Διάβασα τη συνέντευξη του Στέλιου Βαμβακάρη και μου γεννιέται μια απορία: αυτό το περιβόητο ‘‘καραντουζένι’’ το κρατάει μυστικό? Έχω δει και άλλες συνεντεύξεις του και λέει περίπου τα ίδια σχετικά μ’ αυτό, ότι μόνο αυτός το ξέρει, του το έδειξε ο Μάρκος κλπ. Και τώρα ότι τις γνώσεις που κληρονόμησε θα τις δώσει εκεί που πρέπει, κάποια στιγμή, να τα μάθει ο κόσμος. Τί περιμένει άραγε, να ωριμάσουν οι συνθήκες?
Τελικά, μήπως αυτά είναι μύθος?
Ο Κάρολος Μιλάνος πχ, σε ερώτηση για τα ντουζένια έδινε πολύ απλή εξήγηση, χωρίς να κρύβει τίποτα και χωρίς να περιαυτολογεί.
Από συνέντευξη Στ. Βαμβακάρη: "Καραντουζένια ίσον Μάρκος;
Τα καραντουζένια τʼ άκουσα, τα έμαθα από τον πατέρα μου και έχω αυτή την κληρονομιά. Εύχομαι κάποια στιγμή να τα δώσω εκεί που πρέπει να πάνε, να τα ακούσει και να τα μάθει ο κόσμος."
καλά που υπάρχουν φόρουμ και κλίκες, να μαθαίνουμε κι εμείς. ψάξε τα άρθρα του σταύρου του κουρούση εδώ και στο τελευταίο λαϊκό τραγούδι για τα ντουζένια. εκτός κι αν τα περί μύθου αφορούσαν μόνο τον στέλιο βαμβακάρη, οπότε σόρρυ για την παρεξήγηση (και για το off-topic). ευτυχώς που ο κερομύτης δεν κρατούσε μυστικά, αλλά τά’δινε απλόχερα!
Σε ζωντανή εκπομπή του β΄προγράμματος ο Σ.Βαμβακάρης ειπε στην Σοφία Μιχαλίτση
Ότι το κούρδισμα καραντουζένι έχει να κάνει με το γεγονός ότι τα τέλια είναι πιο χαλαρά
Και ο ήχος που βγαίνει είναι σα ν΄ακούς μπουζούκια περισσότερα του ενός. Την εκπομπή ,την είχα γράψει σε κασέτα ,και αυτά που γράφω είναι αυτά που θυμάμαι. Ένας φίλος από το φόρουμ μου είχε ζητήσει αυτό το ντοκουμέντο ωστόσο λίγο μετά για κάποιο λόγω που δε μπορώ να καταλάβω μου σβήστηκε σχεδόν όλο το αρχείο. Δράττομαι της ευκαιρίας να ζητήσω συγνώμη από τον φίλο .Την κασέτα την έκανα cd μόνο με τα τραγούδια όμως.
Την εχω στο χωριό σίγουρα ,ελπίζω να είναι και σε καλή κατάσταση.
Θέλω να πω -και ζητώ συγγνώμη για όσους περιμένουν εδώ και καιρό- ότι πολύ σύντομα οι εκπομπές τις Μιχαλίστη θα είναι στη βιντεοθήκη του Φόρουμ. Τις έχω ψηφιοποιήσει, αλλά δεν εξαρτάται μόνο από μένα…
Ένα πράγμα που έχω μάθει στην ζωή είναι ότι οι άνθρωποι που είναι σίγουροι για τον εαυτό τους και για τις γνώσεις τους, μοιράζονται!
Οι υπόλοιποι, στην καλύτερη περίπτωση, είναι μετριότητες που κρύβονται πίσω από 5 γνώσεις όλες κι όλες…τις μεγαλοποιούν και πουλάνε ύφος κιόλας, το οποίο για κάποιο περίεργο λόγο “πιάνει” στην ανθρώπινη ψυχολογία και στην πιάτσα…αυτό ισχύει για Μηχανολόγους(σαν και του λόγου μου), λογιστές, οργανοποιούς, επιπλοποιούς, σιδεράδες, μουσικούς, κλπ.
Αυτο που μου προξενει εντυπωση με τον Στελιο και τα ντουζενια ειναι το εξης ,παρολο οτι ειναι μουσικαρα χωρις αμφισβητηση οταν παιζει τα ντουζενια δεν θα ελεγα οτι ειναι ακριβως και το πιο παραδοσιακο παιξιμο πανω στου παλιους δρομους τις περισσοτερες φορες ,φερνει πολυ σε αλλα στοιχεια οπως μπλουζ κλπ .Ευτυχως υπαρχει αυτη η εκπομπη του Κερομυτη που μας εδειξε πολλα και επισης καποια ντοκουμεντα με τον Μαρκο.Παρολο οτι ο Μαρκος τα επαιζε δεν τα επαιξε εκτεταμενα στην δισκογραφια ,παρα μονο σε δυο παραδειγματα,σιγουρα οι παλιοτερες μορφες τα παιζανε οπως αναφερει ο ,Ζουριδακης,Βαμβακαρης κ.α ,αυτα τα κουρδισματα ερχονται απο τον ταμπουρα ως παλιοτερο οργανο και αποδεικνουν ετσι την μεγαλη σχεση των δυο αυτων οργανων και να σημειωθει οτι ολοι οι παλιοι του 30 τα γνωριζαν και τα παιζαν ,οποτε αποτελει σημαντικη και απαραιτητη σπουδη για τον μουσικο του ρεμπετικου που θελει να μπει σε βαθια νερα.
θα μας βοηθούσε πολύ ένας (ας το πούμε κατάλογος) συγκεκριμένων τραγουδιών, που να μην μπορεί να αποδοθεί το ύφος τους, με το καθιερωμένο κούρδισμα ρε,λα,ρε.
Νομίζω, ότι ξεκινώντας έτσι, ίσως βγει κάποια άκρη σχετικά με αυτή την… “μυστικοπάθεια” του Στέλιου…
Να κάνουμε και μιαν απαραίτητη διευκρίνιση: το Καραντουζένι είναι ένας από τους τρόπους χορδίσματος τρίχορδων μακρυμάνικων, υπάρχουν και άλλοι πολλοί, βεβαίως. Ο Στ. Βαμβακάρης, υιοθετώντας τον «όρο» όπως τον θέτει ο λαμβάνων τη συνέντευξη και μη διορθώνοντάς τον, μάλλον υπονοεί ότι το κούρδισμα Καραντουζένι έχει κάποιες ασάφειες / εναλλακτικές ερμηνείες ως προς τους φθόγγους που χρησιμοποιεί. Ντουζένια είναι ο σωστότερος όρος, σκέτο ντουζένια. Γι αυτό και τροποποίησα τον τίτλο του θέματος, αφού μας διαβάζουν πολλοί και υπάρχει κίνδυνος παρερμηνειών.
Το μακρυμάνικο σάζι κουρδίζεται σε Σολ(μπουργκάνα), ρε, λα (καντίνι)
Αυτό το κούρδισμα ονομάζεται karaduzen ή bozuk duzen
To κοντομάνικο σάζι κουρδίζεται σε λα (μπουργκανα) σολ, ρε (καντίνι)
Αυτό το κουρδισμα ονομάζεται baglama duzen.
Στο άρθρο της κλίκας του Σταύρου Κουρούση για τα ντουζένια το καραντουζένι αναφέρεται σαν Ρε-Σολ-Λα (Λα η μπουργκάνα υποθέτω)
Αρα εάν υποθέτω σωστά το ελληνικό καραντουζένι είναι το τούρκικο baglama duzen και όχι το karaduzen.
Δεν ξέρω έαν αυτή η διαφορά έχει να κάνει με τις “ασάφειες / εναλλακτικές ερμηνείες ως προς τους φθόγγους που χρησιμοποιεί” που έγραψες Νίκο.
Διορθώστε με αν κατάλαβα κάτι λάθος.
Ακριβώς αυτό που λές, Διονύση. Δυστυχώς υπάρχει μεγάλη ασάφεια γενικώς, και διαφορετικές ερμηνείες όχι μόνο για το καραντουζένι αλλά σε πάρα πολλά ντουζένια.
Καμια ασαφεια δεν υπαρχει με τα ντουζενια ειναι ολα πολυ απλα και στη συνεντευξη του Κερομυτη ειναι ολα σαφεστατα και σωστα παιγμενα.Ειναι τα κουρδισματα που παιζαν οι παλαιοτεροι πλην του ρε-λα -ρε και τιποτα παραπανω .Σε ολα σχεδον τα κουρδισματα μπορεις να παιξεις οτι δρομο θες και νομιζεις οτι σου πηγαινει,ομως σε καποια πηγαινε περισσοτερο κατι συγκεκριμενο και γι αυτο ειχε καθιερωθει ενας δρομος για παραδειγμα στο αραμπιεν το χουζαμ η στο καραντουζενι το ουσακ κλπ.Ο Μαρκος αναφερει οτι στο ουσακ παιζει και το ανοικτο ομως ηχογραφει το σκυλα μ εκανες και λιωνω σε ανοικτο που ειναι χιτζαζ και καπου αλλου ακουγεται παλι να παιζει ραστ στο ιδο κουρδισμα.Ο Ζουριδακης λεει οτι ο Μιμικος ο Μπογιατζης που ειναι παμπαλαιος μπουζουξης επαιζε μονο σε ενα ντουζενι το συριανο.
Διονυση εχεις δικιο και ειναι ολοσωστη η παρατηρηση σου.Οντως αλλο ειναι το καραντουζενι το τουρκικο και αλλο το ελληνικο και οτι ανεφερες ηταν σωστο ,ετσι και αλλιως ειχαν αλλα ονοματα ολα τα κουρδισματα.Την λογικη που χρησιμοποιουσαν στα ταμπουροειδη την δια λογικη με τα υψη των φωνων χρησιμοποιουνται και στα μπουζουκια απο τους ρεμπετες.Η Μαγεια του ντουζενιου εγκειται στο οτι χαλαρωνει και το οργανο και οι χορδες και οι νοτες βγαινουν αλλιως και σε παραπεμπουν σε πιο παραδοσιακα ακουσματα.
επειδη υπαρχει ενας μυθος γυρω απο ντουζενια,κουρδισματα,κλπ, θελω να πω οτι δεν ειναι και καμμια επιστημη.ακουστε λιγο προσεκτικα την πρωτη εκτελεση και το ντουζενι θα βγει.ουτως η αλλος τα κομματια που παιζονται με ντουζενια δεν εχουν ιδιαιτερα δυσκολα πιασηματα και το ντουζενι πολλες φορες βοηθαει στο να βγει το κομματι πιο ευκολα στο παιξιμο.στο μπουζουκι δεν ξερω συγκεκριμενα κουρδισματα(το ρε-σολ-ρε μονο που νομιζω παιζει στο αντιλαλουν οι φυλακες και το καραντουζενι-μπορει να κανω και λαθος,δεν το εχω ψαξει)αλλα για την κιθαρα που επισης πλανιεται ενας μυθος τα κουρδισματα ειναι απλα και περα απτο οτι δινουν αλλο ηχοχρωμα,βοηθανε στο παιξιμο,απλα ο οργανοπαιχτης πρεπει να προσαρμοσει το παιξιμο του στο κουρδισμα να δει λιγο το οργανο διαφορετικα.αυτοι οι μυθοι επιβιωνοθν γιατι οι μουσικοι δεν εμπιστευονται τα αυτια τους,ετσι ερχονται οι διαφορες αυθεντιες και πουλανε μουρη.εγω νομιζω πως ακουγοντας μια πρωτη εκτελεση με τη μεθοδο play-pause σε καθε φραση που παιζει,ανακαλυπτεις πολυ περισσοτερα μυστικα απο οτι διαβαζοντας ολες τις συνεντευξεις του στελιου και του καθε στελιου(χωρις να λεω οτι δεν πρεπει να την ψαξεις και ετσι),απλα το αυτι δεν γελιεται.
θα συμφωνήσω με τον κωστή κωστάκη, τα κουρδίσματα είναι όμορφο και απλό πράγμα.
στο μπουζούκι που έχεις σταθερό σολ (μεσαία)-ρε (καντίνι) και κουρδίζεις την μπουργάνα από σολ εως ρε: κατ’αρχήν θα πρέπει να συνηθίσεις το διάστημα σολ-ρε (5ης=7 τάστα) στα καντίνια. επίσης το ότι στη μεσαία χορδή βρίσκεται η βάση του δρόμου (αναλόγως τη μπουργάνα), καθώς και το ότι η ανάπτυξη γίνεται κυρίως στη μεσαία χορδή. σε αντίθεση με το ρε-λα-ρε που έχουμε λα-ρε (4ης=5 τάστα) και η βάση και ανάπτυξη είναι στη ρε καντίνι. από κει και πέρα, κάθε κούρδισμα εξυπηρετεί καλύτερα συγκεκριμένους δρόμους. πχ καραντουζένι ρε-σολ-λα (μπουργάνα) για τελείωμα δρόμου με τόνο (2 τάστα), όπως ουσάκ και κιουρδί –ή ακόμα και χιτζάζ! επίσης πέρασμα σε άλλο τετράχορδο ή πεντάχορδο μπορεί να σημαίνει πέρασμα από τη σολ (μεσαία) στη ρε (καντίνι).
στην κιθάρα κατεβάζεις τη μι μπάσα σε ρε, για συνοδεία και σολάρισμα σε ρε τονικότητες (το συνήθισα μόνιμα πια, βολεύει και για σολ). επίσης κατεβάζεις επιπλέον τη λα μπάσα σε σολ για σολάρισμα σε σολ ματζόρε (οικογένειες ραστ και χιτζάζ) ή ακόμα και τη μι καντίνι σε ρε! εκ των υστέρων ανακάλυψα την εξαιρετική πτυχιακή του γιώργου ευαγγέλλου στο ΤΕΙ!
δοκιμάστε από φουσταλιέρη το «όσο βαρούν τα σίδερα» και «σαν είχες άλλον στην καρδιά» σε καραντουζένι. επίσης οι παλιοί μπλουζίστες κουρδίζανε τις κιθάρες τους (όχι μόνο για slide) καθώς και οι rolling stones. το φοβερό είναι πως οι παλιοί αφήνανε διάφορες μυστήριες συνηχήσεις (ιδιαίτερα στο καραντουζένι και στο συριανό) με ψυχεδελικό αποτέλεσμα! πέρα από το διαφορετικό άκουσμα λόγω χαλαρώματος (και ξεκουρδίσματος) των χορδών, επειδή έχεις πολύ μπάσα μπουργάνα ακούγεται πιο γεμάτα το σκέτο μπουζούκι (με βολεύει πολύ στο μαγαζί που παίζω μόνος μου!). συγγνώμη αν σας κούρασα ή αν σας μπέρδεψα χειρότερα…
Τι μου θύμησες τώρα!.. όταν, πριν δεκαετίες, είχα πρώτη φορά κουρδίσει καραντουζένι και βάραγα όπου βρώ, μη ξέροντας που παν τα τέσσερα, το πρώτο κομμάτι που μου βγήκε ήταν αυτό και μου είχαν κάνει εντύπωση οι εύκολες συνηχήσεις. Βέβαια τότε είχα μόνο ένα μπουζούκι και δεν μπορούσα να το κρατήσω το κούρδισμα, όταν αργότερα μου βρέθηκε και δεύτερο είπα να το έχω μόνιμα σε καραντουζένι. Δε βόδωσε, με πήραν μπάλα άλλες προτεραιότητες…
μην τα θεωρήσετε δεδομένα, ας με διορθώσει όποιος ξέρει. στο μπουζούκι ό,τι κατάλαβα από τον σταύρο κ, στην κιθάρα έστησα αυτί στο δούσα και στον κωστή κυρίως.
βασικά ακούστε την εκπομπή του κερομύτη, καθώς και τον γενίτσαρη στο μπαγλαμά -“θάρθω νύχτα τοίχο-τοίχο”, “ωραία θεσσαλονικιά” σε οικιακή ηχογράφηση (τα βρήκα σε ένα σιντί γενίτσαρης-μουφλουζέλης). τα διαμάντια στη λάσπη βρίσκονται… για να μην παρεξηγηθώ, ανάμεσα σε εκτελέσεις μεταγενέστερες με στουντιακή αισθητική, υπάρχουν κι αυτά τα ντοκουμέντα.
ευχαριστώ για τα μπράβο, αλλά δεν το έχω ούτε με τα κουμπιά ούτε με τα smilies