Θα μπορούσαμε ίσως να δεχτούμε και τραγούδια που δεν δισκογραφήθηκαν την εποχή που μάλλον δημιουργήθηκαν, αλλά αποδεδειγμένα υπήρξαν ή και υπάρχουν. Π.χ. το (για μένα απαίσιο ως τραγούδι αλλά βολικό ως παράδειγμα) Θέ μου μεγαλοδύναμε.
Τέτοιες περιπτώσεις μπορεί κατά περίπτωση να είναι και ένα δίστιχο ή ολόκληρο τραγούδι:
- που δεν το έχουμε ακούσει, αλλά το παραδίδουν γραπτά αφενός ένας ή περισσότεροι καταγραφείς (εφημερίδες εποχής, Φαλτάιτς, Σχορέλης, Πετρόπουλος) και αφετέρου ένας ή περισσότεροι αυτοβιογραφούμενοι ρεμπέτες. Ή ίσως ακόμη και μόνο καταγραφείς, στην περίπτωση που γνωρίζουμε ότι δεν είχαν υπόψη τους ο ένας τον άλλο (π.χ. κάποια παλιά εφημερίδα που δεν έχει διαβάσει ο Πετρόπουλος, και ο ίδιος ο Πετρόπουλος)
- που δεν το έχουμε ακούσει σε ρεμπέτικο, μόνο το 'χουμε διαβάσει, αλλά διασταυρώνεται από άλλου είδους τραγούδια
- που το ηχογράφησε πολύ εκ των υστέρων κάποιος σαν τον Γενίτσαρη ή τον Μουφλουζέλη
Δεν είναι και τόσο απλό να προσδιοριστούν εκ προοιμίου τέτοια κριτήρια. Κατά περίπτωση όμως μπορεί κανείς να κρίνει αν ένας στίχος που δεν υπάρχει σε 78στρ αλλά μόνο σε άλλες πηγές έχει ισχυρούς λόγους να θεωρηθεί αξιόπιστα υπαρκτός.
Η άλλη επιλογή, μόνο δισκογραφημένα στον καιρό τους, είναι πολύ πιο ξεκάθαρη αλλά μπορεί κάτι να χάσουμε.
(καταγραφείς ή βιογραφούμενοι)
Όχι ένας, γιατί θα ξανασυμβεί ό,τι έγινε και με το σβάρνισμα και τον Σχορέλη.
Τώρα, μάλιστα….
Κατά τα άλλα, συμφωνώ βεβαίως.
ένας ή περισσότεροι καταγραφείς ΚΑΙ ένας ή περισσότεροι βιογραφούμενοι
αν επιβεβαιώνεται και από κάποιαν άλλη πηγή γιατί όχι;
Γενικά, στη μία μοναδική πηγή μπορούμε πάντα να είμαστε επιφυλακτικοί. Δύο ανεξάρτητες πηγές που αλληλοσυμπληρώνονται, είναι πιο αξιόπιστες.
Μα, αυτό
καλύπτεται ακριβώς από αυτό
Τα 4 τελευταία μηνύματα (του παρόντος συμπεριλαμβανομένου) νομίζω ότι καλύπτονται από το #22. Νομίζω ότι όχι μόνο ο Πετρόπουλος αλλά ακόμα κι ο μπάρμπας μου ο ψεύτης, αν λέει κάτι που διασταυρώνεται, πιθανόν να λέει αλήθεια.
Στο #22 δεν ζητείται διασταύρωση, αφού η σχετική φράση διατυπώνεται ως ένας ή περισσότεροι. Αν αντί γι΄ αυτό υπήρχε η διατύπωση κάποιοι, αρκετοί ή παρόμοιο, δεν θα είχαν καν υπάρξει τα επακολουθήσαντα μηνύματα.
Η φράση διατυπώνεται ως κάτωθι:
Γιατί να υποστήριζα ότι ένας καταγραφέας ως μοναδική πηγή είναι επαρκής;
Το αφενός και το και αφετέρου μπήκαν τώρα. Χωρίς αυτά, έχουμε έναν ή περισσότερους και απ’ τις δύο κατηγορίες, και χωρίς το και. Που σημαίνει ότι, και με έναν μόνο καταγραφέα ή με έναν μόνο «ρεμπέτη» θεωρούμε τη μαρτυρία επαρκή.
Δε φταίω εγώ αν δεν τα πρόσεξες πριν Νίκο, εκεί ήταν από την αρχή (μόνο την υπογράμμιση πρόσθεσα τώρα), αλλά τέλος πάντων αυτό που εννοούσα, αυτό εννοώ και τώρα: διασταυρωμένες πληροφορίες.
Ε τότε, συμφωνούμε. Μάλλον το παρεξήγησα εγώ.