Κρις, τι σχέση έχουν αυτά με αυτό το οποίο ρώτησα; Εγώ ρωτάω κάτι απλό, μια πρώτη γραπτή αναφορά, αν υπάρχει, σε σχέση με τον όρο “σμυρνέικα”.
Η Ευα μια χαρά το κατάλαβε. Ποιος μίλησε για φιλοσοφική συζήτηση ή για την ορθότητα ή μη του όρου, ή την κατοχύρωση όρων γενικότερα;
…
Γεια σου Διόνυσε,
Έχεις δίκιο βέβαια, τα kantolar είναι δυτικής προέλευσης. Το ότι οι πρώιμες τραγουδίστριες του kanto ήταν Ρωμιές ή Αρμένισσες ίσως έχει να κάνει με τη θέση της γυναίκας στην παραδοσιακή τούρκικη κοινωνία και με τη γενική απαξίωση της μουσικής που χαρακτηρίζει την (επίσημη) ισλαμική θρηκεία; Ακόμα και στους άντρες μουσικούς, οι περισσότεροι συγκριτικά ήταν αλλόθρησκοι (Χριστιανοί και Εβραίοι). Παραδείγματος χάρη, στο Ιράκ οι μουσικοί που έπαιζαν σε γάμους κ.τ.λ ήταν Εβραίοι, γιατί οι Μουσουλμάνοι δεν καταδέχονταν να ασχολούνται με τη μουσική…όπως και στην Ελλάδα οι λαϊκοί οργανοπαίχτες ήταν παραδοσιακά οι Γύφτοι, που ήταν σε μια κατώτερη κοινωνική θέση. Βέβαια, είναι μια σκέψη, μπορεί να κάνω λάθος, αλλά είναι μια πιθανή εξήγηση…
http://www.passionate-music.com/2010/06/va-kantolar-78-rpm-1905-1945.html
Ξεφύγαμε λίγο από το θέμα, αλλά όσον αφορά την ορολογία “σμυρνέικα”, η δική μου υπόθεση είναι ότι τα σμυρνέικα λέγονταν έτσι γιατί συνδέονταν με τους Έλληνες της Σμύρνης…και να μη ξεχνάμε πως οι Έλληνες της Πόλης δεν συμπεριλαμβάνονταν στην ανταλλαγή πληθυσμών, οπότε ήταν πιο φυσιολογικό να συνδέεται η μουσική αυτή με τη Σμύρνη (στην Ελλάδα εννοώ), παρόλο που τα πολίτικα τραγούδια μπορεί να μην διέφεραν από τα τραγούδια που παίζονταν στη Σμύρνη.
Εύα
Γεια σου Ευα!
Και εγώ της ίδιας άποψης είμαι. Η έλλειψη ανταλλαγέντων από την Πόλη πιστεύω ότι επηρέασε τελικά τα μέγιστα. Επίσης η Σμύρνη ήτανε και ο “τελευταίος σταθμός”. Πριν την καταστροφή, είχαν μαζευτεί Ελληνες από πολλές περιοχές, αλλά το σημείο αναχώρησης ήτανε καταλυτικό για να τους χαρακτηρίσουνε αλλά και να αυτοχαρακτηριστούνε.
Ανάλογο παράδειγμα έχω δει εδώ στην Τουρκία με Τούρκους ανταλλαγέντες όπου φύγανε από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Η Θεσσαλονίκη, και σαν σημείο αναχώρησης, επηρέασε την ταυτότητα τους, ασχετα αν καταγότανε από το Μοναστήρι, τα Σκόπια ή αλλού.
Κι εγώ μαζί σας. Αυτά που λέει ο Pennanen για “εθνικιστικό ελληνικό δάκτυλο” δεν μπορώ να τα ασπασθώ*. Πολύ απλά, η πλειοψηφία των μουσικών που ήρθαν από την Τουρκία στη Αθήνα και συνέβαλαν (τα μέγιστα) στη μουσική και δισκογραφική δραστηριότητα εδώ, ήρθαν από τη Σμύρνη. Πάντως, για το βασικό ερώτημα του Διόνυσου έχω να πώ ότι από την εποχή του μεσοπολέμου δεν έχουμε την παραμικρή αναφορά σε “σμυρναίικα” τραγούδια, ως όρο για αυτά που σήμερα λέμε σμυρναίικα. Ούτε μεταπολεμικά έχω βρει κάτι. Τελικά ίσως καταλήξουμε ότι η πρώτη αναφορά είναι ο στίχος του Παντελή Θαλασσινού (τα σμυρναίικα τραγούδια, ποιός σου τα 'μαθε). “Αερογέφυρα” πάντως μεταξύ Κων/λης και Σμύρνης υπήρξε, και ήταν και μεγάλη: μόνο και μόνο η Εστουδιαντίνα Σιδερή ή του Αριστείδη, που στη Σμύρνη έγινε “Τα πολιτάκια” φτάνει για να το αποδείξει αυτό. Και υπήρξαν και πολλοί μουσικοί από την Πόλη που ήρθαν, την εποχή της καταστροφής / ανταλλαγής ή λίγο νωρίτερα, στην Αθήνα. Αυτό συνεχίστηκε και πολύ αργότερα, με τον Μητσάκη και αργότερα τον Τσαουσάκη και άλλους, που μπορεί να μου διαφεύγουν.
*πάντως και αυτός, “ίσως” λέει.
Αναμφισβήτητα, το σμυρναίικο τραγούδι έγινε ευρύτερα γνωστό μετά τη μικρασιατική καταστροφή, με τον ερχομό στην Ελλάδα των Μικρασιατών προσφύγων.
Όμως, όσο και αν δυσκολευόμαστε να απαντήσουμε στο καίριο ερώτημα του Διονύση για μια ακριβή ημερομηνία γέννησης του σμυρναίικου τραγουδιού, αστικά λαϊκά τραγούδια, «σμυρναίικα» δηλαδή, ανιχνεύονται από το 19ο αιώνα - όπως μαρτυρούν ξένοι αλλά και Έλληνες περιηγητές - και πρέπει να τα συνδέσουμε με τον οικονομικό μαρασμό της Κων/πολης, ειδικά στα μέσα του αιώνα αυτού, ενώ αντίθετα η Σμύρνη παρουσιάζει μια τεράστια οικονομική άνθηση, η οποία συνετέλεσε και στην πολιτιστική της ανάπτυξη.
Νομίζω πως δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι σήμερα μιλάμε για «σμυρναίικα» τραγούδια και όχι για «πολίτικα».
Η ανάγκη να διασκεδάσει μια αρκετά σημαντική σε πλήθος εύπορη τάξη Σμυρνιωτών, εμπόρων κυρίως, που είχε στα χέρια της ζεστό χρήμα και διάθεση να το ρίξει έξω, δημιούργησε τις μαντολινάτες και τους μουσικούς συλλόγους της Σμύρνης, οι οποίοι και δίδαξαν τους εκκολαπτόμενους μουσικούς, αλλά κυρίως τα μουσικά στέκια, τα κέντρα διασκέδασης, τα οποία οι υπάρχουσες αναφορές ανεβάζουν σε δυο δεκάδες, και τα οποία ήταν γεμάτα από θαμώνες, και όχι μόνο από Σμυρνιούς.
Από το 1905 έχουμε ηχογραφήσεις τραγουδιών στη Σμύρνη (και στην Κων/πολη) και από το 1908 στην Αμερική.
Τα τραγούδια αυτά που ηχογραφήθηκαν είναι αστικά λαϊκά, τα περισσότερα, αυτά που ονομάζουμε σήμερα «σμυρναίικα».
Καθώς μάλιστα η Σμύρνη και τα περίχωρα ήταν κέντρο εμπορικών συναλλαγών Ανατολής και Δύσης, λόγω των απαιτήσεων των θαμώνων, το ρεπερτόριο των παιχνιδιατόρων και των τραγουδιστάδων (με καταγωγή και επιρροές από τα βαλκάνια μέχρι την Ανατολή και τη Δυτ. Ευρώπη) έπιανε από μελίσματα και τσακίσματα της Ανατολής, μέχρι αμανέδες, λαϊκά μικρασιάτικα, δημοτικά, καντάδες, βαρκαρόλες, σερενάτες, όπερες…
Ρόλο για την εξάπλωση των σμυρναίικων τραγουδιών έπαιξε και η σμυρναίικη εστουντιαντίνα, όπως λέει και ο Νίκος, όπως και η μεταφορά της από την Κων/πολη στη Σμύρνη, όπου γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Ο Κων/πολίτης Σιδερής, ο οποίος δέχτηκε να ενωθεί η πολίτικη εστουντιαντίνα, της οποίας ήταν ήδη διευθυντής, με τη μαντολινάτα της Σμύρνης, μάλλον διέβλεπε τη μελλοντική επιτυχία και το δρόμο που ανοιγόταν για τη «Σμυρναίικη» πια εστουντιαντίνα, όπως μετονομάστηκε από «Πολιτάκια» , όπως ήταν η αρχική της ονομασία.
Ο Διόνυσος δεν μιλάει για τη γέννηση του ίδιου του σμυρναίικου τραγουδιού, αλλά του όρου. Δεδομένου του πασίγνωστου στίχου του Παλαμά μπορούμε να πούμε ότι την στιγμή που γράφεται η “Ανατολή” ίσως ο όρος να μην είχε παγιωθεί ως “σμυρναίικα” (αφού τα ονομάζει σμυρνιώτικα, “ακουμπώντας” στην κατάληξη του “γιαννιώτικα” που είχε παγιωθεί ως όρος) αλλά σίγουρα η κοινωνία γνώριζε την ύπαρξη ομάδας τραγουδιών όπου η Σμύρνη έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία τους. Άν κάποιος προχωρήσει αυτή την έρευνα μπορούμε ίσως να βρούμε κάποιο στοιχείο καθοριστικό για την ημερομηνία γέννησης, που βέβαια δεν θα καταχωρηθεί με ακρίβεια ληξιαρχείου.
Αλλά και “πολίτικα” τραγούδια δέχεται ο Παλαμάς ως ομάδα. Δεν είχε όμως την πληροφόρηση που έχουμε εμείς σήμερα για το ποιά από τις δύο πόλεις έδωσε τους περισσότερους και βαρύνοντες μουσικούς που γέννησαν τα τραγούδια. Έπρεπε να διαλέξουμε, “σμυρνοπολίτικα” ή πολιτοσμυρναίικα” δεν γινόταν. Και διαλέξαμε σμυρναίικα. Το πότε έγινε αυτό, δεν έχει ερευνηθεί ακόμα.
μα για τον ίδιο λόγο που τα ηπειρώτικα λέγονται “ηπειρώτικα” , τα κρητικά “κρητικά” κλπ
δεν νομίζω πως υπάρχει ιδιαίτερος λόγος
Γεια σας,
Ο Νίκος και ο Διόνυσος θα ξέρουν καλύτερα να μας πουν, αλλά νομίζω ότι η γεωγραφική κατάταξη που υποδηλώνεται με τον όρο σμυρνέικα είναι λίγο προβληματική, μια που η διαφορά ανάμεσα στα ηπειρώτικα και τα κρητικά είναι μάλλον πιο σημαντική από τη διαφοφά ανάμεσα στη μουσική της Σμύρνης και της Πόλης. Αν κοιτάξει κάνεις τα “κοινά” ελληνοτουρκικά τραγούδια, δηλαδή τα τραγούδια που έχουν την ίδια μελωδία αλλά που διαφέρουν στη γλώσσα, οι Τούρκοι φαίνεται να τα συνδέουν με την Πόλη, ενώ οι Έλληνες με τη Σμύρνη. Δεν έχω το άρθρο μπροστά μου τώρα, αλλά η Zerouali συνδυάζει πολλά από τα τραγούδια που ηχογράφτηκαν από Σμυρνιούς Έλληνες με τα kanto, που ήταν ένα είδος που ήκμαζε και στην Πόλη. Μπορεί η Κωνσταντινούπολη να ήταν σε οικονομική παρακμή εκείνα τα χρόνια…από την άλλη, ήταν ακόμα μια μεγαλούπολη που οπωσδήπτε μάζευε ταλαντούχους συνθέτες και μουσικούς και που είχε μια ζωντανή νυχτερινή ζωή.
Εύα
Οι Τούρκοι, το είπα και παραπάνω, θεωρούν κέντρο της ανατολικής μουσικής την Πόλη. Δεν ήταν και σε καταστροφική οικονομική παρακμή από τα μέσα του 19ου αιώνα, αλλά η Σμύρνη έσφυζε από ζωή λόγω εμπορίου και Ελλήνων και τραβούσε κόσμο από όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Το 1836 είχε πληθυσμό 150.000 με 40.000 Έλληνες, το 1885 200.000 / 100.000, στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο 350.000 / 200.000. Η Κων/λη έχει πολύ μικρότερα ποσοστά αυξήσεων αλλά δεν παύει, το 1878, να έχει 653.000 με 259.000 Έλληνες. Και μην ξεχνάμε ότι όταν οι φωνογραφικές εταιρίες άρχισαν να ενδιαφέρονται για την αγορά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ηχοληψίες γίνονταν και στις δύο πόλεις, με τους Σμυρνιούς μουσικούς να ταξιδεύουν στην Κων/λη όταν το συνεργείο πήγαινε εκεί, ή σπανιότερα στην (οθωμανική φυσικά, ακόμα) Θεσ/κη.
Εύα, είναι αυτό που είπα πιο πάνω: Μεταξύ Πόλης και Σμύρνης κάποια έπρεπε να επιλεγεί, ως “ονοματοδότης” των τραγουδιών. Επελέγη η Σμύρνη.
Όπως επελέγη ο όρος πολίτικη/ο για λύρα/λαούτο αντί Σμυρνιώτικη/ο, καλαματιανός χορός αντί πχ κυπαρισιώτικος κ.α.
Νίκο, και εγώ έχω την εντύπωση ότι οι Τούρκοι μουσικολόγοι δίνουν “τα πρωτεία” στην Πόλη. Εγώ σκεφτόμουν πιο πολύ την αντίληψη του απλού κοινού στην Τουρκία, που ακούνε αυτά τα “κοινά” τραγούδια και θυμούνται το παλιό Istanbul, όπως οι αθηναϊκές καντάδες συνδηλώνουν την παλιά Αθήνα για τους Έλληνες. Αυτήν την εντύπωση έχει πάρει τουλάχιστο από διάφορα σχόλια στο youtube.
Φαίνεται πως είναι αρκετά δύσκολο να βρούμε μια επιστημονικώς ακριβή ορολογία…ειδικά όταν τα όρια είναι τόσο ρευστά. Τελικά οι ορολογίες που δίνουμε εμείς οι μεταγενέστεροι μπορεί και να είναι διαφορετικές από τις ορολογίες που είχαν (η δεν είχαν!) οι ίδιοι οι δημιουργοί. Ας πούμε, πολλοί παλιοί soul τραγουδιστές θεωρούν ότι τραγουδάνε blues, γιατί όταν μεγάλωσαν ό,τι δεν ήταν θρησκευτική μουσική (gospel) ήταν blues…το soul δεν υπήρχε σαν ονομασία για ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής. Οπότε αν τραγουδάς για το θεό είναι gospel, αλλά αν τραγουδάς για μια γυναίκα είναι blues…η ίδια η μουσική δεν είχε και τόση σημασία.
Εύα
Γρηγόρη, δεν είναι ακριβώς έτσι: Πολίτικη λύρα λέγεται γιατί ενδημούσε στην Πόλη (και στη Θράκη, γενικότερα), ενώ η κρητική (αλλά και η ποντιακή) λύρα έχουν διαφορές. Το ίδιο ακριβώς για το λαούτο. Ο χορός ονομάστηκε έτσι συνδεόμενος με το πασίγνωστο,πανελλαδικά, τραγούδι “σαν πάς στην Καλαμάτα”. Ειδικά για το τελευταίο, υπάρχει και ένας λόγος ακόμα: είναι από τα λίγα κομμάτια όπου η ανάπτυξη μιας πλήρους μουσικής φράσης συμπίπτει ακριβώς με μία πλήρη σειρά βασικών βημάτων του χορού.
Αυτό λέω κι’ εγώ! Επεκράτησαν ορολογίες για κάποιο ισχυρό λόγο μεν που όμως για εξ’ ίσου ισχυρό λόγο μπορούσαν να μην επικρατήσουν. Ούτως ειπείν τα παραδείγματα που ανέφερα, παρ’ ότι η η ίδια λύρα/λαούτο χρησιμοποιείτο και στην Σμύρνη και αλλού στην οθωμανική αυτοκρατορία αλλά και το Καλαματιανό το χορεύαμε και μείς οι Αρκάδες! Δυστυχώς δεν έλεγε “σαν πάς στην Δημητσάνα” 
Δεν βλέπω πού διαφωνούμε!
Να προσθέσω μόνο ότι λόγω του ιδιότυπου καθεστώτος της Σμύρνης (φορολογικού-εμπορικού) δόθηκε η δυνατότητα σε πολλούς παλαιοελλαδίτες κ.ά να αναπτύξουν δραστηριότητα στην περιοχή (γι’ αυτό και οι αριθμοί που παρέθεσες) και άκουσαν τα τραγούδια αυτά ίσως για πρώτη φορά. Πιθανόν λοιπόν αυτοί στις επαφές τους με την παλιά πατρίδα, ακόμα και πριν την καταστροφή, τα μετέφεραν ως προερχόμενα από την Σμύρνη. Αντίθετα οι Κων/πολίτες δεν έφευγαν από την Πόλη να έρθουν στην Ελλάδα - χωριό (παρά πολύ αργότερα) και έχασαν την ευκαιρία να τα ονοματίσουν.
Εδώ! Στη Δημητσάνα, παρ’ ό τι τόπος καταγωγής της γιαγιάς μου, δεν είχε μεταξωτά μαντήλια να αγοράσεις.:019:
Να κάνω κι εγώ, ως εντελώς μη ειδήμων, κάποιες υποθέσεις - επισημάνσεις:
Η πρώτη ότι ναι μεν επικρατεί σ’ εμάς ο όρος σμυρναίικα, αλλά είναι αρκετά και τα “πολίτικα” που καταγράφονται έτσι από τον τίτλο τους.
Η επόμενη, ότι και πριν την καταστροφή, ναι μεν η Πόλη εξέφραζε τον “μύθο”, πλην όμως η Σμύρνη πρέπει να ήταν πολύ περισσότερο άσμεσα συνδεμένη με την ελλαδίτικη οικονομική και πολιτιστική ζωή λόγω και της άμεσης γειτνιασής της με τα αιγαιοπελαγίτικα ελληνικά νησιά, επομένως υπάρχει ένα ισχυρό έρεισμα η μουσική από τη μικρασία να έρχεται σαν σμυρναίικη (χωρίς βέβαια να σημαίνει αυτό απουσία οικονομικών και πολιτυιστικών δεσμών με την Πόλη).
Επίσης, μετά την καταστροφή (αυτό νομίζω αναφέρθηκε ήδη), με τις εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που ήρθαν στη χώρα, η μουσική τους καθιερώθηκε σαν σμυρναίικη όπως και η καταστροφή η ίδια ονομάστηκε *(και ήταν) καταστροφή της Σμύρνης.
Πάντως θα είχε ενδιαφέρον μια σκιαγράφηση της ομοιότητας και της ενδεχόμενης διαφοράς, από μουσικολογική άποψη, ανάμεσα στη μουσική της Σμύρνης και της Πόλης.
Επανέρχομαι στο ερώτημα του Διονύση:
Τον όρο “σμυρναίικο” τον συναντάμε στη δισκογραφία, το 1906.
Χαρακτηρίζονται ως σμυρναίικα δυο τραγούδια που ηχογραφήθηκαν από την εταιρεία Zonophone, είναι και τα δυο παραδοσιακά, και αποδίδονται από την Ελληνική Εστουντιαντίνα.
Επίσης, μια πρώτη αναφορά που μου ήρθε στο μυαλό (*), από το Δ. Αρχιγένη:
“… Ο Σμυρνιός γλεντζές… άμα ηβράδιαζε, ύστερις από τη βαριά δουγιά, του άρεσε να πααίνει στα κέντρα που είχανε παιχνίδια, με τραγούδια… Να ακούσει τα μερακλήδικα σμυρνέϊκα τραγούδια και τσοι αμανέδες…”
Η ερώτηση του Διονύση εντοπίζεται, αν κατάλαβα καλά, στα τραγούδια εκείνα που ηχογραφήθηκαν στην Αθήνα μετά την Καταστροφή και, κατά το μεγαλύτερο τμήμα τους, ήταν δημιουργημένα στην Αθήνα. Διονύση, αν ο Pennanen εννοεί κάτι άλλο, διευκρίνησέ το, πάνε μπόλικα χρονάκια που διάβασα το άρθρο του.
Με την παραπάνω έννοια λοιπόν, τα “σμυρναίικα” που ηχογραφήθηκαν στη Σμύρνη (ή την Πόλη) από σμυρναίικα συγκροτήματα, αλλά και τα τραγούδια που έπαιζαν οι παιχνιδιάτορες το βράδυ στα κέντρα της Σμύρνης ναι μεν ως σμυρναίικα θα αποδοθούν, αλλά δεν είναι ακριβώς αυτό που ψάχνουμε.
Άγη, υπάρχουν εύκολα εντοπιζόμενες ομοιότητες και διαφορές μεταξύ της (αστικής λαϊκής, όχι δημοτικής) μουσικής της Πόλης και της Σμύρνης. Πολύ χοντρικά, η Σμύρνη έχει εντονότερες επιδράσεις από τη Δύση, με αποτέλεσμα π.χ. τους μινόρε μανέδες. Επίσης, γειτνιάζοντας με το Αϊδίνι, έχει έντονες επιρροές από τη ζεϊμπέκικη παράδοση. Η Πόλη έχει τα κλασικά χασάπικα και σέρβικα, που προέρχονται από “εισαγόμενες” μαυροθαλασίτικες μελωδίες και ρυθμούς (Ρουμανία, Ουκρανία κλπ.). Όμως η εντονότατη όσμωση μεταξύ των δύο πόλεων λειτουργεί ως χοάνη που συμπιλεί τα πάντα και συχνά είναι δύσκολο να αποδοθεί κάποιο κομμάτι σε μία μόνο από τις δύο πόλεις.
Η παλιά Πόλη όμως άλλαξε μετά τον Β Παγκόσμιο, με τη μετανάστευση των Εβραίων στο Ισραήλ (1948-) και τα πογκρόμ κατά των Ρωμιών (1955,1964). Οπότε λογικό αυτά τα τραγούδια να συνδέονται με την Πόλη στην Τουρκία, ενώ η Σμύρνη που άλλαξε οριστικά χαρακτήρα το 1922 μάλλον συνδέεται πια με τη μουσική των προσφύγων της Ρούμελης, με τον ίδιο τρόπο που η Θεσσαλονίκη συνδέεται στην Ελλάδα περισσότερο με τη μουσική των μικρασιατών παρά με τη μουσική των ντόπιων
Νίκο βάζω την αναφορά από το αρθρο :
“The development of chordal harmony in Greek rebetika and laika music,1930s to 1960s” (σελ. 66)
“Rebetika can be subdivided into two main styles (Conway Morris 1980). The Oriental style associated with the large refugee population from Asia Minor in the 1920s and 1930s can be called cafe music because of its main performance milieu. Probably for nationalistic reasons, this style is usually called Smyrnaic b [/b]in Greece, which is quite misleading. Only a part of the repertoire originated from the popular music of Izmir (Smyrna): the majority of melodies came from Istanbul, the centre of Ottoman classical and popular music.”
Επίσης σε ένα άλλο άρθρο του, το:
"The Nationalization of Ottoman Popular Music in Greece"
λέει τα εξής¨
“The connections between Ottoman popular music and smyrneika have been treated carelessly by some Greek writers on pre-World War II popular music. They tend to underestimate the Ottoman element in smyrneika or at least avoid investigating the issue too closely. The nationalist point of view in Greek writing on music which stresses the domestic origins of cultural, political, and social factors can be called Hellenocentrism. It is typical for Greek writers on local folk and popular music to consult mainly Greek lit-erature and sources (see, e.g., Voliotis-Kapetanakis 1997, 1999). The result has been a number of publications whose scholarly use is problematic.”
και καταλήγει:
“It is undeniable that the idea of the nation-state with its unique national culture left its stamp on the partition of the Ottoman musical legacy and the cultural status and definition of the substyles of Ottoman popular music in Greece and the Turkish Republic. In the light of newly discovered historical sources and their interpretation, the study of Ottoman-Greek cafe music requires the widening of the narrow Hellenocentric point of view and the reconsideration of the prevailing hypotheses and theories.”
Ο Κώστας Βλησίδης στο βιβλίο του “Οψεις του Ρεμπέτικου” σχολιάζει το 2ο άρθρο του Pennanen λέγοντας: (σελ. 12, υποσημείωση)
“Ως προς το δυτικογενούς οθωμανοκεντρισμού αυτό άρθρο, σημειώνουμε γενικότερα ότι -εφόσον δεν έχει προηγηθεί εξαντλητική και εξονυχιστική συγκριτική διευρεύνηση του εκατέρωθεν ρεπερτορίου- η υπερερμηνευτική χρήση τεκμηριωτικών ψηγμάτων δεν επαρκεί για να αποδειχτεί η κύρια θέση του: ότι, δηλ., μέγα μέρος του μικρασιάτικου/σμυρνέικου λαϊκού ρεπερτορίου (“Ottoman greek cafe music”, όπως αποκαλείται) συνίσταται ουσιαστικά από οθωμανικά λαϊκά άσματα, εξελληνισμένα, διασκευασμένα ή αυτούσια.”
Γι’ αυτόν το λόγο άρχισα να αναζητώ την προέλευση του όρου, δηλαδή ποιος/ποιοι τα χαρακτήρισαν έτσι, άν λεγόταν έτσι στον μεσοπόλεμο, ή επιβλήθηκε σαν όρος αργότερα.
Ελένη, ψάχνω στις λίγες πηγές που διαθέτω, μέχρι στιγμής μόνο για μελωδίες της ανατολής, τούρκικες μελωδίες και συναφή διαβάζω, φαίνεται ότι στον μεσοπόλεμο δεν είχαν χαρακτηριστεί ως σμυρνέικα ακόμα. Μέχρι να βρεθεί κάτι…
Μια και το έφερε η συζήτηση…όσοι ενδιαφέρεστε για το παρακάτω άρθρο, ας μου στείλετε ένα Π.Μ. με την ηλεκτρονική σας διεύθυνση και θα το έχετε σε μορφή PDF.
Concepts of Greekness: The Recorded Music of Anatolian Greek after 1922. Nicholas G. Pappas
Ξαναδιάβασα στα γρήγρα το άρθρο, και δεν βλέπω να αναφέρετει σε αυτά τα τραγούδια ως σμυρνέικα, αλλά ως μικρασιάτικα τραγούδια. Δηλαδή, δεν θα σας φωτίσει πάνω στο θέμα της ορολογίας και την ιστορία της. Πάντως είναι μια αξιόλογη δουλειά.
Εύα