Καλησπέρα,
αυτό είναι από παλιά ελληνική παρτιτούρα κιθάρας, ίσως προπολεμική. Είναι από τα κομμάτια που θεωρώ ότι συνθέτουν την εικόνα της λαϊκής/τσιμπητής κιθάρας, ο Κατσαρός είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου. Αν και σε άλλα κομμάτια γράφει «διασκευή Γ.Τυρταίου», εδώ γράφει απλά το όνομα σαν να είναι ο συνθέτης, αν και είναι περισσότερο γνωστός σαν συνθέτης του ελαφρού. Μήπως αναγνωρίζει κανένας τη μελωδία, είναι γνωστό ζεϊμπέκικο, έστω παραδοσιακό;
Επίσης ο δρόμος του κομματιού είναι περίεργος, λα διατονικό μινόρε με φα δίεση και μάλιστα δηλωμένη στον οπλισμό. Στον Παγιάτη δε βρίσκω κάτι αντίστοιχο. Μήπως είναι μουσικό αστείο, με λένε Τυρταίο και γράφω σε Δώριο (δυτικό) τρόπο ;
Δεν μου λέει τίποτα απολύτως, εμένα. Και βεβαίως, δεν μιλάω για τη συγκεκριμένη εκτέλεση, καθαρά στη μελωδία αναφερόμουν: αυτό το ανεβοκατέβασμα δεν είναι λαϊκή προσέγγιση.
ευχαριστώ, και εμένα μου θυμίζει κυπριακά ζεϊμπεκικα, ο τρόπος που χτίζονται οι φράσεις και δένονται μεταξύ τους. Και για τα δεδομένα της εποχής και των μουσικών οίκων που έβγαζαν παρτιτούρες, είναι πιο πιθανό να ήταν κάτι κοντά έστω στην «εθνική μουσική» και τα «δημώδη» παρά στα μπουζούκια.
Αυτό ομολογουμένως μοιάζει. Όμως Αλέξανδρε, όπως κι εσύ λες, εφτά είναι οι νότες όλες κι όλες, τόνους και ημιτόνια έχουν και οι κλίμακες και οι τρόποι (οι διατονικοί), ισοκράτη έχουν, άρα τα πάντα μπορούν να μοιάζουν μεταξύ τους,
την ομοιότητα με το Πηγιανό δεν την αντιλαμβάνομαι
έχει επιμέρους φράσεις που βρίσκω ότι θα έστεκαν και σε μουρμούρικο
η κατάληξη του πρώτου και του δεύτερου θέματος (που μαζί καλύπτουν τα πρώτα 23 δευτερόλεπτα) μου θυμίζει Μπέζο
το πολύ χαμηλό ξεκίνημα του δεύτερου θέματος, που καλύπτει όλο το 5χ κάτω από τη βάση και συνεχίζει και πιο ψηλά, αν αυτό εννοείτε («ασυνήθιστα ανεβοκατεβάσματα»), όχι απλώς μου φαίνεται κανονικότατο αλλά μου θυμίζει και κάποιον γνωστό παραδοσιακό οργανικό καρσιλαμά. Δε νομίζω ότι έχει τίτλο και δεν είναι εύκολο να εξηγήσω ποιον εννοώ.
Ως ανεβοκατεβάσματα βλέπω την κλιμακοκεντρική προσέγγιση, ενώ η τροπική δεν αρέσκεται σε μεγάλο εύρος ανάπτυξης της μελωδίας. Βέβαια δεν κάθησα να μετρήσω όλες τις φράσεις, μπας και κάποιες δεν ξεπερνάνε το τετράχορδο ή πεντάχορδο, που σίγουρα θα υπάρχουν κι αυτές.
Νομίζω μπλέκουμε διαφορετικά πράγματα. Η ερώτηση ήταν αν αναγνωρίζουμε τροπικές τεχνοτροπίες και ποιές, και αν υπάρχει υλικό κοντά σε αυτό. Κανείς δεν αμφιβάλει πως ο ερμηνευτής έχει άλλη προφορά. Προσπαθούμε να καταλάβουμε απο που προέκυψε το υλικό.
Και απαντώ:
Θεωρώ πως υπάρχουν τροπικά στοιχεία στη μελωδία. Η μελωδική κίνηση ειναι καθοδική ή ανοδική-καθοδική.Έχει επίσης μικρά διαστήματα και όχι άλματα. Ο πέμπτος φθόγγος αποκτά ρόλο δεσπόζουσας. Οι δομές δείχνουν να είναι 5χορδο ουσάκ στη βάση, 4χορδο ουσάκ στη πέμπτη. Κάτω απο τη βάση έχουμε 5χορδο ράστ.
Όλα αυτά παραπέμπουν στον τρόπο Χουσεϊνί. Έφερα ως παράδειγμα το Πηγιανό το οποίο ακολουθεί την ίδια μελωδική φορμα, κυρίως κάτω απο τη βάση.
Κανει αυτό τη μελωδία αυτόματα παραδοσιακή; Όχι βέβαια! Ιδέα δεν έχω αν είναι, πως θα μπορούσα;
Την κάνει όμως τροπική (κατα τη γνώμη μου). Αν θεωρούμε πως ΔΕΝ είναι, θα χαρώ να μάθω γιατί.
Τα υπόλοιπα θα μπορούσαν να συμβαίνουν κατά σύμπτωση και σε μια μελωδία που δεν είναι συνειδητά τροπική. Πεντάχορδο κάτω από τη βάση όμως, σε ευρωπαϊκή κλίμακα δεν υπάρχει.
Σας ευχαριστώ όλους για την ανταλλαγή πληροφοριών. Τώρα που το σκέφτομαι το πεντάχορδο κάτω από τη βάση εμένα μου θυμίζει το Χαράτσι του Νίκου Παπάζογλου . Το έπαιξα σε ταχύτητες κυπριακού ζεϊμπέκικου, που είναι γρήγορος για τα ελληνικά δεδομένα, ίσως να ήταν λάθος επιλογή.
Έψαξα το χουσεϊνί στο παράρτημα των «Ρωμιών συνθετών της Πόλης», το έχουν σαν ανιούσα κλίμακα ενώ άλλα μακάμια τα δίνουν με κατιούσα. Αλλά ξεκινούμε και από την 7η, μήπως θα μπορούσε κι αυτό να είναι γκερντανιε;
Το γκερντανιγιέ ουσιαστικά κάνει μαχούρ απο την έβδομη του και μετά τελειώνει με ουσάκ. Το μαχούρ με τη σειρά του είναι τρανσπόρτο του ατζέμ 1 νότα ψηλότερα. Δηλαδή στην τονικότητα του κομματιου θα πρεπε να χουμε κάτι ματζοροειδες πάνω στο ψηλό σολ
Δεν είμαι βέβαιος οτι το χρώμα μαχούρ κάθεται εδω (ούτε στους μπάτσους που ρωτούσες δίπλα) οπότε για μένα πιο πολύ χουσεινι μου βγάζει.Συγκεκριμένα στο 0.23 φανερώνεται το χουσεινι.Είναι δύσκολο να βγουν συμπεράσματα καθώς το σολ είναι η ψηλότερη νότα.
Στο Μπαμ πχ, έχουμε το ίδιο φαινόμενο αλλα έχουμε ολόκληρη την κλίμακα μαχούρ να δώσει αυτη την αίσθηση στο αρχικό μέρος.
Εδώ ειναι πολυ οριακή αυτή η αίσθηση για να πούμε μαχουρ. Ίσως όμως να χεις δίκιο. Με κλόνισες τώρα🤔
Οι τροπικές μελωδίες είναι γεγονός ότι κατ’ αρχήν περιορίζουν την ανάπτυξη της κάθε φράσης μέσα στα όρια ενός 4/5χόρδου. Δεν είναι όμως απόλυτος κανόνας.
Σκέψου μια μελωδία σε οτιδήποτε δρόμο, με δύο θέματα. Έστω ότι το πρώτο δουλεύει στο κάτω 4/5χ και το δεύτερο στο πάνω. Αυτό το δεύτερο όμως είναι το τέλος της μελωδίας. Πώς θα κλείσει; Αναγκαστικά, θα κατέβει όλη την κλίμακα μέχρι τη βάση.
Πρόχειρο παράδειγμα που μου ‘ρχεται στον νου είναι το ζεϊμπέκικο «Τα ούλα σου». Το δεύτερο θέμα είναι ουσιαστικά επανάληψη του πρώτου μια 4η πιο πάνω, εκτός από το κλείσιμό του που είναι έτσι όπως περιέγραψα. Δες όμως ότι αυτό το κλείσιμο (όχι ολόκληρο το β’ θέμα) επαναλαμβάνεται και οργανικά, και αποκτά χαρακτήρα εισαγωγής, δηλ. ξεχωριστού θέματος. Και δες ακόμη ότι το ίδιο αυτό οργανικό θεματάκι, υπόκειται ως πυρήνας σε πολλά απτάλικα, ακόμη και σε διαφορετικούς δρόμους: Πίνω και μεθώ, Λαχανάδες, Το αίνιγμα… Πάντα η ίδια κατεβασιά ολόκληρης της κλίμακας.
Άλλες φορές, αντί να κατέβουμε, θέλουμε να ανέβουμε σε κάποιο μακρινό σημείο της κλίμακας. Και πάλι, πώς θα το κάνουμε; Αναγκαστικά με μια φράση που (βηματικά συνήθως) καλύπτει μεγάλο εύρος, π.χ. η γέφυρα μεταξύ κουπλέ και ρεφρέν στο Καναρίνι μου γλυκό.
Με βάση αυτά τα παραδείγματα, σκέφτομαι ότι η εναρκτήρια φράση στο κομμάτι του Τυρταίου θα μπορούσε να είναι μια χαρά τροπικότατη, αν δεν ήταν εναρκτήρια. Αν δηλαδή είχαν προηγηθεί άλλες, με πιο συντηρητική εξερεύνηση της κλίμακας και των υπομονάδων της, και μετά ερχόταν αυτή η φράση εν είδει ανακεφαλαίωσης. Έτσι πως στέκεται στην αρχή-αρχή, όντως μας οδηγεί λίγο εκτός τροπικού ύφους.
Που και πάλι δηλαδή: στο Ώρες με θρέφει ο λουλάς, χωρίς …αποχρώντα λόγο, η πρώτη-πρώτη φωνητική φράση καλύπτει μέσα σε 1-2 δευτερόλεπτα κοτζάμ μιάμιση οκτάβα (αλλά δεν έχει ανακεφαλαιωτικό χαρακτήρα, μια χαρά στέκει ως εναρκτήρια).
. Το έπαιξα σε ταχύτητες κυπριακού ζεϊμπέκικου, που είναι γρήγορος για τα ελληνικά δεδομένα, ίσως να ήταν λάθος επιλογή.
