Με χαρά ανακάλυψα στο youtube το κανάλι του οργανοποιού Τάσου Θεοδωράκη. Μεταξύ των βίντεο με επίδειξη των κατασκευών (με εκπληκτικά ομολογουμένως όργανα!), βρήκα ένα βίντεο με τίτλο 7sec Tasos oud new tap tuning, το οποίο μου έκανε εντύπωση. Προφανώς πρόκειται για κάποιο “πείραμα”, το οποίο θα ήθελα να μας εξηγήσει εάν θέλει ο ίδιος ο οργανοποιός ή κάποιος που άλλος που μπορεί και γνωρίζει. Ευχαριστώ.
Μπάμπη τώρα είδα το μήνυμα σου,
Η ιδέα του πειράματος ήταν από ένα ανάλογο βιντεακι με κιθάρα που είχα δει και είπα να το δοκιμάσω σε ένα ούτι μου με κάποιος νέους τρόπους «μαγειρέματος» που δοκιμάζω τελευταία, και διαπίστωσα ότι «σβήνει» και σε μένα…. Το περίεργο της υπόθεσης είναι ότι το δοκίμασα και σε άλλα ούτια αλλά τίποτα…Φυσικά μην τρελαθούμε, κάτι ανάλογο σίγουρα συμβαίνει και σε όργανα άλλων κατασκευαστών αλλά αυτό για μένα ήταν κάτι, με χαροποίησε ιδιαίτερα.
Ο τρόπος κρούσης ήταν με τον δείκτη του αριστερού χεριού μου σχετικά απαλά στο κέντρο του καπακιού. Αν είχα περισσότερη τεχνολογία θα ήταν ωραίο να έδειχνε ταυτόχρονα και μια άλλη κάμερα από ψιλά, κάθετα με το κερί, την φλόγα πως πετάγεται προς τα έξω προτού σβήσει…
Τα ψαξίματα δεν τελειώνουν ποτέ… πάντως αν συμβαίνει σε όργανο με κάποιο σχετικό πάχος του καπακιού και των καμαριών πιστεύω είναι ένα κριτήριο καλής κατασκευής, εκτός αν το όργανο έχει καπάκι σαν τσιγαρόχαρτο, με λεπτά καμάρια και φουσκώνει- ξεφουσκώνει ο αέρας που βρίσκεται μέσα στο σκάφος. Τότε δεν είναι τίποτα το αξιόλογο… Ο ήχος κρούσης στο βίντεο μου έχει πρίμο ήχο, κάτι που δείχνει ότι το ούτι δεν έχει λεπτό καπάκι, αλλιώς το χτύπημα θα είχε μπάσο ήχο.
Πάντως αυτό που καταλαβαίνω με τον καιρό (γιατί με ρώτησαν κάποιοι και σε άλλο φόρουμ) είναι ότι δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με το τί τόνο είναι κουρδισμένο ένα καπάκι ή ο αέρας εσωτερικά του οργάνου, αλλά με το πως είναι «μαγειρεμένο» ένα καπάκι, σε συνεργασία με την αντανάκλαση του σκάφους και του υπόλοιπου οργάνου.
Εκτιμώ το ενδιαφέρον που έδειξες.
Εγω πάντως δοκίμασα όλα τα οργανα μου. Μπουζούκι τζίφος, ούτι τζίφος, μόνο η κιθάρα κούνησε λίγο το κερί.
Τάσο Ουστά, όταν χτυπούσα το καπάκι με το δάχτυλο στα όργανα για ν’ ακούσω την αντήχηση με μάλωνες, αλλά βλέπω ότι εσύ το χτύπημα το έκανες επιστήμη!
Θα ήταν ενδιαφέρον Διόνυσε να μας πει ο Τάσος ή εσύ για πιο λόγο σε “μάλωνε”. Θυμάμαι και ο Βάρλας χτύπαγε τα καπάκια με το δάχτυλο και άκουγε την αντήχηση που εγώ προσωπικά ποτέ δεν κατάλαβα. Όλα ίδια μου φαίνονταν!!!
Εγώ τα χτυπούσα γιατί μ’ ενδιέφερε η κρουστική απόκριση του συστήματος, κάτι σαν να δίνουμε ένα παλμό για να δούμε τη διέγερση των συχνοτήτων. Η κρουστική απόκριση εν γένει μπορεί να αποκαλύψει σε ένα σύστημα ποιες συχνότητες υπερισχύουν. Για παράδειγμα, αν βρεθείτε στο θέατρο της Επιδαύρου και βαρέσετε ένα παλαμάκι από το κέντρο της ορχήστρας θα σας γυρίσει μια χαρακτηριστική συχνότητα που βγαίνει από την ενίσχυση εκείνης της χαρακτηριστικής συχνότητας που προκύπτει από το πλάτος των κερκίδων. Κάτι που ήξερε ο Πολύκλειτος, γι’ αυτό και τα πλαινά διαζώματα τα έκανε με άλλα κέντρα για να μειωθεί αυτό το φαινόμενο, να μην υπάρχει δηλαδή ένα τέλειο ημικύκλιο.
Για να προλάβω τον Τάσο, όταν έπαιρνα ένα όργανο μπροστά του, αντί να το παίξω βαρούσα πρώτα το καπάκι, γι’ αυτό μου έλεγε ότι καλύτερα είναι να το παίζουμε πρώτα για να το καταλάβουμε το όργανο.
Ρε παιδια μπορειτε να το εξηγησετε λιγο ή να μου πειτε που να κοιταξω γιατι δεν καταλαβαινω τιποτα…Σε σχεση με το πειραμα παντα…Τι πρεπει να γινεται κ γιατι?Τι μας δειχνει το αποτελεσμα του πειραματος?Το πως κινειται η φωτια αν τιναζει κ τα λοιπα τι ρολο παιζει?
Γιάννη σου απαντώ, αλλά καλύτερα είναι να ακούσεις τις εξηγήσεις του Τάσου. Αν έχω καταλάβει καλά αυτό που πρέπει να κάνει η τρύπα του οργάνου είναι να “φυσήξει” το κερί για να σβήσει, όπως εσυ σβήνεις τα κεριά με ένα απότομο φύσημα. Για να γίνει αυτό τοποθετούμε το κερί μπροστά στη τρύπα του οργάνου, όπως εσύ τοποθετείς το στόμα σου μπροστά στο κερί πριν να το φυσήξεις.
Αυτό γίνεται χτυπώντας το καπάκι το οργάνου, δίνουμε δηλαδή έναν παλμό, διεγείρουμε το σύστημα. Οπως ένας άνθρωπος δε φυσάει δυνατά αλλά φυσάει κοφτά και απότομα για να σβήσει, έτσι και ένα καλό όργανο σύμφωνα με τα λεγόμενα του Τασου μπορεί να παράξει αυτό τον κοφτό αέρα.
Υποθέτω προσωπικά, ότι έχει να κάνει με την κρουστική απόκριση. Οπως είπα και πιο πάνω, όταν είσαι για παράδειγμα σε έναν χώρο και βαρέσεις παλαμάκι (δηλαδή έναν παλμό) έχεις μια εικόνα του χώρου: αν είσαι σε δωμάτιο, σε δωμάτιο με έπιπλα ή χωρίς, σε εκκλησία, στη φύση. Ολα αυτά επειδή αυτό που σου γυρνάει στα αυτια είναι η αντίδραση του συστήματος, επειδή “διεγείρεις” όλες τις συχνότητες. Χτύπα ένα παλαμάκι και θα δεις ότι αυτό που ακούς στο δωμάτιο του υπολογιστή σου είναι διαφορετικό από αυτό που θα ακούσεις στο διάδρομο του σπιτιού σου ή στην είσοδο της πολυκατοικίας.
Και επειδή ο ήχος είναι κίνηση του αέρα, μάλλον για να σβήσει το κερί σημαίνει ότι διεγείρονται μία ή περισσότερες συχνότητες, χαμηλές κατά τη γνώμη μου, γιατί οι χαμηλές έχουνε μεγάλο μήκος κύματος, δηλαδή “μετακινούν” μεγαλύτερες μάζες αέρα (Αμα έχεις βρεθεί κοντά στα ηχεία μια συναυλίας έχεις καταλάβει την αντίδραση του αέρα των χαμηλων συχνοτήτων στο σώμα σου). Κι έτσι σβήνει.
Το πώς αυτό σχετίζεται με την ποιότητα του οργάνου; Υποθέτω (Τάσο τα φώτα σου) ότι το σκάφος ενός καλού οργάνου λειτουργεί και σάν καλός ενισχυτής κάποιων συχνοτήτων. Η απόδειξη της καλής ενίσχυσης, φαίνεται εφαρμόζοντας την κρουστική απόκριση, δηλαδή το taping, όπου ο παραγόμενος αέρας σβήνει το κερί.
Διονύση, από τις γνώσεις μου της φυσικής αλλά και της ηλεκτροακουστικής, θα έλεγα ότι δεν είναι ακριβής η παρομοίωση ότι ο ήχος είναι κίνηση του αέρα. Ο αέρας παραμένει στάσιμος, εκείνο όμως που αλλάζει είναι η πίεση του αέρα σε συνάρτηση με την απόσταση από το κέντρο της πηγής. Όταν η πίεση αυτή, μετακινούμενη προς τα τοιχώματα του οργάνου, φτάσει στο τοίχωμα, το κύμα πίεσης ανακλάται και γυρίζει προς την πηγή. Φτάνοντας πίσω στην πηγή, συγκεντρωμένο, δημιουργεί μία συσσώρευση πίεσης. Αφού υπάρχει η τρύπα στο καπάκι, η πίεση βρίσκει διέξοδο εκεί.
Πάρτε ένα ρηχό κυκλικό δοχείο με νερό και ρίχτε ακριβώς στη μέση του ένα μικρό βαρύ μπαλάκι. Θα δήτε το ωστικό κύμα να προχωράει προς το χείλος, να επιστρέφει και να δημιουργεί στο κέντρο ένα μικρό πίδακα που υψώνεται προς τα πάνω. Αν εκεί είχαμε ένα αναμμένο κερί, θα το έσβηνε το νερό. Στο όργανο, το σβήνει το απότομο ωστικό κύμα, νομίζω.
Συμφωνώ Νίκο, για την ακρίβεια η μετάδοση του ήχου είναι πυκνωματα και αραιώματα του αέρα όπως περιγράφονται στην παρακάτω εικόνα:
Η εννοια της κίνησης έχει να κάνει με την “μετάδοση” μιας πληροφορίας όχι με την κίνηση των μορίων του αέρα αυτών καθεαυτών προς μια σταθερή κατεύθυνση. Αν θέλουμε να γίνουμε ακόμα πιο ακριβείς κινούνται αλλά μετά ξαναγυρίζουν στη θέση τους.
Αυτό που θα μπορούσε να εξηγήσει το ακαριαίο σβήσιμο του κεριού (και επομένως και το “σκάσιμο” της πεννιάς κλπ.) είναι η συμπύκνωση, μετά την αντανάκλαση και επιστροφή του ωστικού κύματος, του αέρα και η εξαναγκασμένη έξοδός του.
Συναρπαστικό. Σχεδόν κατάλαβα!
Λέει ο Τάσος ότι αν το καπάκι είναι σαν τσιγαρόχαρτο, τότε το φαινόμενο γίνεται τόσο εύκολα ώστε δεν αποδεικνύει τίποτε. Αυτό γίνεται πολύ σαφές με τα τύμπανα: η κρουόμενη επιφάνεια είναι πολύ πιο εύκαμπτη κι απ’ το λεπτότερο ξύλο, γι’ αυτό στα τύμπανα με δέρμα και πάνω και κάτω (π.χ. νταούλια) ανοίγουν κάπου στο τοίχωμα μια τρυπίτσα για να ξεθυμαίνει ο αέρας, αλλιώς το όργανο μπορεί να σκάσει.
Επειδή όμως δεν κατάλαβα και απόλυτα, τελικά τι μας λέει αυτό για το όργανο; Ότι έχει καλά μπάσα; Από τον Διόνυσο αυτό κατάλαβα, αν ισχύει η προτελευταία του παράγραφος. Ή ότι γενικώς ενισχύει καλά όλες τις συχνότητες;
Αν το χτύπημα, είτε με κερί είτε μόνο ακούγοντας, δε δώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα, υπάρχει κάποια διόρθωση που μπορεί να γίνει ή απλώς απογοητευόμαστε;
Δεν έχω να πώ πολλά ούτε θέλω να αποδείξω κάτι συγκεκριμένο, όπως προείπα, αν συμβαίνει σε ένα όργανο (κυρίως μεγάλο) με καμάρια και καπάκι να έχουν κάποιο σχετικό πάχος, πιστεύω είναι ένα επιπλέον σημάδι καλής κατασκευής.
Αυτό το πείραμα από κατά λάθος το δοκίμασα και μου βγήκε, δεν επιδίωκα να σβήνει το κερί. Εγώ άλλα πράγματα ψάχνω τελευταία, κυρίως για τον ισορροπημένο ήχο, κάτι που τελικά φαίνεται να έχει σχέση και με αυτό…
Με την ευκαιρία, καλό είναι να γραφτεί ότι το τελικό ηχητικό αποτέλεσμα δεν βγαίνει μόνο από την ηχότρυπα αλλά από όλο το καπάκι και από το υπόλοιπο σώμα του οργάνου, από την στιγμή που δονείται ολόκληρο. Από την ηχότρυπα (και όχι μόνο) βγαίνουν κύματα πίεσης αέρα που έχει μέσα του το όργανο, με μία βασική συχνότητα (Helmholtz). Αυτή η έντονη συχνότητα, από μόνη της δεν κάνει καλό στο ηχητικό σύνολο του οργάνου γιατί υπερισχύει μια συχνότητα αρκετά δυνατή, με αποτέλεσμα το όργανο να ακούγεται ανισόρροπο… Αφού συνάμα με αυτή την βασική συχνότητα βγαίνουν και άλλες φωνούλες…εκεί έχει θέμα.
Πρέπει να γίνεται καλό μαγείρεμα (αυτά είναι τα δύσκολα όχι τα σπαρματσέτα) του καπακιού σε σχέση με την συχνότητα Helmholtz αλλά και με τις συχνότητες που βγάζουν τα υπόλοιπα μέρη του οργάνου.
Δηλαδή κάποια μέρα στο τέλος θα μας στρίψει τελείως…:082:
Διονύση, εγώ δεν έκανα το χτύπημα επιστήμη, μια τρύπα στον ωκεανό είμαστε…Ναι σε μάλωνα, και για το δικό σου μπουζούκι, να μην το χτυπάς για να μην το κάνεις κανένα σημάδι…:019:
αυτό που είδαμε στο βίντεο με τον σωλήνα,έχει να κάνει με τις συχνότητες του ήχου. οπότε όταν σβήνει το κερί σε κάποιο όργανο, σβήνει από τις συχνότητες που παράγονται από το χτύπημα και μεταφέρονται στον αέρα του σκάφους. αυτό κατά την γνώμη μου δεν έχει καμιά απολύτως σχέση, με το εάν ένα όργανο έχει ωραίο και σωστό ήχο. απλά βγαίνουν κάποιες συχνότητες και σβήνουν το κερί τίποτε άλλο.
Τάσο κουράγιο, μ`αυτή την Τέχνη διαλέξαμε να μπλέξουμε…
Να σημειώσω τέλος, για το θέμα της συζήτησης, πως πέρα από το συγκεκριμένο πείραμα με το κερί, στην οργανοποιία tap tuning ονομάζουμε κάτι πολύ γενικότερο : την προσπάθεια του οργανοποιού να επέμβει, να «κουρδίσει», τις διάφορες συχνότητες που παρουσιάζονται σε ένα όργανο (η σε μέρη του) , συγκρατώντας το από διάφορα σημεία (κόμβους) και ενεργοποιώντας το με χτύπημα (κρούση) σε άλλα (κοιλίες).
Είναι η παλαιότερη μέθοδος «κουρδίσματος», στην οποία σήμερα έχουν προστεθεί και άλλες.
απ’ οτι κατάλαβα, οι περισσότεροι “βλέπετε” την τρυπα των οργάνων σαν μεγάφωνο.
Δηλαδη οπου ο ήχος βγαινει ενισχυμένος.
Αυτο ειναι λάθος θέση, γιατι οι τρύπες στα όργανα ειναι η “αποχετευση”.
απο εκει βγαίνουν οι συντονισμοί(που δεν επιθυμούμε), δηλαδή σκουπίδια.
ο ηχος που μας ενδιαφέρει, παράγεται γυρο απο τον καβαλάρη (γέφυρα).
Γιαυτό, ποτέ δεν τοποθετούμε μικρόφωνο στην τρυπα.
Εκτόνωση (κυρίως μέσο-χαμηλών συχνοτήτων), οπως στα ηχεία τύπου bassreflex.
Ασχέτως το τι βλέπουμε συνήθως…