Την περασμένη εβδομάδα, είχα την τύχει να έρθει στο εργαστήρι μου ένα πολύ όμορφο και παλαιό όργανο του Αναστάσιου Σταθόπουλου (πατέρα), φτιαγμένο στη Νέα Υόρκη το 1910 !
Το όργανο βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση, εκτός από ένα μεγάλο άνοιγμα στο ηχείο του και σημαντική παραμόρφωση (βούλιαγμα) στο καπάκι του. Μετά την απαιτούμενη συντήρηση, θα έχει τη δυνατότητα να παίξει !
Ίσως είναι από τα παλαιότερα σωζόμενα όργανα του Αναστάσιου Σταθόπουλου, πηγή πολύτιμων πληροφοριών για την οργανοποιία του μάστορα. Με το τέλος της επισκευαστικής εργασίας, θα ανεβάσω περισσότερες φωτογραφίες και πληροφορίες στο blog μου. Προς το παρόν, ας αρκεστούμε σε μια γενική φωτογραφία του οργάνου και μια της ετικέτας του κατασκευαστή, που ακολουθούν.
Νίκο είμαι σίγουρος ότι θα κάνεις εκπληκτική δουλειά.“Μας άνοιξες την όρεξη”.Ως μεγάλος θιασώτης του συγχωριανού μου μάστορα ανυπομονώ.:088:
Εκπληκτική η φιγούρα στο καπάκι
Μία πρώτη παρατήρηση:τα σημάδια στην ταστιέρα είναι στις ίδιες θέσεις με το μπουζούκι του Ευαγγελίδη που ανήκει στην ίδια εποχή.
Στην ιστορία του Αναστάσιου Σταθόπουλου και των απογόνων του καταγράφεται εν συντομία στο site www.epiphone.com αναφέρεται ότι ο Αναστάσιος Σταθόπουλος είχε εγκαταστήσει ένα μεγάλο εργοστάσιο μουσικών οργάνων στην Σμύρνη που κατασκεύαζε βιολιά μαντολίνα, λαούτα και παραδοσιακά Ελληνικά lioutos .
Σε μια συζήτηση για τους παλαιούς οργανοποιούς (στο παλαιό ρεμπέτικο φόρουμ) είχα ρωτήσει μήπως γνωρίζει κανείς τι όργανο είναι το liuto. Τότε καταλήξαμε ότι μάλλον πρόκειται για λαούτο που στα ιταλικά λέγεται liuto.
Όμως από την ταμπέλα στο εσωτερικό του μπουζουκιού που δημοσιεύει παραπάνω ο Ν. Φρονιμόπουλος, φαίνεται ότι ο Α. Σταθόπουλος είχε κατοχυρώσει κάποια πατέντα στην Αμερική για όργανο που λογικά δεν πρέπει να είναι το λαούτο [Στην ταμπέλα αναφέρεται ότι ο Σταθόπουλος είναι “PATENTEE OF ORPHEUM LYRA (Liuto)”]. Εκτός αν πατεντάρισε για τον εαυτό του κάποια από τις παραλλαγές του Ελληνικού λαούτου.:089:
Τώρα για το πως ακριβώς ήταν το liuto του Σταθόπουλου … μάλλον θα πρέπει να πάει κάποιος στην υπηρεσία των πατεντών στην Αμερική και να το ψάξει :241:.
Tο πιο πιθανό είναι αυτό που λες Παναγιώτη,δηλαδή να κατoχύρωσε ο ίδιος στο όνομα του το Ελληνικό Λαούτο τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα.Το ότι έκανε Λαούτα είναι σίγουρο καθώς βρήκα στο Αμέρικα σχέδια λαούτου του το οποίο με αργά βήματα προσπαθώ να φτιάξω.
Αναφορικά με το( liuto) orpheum lyra στις αμερικάνικες πατέντες πράκτορας μου στο Αμέρικα δεν βρήκε τίποτε
Όσο για μένα…ε, όχι και μάγος ! :019:(νάναι καλά ο άνθρωπος)
Το εικονιζόμενο μπουζούκι, δεν είναι αυτό για το οποίο μιλάμε. Βρίσκεται στο National Musik Museum και είναι κατασκευασμένο το 1911, ένα χρόνο μετά από «το μπουζούκι του παππού».
Επίσης, στην περιγραφή που παρατίθεται, από το συγκεκριμένο όργανο φαίνεται πως το μπράτσο και ο τάκος είναι δυό, ξεχωριστά μέρη (ακριβώς όπως κατασκευάζονται τα μπουζούκια σήμερα), και όχι ένα μονοκόμματο κομμάτι ξύλου.
Να παραθεσω κατι για ΣταθοπουλοΟ Αναστασιος Σταθοπουλος εβγαζε τρια σκαφη μοντελα μπουζουκιων.Ολα μικρα σε μεγεθος ,το συγκεκριμενο της φωτογραφιας ειναι το φτηνοτερο μοντελο απο τα τρια που εβγαζε και το πιο παραγωγικο μιας και το συγκεκριμενο το εχω δει πανω απο δεκα φορες,εχω δει διαφορα αλλα μπουζουκια του Σταθοπουλου που ειναι ειδικες παραγγελιες και αυτα τα εκανε κυριως απο βραζιλιανικο παλισανδρο.Στο συγκεκριμενο μπουζουκι η τσακιση δεν ειναι τεραστια οπως τα μαντολινα τηε εποχης.Επισης η πληροφορια του Νικου Φρονιμοπουλου οτι το χερι δεν ειναι μονοκομματο ειναι αρκετα μεγαλη εκπληξη αφου ολα τα οργανα του Σταθοπουλου εχουν αυτο το ιδιωμα…Εξαιτιας μαλιστα αυτης της τεχνικης προηρθε και ο θανατος του Σταθοπουλου ,αφου για να το καταφερνει αυτο εφτιαξε ενα ειδικο μηχανημα στο οποιο επρεπε να ασκησει μεγαλη πιεση ,δυστυχως ομως αυτο δημιουργησε προβληματα στην καρδια και ο μαστορας απεβιωσε σχετικα νεος.
Στη φώτο απ΄το εργαστήριο του, φαίνονται τα καλούπια του Σταθόπουλου κρεμασμένα στον τοίχο.
Νόμιζα ότι πέθανε από καρκίνο.Breast Carcinoma ,γράφουν κάποιοι βιογράφοι.
Για τον θανατο του Αναστασιου Σταθοπουλου βλεπε το βιβλιο the house of Stathopoulo (jim fisch-L.b.Fred).Αναφερεται οτι πεθανε απο ανακοπη καρδιας και καποιος απο το συγγενικο περιβαλλον μιλαει για την πατεντα που ειχε βρει να φτιαχνει τα χερια στα οργνα το οποιο τον οδηγησε στο θανατο.
Πώς μπορώ να καταλάβω αν και το δικό μου (1910) έχει ξεχωριστό τάκο;[/quote]
Δυστυχώς, πολύ δύσκολα Νίκο ! Αν είχες την ατυχία στο όργανο να έπρεπε απαραίτητα να αφαιρεθεί το καπάκι για την επισκευή, τότε σίγουρα θα τα έβλεπες όλα αυτά. Αλλοιώς, η ροζέττα της τρύπας δεν αφήνει εύκολα να βάλεις καθρέφτη και να δεις την απόληξη της προσαρμογής του μπράτσου στον τάκο, όπως στη φωτογραφία από το συγκεκριμένο όργανο που ακολουθεί.
Μάλιστα. Σαφέστατο. Όμως ρε παιδί μου, τόση δύναμη χρειαζόταν, πιά, να πρεσάρεις δύο ξύλα που εφάπτονται σε τρεις μεριές και για κάποιο μήκος; Δεν μπορούσαν να σκεφτούν, εναλλακτικά, κάποιο είδος «χελιδονοουράς»;
(η απάντηση θα ήταν, φαντάζομαι, «γίνε πρώτα οργανοποιός και μετά, μίλα!..")
(Υ. Γ. την ατυχία που αναφέρεις δεν μπορούσα να την έχω, αν και θα το προτιμούσα, αφού όταν το όργανο μου παρουσιάστηκε για αγορά ήταν ήδη επισκευασμένο. Μπορεί ο μάστορας που το σενιάρισε να ξέρει να μου πεί.)
Αυτή πάντως είναι ενδιαφέρουσα τεχνική για την ένωση σκάφους μανικιού.Κόψιμο στη μέση του χελιδονιού και σφηνωτό τακάκι για να πάρει τα μπόσικα.Ετσι το είδα και στο μπουζούκι του Κοπελιάδη.
Θα μου επιτρέψετε (ως ευτυχή κατόχου - το ιδιοκτήτης δεν μ’ αρέσει για τα όργανα…) του μπουζουκιού αυτού, να επιμένω στο χαραχτηρισμό “μάγος” για τον Φρονιμόπουλο! Διότι
θα το φτιάξει
τα όργανα που είδα στο εργαστήριό του είναι εξαίρετα
Φτάνοντας, επί τέλους, στα τελευταία στάδια της συντήρησης του οργάνου, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μιά φρεσκότατη «ανακάλυψη» γιά την τεχνική και τη γνώση του παλιού μάστορα.
Πριν μόλις μισή ώρα έκανα μία FFT ανάλυση του οργάνου, χωρίς βέβαια τις χορδές του. Η συχνότητα του αέρα του λοιπόν (αντηχείου Helmholtz), με μέγιστη ακρίβεια, βρίσκεται στα 146 Hertz , τη νότα Ρε δηλαδή της τρίτης οκτάβας, αυτή στην οποία κουρδίζεται η μπουργάνα !
Μερικά πράγματα (που οι περισσότεροι -μην πω όλοι- οι σύγχρονοι συνάδελφοί του αγνοούν), θα απαιτούσε μεγάλη φαντασία να τα αποδόσουμε στην απλή σύμπτωση. Ο Αναστάσιος Σταθόπουλος γνώριζε εμπειρικά να κουρδίζει τη νότα του αντηχείου του ! Πράγμα αρκετά δύσκολο σε ένα τόσο μικρό ηχείο (5,8 lt. σε σχέση με τα 9 - 10 lt. των σημερινών οργάνων), που επιπρόσθετα δεν έχει ανοιχτή ηχητική τρύπα (που μπορεί σχετικά εύκολα να αυξομειωθεί), αλλά κλειστή με πλέγμα.
Όπως και η ίδια η δουλειά του φανερώνει, ήταν μεγάλος μάστορας ο Α. Σταθόπουλος ! Ελπίζω και το τελικό ηχητικό αποτέλεσμα να δικαιώσει αυτό το όμορφο όργανο. Θα έχω νεότερα σε καμμιά δεκαριά μέρες. Προς το παρόν, μερικές φωτογραφίες από την επισκευή του.
Πολύ ενδιαφέρων το μπουζούκι Σταθόπουλου και φυσικά η δουλείά του μαστρονίκου,
αλλά έχω κάποιες παρατηρήσεις που πιστεύω θα παίξουν σημαντικό ρόλο στον τελικό ήχο του οργάνου.
Με μια ματιά αν κρίνουμε σύμφωνα με τα χρώματα των ξύλων θα καταλάβουμε τι έχει προστεθεί και αλλαχτεί έως τώρα από τον κ.Φρονιμόπουλο. Tρία καμάρια, φύλλο γύρο από την ροζέτα, επιπλέον ένθετο ξύλο εσωτερικά γύρω από το σκάφος και κάτι άλλο κάτω από το (σπάσιμο) του καπακιού που σίγουρα ο μαστρονίκος θα είχε τους λόγους του να τα βάλει.
Τελικά τι γίνεται? με αυτές τις αλλαγές δεν θα αλλάξουν και οι συχνότητες!
Μήπως ο ήχος του Σταθόπουλου μεταμορφώνεται αναγκαστικά σε ήχο Σταθοφρονιμόπουλου?
Πολύ σωστές παρατηρήσεις. Οπωσδήποτε κάποια πράγματα θα αλλάξουν ! Πως όμως θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά;
Δεν θα επεκταθώ, επί του παρόντος για την αναγκαιότητα των επεμβάσεων. Θα είναι πιό εύκολο, όταν αργότερα παρουσιάσω συνολικά την επισκευή, να δείξω με κάποιες φωτογραφίες τι έπρεπε στατικά να υποστηριχτεί για να φτάσει το όργανο να μπορεί να δεχτεί τάσεις και να ξαναπαίξει χωρίς προβλήματα, γιά πάρα πολλά χρόνια. Μερικές φωτογραφίες υπάρχουν ήδη στο blog μου. Θα πω μόνο πως το όργανο είχε προηγούμενα κριθεί από συνάδελφο ως μη επισκευάσιμο !
Να πω, επί τη ευκαιρία, και κάτι άλλο : Όλα τα κλασσικά έγχορδα της οικογένειας του βιολιού που κατασκευάστηκαν την περίοδο της Αναγέννησης από τους μεγάλους μάστορες (Αμάτι, Γκουαρνέρι, Στραντιβάρι, Στάινερ κ.α.) έχουν υποστεί σημαντικότατες επεμβάσεις ήδη από τον 18 αι. ώστε να ανταποκρίνονται στα νεότερα πρότυπα (αλλαγή μπράτσου, ταστιέρας, καβαλλάρη, μπάρας μπάσων -το καμάρι του βιολιού- ,κ.λ.π.). Μόνη εξαίρεση, μια βιόλα του Στραντιβάρι που υπάρχει ακόμη στην baroque της μορφή !
Βεβαίως το τελικό ηχητικό αποτέλεσμα θα έχει κάτι και από τον μάστορα που συντήρησε το όργανο! Γιαυτό και η συντήρηση υπογράφεται και περιγράφεται με ανάλογη ετικέτα δίπλα σαυτήν του αρχικού κατασκευαστή, και καλό είναι να συνοδεύεται και με σχετικό σημείωμα.
Και βέβαια, δεν πρέπει καθόλου να αλλοιώνονται τα μορφικά συστατικά του οργάνου. Αν, για παράδειγμα, δεν θα μπορούσε να επισκευαστεί το καπάκι, θα ήταν προτιμότερο να μείνει το όργανο όπως είναι (και να μην παίζεται) από το να το αντικαταστήσουμε.
Καταρχάς συγχαρητήρια για την εξαιρετική δουλειά. Τις προάλλες έβλεπα ένα ντοκυμαντέρ για τον Στραντιβάρι και εκεί ειπώθηκε πολύ καθαρά ότι η δουλειά του συντηρητή(του σωστου συντηρητή) είναι πολύ πιο δύσκολη απ αυτή του απλού κατασκευαστή και το πιστεύω απόλυτα αυτό.
Σχετικά με το θέμα του κουρδισμένου οργάνου…όταν βρέθηκα στο εργαστήριο του Φαρούκ στην Πόλη γύρισε η κουβέντα κάποια στιγμή στον Βενιο και είχα την τύχη να μου παρουσιάσει ένα εγχειρισμένο προς επισκευή ούτι του Μανόλ,που είχε εκείνη τη στιγμή στ εργαστήριο.Τα καμάρια του ήταν πλήρως κουρδισμένα(δε θυμάμαι ακριβώς τι συχνότητα έδειξε το μηχάνημα αλλά σχετιζοταν με το τούρκικο κούρδισμα)…και απ ότι ξέρουμε δεν ήταν μουσικός ή επιστήμονας…
Κλείνοντας μια ερώτηση…κατα πόσο επηρεάζει τον ήχο η παλαιότητα των καμαριών?Στο μπουζούκι του Σταθόπουλου θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα ίδια αυθεντικά καμάρια ή ηταν σε άσχημη κατάσταση?
