντλήθηκαν από τον Πετρόπουλο…).

7

Δεν παύει να είναι όμως μια πολύ καλή δουλειά!!! Συγχαρητήρια…

8

Προς το Φρανκ:
Για αρχή, έκανα ήδη την πρότασή μου στην “κλίκα” και θα ενημερωθείς από κοντά.
Αναφέρω περιληπτικά την πρότασή μου για ενημέρωση του ευρύτερου χώρου:
Δημιουργία ενός ιντερνετικού περιοδικού (μάλλον διμηνιαίου) με κύριο θέμα το λαϊκό τραγούδι. Μιλάμε για μη κερδοσκοπική έκδοση (ελεύθερη για ανάγνωση χωρίς καμιά συνδρομή), στην ευθύνη μιας συντακτικής ομάδας, που θα περιέχει άρθρα, εργασίες, δισκοκριτικές, παρουσιάσεις, συνεντεύξεις κλπ.
Και για να μην υπάρξει παρεξήγηση, όταν λέμε λαϊκό τραγούδι εννοούμε το αστικό τραγούδι. Είτε είναι παλιό παραδοσιακό είτε ανήκει στην εποχή του ρεμπέτικου είτε πρόκειται για σύγχρονες (αυτές τις λίγες) παραγωγές.
Βασικός μας στόχος, πέρα από την έρευνα για το παλιό, πρέπει να είναι η ανάδειξη κάθε καλής νέας δημιουργίας στο χώρο, ιδιαίτερα των δημιουργιών που για πολλούς γνωστούς λόγους δεν φτάνουν στη δισκογραφία και συνεπώς δεν περνούν στο ευρύτερο κοινό.

9

Μέσα!

10

Γεια σας,

Άρη, η πρόταση σου είναι πολύ ενδιαφέρουσα-ειδικά για μας του εξωτερικού που δεν έχουμε άμεση πρόσβαση στα περιοδικά κ.τ.λ που βγαίνουν στην Ελλάδα. Μια ερώτηση μόνο-η η μουσική της εποχής του 50/60/70 (η μουσική που συνηθίζουν να λένε “λαϊκή” σε αντιδιαστολή με τα ρεμπέτικα) θα περιλαμβάνεται σαν αντικείμενο έρευνας/παρουσίασης σ’αυτήν την προσπάθεια; Εμένα μου φαίνεται πως αυτές οι εποχές είναι κάπως παραγνωρισμένες από την έρευνα, παρόλο που σίγουρα βγήκαν και τότε αξιόλογα τραγούδια.

Εύα

11

“… όταν λέμε λαϊκό τραγούδι εννοούμε το αστικό τραγούδι. Είτε είναι παλιό παραδοσιακό είτε ανήκει στην εποχή του ρεμπέτικου είτε πρόκειται για σύγχρονες (αυτές τις λίγες) παραγωγές…”
Δε νομίζω να άφησα περιθώρια. Μιλάμε συνολικά για το λαϊκό τραγούδι σε όλη του τη διάρκεια. Ισως μάλιστα να χρειαστεί να υπερβούμε τα όρια του αστικού τραγουδιού.

12

κι’ εγώ μέσα, στην πρόταση του Άρη, αν με θέλετε βέβαια. Διαθέτω πάντως ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σχετικά με τους περισσότερους: χρόνο!!! (χε, χε…)

13

Μέσα κι εγώ.
Χωρίς χρόνο! Αλλά όπως λένε και οι αμερικάνοι:
If you want a job done, give it to a busy man.

14

Θα συννενοηθούμε και θα ανακοινωθούν τα νεότερα.

15

Δεν ξερω αν θα βρω χρονο για συνεισφερω σε κατι, αλλα απο τωρα λεω ναι, μεσα!

16

Πολύ καλή ιδέα. Αντε μπράβο παιδιά!

17

Κι εγώ μέσα με ή χωρίς χρόνο, του χρόνου ή όποτε προκύψει η υλοποίηση της ιδέας.

Κι όπως λέει και ο φίλος μας ο KK :“where there is a will there is always a way”

18

Κι’ εγώ βρίσκω την ιδέα του Άρη πολύ καλή και βέβαια προτίθεμαι να συνεισφέρω όσο μπορώ.

Μια διευκρίνηση, που κρίνω πως είναι απαραίτητη: όταν λέμε <u>Αστικό Τραγούδι</u> (και το εννοούμε) θα πρέπει κανείς να συμπεριλάβει -εκτός από το Ρεμπέτικο και Λαϊκό- και τα άλλα του είδη, όπως: το Ελαφρό ή “Ευρωπαϊκό”, το Επιθεωρησιακό και το Έντεχνο Τραγούδι, ασχέτως αν μας αρέσουν ή όχι. Ποια είναι η γνώμη σας;

Σ.Π.

19

Νομίζω ότι μιλάμε καταρχήν για το αστικό λαικό τραγούδι. Θα δούμε τη δομή και την εξέλιξη που θα αρχίσει να έχει το περιοδικό στις επόμενες μέρες…

20

Κύριε Πολίτη, Με μεγάλη καθυστέρηση, κυρίως λόγω του ότι ο ελεύθερος χρόνος μας είναι τόσο περιορισμένος όσο υποθέτετε σε προηγούμενη παρέμβασή σας, Συγχαρητήρια ! Θα ένιωθα υποχρεωμένος να δηλώσω τα σέβη μου, αν δεν θα ήταν πιθανό να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις περί ηλικιακών συγκρίσεων (το 1972 ήμουν ετών 10).
Επικροτώ ενθουσιωδώς την πρόταση του Άρη Ν. Ήδη αναζητώ αναρωτώμενος πως θα μπορούσε ο καθένας μας να συνεισφέρει…