ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ
27.5.1889
« Εν τω κήπω του Γερανίου, τω δρόσερώ και εν μέσω της πόλεως κέντρω, ο περίφημος Γιοβανίκας, το πρώτο βιολί της Ανατολής, με το απαραίτητο σαντούρι, ην αηδονολαλούσαν γνωστήν κ. Κατίναν και έναν άλλον τραγουδιστήν ονομαστόν εις τους αμανέδες και το σαμπαή, εγκαινιάζουσι απόψε τας θελκτικάς συναυλίας των της αισθηματικής και εκ των μυχίων μετά τόσης περιπαθείας απηχούσης ανατολικής μουσικής. Θα είναι εκεί ένα κομμάτι Ανατολής, μία γωνία Σμύρνης, όπου θα ξεχειλίζη το πάθος της κιορ Κατίνας και θα στενάζει αχ ! καμίνι το βιολί του Γιοβανίκα».
«ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ» 6.7.1882
Εις τον κήπον των Μουσών, ο φιλόκαλος κ. Ζούνης εγκατέστησεν, αντί εννέα Μουσών, τέσσαρας μονάχα, τέσσαραις Αρμένισσαις. Εγκατέστησε ντερνέκι ! Και μεταξύ αυτών Σμυρναία Ελληνίς, Σουλτάνα καλουμένη, ως Σουλτάνα κάθηται, ρεμβώδης την μορφήν και χουζουρλούδισσα περιπαθής το άσμα.Αι δε άλλαι, περί αυτήν νωχελώς καθήμεναι, σχεδόν εξαπλωμέναι, και με πασουμάκια, αναπαριστώσιν ηδυπαθές χαρέμιον. Και ένα αρμενάκι παρέκει, ψάλλει με φωνήν γλυκείαν και κρούει το ντέφι του. Με δοξαριάν γλυκόφθογκον δυό βιολιντζήδες και με λαγούτον εύηχον και φωνήν εκ βάθους καρδίας, λαγουτιέρης ανατολίτης βαθύς, συνοδεύουσι το άσμα το περιπαθές των Αρμενίων αοιδών και της Σμυρναίας Σουλτάνας…
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» 25.8.1891
Εκ των εντυπώσεων των νυχτερινών κέντρων μία κραυγή εξέρχεται του στήθους αποθαρρυντική, ότι ο Πειραιεύς Ανατολίζει, ενώ καθ’ όλα τα’ άλλα, ως πόλις, ως λιμήν Αμερικανίζει. Απόδειξις τούτων το δημοκρατικότερον του Πειραιώς κέντρον, η Μουνιχία.
Εις την ανατολική της Μουνιχίας πτέρυγα, όπου μικρόν καφενείον, συγκεντρούται εν συμφυρμώ καταπνικτικώ ο χύδην όχλος ενωρίτατα και διέρχεται τας ώρας του απολαμβάνων της νυκτερινής δρόσου εν τη μακαριώτέρα νωχελεία. Ώ αυτά τα ανατολικά άσματα και οι χοροί !
Ως θεάματα χυδαία, ως ακούσματα χυδαιότερα. Μια εταιρία ανατολιτών εκ Σμύρνης, έχους στήσει εκεί την σκηνήν των καθ’ όλον το θέρος και με τα σαρκιά των, με τους αμανέδες των, με τα σαντούρια των κατορθώνουν να προσελκύουν πλήθος άπειρον εκ της εργατικής τάξηεως, καταλαμβανούσης ενωρίς συν γυναιξί και τέκνοις τον ευρύν αυτόν χώρον και παρακολουθούσης, με θέρμην και ενθουσιασμόν τα των τραγουδιστών διαρκή αναστενάγματα ‘Αμάν Μέμο ! Γιαγκίν Μέμο ! Κουτσούκ Μέμο ! Σεκέρ Μέμο !», ενώ ως επωδός προσαρμόζονται εκ μέρους των ακροατών τα: Αχ. Βαχ, Αμαν, Οϊμέ, και τα τούτοις όμοια σχετλιαστικά επιφωνήματα. Και άλλος με τον ναργιλλέν του, άλλος με το χασίς ή το σιγάρον του αναλύεται, αποκαρδιούται, απογοητεύεται με τους απαίσιους στόνους και τους ειδεχθείς των τούρκικων ασμάτων στεναγμούς.
Πόσον άγριαν επίθεση επί της ψυχής προσδίδει αυτή η μουσική. Δεν σε μεθύει, ούτε σε εξαίρει, ουδέ σε εμπνέει,αλλά σε υποβιβάζει, σε ναρκώνει, σε χαυνώνει,σε καθιστα δούλο των παθών, των ποταπών παθών, της ύλης, των αισθητικών απολαύσεων. ΄Ω, πότε θα έλθουν οι ευτυχείς εκείνοι χρόνοι, οι της εξημερώσεως δηλαδή των ελληνικών πληθυσμών, ίνα τελείως αποσκορακισθεί το βασίλειον του τουρκολατρισμού, των ελφαξιέ, του σαμπάϊ, του Σμυρναίϊκου και των σαρκιών.
Αυτά τα λίγα, όχι μόνο γιά να πληροφορηθείς πως ο Γιοβανίκας ήταν διάσημος ήδη από το 1870, αλλά και πως τα “Καφέ Αμάν” δεν ήσαν “ναοί της μουσικής” και “του αμανέ”.
ΕΧΕΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ