Χαρτοπαίκτης

Μόλις ανακάλυψα πως το “Δε ρωτώ ποια είσαι” έχει την ίδια μελωδία με τον χαρτοπαίκτη του Ιερόθεου Σχίζα

Αν και εναντιώνομαι στην έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας (καθ’ ότι αρνούμαι την παρθενογένεση), καθόλου δεν μου αρέσει όταν μουσικοί όπως ο Τσιτσάνης, που έφτασε έως και τα δικαστήρια γι’ αυτό το λόγο, οικειοποιούνται τραγούδια που δεν τους ανήκουν.

Μερικά ακόμα τραγούδια του Τσιτσάνη επηρεασμένα από ή και προϊόντα καπηλείας άλλων καλλιτεχνών είναι τα εξής (κατά τη γνώμη μου):

“Σεράχ”
Ζεχραχάτ Περιστέρη, ικάζω πως προηγήθηκε από τη Σεράχ (1951). Επίσης η “Ζαΐρα” έχει ίδια θεματολογία.

Κάπου στο Δίκτυο μπάνισα (δεν το άκουσα) και ένα ρετρό/ελαφρό τραγούδι του 1926 με το όνομα Σαχραζάτ με συνθέτη/στιχουργό τον Σακελλαρίδη Θεόφραστο γραμμένο για την οπερέτα “Χαλιμά”.

“Το βαπόρι απ’ την Περσία”
Καθαρά επηρεασμένο από το “Ρολόι-κομπολόι” του ʼκη Πάνου

Επίσης η Αχάριστη μοιάζει με το κανταδόρικο “μονοπάτι” (Μουζάκης Γιώργος και Κοφινιώτης Κώστας) αν και σκανδαλωδώς πανομοιότυπο σε μελωδία και θεματολογία είναι το “Δίχτυ” καταχωρημένο στον Ξαρχάκο.

Θα σου πω εγώ ένα πιο “ψαγμένο”. Βάλε κάτω τα “Ζηλιάρικα” του Μάρκου (1938) και παίξε απάνω τους το “Χατζή μπαξέ” του Τσιτσάνη (1946). Νομίζω ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο το έγραψε και ο Βλάχος.
Ε και; Πού είναι το πρόβλημα;
Εγώ δε βλέπω καμία κλοπή. Βλέπω ένα τεράστιο ταλέντο (Βλάχος) να εκμεταλλεύεται την έμπνευση του πρωτοπόρου (Μάρκος) και να προσθέτει στη λαϊκή μας παράδοση άλλο ένα αριστούργημα.
Αυτό είναι λαϊκή δημιουργία.

ΥΓ. Το “Μονοπάτι” και η “Αχάριστη”; Δε νομίζω.
Και είσαι σίγουρος ότι το μονοπάτι προηγείται;
Και γιατί τέλος πάντων απαγορεύεται να χρησιμοποιήσει κάποιος το ίδιο θέμα με άλλον; Αν ήταν έτσι, τότε με καμιά χιλιάδα τραγούδια θα είχαμε καλύψει τα πάντα και θα …αράζαμε!
Δηλαδή να μη γραφτούν οι “Σφουγγαράδες” του Μπάτη, ο “Ζέπος” του μπαρμπα-Γιάννη, το “Ξεκινάει μια ψαροπούλα” του Γκόγκου, ο “Νικόλας ο ψαράς” των Τσιτσάνη-Μητσάκη, το “Γιατί δε με θες κυρά μου” του Μουφλουζέλη, ο “Ψαράς” του Μητσάκη κ.ά., επειδή υπάρχουν στη δισκογραφία από το '20 οι “Ψαράδες” του Σαβαρή (παραδοσιακό). Στο ίδιο θέμα είναι.

Παιδιά, καλό είναι να ψάχνομε γιά συνδέσεις και επιρροές, αλλά η παμπάλαιη ερευνομανία (κατά το συνωμοσιολογία) γιά τις λεγόμενες “κλοπές”, έχει ξεπεραστεί από καιρό.
Η παράδοση του ρεμπέτικου, αν μη τι άλλο στο ξεκίνημα τουλάχιστον, στηρίχτηκε στην ίδια τη μεγάλη παράδοση, όπου ο κάθε μουσικός ακουμπάει σε κάτι προηγούμενο, και δεν είναι ντροπή. Η Κυραγγέλα λ.χ. λέει πως το “Γιαγκίνι” είναι του Γδόντα, παρ’ όλο που ξέρει πως ακουμπάει στο “Γαλαξίδι” κ.λ. Ύστερα είναι και οι “χαβάδες” του 19ου αιώνα, που επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Η “Παξιμαδοκλέφτρα” και ο “Δερβίσης”, δε μοιάζουν; Ο Τούντας χρησιμοποιεί τον ίδιο ακριβώς χαβά, στον “Χάρο”, την “Πασαλιμανιώτισσα”, τον “Καημό της Κυρακώσταινας” και 5-6 ακόμα τραγούδια. Τα “Καβουράκια” και τον “Όταν πίνω τουμπεκάκι” του Παπάζογλου"; Ο “Καϊξής” και το τραγούδι του “Χορ-χορ Αγά”; Το “Βαπόρι απ’ την Περσία” και η “Πλημμύρα”; Όσο γιά την μόδα της Ανατολής, από την οπερέτα και την επιθεώρηση ίσαμε το ρεμπέτικο και το ελαφρό τραγούδι, είναι γενικευμένη. Η “Ζαϊρα” πάντως “σημειολογείται” με τη “Ζεχρά” (Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά).

Όσο γιά τα τραγούδια του “Ρεμπέτικου”, τόχω πει και άλλοτε, είναι τα περισσότερα γραμμένα (στίχοι και μουσική) “a la meniere de…” που λένε κι οι Γάλλοι, δηλαδή “κατά μίομησιν”, με ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ-ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΕ ΣΚΗΝΗ, που διάλεξα από τη συλλογή του Σπύρου Παπαϊωάννου, και τα παρέδωσα τόσο στον Ξαρχάκο όσο και στον Γκάτσο. Π.χ.

“Μάνα μου Ελλάς” με βάση το “Σμυρνέϊκο Μινόρε” με την Παπαγκίκα, και το “Δική μου είναι η Ελλάς” γιά το στίχο. Επιπλέον ο Γκάτσος μου ζήτησε να του μεταφράσω στίχους από γκόσπελ (Sometimes I feel like a motherless child).

“Καίγομαι” με βάση τον “Σαμπάχ Μανέ” με τον Νούρο, και στίχους από την περιγραφή της σκηνής στο σενάριο (“η Μαρίκα πνίγεται, καίγεται ο λαιμός της…”) κ.λ.

“Στου Θωμά” με βάση την “Ατσιγγάνα” του Μπάτη, και στίχους από τα χιλιάδες καλέσματα.

“Το Πρακτορείο” αποτελεί παραλλαγή και μετατροπία του “Καίγομαι”.

Κι ένα… αστείο. Η “Μπουρνοβαλιά” γρφάτηκε με βάση ένα οργανικό παλιό τσιφτετέλι -δε θυμάμαι ποιό), μα όταν μπήκαμε στο στούντιο, ανακαλύψαμε πως ο Ξαρχάκος είχε… ξαναγράψει το “Τέτοια κούκλα και τσαχπίνα”!!! Έτσι έσπευσε ο σωτήρας Κώστας Παπαδόπουλος, και του άλλαξε μιά νότα γιά να μη μας κυνηγάει ο Καζαντζίδης!

Εξαίρετη η παρέμβαση του Φέρρη ! Είδατε, τι υπέροχη δημιουργική γραφή δίνει το αποτέλεσμα της “μελέτης” και αφομοίωσης της παράδοσης; Ο κύριος Γκάτσος (Ο ποιητής) ήθελε και λόγια από το γκόσπελ !!! Μεγαλείο ! Κι ο Ξαρχάκος, μέγας εραστής και μελετητής της παράδοσης, έγραψε τα “ίδια” με τόσο διαφορετικό τρόπο, μέσα από το “ρεμπέτικο” σφραγισμένο DNA του.

“Το βαπόρι απ’ την Περσία”
Καθαρά επηρεασμένο από το “Ρολόι-κομπολόι” του ʼκη Πάνου

Θυμάμαι να έχω διαβάσει σε συνέντευξη τον Τσιτσάνη να παραδέχεται ότι αντέγραψε την Πλημμύρα του Μάρκου, “δικαιολογούμενος” ότι του άρεσε.

Κώστα Φέρρη, ξέχασες το “Αμάν ντόκτορ”. Συμφωνώ πάντως, αμάν βαρεθήκαμε αυτή την κουβέντα.

Το πρόβλημα μου, το υπογράμμισα, δεν είναι η “κλοπή”, καθ’ ότι δεν παραδέχομαι ούτε την παρθενογένεση, ούτε την ιδιοκτησία των ιδεών. Το πρόβλημα μου είναι πως ο ίδιος ο Τσιτσάνης έκανε και μηνύσεις άμα κανείς τον “έκλεβε”. Ο μπουρτζόβλάχος.

Νίκο, δεν έχω ποτέ ακούσει ολοκληρωμένα όλα τα κομάτια από την ταινία, αλλά κάποιο σαμπά μου θυμίζει το Αμαν Ντόκτορ. Δεν τα έχω κιόλας, να ψάξω.

Ο Τσιτσάνης κατέφυγε δικαστικά για κλοπές τραγουδιών του, δηλαδή δια ιδιοποίηση (πνευματικά δικαιώματα) δικών του ηχογραφήσεων και όχι διασκευών. Κι απ’ όσο θυμάμαι είχε συνήθως δίκιο. Να μην μπούμε τώρα πάλι στη χαζή-περιττή συζήτηση (π.χ. αν ο “Τρελός τσιγγάνος” είναι της Γεωργακοπούλου).
Μπουρτζόβλαχο δεν τόλμησε να πει κανείς τον Τσιτσάνη. Ούτε καν η Μπέλλου, η οποία είχε το αποκλειστικό “δικαίωμα” να τον βρίζει.
Εσύ Κακοφωνίξ πού το βρήκες το “θάρρος”;

Δεν είμαι βλάχος της Θεσσαλίας,αλλά δεν μου άρεσε καθόλου ο υποτιμητικος χαρακτηρισμός του Τσιτσάνη απο σένα,Κακοφωνίξ.

Ας έλεγες πχ για την τσιγκουνιά του μακαρίτη.Όχι όμως για την καταγωγή του.Υστερα τι να κάνουμε;Οι βλάχοι των Τρικάλων ήσαν μουσικές ιδιοφυίες…

Εκτός,άν,λόγω ονόματος (Κακοφωνίξ) σου αρέσει να “τραγουδάς” παράφωνα…

Ακριβώς αυτή η τσιγγουνιά σε συνδυασμό με τα δύο μέτρα και δύο σταθμά για την πνευματική ιδιοκτησία είναι η αιτία. Δεν μπορώ να καταλάβω την αιτίαση περί δικών του ηχογραφήσεων και διασκευών. Δηλαδή το “ρολόι-κομπολόι” είναι διασκευή ή δική του ηχογράφηση;

Οι βλάχοι και ιδιαίτερα οι ορεσίβιοι [λατιν. burgus (= πύργος)<μπουρτζο με τη σημασία του ορεινού] είχαν φήμη σκληρών διαπραγματευτών και συμφεροντολόγων, εξ αυτού και ο χαρακτηρισμός.

κατάλαβα.λές το ίδιο με άλλα λόγια!

Kakofwniks otan milas gia blaxous tha ithela na diaxwriseis tin katagwgi(Blaxos,RoumanoBlaxos klp) me tin omilia(px Tsitsanis) eks ou kai i prosfwnisi tou apo ton Pagioumtzi “Blaxo” kata tin prwti-i tis prwtes tou ixografiseis sto studio pou sunantithikan.Kai gia na min sunexisw me Blaxous pou exoun dwsei stin Ellada polla…px Zapas,Aberwf kai alloi.Episis o Tsitsanis Blaxos katagwgis den itane mias kai apo plirofories bibliwn den vgainei na exei katagwges tetoies alla mono apo tin profora tou emeine.Eksallou ston topo mas leme “kalutera na sou bgei to mati para to onoma”.Twra sxetika me tis diapragmateueseis tis sklires pou eipes , nai mporw na pw pws auti einai kai i diki mou apopsi.Alla an kapoios aksizei giati na min to diekdikisei;
Na min ksexasw…milises gia Blaxous kai oresibious.Diladi oloi oi oresibioi einai Blaxoi?Akomi kai oi Kritikoi oreibioi?Pws tha mporouses na tous onomaseis autous?
Kai kati pou mou leei suxna ena filaraki etsi gia na gelasoume…“esu” , mou leei , “eisai Blaxos apo katagwgis…egw eimai udroblaxos”…ps exei katagwges apo Ikaria.
Bgale akri…
Xairetw kai zitw sugnwmi gia ta greeklish alla eimai ekswteriko kai den ftaiw.

Ο Τσιτσάνης ήταν Ηπειρώτης στην καταγωγή, από τα χωριά του Πωγωνίου.

Στα δικαστήρια που έκανε δικαιώθηκε σε όλα εκτός από ένα: με τον Γκούβερη για τους στίχους της Συννεφιασμενης Κυριακής

Ο Τσιστάνης έδωσε σε άλλους περισσότερα τραγούδια από όσα πήρε

Τώρα, το τι μοιάζει με τι είναι θεωρία …

Μια και μιλάμε για Βλάχους…

Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 94 σύλλογοι Βλάχων με πολλά μέλη και βέβαια είναι διασκορπισμένοι σε όλη την επικράτεια. (ʼρα, πάμε σε άλλα θέματα, περί καθαρότητας φυλής κλπ.)

Πάντως, αν αυτό παρηγορήσει κάποιους από εμάς που μπορεί να καμαρώνουμε για “ανωτερότητα”, η Ελλάδα, και όχι μόνο, οφείλει πάρα πολλά στους Βλάχους.Με τα λεφτά τους, αυτών της διασποράς, απελευθερωθήκαμε από τους Τούρκους,ιδρύθηκαν και λειτούργησαν σχολεία, οργανώθηκε το νεοελληνικό κράτος, με τις δωρεές τους έγιναν σημαντικά έργα υποδομής…
Και κάποιοι ξεχωριστοί Βλάχοι: ο Ντούμπας, που στο σπίτι του ο Johann Strauss συνέθεσε το “Γαλάζιο Δούναβη”, του οποίου το όνομα έχει το Μέγαρο Μουσικής της Βιέννης και κεντρικός δρόμος της πόλης αυτής. Επίσης ο Σίνας, του οποίου το όνομα έχει η γέφυρα που ένωσε τη Βούδα με την Πέστη, μια και την χρηματοδότησε,και το Πολυτεχνείο της Βιέννης για τον ίδιο λόγο. Βέβαια, να μην ξεχνάμε και την προσφορά τους στην Ελλάδα, Αστεροσκοπείο, Ακαδημία…

Κάθε χρόνο, οργανώνεται στην Ελλάδα το ετήσιο αντάμωμα των Βλάχων, σε διαφορετική περιοχή κάθε φορά. Έτυχα σε ένα από αυτά, στην ορεινή Ήπειρο και μου έχει μείνει αξέχαστο. Πολλή παραδοσιακή μουσική συνοδευμένη με αντίστοιχα όργανα, ωραία ακούσματα στη γλώσσα τους, ενδιαφέροντα τα έθιμά τους, πολύ κέφι και η φιλοξενία τους αξέχαστη…

Τελευταίο παράδειγμα ενός πολύ διάσημου ΒΛΑΧΟΥ της ιστορίας, σας άφησα τον ΚΟΜΗ ΔΡΑΚΟΥΛΑ,κατά κόσμον Βλαντ Τσέπες των Καρπαθίων…

Για το “Ρολόι κομπολόι” (1969) και “Το βαπόρι” (1974) υπάρχει ένα μικρό ελαφρυντικό για τον Τσιτσάνη. Ακούγοντας το “αντιλαλούνε τα βουνά” (1951) του Τσιτσάνη, σημείωσα τη στροφή που λέει

…περνούν οι ώρες θλιβερές
σ’ ένα παλιό ρολόι
κι εγώ τους αναστεναγμούς
τους παίζω κομπολόι.

Οπωσδήποτε το θέμα αυτής της στροφής επηρέασε τον ʼκη Πάνού, ο οποίος 20 χρόνια μετά έφτιαξε ένα πολύ ωραίο και μουσικά αυτοτελές τραγούδι. Δεν μπορώ να μην παραδεχτώ όμως πως το κεντρικό στιχουργικό θέμα του τραγουδιού του Πάνου είναι παρμένο απ’ τον Τσιτσάνη (αφού φαίνεται πως ο Τσιτσάνης ήταν ο εμπνευστής της ωραίας αυτής εικόνας).

Κύριε Φέρρη καλώς τάσσεσαι κατά της συνωμοσιολογίας. Και εγώ τάσσομαι κατά. Παρ’ όλα αυτά ας σημειώσω πως κάπου εδώ στο φόρουμ επιδόθηκες στο άθλημα της συνωμοσιολογίας (περί Γαλλίας του '67). ʼσχετο, αλλά … αφού έγινε λόγος!

Egw an den eixa akousei pote mou rembetika,eimai sigouros oti episis pote mou den tha egrafa osa tragoudia exw grapsei panw s’ayto to eidos. Einai profanes oti osoi exoun asxolithei me to rembetiko exoun epireastei apo stixous,melwdies kai themata allwn pou proypirksan. Estw kai an se polles syntheseis einai dyskolo na vrei kaneis poio egine prwto,i kota i t’aygo.Den tassomai yper tis klopis etoimwn tragoudiwn kata syneidisin,alla symfwnw me ton Ferri kai tous allous pou pisteyoun oti tipota den prepei na apokleistei apo tin dimiourgia kai tin dimiourgikotita twn ekastote rembetosyntelestwn.

(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην lefkoftero 04 Ιούλιος, 2006)

Εγώ δεν τη βαρέθηκα καθόλου!

Στην εποχή μας ο καθένας έχει συνειδητοποιήσει ότι η σκανδαλοθηρία του τύπου «Ο Χ στο τάδε τραγούδι του κλέβει το δείνα τραγούδι του Ψ» είναι άνευ νοήματος - ήδη το μακρινό 2006, που ξεκίνησε η συζήτηση, αυτό ήταν σαφές.

Άλλο όμως αυτό, κι άλλο η αναζήτηση μουσικών συγγενειών, επιδράσεων κλπ… Αυτό είναι ένα συναρπαστικό και αποκαλυπτικό θέμα, για το οποίο έχουν γραφτεί και στο φόρουμ πολλά και ενδιαφέροντα, σε χίλιες δυο σκόρπιες μεριές.

1 «Μου αρέσει»