- Λεϊλά Χανούμ μανές.
Μία μοναδική ηχογράφηση με τον Νταλγκά. Τίτλος «Λεϊλά Χανούμ» σκέτο στη βάση ΣΛ, «Λεϊλά Χανούμ μανές» στους Ρ.Διαλόγους, τον Μανιάτη και το φυλλάδιο ΣΛ. Δίσκος Odeon Ελ GA-1527 (αρ. μήτρας GO-1446), 1929.
Δίστιχο: Πώς να γελάσω ο άμοιρος, πώς να διασκεδάσω; / μ’ αφήνει αυτή μου η πληγή ώρα για να μην κλάψω;
Ραστ μανές του κλασικού μακαμίστικου τύπου, χωρίς -εκ πρώτης όψεως- κάποια σαφή ένδειξη ότι πρόκειται για τυποποιημένο. Εν πάση περιπτώσει δεν ταυτίζεται με κανέναν ραστ μανέ απ’ όσους είδαμε μέχρι τώρα, καθώς ξεχωρίζει από το πολύ ψηλό ξεκίνημα της δεύτερης ενότητας, όχι από την οκτάβα όπως είναι το πιο στάνταρ αλλά από την τρίτη της δεύτερης οκτάβας (και με ένα σύντομο πέρασμα από ακόμη πιο ψηλά), που δεν το έχουμε ξανασυναντήσει.
Τι δηλώνει όμως ο τίτλος; Λεϊλά Χανούμ Εφέντη ήταν το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της Λεϊλά Σαζ (1850–1936), ενός σημαντικού -καταπώς φαίνεται- πνευματικού ανθρώπου της Πόλης την εποχή εκείνη, ποιήτριας, συγγραφέως και συνθέτριας, που προερχόταν από αριστοκρατική και καλλιεργημένη τουρκική οικογένεια της Κρήτης. Ως μουσικός είχε και δυτική και οθωμανική παιδεία, ως συνθέτρια έγραψε κυρίως σε οθωμανικό στιλ. Δεν μπόρεσα να καταλάβω αν υπάρχουν ηχογραφημένα μουσικά έργα της, ώστε να δούμε κατά πόσον είναι πιθανό να είχε συνθέσει ελληνικούς μανέδες, ή κάτι που να προσαρμόστηκε / διασκευάστηκε σε ελληνικό μανέ. Νομίζω πάντως ότι μάλλον ο τίτλος είναι φόρος τιμής (το '29 που έβγαλε ο Νταλγκάς το κομμάτι η Λεϊλά Χανούμ ήταν 79 ετών, εν ζωή ακόμη). Με βάση αυτό το σκεπτικό θεωρώ πιθανό να είναι ο μανές συγκεκριμένη σύνθεση, πιθανόν του ίδιου του Νταλγκά, αφιερωμένη στη Λεϊλά Χανούμ και ίσως (υπόθεση βέβαια) σύμφωνη και με κάποια χαρακτηριστικά του ύφους της.
Αν κανείς γνωρίζει για τη Λεϊλά Χανούμ και το έργο της περισσότερα (εγώ απλώς συμβουλεύτηκα τη Βικιπαίδεια), ίσως μας βοηθήσει να το ξεκαθαρίσουμε περισσότερο.