Rebetiko Meets Digital Humanities: Automatic Analysis of Rebetiko Lyrics via Data Science Methods

Ψάχνοντας για κάτι άλλο βρήκα αυτήν την ωραία εργασία από το πανεπιστήμιο της Βιέννης, στην οποία το φόρουμ και τα μέλη της αναφέρονται με τα καλύτερα λόγια!

Ειδικά ενδιαφέρουσα για μένα ήταν η συζήτηση για την “περιθωριακότητα” (marginality, “the underworld”) του ρεμπέτικου. Εδώ είναι ο συνδέσμος:

https://phaidra.univie.ac.at/detail/o:1433184.pdf

Δεν κάθισα να την ψάξω την εργασία, σόρι… Όμως ας μου επιτραπεί παρόλον τούτο, να παρατηρήσω ότι αν υποθέσουμε ότι υπάρχει κάτι που το ονοματίζουμε Ρεμπέτικο και υπάρχει και κάτι ακόμα που το ονοματίζουμε Digital Humanities, τότε αν κάποιο από τα δύο θα έπρεπε να ψάξει να βρει / γνωρίσει το άλλο, τότε το Digital Humanities θα έπρεπε να προσεγγίσει / γνωρίσει το Ρεμπέτικο και όχι αντίθετα, απλούστατα αφού την εποχή όπου γεννήθηκε και ανδρώθηκε το Ρεμπέτικο τα Digital Humanities δεν είχαν καν γεννηθεί.

Εύα, πολύ θα με ενδιέφερε αν μπορούσες να μας εξηγήσεις τί συγκεκριμένα είναι ωραίο σ’ αυτήν την εργασία, μια και προσωπικά δεν προλαβαίνω να την διαβάσω… Ειδικότερα το τί σημαίνει “περιθωριακότητα του Ρεμπέτικου”.

Νίκο, νόμισα ότι ήξερες την ερευνήτρια και την εργασία της, μιας και σε αναφέρει ειδικά στην εισαγωγή της!

The love and enthusiasm for rebetiko in the rebetiko forum (ρεμπέτικο φόρουμ) is
deeply impressive, and I have learned a lot by browsing the discussions. I would also like
to thank Nikos Politis, a rebetologist and a very devoted contributor to the rebetiko forum,
for answering my questions.

Όσον αφορά τον τίτλο, το “Rebetiko meets Digital Humanities” μάλλον ταιριάζει καλύτερα στο σκοπό της εργασίας.

Διάβασα ολή την εισαγωγή χτες το βράδυ, και κομμάτια από το μέρος που αφορά τη μεθοδολογία και τα συμπεράσματα. Όμως, είμαι και εγώ κάπως πνιγμένη τώρα, και χρειάζομαι μερικές μέρες για μία πιο αναλυτική παρουσίαση.

1 «Μου αρέσει»

Α, ναι, δίκιο έχεις Εύα! Πράγματι, η συγγραφέας με είχε προσεγγίσει και προσπάθησα να βοηθήσω όπου μπορούσα. Κατόπιν αυτών λοιπόν, είπα να ρίξω μια ματιά στο corpus της εργασίας. Ξεκίνησα από το συνοπτικό γενικό συμπέρασμα, που παρατίθεται στα αγγλικά και στα γερμανικά στο τέλος της εργασίας (“Abstract”, “Zusammenfassung”).

Διαπιστώνοντας ότι το τελικό συμπέρασμα ξεκινάει με τη φράση

«Rebetiko is a Greek popular music genre that is commonly seen as Greek blues, due to
the similarities in the genres’ formations.»

έχασα πλήρως την όποιαν όρεξη για περεταίρω εντρύφηση στο έργον.

Ναι, η ερευνήτρια αναφέρει το κλισέ περί blues και ρεμπέτικου στην είσαγωγή της, αλλά αυτό το θέμα πιάνει λίγο χώρο στην εργασία σαν ολότητα. Μαλίστα στηρίζεται σε ερευνητές όπως Gauntlett και άλλους που εναντιώνονται σε τέτοιες εύκολες παρομοιώσεις, που είναι βασισμένες πιο πολύ σε κοινές κοινωνικές συνθήκες των μουσικών παρά στη μουσική καθεαυτή.

Due to the similarities in the genres’ formations, rebetiko is commonly seen as Greek blues [τουλάχιστο στη ξένη αρθρογραφία κ.τ.λ, δικιά μου σημείωση], but while it often is associated with the ‘marginal’
social groups, it is notable that representatives of a wide social strata have contributed to
the music genre (Gauntlett, forthcoming).

Εδώ αναφέρει ένα άρθρο του Gauntlett που δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα (από ένα συνέδριο στην Αγγλία, νομίζω):

““Γράμματα, Χασάπη!” Bringing Rebetes and Rebetologists to Book.”

Συνεχίζει τη συζήτηση στην ενότητα που καταπιάνεται με το θέμα του περιθωρίου και τον “low life” τρόπο ζωής, σε σχέση με το ρεμπέτικο σαν μουσικό είδος. Νομίζω ότι η απόψεις που εκφράζει εκεί είναι αρκετά πιο πολύπλευρες (nuanced) απ’ ό, τι ίσως φαίνεται από την εισαγωγή της. Όμως εσύ αποφασίζεις, βέβαια, αν αξίζει να “εντρυφήσεις” στο πόνημά της ή όχι! :slightly_smiling_face:

Δεν παύει όμως να καταλαμβάνει “πρώτη θέση πίστα” στο συμπέρασμα!

Γιατί; Σάμπως δεν είναι αλήθεια ότι έτσι είναι commonly seen? Είναι το ίδιο σαν να σου 'λεγε ότι επί Μεταξά θεωρήθηκε εθνικώς επικίνδυνο, που είναι η αλήθεια (όντως θεωρήθηκε).

1 «Μου αρέσει»

Περικλή, έτσι το κατάλαβα κι εγώ. Δηλαδή, δεν νομίζω ότι η ίδια η ερευνήτρια αναγκαστικά ασπάζεται την ιδέα ότι υπάρχει κάποια ουσιαστική σχέση ανάμεσα στο blues και στο ρεμπέτικο, απλώς αναφέρει μία κοινή άποψη. Τέλως πάντων, η ουσία της εργασίας είναι (κατά την ταπεινή μου γνώμη!) αλλού. Και αν θέλει κανείς να τη διάβασει και να σχολιάσει το περιεχόμενό της (έστω και αν οι κρίσεις είναι αρνητικές), μπορώ να επανέλθω κι εγώ.

Είδα τις γραφικές παραστάσεις στα γρήγορα, μια ανάλυση δεδομένων για το ρεμπέτικο δεν είναι άσχημη ιδέα αλλά δε μου φάνηκε ότι εξάντλησε το θέμα. Αλλωστε οι φοιτητικές εργασίες κυρίως είναι για να δείξουν ότι η συγγραφέας διάβασε τη σχετική βιβλιογραφία, έμαθε τη μεθοδολογία κλπ.